1 / 45

DCD= Developmental Coordination Disorder

DCD bij ADHD: voorspeller van matige prognose op de volwassen leeftijd Ellen Fliers, kinderarts sociale pediatrie 21 okt 2010. DCD= Developmental Coordination Disorder. Belang van het onderzoek:. motorische problemen komen vaak voor bij ADHD, weinig over bekend doel: meer kennis

tam
Download Presentation

DCD= Developmental Coordination Disorder

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. DCD bij ADHD: voorspeller van matige prognose op de volwassen leeftijdEllen Fliers, kinderarts sociale pediatrie21 okt 2010

  2. DCD= Developmental Coordination Disorder

  3. Belang van het onderzoek: motorische problemen komen vaak voor bij ADHD, weinig over bekend doel: meer kennis beter begrip, aanknopingspunten over ontstaan vroege diagnose, betere behandeling, betere prognose introductie

  4. Deel 1: wat is DCD? Deel 2: beschrijving motorische problemen bij ADHD wie, hoeveel, jongens – meisjes, leeftijd wat vinden ze er zelf van Behandeling Deel 3: oorzaken hoe komt het, familie, combinatie motorische problemen met ADHD genetisch: Genome Wide Association Study prognose Opbouw praatje

  5. DCD geschiedenis Minimal Brain Dysfunction concept: • leerstoornissen • motorische stoornissen w.o. coördinatie • aandachtsstoornissen • gedragsproblemen

  6. DCD terminologie • MBD • Clumsy child syndrome • Dyspraxie • MND, MND1 en MND2 • DAMP • DCD

  7. Bij Developmental Coordination Disorder (DCD) is er sprake van een verlaagd niveau van motorisch functioneren, niet samengaand met neurologisch, intellectueel of sensorisch gebrek. DCD, DSM-IV criteria 1994 a. problemen met de coördinatie van de motoriek b. die last geven in het dagelijks leven en/of op school c. zonder duidelijke medische oorzaak d. IQ > 70, of slechtere motoriek dan verwacht bij het IQ

  8. DCD criteria, internationaal MovementABC research criteria <p5, klinisch < p15 mABC meet snelheid en nauwkeurigheid van bewegen leeftijdsgerelateerd, internationaal, valide Nederlandse populatie “Impairment”

  9. DCD prevalentie 5%-7% van kinderen in de basisschoolleeftijd ( astma 5%-7%, ADHD 3%-5%) • 50% van alle kinderen met ADHD • 50% van alle kinderen met DCD heeft ADHD DAMP: Deficit of Attention and Motor Perception • prevalentie: 1,2- 2% van alle 7- jarigen ( Gillberg, 2003)

  10. DCD kenmerken • vertraging motorische mijlpalen • hypotonie • geassocieerde overtollige bewegingen • problemen met het leren en het automatiseren van motorische vaardigheden: bv. schrijven • ‘motor planning’ problemen • problemen met tempo

  11. DCD: dagelijks leven • zich aankleden • eetvaardigheid: hanteren van bestek • complexe vaardigheden: fietsen, zwemmmen • vrijetijdsactiviteiten: knutselen, knippen • sport- en spelactiviteiten • schrijven • tekenen • tempoproblemen • lichamelijke opvoeding • spel & sport in groepsverband

  12. DCD comorbiditeit • gedragsproblemen • ADHD • leerstoornissen, dyslexie • PDD-NOS • sociale en emotionele problemen

  13. DCD heterogeniteit uitvoering motoriek, tempo, planning motoriek; matige proprioceptie; comorbiditeit: heterogene aandoening optelsom van motorische, cognitieve en gedragsproblemen: 5 maal zoveel speciaal onderwijs

  14. DCD: Sociaal-emotionele implicaties • minderwaardigheid in motorische competentie • beperkt gevoel van eigenwaarde • minder participatie sport en spel • depressie • beperking in sociale vaardigheid: primair of secundair

  15. DCD comorbiditeit • gedragsproblemen • ADHD • leerstoornissen, dyslexie • PDD-NOS • sociale en emotionele problemen

  16. DCD etiologie • familiale factoren 30% meest verklarende factoren in 2 studies • pre- en perinatale risicofactoren (maternaal roken, pre- en dysmaturiteit, lage Apgarscores)

  17. DCD cerebellum rol cerebellum in motor activity: motor coördinatie senso-motorische integratie motor learning timing cognitie

  18. Cerebellar Growth Curves P<.001 Castellanos. JAMA 2002; 288:1740-8

  19. meer gegeneraliseerd deficit? ontwikkeling van theorieën die een gemeenschappelijke oorzaak van deze symptomen identificeren: ABD (Atypical Brain Development) dopamine neurotransmissie Automatization Deficit hypothesis genetics?

  20. DCD behandeling • eerstelijn, huisarts; tweede lijn, kinderarts; GGZ • Fysiotherapie: Neuro motor task training, Co_OP • Ergotherapie • motorische remedial teaching (op school) Vroegtijdige onderkenning van belang!

  21. Volwassenen met DCD • Problematische activiteiten op volwassen leeftijd: • huishouden • autorijden • tempo bij beroepstaken • nieuwe taken of procedures bij beroepstaken • Lange termijneffecten gezondheid • beperkte fysieke conditie • obesitas • coronaire aandoeningen

  22. Volwassenen met DCD • beperkingen • eerder negatieve ervaringen tijdens de kindertijd door onbegrip • foute keuze van studierichting • foute beroepskeuze • concentratiezwakte • eigenwaarde • beroep op hulpverlening ??

