KÜRESEL FİNANSAL KRİZ ve TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ

1. KÜRESEL FİNANSAL KRİZ ve TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ • Mukim ÖZTEKİN • BDDK Başkanı

2. SUNUM İÇERİĞİ • Giriş: Küresel Finansal Krizin Boyutu • Küresel Kriz Sürecinden Çıkarılan Temel Dersler • Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü • Temel büyüklükler ve gelişimi • Performans göstergelerinin seyri • Risk göstergelerinin seyri • Beklentiler ve BDDK’nın Regülasyon Vizyonu • İstanbul’un Küresel Finans Merkezi Olma Potansiyeli • Sonuç: Kısa Değerlendirme

3. Giriş: Küresel Finansal Krizin Boyutu • Küresel finansal kriz 6. yılını doldurdu; fakat, krizin etkilerinin bütünüyle ne zaman sona ereceğine ilişkin güvenilir bir öngörü henüz yok. • Finansal istikrar, devletin ekonomiye müdahalesinin temel gerekçelerinden biri haline geldi. • Finansal piyasalarda yaşanan sorun(lar) kısa sürede ekonominin geri kalanına yayılmakta ve ülke dışına taşan sonuçlar doğurabilmektedir. • Finansal krizler büyük refah kayıpları doğurabilmektedir.

4. Küresel Finansal Krizin Maliyet Boyutu • Bu kriz gelişmiş ve gelişmekte olan bütün ülkeler üzerine ağır maliyetler getirmiştir. Biz bu maliyetleri ne kadar iyi algılayabilirsek, ileriki krizlerin refah maliyetini düşürebilecek politikaları bir o kadar iyi geliştirebiliriz. • Krizin maliyet boyutuna ilişkin birkaç husus; • ABD ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok ülkenin büyüme oranında gerilemeler kaydedilmiştir. Kriz öncesi trendlere ne zaman dönüleceği belirsizdir. • İşsizlik oranları her yerde yükseldi: Sadece piyasalara kote olan şirketlerde 5 milyonun üzerinde çalışan işten çıkarılmıştır. • Birçok ülke finans piyasasına likidite desteği yapmak zorunda kaldı. Eylül 2013 itibarıyla dört büyük merkez bankasının (BoE, FED, BoJ ve ECB) bilanço büyüklüğü toplamda 7,6 trilyon dolara ulaşmıştır. • Trilyon dolarları bulan kredi zararları ve trilyon dolarları bulan sermaye artırımları gerçekleşmiştir.

5. Küresel Kriz Sürecinden Çıkarılan Temel Dersler • Yeni dünya düzeninde finansal krizlerin uluslararasılaşması kaçınılmaz olmuştur. • Soğuk savaş sonrasında piyasa ekonomisi ve liberal demokrasi birlikteliği hemen hemen her ülke için “olmazsa olmaz” halini aldı. • Yeni dünya düzeninde finansal piyasalar merkezi bir rol üstlenmiştir. • Finansal piyasalarda globalleşme en hızlı ve yüksek derecede olmuştur. • Finansal piyasaların ekonominin geri kalanı üzerinde hegamonik bir baskı gücü oluşmuştur. • Salt para politikası uygulamaları finansal istikrarın tesisinde yetersiz kalmıştır. • Gelişmiş ülkelerde uygulanan para politikaları, kısa vadeli sermaye akımları kanalıyla Türkiye gibi birçok ülkeye finansal istikrar üzerinden “dışsal maliyet” yüklemektedir. • Bütün ülkeler (gelişmiş veya gelişmemiş) finansal istikrara yönelik yeni stratejiler geliştirmek zorunda kalmaktadır.

6. Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü

7. Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü

8. Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü

9. Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü

10. Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörü • Reel Sektör • Hane Halkı

11. Beklentiler ve BDDK’nın Regülasyon Vizyonu (I) -Beklentiler • Yurtdışı dalgalanmalar devam etse bile ekonomimizin gelişme hedeflerine paralel olarak sektörün büyümesi devam edecektir. • Aktiflerde 2008-2012 yılları arasında yıllık ortalama %10 reel büyüme oranı kaydetmiştir. Önümüzdeki yıllarda benzer bir trend beklentisi yerindedir. • Büyüme oranı ve banka sayısına ilişkin olarak salt rakamsal bir hedefimiz yoktur. • Türkiye, makro ihtiyatlılık çerçevesinde bir çok politikayı hayata geçirdi. Bu uygulamalar sisteme yönelik risk unsurlarını sınırlandırmayı sürdürecektir. • ABD’de parasal genişlemenin yavaşlatılmasının sektörümüze etkileri hakkında abartılı bir dilin hakim olduğunu görüyoruz. • Önümüzdeki süreçte, yeni müşterilere hizmet sunulması kanalıyla anlamlı büyüme sağlanacağına inanıyoruz. • Hem klasik hem de faizsiz bankacılık alanında girişler olabilir.

