Materiały dla rodziców i nauczycieli:

1. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” Wykorzystano materiały ze strony www.men.gov.pl Przygotował: Adam Tusiński Materiały dla rodziców i nauczycieli:

2. Ustalanie gotowości do  podjęcia nauki szkolnej starszych przedszkolaków • Dojrzałość przedszkolna czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole  w zakresie rozumienia ważnych czynności intelektualnych • O nauce czytania i przygotowaniu do  pisania • Dojrzałość przedszkolna czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole w zakresie wychowania zdrowotnego i kształtowania sprawności ruchowej • Dojrzałość przedszkolna, czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole w zakresie umiejętności społecznych • O adaptacji dziecka do warunków przedszkola (szkoły) • O sposobach zmniejszania  stresu  adaptacyjnego  u  dzieci • O dzieciach, które źle funkcjonują w sytuacjach społecznych • O organizowaniu zajęć dydaktyczno - wyrównawczych dla dzieci, które  słabo są przygotowane do podjęcia nauki w szkole • O zgubnych skutkach niezaspokojenia  potrzeby ruchu u dzieci • O potrzebie rozmawiania z dziećmi • O kształtowaniu wiadomości i umiejętności matematycznych w domu, w przedszkolu i szkole • O niegrzecznych dzieciach • Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych • O dziecięcych zabawach,  inaczej „Wszystko zaczyna się od przedszkola!”

3. Ustalanie gotowości do  podjęcia nauki szkolnej starszych przedszkolaków. • Dlaczego trzeba ustalać gotowość dzieci  do pojęcia nauki w szkole? „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” Z analizy rozwoju umysłowego wynika, że w każdej grupie rówieśniczej są dzieci różniące się znacznie pod względem umysłowym, chociaż wszystkie mieszczą się w szeroko pojętej normie. Na przykład w grupie siedmiolatków rozpoczynających naukę szkolną różnice te w przeliczeniu wynoszą około 4 lat: od dzieci rozumujących na poziomie przeciętnych pięciolatków i dzieci dorównujących pod tym względem dziewięciolatkom. Podobne różnice indywidualne występują w grupach sześciolatków.

4. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • W jaki sposób  organizowane jest ustalanie gotowości dzieci do podjęcia nauki w szkole ? Ustalanie dojrzałości przedszkolnej rozumianej jako gotowość dzieci do podjęcia nauki szkolnej jest obecnie realizowane w placówce, do której dziecko uczęszcza (przedszkole, klasa zerowa, punkt przedszkolny itp.). Zajmują się tym nauczyciele pracujący z dzieckiem, a więc osoby, które znają dziecko i z którymi rodzice często się kontaktują. Specjaliści z poradni - logopeda, psycholog i pedagog - mają obowiązek w tym pomagać. Diagnoza jest przeprowadzana w następujący sposób: - przez kilka tygodni (jesień i początek zimy), nauczyciel obserwuje dzieci w trakcie zabaw, zajęć indywidualnych i zespołowych. Porównuje i ocenia, jak funkcjonują społecznie i  jak uczestniczą w procesie uczenia się, a także jak radzą sobie w sytuacjach trudnych i wymagających wysiłku; - w pierwszych miesiącach zimy ustala się stopień gotowości do nauki szkolnej każdego dziecka osobno, w trakcie wykonywania zadań testowych; -  na podstawie obserwacji i testowego sprawdzania dziecięcych kompetencji ustala się, które dzieci są na tyle przygotowane do szkoły, że wystarczy im udział w zajęciach przedszkolnych realizowanych do czerwca, a które potrzebują wsparcia ze strony dorosłych, aby móc korzystać z  nauki szkolnej; - dla dzieci, które słabiej wypadły w ustalaniu dojrzałości przedszkolnej organizowane są w przedszkolach (niezależnie od formuły organizacyjnej) zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze stosownie do ich potrzeb rozwojowych i edukacyjnych;  - pod  koniec roku szkolnego sprawdza się, czy dzieci te osiągnęły gotowość do nauki szkolnej. Jeżeli tak się nie stało, rodzicom proponuje się odroczenie obowiązku szkolnego dziecka.   Ustalanie gotowości do  podjęcia nauki szkolnej starszych przedszkolaków.

5. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” •  Do czytania garną się dzieci  pięcioletnie a nawet czteroletnie. Interesują się książeczkami, napisami na szyldach i reklamach, pytają o nazwy liter, same próbują  je  łączyć w wyrazy a wyrazy w zdania. Wczesne zainteresowanie nauką czytania  i pisania świadczy o znakomitych możliwościach umysłowych dziecka. • Wszystko zależy tu od  stopnia dziecięcych zainteresowań. Tak się zwykle dzieje, że dzieci interesują się tym, co jest na miarę ich możliwości poznawczych  i wykonawczych. Dlatego, gdy dziecko garnie się do nauki czytania i pisania należy  je wspierać w opanowaniu tych  trudnych  umiejętności, gdyż im wcześniej je opanuje, tym większe będzie miało szanse w odniesieniu sukcesów w nauce szkolnej. •  Dzieci w przedszkolu przygotowują się do nauki czytania i pisania podczas zabaw, zajęć, sytuacji edukacyjnych. Natomiast intensywnie  uczą się tych umiejętności w pierwszym roku edukacji szkolnej. Dla każdego dziecka dobrze przygotowanego do szkoły w zakresie czytania i pisania  nabywanie tych umiejętności  nie będzie trudne. O nauce czytania i przygotowaniu do  pisania.

6. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Przygotowując je do nauki czytania i pisania należy zadbać o to, aby : • - mówiły poprawnie pod względem artykulacyjnym. Dzieci z wadami wymowy  muszą być pod opieką logopedy a przed pójściem do szkoły  wady te  powinny być skorygowane poprzez odpowiednie  ćwiczenia; • - swobodnie wypowiadały się w rozwiniętej i uporządkowanej formie.  Dzieci idące do szkoły  mają mieć bogate słownictwo i powinny przestrzegać  podstawowych zasady kultury słuchania i mówienia. Oznacza to, że muszą zadbać o to, aby były rozumiane przez innych a także starały się słuchać tego, co mówią inni; • - miały dobrze rozwiniętą percepcję słuchową, w tym także słuch fonematyczny ( fonemowy). Jeston ważnym wskaźnikiem dojrzałości  dziecka do nauki czytania i pisaniaipolegana zdolności  do różnicowania głosek w wypowiadanych i słyszanych słowach; • - umiały dostrzec, jaki kształt ma poznawana litera i go zapamiętać. Dobrze rozwinięta spostrzegawczość  i pamięć wzrokowa jest niezbędna w początkowej nauce czytania i pisania. Każde dziecko w krótkim czasie  ma zapamiętać prawie 200 znaków graficznych w tym wszystkie litery małe i wielkie w wersji pisanej i drukowanej oraz cyfry (znaki graficzne liczb), znaki działań oraz stosowane w edukacji reprezentacje graficzne (uproszczone rysunki, grafy, drzewka, tabelki). • - potrafiły odwzorować litery, nie pomijając ani jednego szczegółu.  Do tego potrzebna jest bardzo dobra sprawność rąk oraz  współpraca ręki i oka w obrębie ruchów dłoni i palców. Niezaspokojona potrzeba ruchu, wyręczanie dzieci w prostych czynnościach sprawia, że sporo z nich charakteryzuje się niezbornością ruchową całego ciała  w tym niezręcznością manualną; • - nie miały większych kłopotów z koordynowaniem czynności rąk pod kontrolą wzroku od strony lewej do prawej. Podczas czytania wodzi się wzrokiem po szeregach liter tworzących słowa, zaczynając od strony lewej do prawej. Podobnie jest w pisaniu. Piszący musi jednocześnie prowadzić wzrok i organizować sensownie skomplikowane ruchy ręki od lewej do prawej strony; • Oprócz tych wymienionych przeze mnie  zagadnień są jeszcze inne odgrywające również ważną rolę. Do nich należy interesowanie się czytaniem i pisaniem a także rozumienie sensu kodowania i dekodowania. Chodzitu o motywację i większą podatność  do nauki czytania i pisania. O nauce czytania i przygotowaniu do  pisania.

7. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Każde dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole reprezentuje już pewną dojrzałość społeczną. Dlatego  większość potrafi : -podać swoje imię i nazwisko, ale często  ma kłopoty ze szczegółowym określeniem adresu; -wymienić imiona i nazwiska najbliższych członków rodziny i  zaczyna orientować się w  rolach społecznych, które pełnią; - wyrazić swoje oczekiwania i pragnienia tak, aby inni go rozumieli; - obdarzyć uwagą drugą osobę , aby wiedzieć o czym ona mówi; - być usłużnym wobec innych osób ( dzieci, dorosłych)  na miarę swoich możliwości; - współpracować z rówieśnikami w taki sposób, że może brać udział w  wspólnych zabawach; - spokojnie czekać na to, czego nie może natychmiast otrzymać i rozumieć, że dorośli mają ograniczone możliwości w spełnianiu jego pragnień. Wymienione umiejętności są zwykle dość dobrze opanowane przez dzieci, które wcześniej uczęszczały do przedszkola. Gorzej jest z dziećmi, które do tej pory wychowywały się w domach rodzinnych, a tam nie zawsze dbano o ich kształtowanie . Dojrzałość przedszkolna, czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole  w zakresie umiejętności społecznych

8. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • W społecznym uczeniu się, a takie odbywa się w przedszkolu i szkole, niebywale ważne jest porozumiewanie się dorosłego z dzieckiem , dziecka z dorosłym i dzieci między sobą. Chodzi tu o kompetencje komunikacyjne , czyli umiejętność posługiwania się językiem odpowiednio do sytuacji i możliwości percepcyjnych osoby do której się mówi. • Dorosły mówiąc do dziecka musi brać pod uwagę dobór słów, sposób formułowania  wypowiedzi a także zadbać o wyraz twarzy, ton głosu, gesty itp. Problem w tym, że dorośli rzadko zdają sobie sprawę z faktu, że 80% informacji przekazują w sposób niewerbalny tzw. mowa ciała i zajmując się dziećmi komunikują się głównie  werbalnie. Zasypują dzieci słowami i tylko w małym stopniu troszczą się o to, czy dziecko rozumie to, o czym mówią. Dojrzałość przedszkolna, czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole  w zakresie umiejętności społecznych

9. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” •  Z analizy zachowań dzieci w przedszkolu wynika, że różnią się one niebywale pod względem kompetencji potrzebnych do porozumiewania się.  Są takie, które potrafią obdarzać uwagą osobę, tak długo, aż zrozumieją jej intencje. Stają przed rozmówcą,  patrzą mu w oczy i miną dają do zrozumienia, że wiedzą o czym mówi. Potrafią też  przez dłuższy czas skupić się na słowach, ale także zadawać pytania i czekać na odpowiedź. Dzieci tak zachowujące się posiadają wysokie kompetencje społeczne. • Mali uczniowie, którym w szkole źle się wiedzie najczęściej mają spore kłopoty z obdarzaniem uwagą drugiej osoby i w małym stopniu korzystają z komunikacji niewerbalnej. Popadają w konflikty w domu i przedszkolu, gdyż nie potrafią skupić się na tyle długo, aby zrozumieć intencje dorosłego. Z tego też powodu nie  wykonują poleceń, a potem  płaczą, buntują się, gdy dorosły ich strofuje. Niskie kompetencje w zakresie komunikowania są przyczyną wielu dziecięcych zmartwień i kłopotów. Na przykład  dziecko prosząc o coś dorosłego mówi niewyraźnie, a  do tego jeszcze na niego nie  patrzy. Potem  gdy dorosły nie spełni jego prośby swoje niezadowolenie wyraża płaczem. Podobnie  jest w przedszkolu  podczas zabawy. Dziecko chce zabawkę , którą bawi się kolega. Staje przed rówieśnikiem, który ma spuszczoną głowę bo zajęty jest zabawką i nie słyszy proszącego. Ten zaś postanawia dostać to , co chce,  wyrywa zabawkę, a gdy czuje opór - bije. Dojrzałość przedszkolna, czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole  w zakresie umiejętności społecznych

10. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Analizując sposoby porozumiewania się dzieci, można dostrzec fatalne przyzwyczajenia wyniesione  niestety z domu rodzinnego. Gdy dorośli nie mówią tylko krzyczą dziecko reaguje tylko na podniesiony głos. Jeżeli dorośli lekceważą dziecko, gdy do nich mówi, ono tak samo się zachowuje w przedszkolu (szkole): nie słucha co do niego mówią, odchodzi, demonstruje zniecierpliwienie itd. Niskie umiejętności społeczne objawiają się również myleniem imion, nie zwracaniem uwagi na wygląd  innych dzieci i brakiem zainteresowania  tym, co koledzy lubią a czego nie lubią  mimo, że spędzają z nimi  sporo czasu. Dojrzałość przedszkolna, czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole  w zakresie umiejętności społecznych

11. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Jakie kompetencje społeczne   powinno mieć dziecko przed rozpoczęciem nauki w szkole? • Dziecko powinno realizować swoje potrzeby w zgodzie z innymi i w sposób akceptowany przez społeczność  dorosłych, dlatego powinno: •  - mieć poczucie własnej odrębności i  musi ponosić odpowiedzialność za to, co robi i jak się zachowuje; • - umieć porozumiewać się z innymi w ważnych sprawach: w czytelny i akceptowany  sposób ma mówić o swoich potrzebach i zamierzeniach oraz słuchać i starać się rozumieć innych, gdy mówią o swoich problemach; • - rozumieć, że otaczający świat jest tak  zorganizowany, aby wszyscy wszystkim   pomagali (dzieci - dzieciom, dzieci  - dorosłym; • - wiedzieć, że przynależność do grupy  społecznej oznacza przestrzeganie w niej umów społecznych; • - zachowywać się zgodnie z przyjętymi zwyczajami (kulturalne zwracanie się do siebie  i używanie słów: proszę, dziękuję, przepraszam itp.). • Wszystko to mieści w możliwościach umysłowych dzieci i przy ścisłym współdziałaniu z rodzicami  jest do  zrealizowania. Dojrzałość przedszkolna, czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole  w zakresie umiejętności społecznych

12. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • O co powinni zadbać rodzice dziecka kończącego przedszkole • Kształtowanie społecznych kompetencji jest podzielone między wychowanie  rodzinne i wychowanie przedszkolne, dlatego może mieć miejsce  wzajemne znoszenie się wpływów  wychowawczych. Trzeba więc zadbać  o  wspólny front wychowawczy,  jedność oddziaływań i wymagań, a także o porozumiewanie się w sprawach ważnych dla skutecznego  oddziaływania wychowawczego. • Niepokojąco niskie umiejętności  społeczne dzieci wynikają z  nasilającego się kryzysu wychowania w wielu, niestety rodzinach. Często jest też tak, że rodzice tych dzieci nie chcą  się dostosować do norm zgodnego współżycia.  Zamiast rozmawiać o kłopotach wychowawczych podnoszą głos i grożą, straszą i obrażają nauczyciela. Często dzieje się to w obecności dzieci i na skutki nie trzeba długo czekać. Czując wsparcie w rodzicach  zachowują  się jeszcze gorzej. Najsmutniejsze jest jednak to, że wystarczy  jedno dziecko tak zachowujące się, a agresją zarazi pozostałe. Nauczyciel   traci autorytet i dzieci postrzegają go jako osobę słabą, którą można lekceważyć, nie trzeba jej słuchać, gdy jest to niewygodne. Tak być nie może. Dlatego w dobie kryzysu wychowania rodzinnego jasno trzeba określać umowy dotyczące tego, co wolno, a czego nie wolno robić w przedszkolu, szkole ( domu). Same umowy tu nie wystarczą, niezbędne jest ich respektowanie i ścisła współpraca z nauczycielkami przedszkola. Niekiedy jest to trudne, ponieważ poglądy rodziców na temat  zachowań dzieci w sytuacjach  społecznych  mogą być inne. • Nie należy z rodzicami polemizować lecz wyjaśnić im jakie zachowania nie będą tolerowane i jakie normy społeczne muszą być  respektowane.   Dojrzałość przedszkolna, czyli gotowość do rozpoczęcia nauki w szkole  w zakresie umiejętności społecznych

13. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” Warto pamiętać, że kształtując umiejętności interpersonalne  trzeba: - organizować różnorodne sytuacje, w których dzieci będą miały okazję się odpowiednio zachowywać ; - pokazać wszystkim dzieciom, czego się od nich oczekuje i nazywać to słowami; - skłaniać dzieci do naśladowania tego, co pokazuje nauczyciel, a gdy to uczynią chwalić; - respektować ustalone umowy  społeczne i konsekwentnie je egzekwować . O dzieciach, które źle funkcjonują w sytuacjach społecznych

14. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Piękny zimowy dzień. Świeci słońce, kilka stopni poniżej zera, puszysty śnieg  a w parku na spacerze nie ma ani jednego dziecka. Jesienią, gdy mży deszcz lub wieje wiatr jest podobnie.  Za to zdecydowanie lepiej bywa  wiosną i latem. Wówczas spotykamy dzieci trzymane za ręce i spacerujące noga za nogą wraz z rodzicami.  Gdy  dorośli pozwolą dzieciom  na trochę samodzielności zaraz słychać upominanie:  Nie biegaj bo się spocisz ...., Nie wchodź na murek bo spadniesz...., Nie przeskakuj przez konar bo upadniesz i rozbijesz sobie głowę..... Spotykamy  też  dzieci czteroletnie sprawne ruchowo  wożone  do przedszkola  w wózkach lub wnoszone  po schodach  na rękach do sal. A przecież wszyscy wiemy , że sprawność fizyczna jest ważnym wskaźnikiem  prawidłowego rozwoju psychoruchowego dziecka. • Wiek przedszkolny to okres wzrastającej sprawności ruchowej. U starszych przedszkolaków i młodszych uczniów obserwuje się: • - ogromną potrzebę ruchu i dlatego mówi się o nadruchliwości oraz o konieczności zaspokojenia głodu ruchu dzieci; • - korzystne zmiany w sprawności oraz koordynacji ruchowej i z tego powodu wiek przedszkolny nazywa się złotym wiekiem motoryczności. O zgubnych skutkach niezaspokojenia  potrzeby ruchu u dzieci

15. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • O rozwój fizyczny i sprawność ruchową  przedszkolaków mają dbać zarówno rodzice jak i nauczyciele . Z obserwacji wynika, że niepokojąco zwiększa się  liczba rodziców, którzy nie  należycie  zaspakajają  potrzebę ruchu  u swoich dzieci.  Nie zwracają również   uwagi na wynikające z tego konsekwencje dla ich dziecka, innych dzieci a nawet dla personelu przedszkola.   • Zabiegani i zapracowani rodzice : - cieszą się , gdy  ich dziecko długo i spokojnie siedzi przed telewizorem a potem  dziwią się , że  różni się ono od rówieśników , bo jest mniej sprawne, słabe ( chorowite) i szybko się męczy; - nie stwarzają  dziecku okazji do ruchowego wyżycia się,  a potem uskarżą się, że jest nadmiernie ruchliwe , nie potrafi spokojnie usiedzieć przez chwilę i przeszkadza wszystkim w domu; - nie dbają o to, aby dziecko realizowało potrzebę ruchu przebywając jak najdłużej na powietrzu a potem są zaskoczeni, że dziecko jest słabe, mało odporne i  często choruje. O zgubnych skutkach niezaspokojenia  potrzeby ruchu u dzieci

16. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” Co każdy przedszkolak powinien umieć idąc do szkoły w zakresie sprawności fizycznej. • Zgodnie z nową podstawą programową dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej : - dba o swoje zdrowie; - jest sprawne fizycznie  lub  jest sprawne w miarę swoich możliwości, jeżeli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo; - uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, sali gimnastycznej. O zgubnych skutkach niezaspokojenia  potrzeby ruchu u dzieci

17. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Rozwój umysłowy dziecka w dużym stopniu zależy od głośnego czytania książeczek,  oglądania obrazków,  mądrych rozmów, poważnego traktowania dziecięcych pytań i udzielania na nie stosownych odpowiedzi. • Dziecko, które potrafi już porozumiewać się z dorosłymi domaga się czytania wierszyków, dłuższych opowiadań, bajek, baśni, inscenizacji, rymowanek i zagadek. Na rynku znajduje się wiele atrakcyjnych  książeczek   bogato ilustrowanych o znakomitych tekstach zarówno do czytania jak i oglądania. • Najważniejsze będą jednak rozmowy prowadzone z dzieckiem podczas oglądania obrazków i po przeczytaniu opowiadania. To  one przyczyniają  się do rozwoju dziecięcego umysłu i na takie rozmowy trzeba zawsze przeznaczyć trochę czasu. • Mądra rozmowa zaczyna się zwykle od pytań które dziecko kieruje do dorosłego i które dorosły stawia dziecku. • Dobrym pretekstem do rozmów są też polecenia kierowane do dziecka bo wykonując  je dziecko pyta i prosi o wyjaśnienia. • Z dziecięcymi pytaniami nie ma kłopotu, gdyż dzieci wprost zasypują nimi dorosłych. Nieco trudniej może być dorosłemu ze sformułowaniem polecenia (pytania) i udzieleniem mądrej, prostej odpowiedzi zrozumiałej  dla dziecka. O potrzebie rozmawiania z dziećmi

18. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • O poważnym traktowaniu dziecięcych pytań. • Dzieci w wieku przedszkolnym  doskonale wiedzą, że poprzez stawianie dorosłym pytań mogą zaspokoić swoja ciekawość, zdobyć wiedzę. Dlatego oczekują stosownych odpowiedzi i wyjaśnień. Nie należy dzieci uczyć, w jaki sposób trzeba konstruować pytania lecz akceptować zadawane i udzielać odpowiedzi, które zaspokoją ciekawość dziecka i skłonią je do formułowania następnych dociekliwych pytań. W domu rodzinnym dzieci zadają więcej pytań niż w przedszkolu. Przyczyna tkwi w organizacji przedszkola: nauczyciel  jest jeden i nie może  odpowiedzieć jednocześnie na wszystkie  kierowane do niego pytania bo dzieci jest dużo. Ponadto onieśmielone gromadką rówieśników dzieci pytają rzadziej. W domu dziecko może swobodnie zadawać  pytania: skupia wówczas  uwagę  na sobie, formułuje pytanie i dopomina się odpowiedzi.  Jest odważniejsze gdyż włącza się w nurt prowadzonych rozmów .  Niezależnie od tego, gdzie dzieci formułują pytania i czego te pytania dotyczą, dorośli muszą cierpliwie słuchać i odpowiadać . O potrzebie rozmawiania z dziećmi

19. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • O udzielaniu dobrych odpowiedzi na dziecięce pytania.  Zadaniem dorosłych jest udzielanie odpowiedzi na pytania stawiane przez dzieci. Powinni oni: - odpowiadać chętnie i swobodnie na dziecięce pytania.  Nie mogą pouczać dziecka, mówić zniecierpliwionym tonem ale włączyć odpowiedź na pytanie  w miłą,  przyjazną rozmowę w czasie której dziecko będzie miało okazje stawiać następne pytania i przedstawiać swe wątpliwości; - udzielając odpowiedzi  uwzględniać możliwości dziecięcego umysłu.  Dzieci formułują krótkie pytania i od dorosłych oczekują krótkich odpowiedzi. Zbyt obszerne odpowiedzi męczą dziecko, nużą je i zniechęcają do formułowania dalszych pytań; - brać pod uwagę to, że udzielana dziecku  odpowiedź jest podstawowa i tymczasowa. Odpowiedź udzielona na pytanie pomaga budować aktualny system wiedzy, pobudza ciekawość i zachęca do stawiania następnych pytań na które trzeba odpowiedzieć już bardziej wyczerpująco; - odpowiadać zgodnie z prawdą , ale na miarę dziecięcych możliwości intelektualnych. Nie wolno okłamywać dziecka i podawać mylnych informacji. Jeżeli dorosły nie potrafi natychmiast udzielić odpowiedzi, powinien powiedzieć: Nie wiem, ale dowiem się i odpowiem ci. Potem obietnicę należy spełnić. O potrzebie rozmawiania z dziećmi

20. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” Dobre wychowanie dzieci jest głównym celem nauczycieli i rodziców. Zdarza się jednak, że proces wychowawczy kształtujący właściwe postawy  przynosi odwrotne skutki. Oto kilka przykładów : • Karolinka  rozrzuca zabawki . Proszę , aby przestała robić bałagan i posprzątała je. Dziewczynka pokazała język  i odwróciła do mnie tyłem. W tramwaju siedzi mama z siedmiolatkiem na kolanach. • Wsiada starsza pani z laską i rozgląda się szukając wolnego miejsca .Ponieważ go  nie ma ,  patrzy na chłopca i jego mamę. Mama przyciszonym głosem  mówi : Siedź i pokazuje coś za oknem. • Babcia skarży się : W domu mu wszystko  wolno ..... ,On robi to co chce....., Nie słucha, co się do niego mówi....... • Mama opowiada :  Nie kupiłam Kasi   zabawki, którą chciała . To ona  na ulicy tupała nogami, krzyczała na mnie aż się ludzie oglądali  a do tego wszystkiego jeszcze obraziła się . Można  mnożyć opisy podobnie zachowujących się dzieci . Bywa , że działania wychowawcze podejmowane w dobrej wierze często odnoszą  odwrotny skutek. O niegrzecznych dzieciach

21. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” Problem jest niezwykle złożony , gdyż działania wychowawcze podejmowane  przez różnych wychowawców ( nauczycieli , rodziców , dziadków)  mogą : - być sprzeczne: mama uczy dziecko pewnych zachowań, a tata je lekceważy i nakłania do innych zachowań; - dopełniać i uzupełniać się: nauczyciel uczy dziecko czynności , o które nie troszczą się rodzice i odwrotnie; - wzmacniać się: rodzice i nauczyciele kształtują podobne zachowania a dziecko szybko orientuje się w oczekiwaniach dorosłych i stara się je spełniać. Z problemem wychowawczym mamy do czynienia  wówczas, gdy  dorośli kierują  się sprzecznymi poglądami  i uczą dziecko różnych zachowań w bardzo podobnych sytuacjach. Stwarza to okazję  do wybierania  tej sytuacji , która się  bardziej dziecku opłaca: czy słuchać  mamy, czy taty. Najczęściej tak wychowywane dziecko lekceważy dorosłego np. wychowawcę  (nauczyciela).    O niegrzecznych dzieciach

22. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” O nagrodach i karach Wychowując dzieci, trzeba stosować kary i nagrody. Gdy dziecko zachowa się w określony sposób lub wykona jakąś czynność, dorosły mimiką, gestem, słowem : - okaże zadowolenie - jest to nagroda. Dziecko będzie skłonne powtarzać  nagrodzone zachowania bo skojarzyło je z miłymi emocjami; - wyrazi niezadowolenie - jest to kara a więc informacja o konieczności zmiany zachowania. Dziecko w takiej sytuacji będzie unikało tego, co łączy się z nieprzyjemnymi doznaniami. W procesie wychowywania nie sposób unikać kar. Są one jednym z najważniejszych  sposobów informowania dziecka o tym , że ma zmienić swoje zachowanie. Rozważając problem stosowania kar i nagród w dłuższym okresie czasu okazuje się, czasem , że kara nie zawsze łączy się z przykrością, a nagroda z przyjemnością. Na przykład doznanie przykrości  może być spowodowane tym , że nagroda nie była taka jakiej się dziecko spodziewało. Bywa też tak ,że dziecko traktuje dotkliwą karę jako  coś korzystnego  coś ,  co się opłaca i prowokuje dorosłego do ukarania. Oto przykład : Dziecko z rodzicami idzie na przyjęcie. Wszyscy dorośli obdarzają dziecko uwagą i mówią : Jaka ty jesteś ładna dziewczynka ?..... Kto ci kupił taką  śliczną sukieneczkę?.....  Chodzisz do przedszkola  więc umiesz dużo piosenek , zaśpiewaj .....itd. Po chwili dorośli przestają interesować się dzieckiem  ale  ono dalej chce być ważne ,  w centrum zainteresowania i chce na siebie zwrócić uwagę. Zaczyna  biegać , głośno mówić a nawet krzyczeć  i wszystkim przeszkadzać. Rodzice   tracą  cierpliwość i karzą dziecko  za złe zachowanie. Dorosłym tylko  wydaje się, że ukarali dziecko a ono takim zachowaniem  osiągnęło zamierzony cel - nareszcie zwrócili na mnie uwagę  i jestem w centrum zainteresowania. Inny przykład : Nauczyciel chwali ucznia za aktywność na lekcji ale on doskonale  wie, że za chwilę rówieśnicy będą mu dokuczali  bo się wyróżnił .  Tak więc nagroda staje się dla niego karą. O niegrzecznych dzieciach

23. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” Co wolno dzieciom  a czego nie wolno. Ustalając  relacje pomiędzy sobą a inną osobą dzieci stosują  testowanie. W ten sposób chcą dowiedzieć się: jak daleko sięga władza dorosłego, jakie będą konsekwencje , gdy nie wykonają  polecenia , kiedy trzeba się podporządkować a kiedy nie. Takie testowanie to próba sił. Dziecko nie ma innego sposobu ustalania  granicy swych możliwości i dowiedzenia się, jakimi prawami rządzi się otaczająca go rzeczywistość. Wystawiając na próbę cierpliwość dorosłego, uczy się rozumieć, w jaki sposób ma respektować potrzeby innych ludzi i wymuszać realizowanie własnych . Dorosły musi przestrzegać granic wyznaczonych dziecku, egzekwować postawione wymagania i konfrontować z konsekwencjami jego  złego zachowania.  Dzięki temu dziecko nauczy się ponoszenia  odpowiedzialności za swoje zachowanie i zasad współżycia oraz  współdziałania społecznego. Kilka rad dla rodziców, których stosowanie  gwarantuje  właściwe relacje miedzy dorosłym i  dzieckiem.  Dorosły powinien :  - reagować adekwatnie do przewinienia dziecka  i pokazywanie,  co zrobiło źle ; -  mówić  o swoich uczuciach i oczekiwaniach w sposób życzliwy i stanowczy; - pozwolić  dziecku na ponoszenie konsekwencji złego zachowania i pomóc mu  w wyciąganiu wniosków i naprawieniu szkody. Dorosły może powstrzymać nieodpowiednie zachowanie dziecka działając stanowczo ale  z szacunkiem dla dziecka. Tylko postępując w ten sposób uczy dziecko odpowiedzialności za jego zachowanie , zapewnia mu  poczucie bezpieczeństwa a równocześnie  staje się autorytetem gwarantującym poczucie bezpieczeństwa. O niegrzecznych dzieciach

24. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” •  W ostatnich latach wiele się pisze i mówi na temat nowoczesnych nośników informacyjnych do których  należą miedzy innymi  telewizja i  komputer.  W środkach masowego przekazu często szuka się odpowiedzi na pytania:  Czy dziecko dwuletnie  powinno  oglądać telewizję? Jak długo starszy przedszkolak może siedzieć przed ekranem telewizora i monitorem? Czym kierować się przy wyborze programów  telewizyjnych  i gier komputerowych dla młodszych uczniów? Jaki wpływ na rozwój fizyczny i  intelektualny dziecka ma telewizja i gry komputerowe? Podobne pytania zadają  sobie rodzice młodszych i starszych przedszkolaków a także  dzieci rozpoczynających naukę w szkole. • W rozmowach z rodzicami słyszymy : Wojtek ma dopiero sześć lat a już  potrafi nie tylko uruchomić komputer ale i  korzystać i Internetu.... Krzyś  nie chce się bawić zabawkami tylko każdą wolną chwilę spędza przed telewizorem...Kasia, uczennica klasy pierwszej,  dzisiaj mnie  zaskoczyła opowiadając o grze komputerowej dzięki której odbyła wirtualną podróż  do innego świata... Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych

25. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Przedszkolaki i mali uczniowie po powrocie z przedszkola lub szkoły  zagospodarowują sobie wolny czas tak:  zasiadają wygodnie np. z chipsami przed telewizorem i oglądają wybrany przez siebie  program  albo grają w gry komputerowe. Czasami  też  poruszają się  w sieci Internetu szukając odpowiedzi na interesujące ich   pytania.    Wszyscy są z tego faktu zadowoleni zarówno dzieci jak i  rodzice : dzieci bo nikt od nich niczego nie chce a rodzice bo wreszcie  mają trochę  czasu  dla siebie. Często jest też   tak, że dorośli akceptują a nawet  zachęcają  do oglądania programów telewizyjnych szczególnie o charakterze edukacyjnym  gdyż dzięki nim dziecko nie tylko zdobywa wiedzę,  poznaje bogactwo świata, którego nie zobaczy w otaczającej rzeczywistości ale i rozwija swoje zainteresowania. • Telewizja i komputer to dobrodziejstwo cywilizacji, narzędzia  zdobywania wiedzy. Jeżeli korzystanie przez dzieci z tych nowoczesnych nośników informacji jest kontrolowane to przynosi oczekiwane i  pozytywne rezultaty. Niestety często jest tak, że dzieci oglądają w telewizji  przypadkowe programy,  grają w gry o wątpliwych walorach edukacyjnych i wówczas pojawiają się problemy wychowawcze i edukacyjne.  Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych

26. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Nikt już nie ma wątpliwości, że telewizja, komputer, Internet to: - okno na świat. Tu zobaczy się to, czego nie zobaczy się w otaczającej rzeczywistości np. wieloryby w oceanie, misie Koala śpiące na drzewach, niespotykane w regionie zamieszkania zjawiska przyrodnicze a nawet start rakiety kosmicznej; - sposób rozbudzania zainteresowań. Tu można zgłębić  tajniki astronomii zobaczyć planety, komety, drogę mleczną, podziwiać ich wygląd i uzyskać odpowiedź na wiele trudnych  pytań, a potem wybrać się z rodzicami do obserwatorium astronomicznego. Można też poznać  życie codzienne dzieci różnych narodów a potem czasie wakacji wraz  z rodzicami  uczestniczyć w tradycyjnych zajęciach,  zabawach  i obrzędach ludowych. Oglądanie na ekranie wspaniałych budowli, tras komunikacyjnych, bajecznych  parków i ogrodów  może przyczynić się do rozbudzenia zainteresowań architekturą (w tym zieloną), projektowania z oklejonych papierem kolorowym  pudełek po zapałkach i materiału przyrodniczego  osiedli mieszkaniowych itp.; - jeden ze sposobów  uczenia pożądanych zachowań. Bohaterowie filmów są postaciami najczęściej  naśladowanymi przez dzieci. Ponieważ  prezentują różne  zachowania  i postawy  dlatego warto po obejrzeniu  filmu  porozmawiać z dzieckiem o tym , co było dobre a co złe w  zachowaniu bohatera a także wyjaśnić  dlaczego tak nie należy postępować lub   w jaki sposób można naprawić wyrządzoną krzywdę; -sposób rozbudzania dziecięcej ciekawości. Program telewizyjny może być wstępem do poznawania świata np.  przyrodniczego, technicznego, społecznego. Dziecko po obejrzeniu filmu o życiu  niedźwiedzia polarnego może w książeczkach dla dzieci  lub encyklopedii poszukać ciekawostek o niedźwiedziach np.: Jaka jest masa  niedźwiedzia polarnego ? Ile lat żyje na wolności a  ile w ogrodach zoologicznych? Kiedy i gdzie rodzą się małe niedźwiadki? itp.  Ten film może być inspiracją do poznania innych niedźwiedzi np.  brunatnego, grizzli, pandy itp. Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych

27. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Programy telewizyjne i  komputerowe mogą być też  zagrożeniem dla rozwoju fizycznego,  intelektualnego i społeczno - moralnego. Badania wykazały, że dzieci które spędzają wiele czasu przed ekranem telewizyjnym rozwijają się wolniej. Wolniej uczą się mówić, posiadają mniejszy zasób słów, później nabywają umiejętność czytania i pisania oraz  gorzej się uczą. Dzieje się tak dlatego, że dzieci poznają otaczającą rzeczywistość poprzez zmysły: smak węch, wzrok, słuch, dotyk. Im one są  wrażliwsze tym bogatsze jest poznanie świata. Niestety ekran telewizora pobudza tylko wzrok i słuch i dlatego brak innych doznań przyczynia się do uboższego poznawania rzeczywistości. Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych

28. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” • Siedzenie przed ekranem telewizora lub monitorem komputera powoduje, że dziecko nie ma czasu ani na   spacery i wycieczki ani na  gry i zabawy sportowe  a przecież aktywność ruchowa szczególnie na powietrzu  ma ogromny wpływ na zdrowie i rozwój fizyczny dzieci. Brak czasu na zabawę zabawkami i zabawę z  rówieśnikami  może być przyczyną trudności: w nawiązywaniu kontaktów z innymi dziećmi, nabywaniu umiejętności zgodnego współdziałania,  ustalaniu  i przydzielaniu  ról społecznych, przestrzeganiu  umów,  negocjowaniu np. tematu zabawy i podejmowaniu decyzji.  Niestety ani  oglądanie telewizji ani   gry  komputerowe  nie są  rozrywkami  zespołowymi. Dlatego dzieci spędzające dużo czasu przed ekranem mają mniejszy kontakt z rówieśnikami  nawet wtedy, gdy wspólnie oglądają film czy grają w grę. Spędzanie czasu przed ekranem telewizyjnym przyczynia się do niekontrolowanego spożywania np.  słodyczy,  chipsów itp. Dzieci wpatrzone w ekran nawet nie wiedzą kiedy  pochłaniają jedną paczkę chipsów za drugą   i zachowują się tak, jakby cały świat to było tylko to, co jest  na ekranie. Takie zachowania są  bardzo niepokojące gdyż z jednej strony mają negatywny wpływ na zdrowie a z drugiej strony dzieci tak silnie identyfikują się  bohaterem filmu (gry), że nie odróżniają fikcji od świata realnego. Brak kontaktu z rodzicami i  rozmowy na temat  zachowania się bohatera, wyjaśnienia  sposobu jego postępowania,  oceny  co dobre a co złe powoduje, że dziecko naśladuje zachowanie swojego idola i powtarza to, co widziało na ekranie. Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych

29. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” O oddziaływaniu gier  komputerowych Rozpowszechnianie komputerów wzrasta bardzo szybko. W niedługim czasie  komputer będzie tak powszechny jak telewizor. Wzrastająca popularność gier nie pozostaje bez wpływu na psychikę  i zachowania dzieci.  Badania wskazują, że 95% gier pokazuje treści  agresywne a więc zabawa polega na walce z różnymi istotami: ludźmi, zwierzętami i przy użyciu różnych narzędzi (broni). Oglądanie scen agresywnych przyczynia się do wzrostu przemocy i agresywnych zachowań dzieci, które przecież  naśladują zachowania swoich idoli. Dziecko grające w grę z wątkami drastycznymi aby wygrać musi identyfikować się z agresorem i  dokonywać przemocy. Wprawdzie są to czynności symulowane  i dzieją  się  w wirtualnym świecie  to jednak przyzwyczaja się ono do takich scen a wielokrotne ich oglądanie osłabia zdolności empatyczne. Ponadto dzieci te cechuje większa impulsywność,  koncentracja na sobie, swoich potrzebach, nastawienie na podporządkowywanie sobie innych, mniejsze uwrażliwienie na dobro i zło, zawężenie zainteresowań a nawet napastliwość i podejrzliwość.  Gry komputerowe  z niebezpiecznymi  treściami  kojarzą przemoc z nagrodą, gdyż  dziecko otrzymuje punkty za pokonanie przeciwnika lub jego wyeliminowanie  i w związku z tym  ma poczucie sukcesu. Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych

30. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” Rady i wskazówki dla rodziców dzieci korzystających  z telewizji, Internetu i grających w gry komputerowe Granica wieku korzystania z nowoczesnych nośników informacji wyraźnie obniżyła się. Już dzieci w wieku przedszkolnym korzystają z komputera a nawet Internetu. Dlatego konieczne jest : -ustalenie limitu czasowego oglądania telewizji lub korzystania z komputera. Wszystko zależy od wieku dziecka i umiejętności skupiania uwagi . Może to być jedna godzina dziennie ale w dwóch porcjach lub 45 minut w jednej porcji. Po wyłączeniu telewizora (komputera) należy dziecku zaproponować  obejrzenie lub przeczytanie książeczki, wspólną zabawę, pomoc w przygotowaniu posiłku, nakryciu  stołu, spacer lub wyjście na rower itd.; - oglądanie razem z dzieckiem programutelewizyjnego  aby pytaniami  zachęcić dziecko do  wypowiadania się na temat tego, co widzi, co się zdarzyć może, kto ma rację, który bohater się podoba a który nie i dlaczego. - przeprowadzeniem z dzieckiem rozmowy o sposobie korzystania z komputera, Internetu  zaletach  i zagrożeniach wynikających z posługiwania się nimi ;  - ustalenie zasad korzystania Internetu np. bez  podawania  informacji o sobie takich jak:  imię i nazwisko, wiek, adres zamieszkania i  szkoły, numeru telefonu i tylko wtedy, gdy dorośli są w domu; Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych

31. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” - wybieranie tylko tych programów telewizyjnych i gier komputerowych  które przeznaczone są dla dzieci. Dorośli powinni być zorientowani w tematyce programów  telewizyjnych i  gier komputerowych  aby  uniemożliwiać dzieciom  oglądanie  filmów ze scenami np.  przemocy czy  strachu.  Sceny straszne wzbudzają strach dlatego oglądając wspólnie z dzieckiem  program  na bieżąco należy komentować to, co na nim się dzieje. - traktowanie telewizji jako rozrywki a nie jako nagrody lub kary. Nie należy sadzać dziecka przed telewizorem tylko dlatego, że było grzeczne, lub żeby odpoczęło. Telewizor nie może też być wykorzystywany ani jako nagroda ani jako kara, gdyż może przyczynić się do  ukształtowania  złych  nawyków. - konsekwentne przestrzeganie zasady : najpierw wywiązaniesię z obowiązków  a potem dopiero korzystanie z komputera. Oglądanie telewizji,  gry komputerowe, to nie może być styl spędzania wolnego czasu lecz rozrywka od czasu do czasu sprawiająca przyjemność. Zadaniem dorosłych jest nie tylko zapoznanie dzieci z innymi atrakcyjnymi   formami  spędzania czasu ale wspólne z dziećmi  gry i zabawy na powietrzu dzięki którym poprawią w znaczący sposób swoją sprawność fizyczną. Rozsądnie o oglądaniu programów telewizyjnych przez dzieci i grach komputerowych

32. „Wszystko zaczyna się od przedszkola!” DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ! WIĘCEJ INFORMACJI ZNAJDZIECIE PAŃSTWO NA STRONIE www.men.gov.plW ZAKŁADCE - ŻYCIE SZKOŁY- SZEŚCIOLATEK W SZKOLE - Materiały dla rodziców i nauczycieli