  23. Volwassenen met DCD: follow-up als kind gediagnosticeerd • bekendheid van het probleem • erkenning van de beperkingen • instellen van therapie en begeleiding op school • opbouw eigenwaarde • betere studiekeuze en daaraan verbonden betere beroepskeuze • minder frustraties in de levensloop

  24. Deel 1: wat is DCD? Deel 2: beschrijving motorische problemen bij ADHD wie, hoeveel, jongens – meisjes, leeftijd wat vinden ze er zelf van behandeling Deel 3: oorzaken hoe komt het, familie, combinatie motorische problemen met ADHD genetisch: Genome Wide Association Study prognose Opbouw praatje

  25. Onderzoek: wie: 365 families met kinderen met en zonder ADHD wat: ADHD kenmerken en motoriek hoe: vragenlijsten, motorische testen en bloedonderzoek (DNA) Deel 2

  26. Het IMAGE project12 centra Supported by NIMH grant R01MH62873 to S. Faraone Nederland, UK, Israël, Ierland, Duitsland, Spanje, Zwitserland, België, USA

  27. Resultaten motoriek bij ADHD 1/3 van alle kinderen met ADHD heeft motorische problemen meisjes = jongens tieners = basisschool kinderen deel 2

  28. Motorische stoornissen bij kinderen met ADHD deel 2 = motorisch probleem = twijfelachtig = normale motoriek categorie motoriek -

  29. Onderzoek motoriek en zelfbeeld kinderen met ADHD overschatten hun motorische prestaties behalve wanneer ze ernstige DCD hebben (DCD = Developmental Coordination Disorder) Deel 2

  30. Onderzoek motoriek en behandeling slechts 50% van de motorisch gestoorde ADHD kinderen kreeg ooit behandeling, dus 50% niet! bijkomende angst- en gedragsstoornissen voorspellen of een kind al dan niet behandeld wordt Deel 2

  31. Deel 3: oorzaken motorische problemen zijn familiair combi ADHD - motorische problemen is familiair gedeelde achtergrond voor ADHD en motorische problemen, mogelijk genetisch Deel 3

  32. Onderzoek motoriek en genen GWAS: genoomwijde associatie studie SNP: kleine variatie in het DNA Deel 3

  33. Onderzoek motoriek en genen genetische studie van motorische problemen bij 890 kinderen met ADHD: associatie met genen ivm ontwikkeling van het centraal zenuwstelsel genen die in de spiercellen tot expressie komen Deel 3

  34. Onderzoek motoriek en genen genetische studie van motorische problemen bij 890 kinderen met ADHD: associatie met genen ALS associatie met genen RLS Deel 3

  35. Onderzoek motoriek en genen ALS: Amyotrofische Lateraal Sclerose Neurodegeneratieve aandoening motor neuron, adult onset polygene aandoening Hypothese (Lule, 2008): ALS patienten voldeden als kind vaak aan ADHD criteria Neurobiologisch niveau: hyperactiviteit glutaminerge systeem en hyopactiviviteit dopaminerge systeem Deel 3

  36. Onderzoek motoriek en genen ALS: Amyotrofische Lateraal Sclerose ADHD risico factor voor ontwikkelen ALS ? ADHD MET motorische problemen risico factor voor ALS? Deel 3

  37. Onderzoek motoriek en genen genetische studie van motorische problemen bij 890 kinderen met ADHD: associatie met genen ALS associatie met genen RLS : Restless Legs Syndrome hoofdstuk 6

  38. Onderzoek motoriek en genen genetische studie van motorische problemen bij 890 kinderen met ADHD: associatie met genen ALS associatie met genen RLS : Restless Legs Syndrome hoofdstuk 6

  39. Onderzoek motoriek en genen Associatie met MAP2K5: Restless legs syndrome GWAS 2008, replicatie 2009 (Winkelmann,Kemlink, Trenkwalder 2009) Algemene bevolking 2% (Piccchietti 2008) ADHD 44% gedeelde genetische achtergrond? (Reif 2010). hoofdstuk 6

  40. Prognose motoriek • veelal niet vanzelf over • geen gestandaardiseerde motor-tests volwassenen ADHD + DCD prognose • op de leeftijd van 22jr. is de groep ADHD+DCD het slechtst af (schoolcarrière, ADHD-klachten, leesproblemen, sociale situatie) Rasmussen and Gillberg,2000; Visser, 2003

  41. ADHD-DCD: beloop Losse et al. (1991): • Kinderen 6 jr. • 10 jaar later: minder goede prestaties: handschrift en praktische vaardigheden; minder eigenwaarde Geuze & Borger (1993), Cantell, Smyth & Ahonen (1994): • Kinderen 5 jaar • 17 jaar: Minder goede studieresultaten • Minder eigenwaarde Cousins and Smith 2003 - Leeftijden 18-65, retrospectief - Persisteren motorische problemen; concentratieproblemen

  42. DCD: studies bij volwassenen • Rasmussen & Gillberg (2000): Outcome, 15 jaar follow-up • DCD met ADHD vertonen zwakker psychosociaal functioneren t.o.v. alleen ADHD • hoger risico: schoolresultaten, gedrag en sociale vaardigheden • Alcohol • Dit gevoegd bij de aanwijzingen dat er ADHD plus DCD een verhoogd risico geeft op RLS en ALS…………….dus:

  43. Algemene conclusie motorische stoornissen en ADHD: mogelijk implicaties voor prognose op volwassen leeftijd! meer kennis replicatie is nodig hopelijk vertrekpunt verder onderzoek dagelijkse praktijk: betere herkenning, eerdere behandeling! conclusie

  44. Dank voor uw aandacht! • Contact: e.fliers@psy.umcn.nl

More Related