(Samengestelde) Peilgestuurde drainage in NL Jan van Bakel

1. (Samengestelde) Peilgestuurde drainage in NL Jan van Bakel Peilgestuurde drainage in NL

2. Inhoud • Inleiding • Samengesteld of niet? • Vormen van peilsturing • Waarom hernieuwde belangstelling? • Ervaringen uit het verleden • Proeflocaties en enige resultaten • Praktijkobjecten • Conclusies • 2 Stellingen Peilgestuurde drainage in NL

3. Inleiding • Peilgestuurde drainage een hype? Is er sprake van revitalisering? • Is niets nieuws, of toch wel? • Waarom deze hernieuwde belangstelling? • Heeft iedereen er wel hetzelfde beeld bij? • Samengesteld, of niet? • Drains ook gebruiken voor infiltratie? • Spannen we het paard niet achter de wagen? Kortom: een heleboel vragen. Peilgestuurde drainage in NL

4. Samengesteld of niet? • In hydrologische zin niet zo van belang • In technische zin wel: • aanlegkosten • problemen met uitmondingen in sloot • doorspuiten • Hogere peilen: aanpassing drainafstand Peilgestuurde drainage in NL

5. Ongedraineerd 0,90 m grondwaterstand Conventioneel gedraineerd Peilgestuurd 0,60 - 0,90 cm 1,00 m 1,10 m grondwaterstand uitgangssituatie drains

6. Principetekeningen samengestelde, peilgestuurde drainage Conventionele drainage, samengesteld gemaakt 1,00 m 1,00 m 0,60 m grondwaterstand drains verzameldrain Samengestelde, peilgestuurde drainage 1,00 m 1,00 m 0,60 m verzameldrain

7. Peilgestuurd, zonder en met wateraanvoer • Vast peil • Zomer- en winterpeil • alleen in de zomer onder water • zomer en winter onder water • Grondwaterstandsgestuurd • Nog slimmere sturing (….) Peilgestuurde drainage in NL

8. Buisdrainage onder water: “Ervaringen uit het verleden ….” • Literatuurstudie: Schade aan onderlopende drainage. Stuyt, 1998. • 29 projecten in binnen- en buitenland: 1934-1998 • kwaliteit infiltratiewater: nauwelijks problemen • doorlatendheid grond rondom de drain: sterk wisselend beeld. Tijd om te stabiliseren! Minder risico’s dan algemeen wordt aangenomen • doorspuiten: nodig maar niet als ze niet afvoeren • infiltratie via drains kan hydrologisch zeer succesvol zijn • regionale effecten (kwel, aanvoer) kunnen aanzienlijk zijn • Conventioneel aangelegde drainage permanent onder water zetten problematisch ivm hydrologische werking, inzakken talud, controle op werking, doorspuiten

9. Waarom weer in de belangstelling? (1) • Drains onder water maakt sturing mogelijk, met alle ‘beloftes’ die daar bij horen: • sneller systeem dus hogere ontwateringsbasis en toch lagere GHG (in vergelijking met conventioneel) • waterconservering ‘op het scherpst van de snede’ • lagere piekafvoeren? • technologie van sturen op afstand binnen handbereik: SBIR-project Klimaatadaptieve Drainage (KAD) • infiltratie via drains alternatief voor beregening? • infiltratie via drains -> sterke verhoging GLG: • minder veenafbraak • bufferzones rond verdroogde natuur

10. Waarom weer in de belangstelling? (2) • Last but notleast: belasting oppervlaktewater met nutriënten • lagere GHG: reductie P-uitspoeling • lagere GHG: minder afspoeling • hogere GHG: minder veenafbraak • hogere GLG: reductie N-uitspoeling Belangrijk is waar jepeilgestuurde drainage mee vergelijkt: • conventioneel gedraineerd • ongedraineerd Peilgestuurde drainage in NL

11. Belangstelling getriggerd door resultaten modelonderzoekingen • Mijn promotie-onderzoek (1986) • Waterconservering 2e Generatie (DNS)

12. Modelonderzoek nav fact finding missie Peel en Maasvallei (Alterra-rapport 1647) Zonder wateraanvoer Met wateraanvoer

13. Onderzoekslocaties in NL • Ospel(onder Groote Peel): waterkwaliteit; verdiept aangeleggen zinvol? • Rusthoeve (Zeeland): idem voor kleigrond • Zegveld: reduceren afbraak veen • West-Brabant: (diverse locaties, stikstof) • (Hupsel) • Vermeer: infiltratie vanuit Wilhelminakanaal • 3 locaties voor KAD, i.s.n. • …… Peilgestuurde drainage in NL

14. Resultaten Zegveld (waterkwantiteit) Peilgestuurde drainage in NL

15. Effect bij constant peil • Dynamisch peilbeheer ligt voor de hand: experiment loopt. Peilgestuurde drainage in NL

16. Ospel, layout Peilgestuurde drainage in NL

17. Resultaten Ospel (waterkwaliteit) Zeer voorlopige resultaten Dus geen conclusies te trekken Peilgestuurde drainage in NL

18. Praktijkobjecten (samengestelde), peilgestuurde drainage • Van Apeldoorn (Egmond): geestgrond, samengesteld, met infiltratie, al decennia in gebruik, voorziening voor doorspuiten • Lauwersmeer: militair oefenterrein • Philipsen (infiltratie in bufferzone Mariapeel) • Enquête onder 30 agrariërs in Limburg, Noord-Brabant en Zeeland • “laaiend enthousiast” • Bij ws Peel en Maasvallei SPD verplicht gesteld, met geringere drooglegging dan conventioneel (……) Peilgestuurde drainage in NL

19. Conclusies en aanbeveling • Conclusies: • in het verleden veel ervaring met peilgestuurde drainage, maar kennis is slecht ontsloten (?) • peilgestuurde drainage is terecht weer in de belangstelling, want nieuwe mogelijkheden • deze mogelijkheden zijn vooral gebaseerd op modelonderzoekingen en beschouwingen • eerste resultaten van veldonderzoek: moeizaam (m.u.v. Zegveld) • Aanbeveling: • maken kaart van geschiktheid voor peilgestuurde drainage, incl. regionale effecten

20. Stellingen • Stelling 1: Peilgestuurde drainage is meer dan het onder water zetten van conventioneel aangelegde drainage • Stelling 2: Zonder slimme sturing is de waterconserverende werking van peilgestuurde drainage beperkt (en in de praktijk niet aantoonbaar) Peilgestuurde drainage in NL