ELEKTROENERGETYKA 2001 DO CZEGO ZMIERZAMY ?

1. H.L.G. DORADZTWO ELEKTROENERGETYKA 2001 DO CZEGO ZMIERZAMY ? Opracowanie ankiety Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa prof. Mariana Miłka Warszawa, lipiec 2001 H.L.G

2. H.L.G. DORADZTWO FINANSOWANIE NADZÓR BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE PAŃSTWA REGULACJA PRYWATYZACJA STRUKTURA ORGANIZACYJNA KONKURENCJA STRUKTURA KAPITAŁOWA STRATEGIA RYNEK PALIWA Opracowano na zlecenie Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa prof. Mariana Miłka przez HLG-Doradztwo Barbara Wrona-Wojdała, Herbert Gabryś E-mail: hlg@poczta.onet.pl Warszawa, lipiec 2001 H.L.G

3. LISTA RESPONDENTÓW H.L.G

4. Opracowanie wykonano na zlecenie Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Skarbu Państwa prof.Mariana Miłka • Podstawą były udostępnione odpowiedzi na opracowaną w Ministerstwie Skarbu Państwa ankietę • W pracach przyjęto metodę grupowania poglądów zbieżnych i opisania poglądów skrajnych • Dla określenia powyższego wykonano opisanie skrócone wszystkich odpowiedzi w sposób umożliwiający agregowanie w grupach • W kilku przypadkach wymagałoby to znacznych uproszczeń autorskich odpowiedzi respondentów – tu przyjęto metodę opisową • W pozostałych przypadkach przedstawiono strukturę poszczególnych grup zagregowanych wypowiedzi • Przedstawione na końcu wynikowe podsumowanie jest wypadkową najczęściej udzielonych odpowiedzi H.L.G

5. Pytanie nr 1 A – jak należy rozumieć pojęcie bezpieczeństwa energetycznego państwa w odniesieniu do elektroenergetyki ? B – w jakim kierunku, zdaniem Pana, nastąpi ewolucja tego pojęcia w kontekście rozwoju rynku energii elektrycznej i prywatyzacji sektora elektroenergetycznego ? Pytanie nr 2 Jaką rolę widzi Pan w zakresie odpowiedzialności za utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego A – administracji rządowej ? B – administracji samorządowej ? C – uczestników rynku energii ze szczególnym uwzględnieniem centralnego rynku usług systemowych ? Pytanie nr 3 A - jakie obowiązki o charakterze publicznym powinny być nałożone na przedsiębiorstwa wytwórcze, sieciowe i obrotu energią ? B – jak powinien być finansowany rozwój połączeń międzynarodowych ? Pytanie nr 4 Jaka w kontekście bezpieczeństwa energetycznego (państwa-HLG) powinna być struktura paliw pierwotnych do produkcji energii elektrycznej ? Pytanie nr 5 Proszę o wskazanie, zdaniem Pana, instytucji odpowiedzialnej za utrzymanie bezpieczeństwa elektroenergetycznego w zakresach: planowania, realizacji, monitoringu oraz podejmowania działań interwencyjnych. H.L.G

6. Pytanie nr 6 Jak Pana zdaniem należy uwzględnić ochronę środowiska w rozwoju rynku energii: A - czy koszty powinny być całkowicie uwzględnione w rynku energii ? B - czy powinien powstać rynek emisji oraz pozwoleń na emisję ? Pytanie nr 7 Jaki powinien być, Pana zdaniem, docelowy model struktury organizacyjnej i kapitałowej sektora elektroenergetycznego spełniający warunek bezpieczeństwa energetycznego oraz rynku konkurencyjnego ? Pytanie nr 8 A - jaką rolę powinno pełnić w docelowym modelu funkcjonowania sektora elektroenergetyki PSE S.A. B – jaka powinna być struktura kapitałowa PSE S.A. Pytanie nr 9 A – jaka powinna być docelowa funkcja regulatora rynku ? B – czy Pana zdaniem spółki dystrybucyjne powinny być podzielone na firmy czysto sieciowe i firmy obrotu – jaka powinna być ich struktura kapitałowa ? Pytanie nr 10 A – jaki powinien być preferowany model prywatyzacji dla poszczególnych podsektorów – inwestor strategiczny, GPW, samorząd terytorialny lub inni ? B – jakie preferowane rozwiązania powinny występować w integracji kapitałowej lub strukturalnej poziomej i pionowej firm w elektroenergetyce ? C – czy powinny istnieć ograniczenia dla kapitału zagranicznego, w jakich wysokościach i w jakim zakresie ? H.L.G