12. Beklentiler ve BDDK’nın Regülasyon Vizyonu (II) -Regülasyon Vizyonu • BDDK’nın yaptığı düzenlemeler güçlü sinyal etkisi doğurmaktadır. Düzenleme yaparken yüksek ihtiyat gösterme gayretindeyiz. • BDDK’nın görevi/sorumluluğu sadece hizmet arz eden kesimle sınırlı değildir. • Sorunların olabildiğince piyasa koşulları içerisinde çözülmesi ve denetimin olabildiğince “piyasa denetimi” kapsamında olması tercihimizdir. • Düzenlemelere dinamik bir karakter verme gayreti içerisindeyiz. Regülasyon yaparken sektörün sağlığı ile karlılığı arasında bir tradeoff durumu oluşabileceğinin bilincindeyiz. • Proaktif hareket etme ve şeffaflığı ön plana çıkarma Kurumumuz açısından önceliklidir. • Fiyatların karşılaştırılabilirliğini engelleyen “bir ürün için birden fazla ücret uygulamasının” şeffaflığa gölge düşürdüğünü söylemeliyiz

13. İstanbul’un Küresel Finans Merkezi Olma Potansiyeli (I) • Yeni finans merkezlerinin ortaya çıkmasına yönelik beklentiler, ekonomik gerçeklik açısından anlamlı görünmektedir. • Ekonomik olarak gelişen bölgeler finans merkezleri çıkarabilmiştir. • İstanbul’un Dubai, Katar ve Moskova ile yarıştığı sıkça dile getirilmektedir. • İstanbul, kültürlerin ve kıtaların buluştuğu çok önemli bir coğrafi konumda olan yüklü bir ticaret ve nakit akışına aracılık eden bilinirliği yüksek bir cazibe merkezidir • Coğrafi konum, uluslararası siyaset sahnesindeki gelişmeler, Körfez ülkeleri ile olan ilişkiler gibi faktörler dikkate alındığında İstanbul’un güçlü bir aday olduğunu söyleyebiliriz.

14. İstanbul’un Küresel Finans Merkezi Olma Potansiyeli (II) • İstanbul’un küresel finans merkezi olması, finans sektörümüze hem nicelik hem de nitelik olarak sınıf atlatacaktır. • Coğrafi konum, doğal güzellik, tarihi ve kültürel doku gibi özellikler İstanbul’u finans merkezi yapmaya yetmeyecektir. • Ön Koşullar: • Güçlü ekonomi • Gelişmiş finansal sistem • Bankacılık sektörü • Sermaye piyasaları • Ek koşullar: • Finansal piyasalardaki hukuksal aksaklıkları giderecek yargı düzenlemeleri • Sermaye akışkanlığını destekleyecek vergi yasaları • Finansal ürün çeşitliğini arttıracak ve işlem maliyetini azaltacak mevzuat düzenlemeleri • Yaşam kalitesini arttıracak altyapı yatırımları • Sektörde istihdam edilecek insan kaynağı

15. Sonuç: Kısa Değerlendirme • Yeni dünya düzeninin merkezinde, reel sektör üzerine hegamonik bir baskı kuran finansal piyasalar yer almaktadır. • Finansal kırılganlığın yüksek bulaşıcılığı, kısa vadeli sermaye akımlarının yoğunluk kazanması gibi sorunlar bu sistemin ayrılmaz parçalarıdır. • Bu gerçekliklerin farkında olarak politikalar geliştirmemiz gerekir. • Bankacılık sistemimiz ülkemizin kaynak ihtiyacını finanse edecek yeterliliktedir ve sağlıklı büyümesi sürmektedir. • Regülasyon konusunda klasik bürokrasi tavrı yerine “piyasacı” bir yaklaşım içerisindeyiz. • Şeffaflık olmazsa olmazımızdır. • Sektörün ekonominin geri kalanı ile gerçekçi bir bütünlük içinde olmasını hassasiyetle gözetleyeceğiz. • Tecrübe önemli. Reinhart ve Rogoff son 8 yüzyıldaki krizlere toplu olarak inceledikleri “Bu Defa Farklı” isimli çalışmanın sonucunda, “Kriz yaşayan ülkelerin iyi zamanlarında gereğinden fazla borçlanmalarından dolayı, piyasaların aşağı yönlü olduğu sıkıntılı zamanlarda çok kırılgan bir yapıya sahip oldukları” belirtilmektedir.

16. TEŞEKKÜRLER…