7. Pytanie nr 11 A - czy i kto powinien podejmować działania interwencyjne dla zbilansowania zdolności produkcyjnych (elektroenergetyki – HLG) ? B – jaki może być ewentualny zakres interwencji Budżetu Państwa (w tym zakresie – HLG) ? Pytanie nr 12 W jakim kierunku powinien rozwijać się rynek energii elektrycznej: A – wyraźnego podziału na rynek hurtowy i detaliczny ? B – ustalenia bazy w postaci centralnego i obligatoryjnego rynku towarowego ? C – w innych nie wymienionych kierunkach ? Jakie powinno być tempo rozwoju rynku konkurencyjnego ? Pytanie nr 13 Jaką szansę dla firm elektroenergetycznych stanowi ekspansja na rynki usług końcowych (firmy multienergetyczne i infrastrukturalne) ? H.L.G

8. W opracowaniu ankiety wykorzystano odpowiedzi wszystkich respondentów. Pytania skierowane były do podmiotów gospodarczych funkcjonujących w elektroenergetyce, ekspertów i doradców, stowarzyszeń naukowo-technicznych i sektorowych oraz do organizacji związkowych. Struktura respondentów H.L.G

9. Pytanie nr 1 A – jak należy rozumieć pojęcie bezpieczeństwa energetycznego państwa w odniesieniu do elektroenergetyki ? B – w jakim kierunku, zdaniem Pana, nastąpi ewolucja tego pojęcia w kontekście rozwoju rynku energii elektrycznej i prywatyzacji sektora elektroenergetycznego ? Struktura odpowiedzi części A H.L.G

10. Pytanie nr 1 A – jak należy rozumieć pojęcie bezpieczeństwa energetycznego państwa w odniesieniu do elektroenergetyki ? • A - spośród 58 identyfikowanych odpowiedzi 32 podają brzmienie wprost wg Ustawy-PE lub bardzo zbliżone • niewielka część respondentów – 3 wypowiedzi – podaje definicję w zależności od horyzontu czasu: • długoterminowo –ilość i struktura systemu • średnioterminowo –zdolność produkcyjna w przewidywanych okresach od jednego tygodnia do 2 – 3 lat • krótkoterminowo – dyspozycyjność i struktura w danej dobie • inna z definicji określa: • krótkookresowo- - jako ciągłość dostaw, odpowiednie rezerwy i zachowanie jakości • długookresowo – wiążąc z bezpieczeństwem zewnętrznym, zdolnością do pokrycia rosnącego zapotrzebowania i zapewnienia bezpieczeństwa w sytuacjach kryzysowych • część respondentów wiąże to pojęcie bądź z minimalizacją kosztów, bądź ze zgodnością standardów w UE albo skrajnie poprzez zapewnienie (gwarantującego rozwój) zysku dla podmiotu sektora elektroenergetycznego H.L.G

11. Pytanie nr 1 A – jak należy rozumieć pojęcie bezpieczeństwa energetycznego państwa w odniesieniu do elektroenergetyki ? Definicja o największej zbieżności z wypowiedziami respondentów została podana przez jednego z nich: Zapewnienie w długim okresie czasu swobodnego dostępu obywateli i podmiotów gospodarczych do energii elektrycznej po cenach gwarantujących konkurencyjność na rynkach zewnętrznych, utrzymując wewnętrznie standardy konsumpcji obywateli w zgodzie z europejskimi normami a także zachowując wymagania ochrony środowiska. H.L.G

12. Pytanie nr 1 B – w jakim kierunku, zdaniem Pana, nastąpi ewolucja tego pojęcia w kontekście rozwoju rynku energii elektrycznej i prywatyzacji sektora elektroenergetycznego ? • B – w znacznej części odpowiedzi stanowią raczej komentarz do pytania niż odpowiedź • część respondentów stwierdza, iż aktualna definicja ustawowa nie ulegnie zmianie a zmienne będą jedynie mechanizmy zapewniające bezpieczeństwo energetyczne kraju • inna część określa,że zmiany będą wynikały z przyjmowanych standardów UE oraz decyzji politycznych • jeden z respondentów określa pojęcie bezpieczeństwa energetycznego w przyszłości na trzech poziomach: • lokalnym • regionalnym • krajowym • inny podaje, iż pojęcie bezpieczeństwa energetycznego państwa będzie w najbliższej przyszłości zmierzać w stronę zapewnienia dostaw z dywersyfikacją i własności w zgodzie w wymaganiami ekologicznymi bardziej niż w określaniu stopnia wystarczalności „energetyki narodowej” H.L.G

13. Pytanie nr 2 Jaką rolę widzi Pan w zakresie odpowiedzialności za utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego A – administracji rządowej ? B – administracji samorządowej ? C – uczestników rynku energii ze szczególnym uwzględnieniem centralnego rynku usług systemowych ? Struktura odpowiedzi części A Struktura odpowiedzi części B H.L.G

14. Pytanie nr 2 Jaką rolę widzi Pan w zakresie odpowiedzialności za utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego A – administracji rządowej ? • A - w zbiorze wypowiedzi zdecydowanie ważą wskazania roli legislacyjnej, strategicznej oraz tworzenia i kontroli realizacji programów • w części odpowiedzi respondenci zwracają uwagę na rolę monitorowania, regulacji i kontroli realizowanych programów – 9 wypowiedzi na 56, w części wskazując na MG, MSP i URE • kilku respondentów podkreśla odpowiedzialność za obserwację i ingerencję w działalność monopoli naturalnych • trzech respondentów podkreśla rolę odpowiedzialności za umowy międzynarodowe i kontrolę ich realizacji • kilku respondentów określa zdawkowo rolę administracji rządowej jako główną • w wypowiedziach krańcowych, bez wyraźnego związku z zadanym pytaniem pojawiła się sugestia bezzwłocznego wstrzymania procesu prywatyzacyjnego elektroenergetyki – 1 wypowiedź H.L.G

15. Pytanie nr 2 Jaką rolę widzi Pan w zakresie odpowiedzialności za utrzymanie bezpieczeństwa energetycznego B – administracji samorządowej ? C – uczestników rynku energii ze szczególnym uwzględnieniem centralnego rynku usług systemowych ? • B - w zbiorze wypowiedzi zdecydowanie ważą wskazania roli polegającej na tworzeniu lokalnej i regionalnej strategii, planowania, monitoringu i kontroli obszarów energetycznych • Kolejną w ilości określeń jest rola stymulowania rozwoju lokalnych źródeł energii w tym niekonwencjonalnych i odnawialnych • Kilku z respondentów podkreśla odpowiedzialność samorządów za współtworzenie przedsięwzięć o charakterze multienergetycznym C – wypowiedzi respondentów w tej części są niejednoznaczne i odnoszą się do wszystkich uczestników rynku energii. Najczęstsze odniesienia wskazują na rolę realizacji powinności wynikających z koncesji (w tym strategia, planowanie a także rozwój sieci). Nieliczna grupa odpowiedzi wskazuje na powinność uczestnictwa w systemie monitoringu (na swoim poziomie) współtworząc system monitoringu krajowego. H.L.G

16. Pytanie nr 3 A - jakie obowiązki o charakterze publicznym powinny być nałożone na przedsiębiorstwa wytwórcze, sieciowe i obrotu energią ? B – jak powinien być finansowany rozwój połączeń międzynarodowych ? Struktura odpowiedzi części A Struktura odpowiedzi części B H.L.G

17. Pytanie nr 3 A - jakie obowiązki o charakterze publicznym powinny być nałożone na przedsiębiorstwa wytwórcze, sieciowe i obrotu energią ? • A - spośród wyodrębnionych 34 wypowiedzi tylko w 2 przypadkach respondenci negują potrzebę nakładania na energetykę obowiązków o charakterze publicznym • większość odpowiedzi – 18 akceptuje istniejący stan rzeczy zapisany w Prawie Energetycznym i rozporządzeniach szczegółowych • część respondentów – (2 razy po 3 odpowiedzi) proponuje wprowadzenie zapewnienia dostaw strategicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa (wojsko, PKP, ...) z równoczesnym ograniczeniem swobód związkowych (strajki, ..) • w dwóch wypowiedziach występuje wskazanie powinności świadczeń socjalnych dla najuboższych klientów (ujęte w kosztach działalności) • w grupie odpowiedzi innych znalazły się wskazania na obowiązek tworzenia miejsc pracy, nakazów produkcji energii ekologicznej oraz niedookreślone względy bezpieczeństwa państwa • ... H.L.G

18. Pytanie nr 3 B – jak powinien być finansowany rozwój połączeń międzynarodowych ? • B - wyodrębniono 27 rodzajów odpowiedzi z czego 10 wskazuje rozwiązania złożone lub niejednoznacznie określone • w 8 wypowiedziach przejawia się wskazanie, iż finansowanie inwestycji w połączeniach międzynarodowych winno być realizowane przez właścicieli sieci na zasadach przede wszystkim kredytów komercyjnych z przeniesieniem kosztów inwestycji na odbiorcę końcowego. W istniejącym stanie rzeczy to przede wszystkim PSE także w przedsięwzięciach wspólnych z inwestorem zagranicznym (Szwecja, Litwa, ...) • druga najliczniejsza grupa wypowiedzi wskazuje na konieczny ze względów strategicznych udział budżetu państwa (także we współpracy np. z Bankiem Światowym również z przeniesieniem ostatecznego rozliczenia kosztów na klienta końcowego) • część respondentów – 3 – przyjmuje rozwiązania zawarte w PE za dostateczne • w grupie wypowiedzi tzw.różnych – 10 – zwrócono uwagę, iż nie ma uniwersalnego sposobu finansowania (jednoznacznego ? – HLG) oraz sugestie, że kredytowanie tego rodzaju inwestycji nie powinno być przenoszone poprzez taryfę na klienta końcowego • ... H.L.G

19. Pytanie nr 4 Jaka w kontekście bezpieczeństwa energetycznego (państwa-HLG) powinna być struktura paliw pierwotnych do produkcji energii elektrycznej ? Struktura paliw po 2020 roku Struktura paliw do roku 2010 H.L.G

20. Pytanie nr 4 Jaka w kontekście bezpieczeństwa energetycznego (państwa-HLG) powinna być struktura paliw pierwotnych do produkcji energii elektrycznej ? • Odpowiedzi respondentów są zróżnicowane i nie pozwalają na porównania ilościowe. W przedstawionej strukturze docelowej paliw pierwotnych krótko i długookresowej przyjęto najczęściej pojawiające się wypowiedzi. Z innych najistotniejsze: • struktura docelowa winna być zróżnicowana i zdywersyfikowana co do kierunków dostaw, choć obecnie ta potrzeba nie występuje • ważniejsza jest restrukturyzacja sektorów niż realna wizja braku dostaw paliw • Dywersyfikacja paliw „wyraźniej” w stronę gazu jest zbyt droga • przy sugerowaniu zwiększenia produkcji ze źródeł odnawialnych należy pamiętać o wyższym koszcie tej produkcji oraz o obowiązku utrzymania rezerw w produkcji konwencjonalnej po przekroczeniu 2,5% w strukturze paliw • w wypowiedziach zdecydowanie dominuje wskazanie węgla kamiennego i brunatnego jako paliw strategicznych w długim horyzoncie czasu • w większości wypowiedzi węgiel (kamienny i brunatny) będzie konsumowany w przedziale 60% a 70% • udział źródeł odnawialnych szacowany jest najczęściej pomiędzy 5% a 7,7% H.L.G

21. Pytanie nr 4 Jaka w kontekście bezpieczeństwa energetycznego powinna być struktura paliw pierwotnych do produkcji energii elektrycznej ? • struktura paliw winna wynikać z rachunku ekonomicznego i polityki państwa (istniejące w tej materii Założenia Polityki Energetycznej Państwa do roku 2020) • struktura paliw winna uwzględniać: • dostępność paliw długookresowo • zasoby krajowe • koszt transportu paliw • ceny paliw • koszty i efektywność technologii • koszty ochrony środowiska • optymalizację cen nośników energii nie tylko w aspekcie polityki społecznej państwa ale przede wszystkim jako element konkurencyjności polskiej gospodarki • w horyzoncie długookresowym należy uwzględnić w strukturze paliw udział energetyki jądrowej (liczna grupa wypowiedzi-HLG) • ... H.L.G

22. Pytanie nr 5 Proszę o wskazanie, zdaniem Pana, instytucji odpowiedzialnej za utrzymanie bezpieczeństwa elektroenergetycznego w zakresach: planowania, realizacji, monitoringu oraz podejmowania działań interwencyjnych. Struktura odpowiedzi H.L.G

23. Pytanie nr 5 Proszę o wskazanie, zdaniem Pana, instytucji odpowiedzialnej za utrzymanie bezpieczeństwa elektroenergetycznego w zakresach: planowania, realizacji, monitoringu oraz podejmowania działań interwencyjnych. • Z wypowiedzi wyodrębniono 63 – 1/3 respondentów wskazuje na MG także w rozumieniu odpowiedzialności Rządu za realizację wszystkich wymienionych w pytaniu elementów. Część tych odpowiedzi wskazuje na konieczność doposażenia MG w odpowiednie oprzyrządowanie: • Krajową Dyspozycję Mocy (OSP ?) • system bieżącego monitoringu • strukturę organizacyjną • znaczna część respondentów – 12 odpowiedzi – wskazuje OSP z argumentacją, iż już dzisiaj może spełniać zawarte w pytaniu obowiązki • w 9 wypowiedziach występuje wskazanie na Prezesa URE z zastrzeżeniem, że może to prowadzić do scentralizowania zarządzaniem gospodarką energetyczną państwa • wyodrębniono także 5 wskazań na potrzebę utworzenia nowego podmiotu związanego strukturalnie z Ministrem Gospodarki bądź Prezesem URE • w grupie wskazań innych występują zarówno samorządy lokalne, Minister Ochrony Środowiska, spółki dystrybucyjne, wytwórcy, ARE, ...) • jeden z respondentów zwraca także uwagę, iż sprawą pierwszorzędną jest odpowiednie umocowanie prawne a nie wskazanie organu odpowiedzialnego za realizację H.L.G

24. Pytanie nr 6 Jak Pana zdaniem należy uwzględnić ochronę środowiska w rozwoju rynku energii: A - czy koszty powinny być całkowicie uwzględnione w rynku energii ? B - czy powinien powstać rynek emisji oraz pozwoleń na emisję ? Struktura odpowiedzi części A Struktura odpowiedzi części B H.L.G

25. Pytanie nr 6 Jak Pana zdaniem należy uwzględnić ochronę środowiska w rozwoju rynku energii: A - czy koszty powinny być całkowicie uwzględnione w rynku energii ? • A - z 23 wyodrębnionych odpowiedzi 11 respondentów odpowiada zdecydowanie na TAK, 7 na TAK ale z warunkami, a 4 zdecydowanie na NIE • w argumentacji na TAK przeważa najczęściej logika przejrzystości kosztów z pojmowaniem kosztów ochrony środowiska jako kosztów uzasadnionych • w odpowiedziach warunkujących pojawia się: • wymagalność zgodności ze stosowaniem podobnej zasady w krajach UE • pozostawienie możliwości politycznych decyzji państwa • wariantowość – cena, opłata przesyłowa i subsydia budżetowe • konieczność etapowego bądź częściowego wprowadzenia • ... • w odpowiedziach na NIE najczęściej występują argumenty: • brak możliwości – bo konieczność inwentaryzacji kosztów, istotne zaszłości subsydiowania, ... • trudne – niemożliwe, jednoznaczne określenie kosztów ekologicznych • ... H.L.G

26. Pytanie nr 6 Jak Pana zdaniem należy uwzględnić ochronę środowiska w rozwoju rynku energii: B - czy powinien powstać rynek emisji oraz pozwoleń na emisję ? • B - z 28 wyodrębnionych odpowiedzi 13 respondentów odpowiada zdecydowanie na TAK, 11 na TAK ale z warunkami, a 2 zdecydowanie na NIE • w argumentacji na TAK przeważa najczęściej przekonanie o skuteczności mechanizmów rynkowych sprawdzonych także w kategoriach oprzyrządowania polityki państwa w tym przypadku ekologicznej, również jako element stymulowania inwestycji proekologicznych • w odpowiedziach warunkujących pojawia się: • oczekiwanie ustawowego zagwarantowania obrotu emisjami, bądź jako rynek alternatywny • sugestia powiązania z systemem opłat kompensacyjnych z obowiązkiem zakupu energii ze źródeł odnawialnych i niekonwencjonalnych • obawa istotnych utrudnień ze względu na brak społecznej akceptacji – wzrost cen • sugestia wprowadzenia obrotu o charakterze degresywnym – wymuszenie produkcji ekologicznej • konieczność powiązania z Zielonymi Certyfikatami • ... • w odpowiedziach na NIE : • traktowanie rynku emisji jako rozwiązanie sztuczne, trudne, prawie niemożliwe do wprowadzenia • jest system pozwoleń w gestii MOŚ z ewentualną modyfikacją • ... H.L.G

27. Pytanie nr 6 Jak Pana zdaniem należy uwzględnić ochronę środowiska w rozwoju rynku energii: A - czy koszty powinny być całkowicie uwzględnione w rynku energii ? B - czy powinien powstać rynek emisji oraz pozwoleń na emisję ? • Respondenci w zbiorze uwarunkowań i mechanizmów działań zapewniających osiągnięcie oczekiwanych efektów wymieniają: • wykonanie powinności państwa ze znaczącym udziałem samorządów lokalnych w procesach inwestycyjnych • prowadzenie polityki kredytów preferencyjnych i funduszy pomocowych zgodnie z długookresową strategią państwa w tym zakresie • konieczność upowszechnienia i pozyskania społecznej akceptacji systemu przeliczania racji ochrony środowiska na koszty a więc cenę energii • potrzebę ograniczenia wad Systemu Opłat Kompensacyjnych, wspierającego dziś także produkcję „energii brudnej” Najczęściej określają trzy obszary możliwego ponoszenia kosztów ekologicznych w produkcji energii w dzisiejszych uwarunkowaniach: • pozwolenie na emisję i handel emisjami • stosowanie opłat i dopłat wyrównawczych • System Opłat Kompensacyjnych z ograniczaniem możliwości produkcji „energii brudnej” H.L.G

28. Pytanie nr 7 Jaki powinien być, Pana zdaniem, docelowy model struktury organizacyjnej i kapitałowej sektora elektroenergetycznego spełniający warunek bezpieczeństwa energetycznego oraz rynku konkurencyjnego ? • A – organizacja • część respondentów odnosi przyszłą strukturę organizacyjną do czasu ukształtowania struktury kapitałowej – „stworzą go właściciele” • w części wypowiedzi respondenci podkreślają, iż struktura organizacyjna winna spełniać potrzebę zapewnienia strategicznego bezpieczeństwa państwa • wyraźna część odpowiedzi sprowadza to zapewnienie do wydzielenia systemu przesyłowego najwyższych napięć bądź operatora systemowego a także części wytwórców systemowych z przewagą funkcji właścicielskich państwa • kilku respondentów odnosi swój pogląd do wzorów wynikających z doświadczeń UE (niejednorodne, niedookreślone i zmienne-HLG) • w jednej z wypowiedzi wyraźnie określono potrzebę połączenia elektrowni i kopalni węgla brunatnego ale także umożliwienie podobnych połączeń pozostałych elektrowni systemowych z kopalniami węgla kamiennego • kilka wypowiedzi prezentuje pogląd, iż struktury organizacyjne winny tworzyć warunki do tworzenia podmiotów multienergetycznych (także samorządy) H.L.G

29. Pytanie nr 7 Jaki powinien być, Pana zdaniem, docelowy model struktury organizacyjnej i kapitałowej sektora elektroenergetycznego spełniający warunek bezpieczeństwa energetycznego oraz rynku konkurencyjnego ? • w kilkunastu odpowiedziach zaprezentowano uproszczoną strukturę organizacyjną, najczęściej zbliżoną do czterech podsektorów a w dwu przypadkach z poszerzeniem o giełdę oraz wyodrębnione grupy tzw.detalistów w obrocie • z wielości wypowiedzi w tej części zbieżna z co najmniej kilkoma wyrażonymi poglądami jest następująca struktura: • Wytwórcy – 4 do 6 podmiotów o mocy zainstalowanej 6 do 12 tys. MW • PSE – OSP (od 110 kV do 750 kV) • Dystrybucja 5 do 8 podmiotów (przede wszystkim infrastruktura techniczna i sieci poniżej 110 KV • Obrót – wielość podmiotów z zasięgiem lokalnym ale nie tylko • inna także zbieżna z kilkoma wypowiedziami: • Operator Systemu Przesyłowego - 1 podmiot • Operator Systemu Rozdzielczego – 6 do 8 podmiotów • Giełda Energii – 1 do 2 podmiotów • Wytwórcy o potencjale większym od 5 tys.MW – 2 do 3 podmiotów • Koncerny do 5 tys.MW i do 1 mln odbiorców końcowych – 2 do 3 podmiotów • Detaliści w obszarze dostaw taryfowych – 6 do 8 podmiotów • Obrót – zarządzanie ryzykiem zmian popytu – 4 do 6 podmiotów • Wytwórcy drobni, lokalny obrót – kilkadziesiąt do kilkaset podmiotów H.L.G

30. Pytanie nr 7 Jaki powinien być, Pana zdaniem, docelowy model struktury organizacyjnej i kapitałowej sektora elektroenergetycznego spełniający warunek bezpieczeństwa energetycznego oraz rynku konkurencyjnego ? Wielu respondentów wskazuje, iż o przyszłej strukturze organizacyjnej elektroenergetyki zdecyduje struktura kapitałowa, a jej złożoność wynikać będzie z akceptacji struktur zbliżonych do pionowych lub poziomych. W kilku odpowiedziach zwrócono uwagę na konieczność uwzględnienia także tzw.”inicjatyw oddolnych”. Rozbieżność poglądów co do struktury organizacyjnej z wielu wypowiedzi respondentów wynika zapewne z pojmowania sprawczego kapitału a nie założeń. H.L.G

31. Pytanie nr 7 Jaki powinien być, Pana zdaniem, docelowy model struktury organizacyjnej i kapitałowej sektora elektroenergetycznego spełniający warunek bezpieczeństwa energetycznego oraz rynku konkurencyjnego ? • B – kapitał • znacząca część wypowiedzi określa swoje stanowisko w zależności od czasu dokonując podziału na okres krótszy 5 do 10 lat oraz dłuższy 10 do 20 lat • ponad połowa respondentów wypowiada się, iż w okresie krótszym PSE – OSP winno być poddane zdecydowanej kontroli właścicielskiej państwa; po tym okresie kontrola właścicielska państwa winna maleć • więcej niż połowa respondentów podkreśla dla okresu krótszego konieczność ważącego udziału Skarbu Państwa w grupie tzw.wytwórców systemowych (z dopuszczeniem wyjątków), w okresie dłuższym nie ma jednoznacznych wypowiedzi ograniczających udział kapitałów innych poza państwowym (także zagranicznym) • około 1/3 respondentów podkreśla konieczność ograniczenia koncentracji kapitału pomiędzy 15 a 20% • zdecydowana większość nie widzi potrzeby ograniczeń kapitałowych dla któregokolwiek z podmiotów w czterech podsektorach o ile jego obszar działania ma charakter lokalny – także multienergetyczny Pozyskane odpowiedzi nie stwarzają warunków dla zagregowania wzajemnych relacji choć jednoznacznie koncentrują potrzebę udziału Skarbu Państwa w podmiotach o charakterze bądź monopolu naturalnego (PSE, OSR), bądź znaczących systemowo wytwórców energii lub grupy wytwórców przede wszystkim w okresach krótszych. H.L.G

32. Pytanie nr 7 Jaki powinien być, Pana zdaniem, docelowy model struktury organizacyjnej i kapitałowej sektora elektroenergetycznego spełniający warunek bezpieczeństwa energetycznego oraz rynku konkurencyjnego ? • C – rynek W zbiorze odpowiedzi krańcowo różne znajdują się dwa poglądy: - „rynek konkurencyjny w elektroenergetyce jest fikcją” - „wielość podmiotów, najlepiej z kapitałem prywatnym, to gwarancja konkurencyjności i płynności rynku” • w około ¼ wypowiedzi prezentowana jest potrzeba ograniczenia właścicielskiego do 15% udziału w rynku dla jednego podmiotu lub jednej grupy kapitałowej • w dwóch wypowiedziach prezentowany jest pogląd, iż o rynku stanowić winny 2 do 3 zintegrowane w strukturze mieszanej koncerny polskie i 2 do 3 koncerny zagraniczne • część respondentów zwraca uwagę, że o rynku decydować będzie struktura własności uczestników a w jednej wypowiedzi sugeruje się powierzenie funkcji nadzoru nad rynkiem - MG • w jednej z wypowiedzi jawi się propozycja zbliżona do kilku innych, iż rynek winien składać się z: • Operatora Systemu Przesyłowego • Operatorów Systemów Dystrybucyjnych – do 10 podmiotów • Giełdy Energii – na początek wg specjalizacji 2 do 4 • Wytwórców skonsolidowanych (także w strukturach poziomych) – 5 do 6 podmiotów • Dowolnej, ukształtowanej przez rynek liczby odbiorców końcowych H.L.G

33. Pytanie nr 7 Jaki powinien być, Pana zdaniem, docelowy model struktury organizacyjnej i kapitałowej sektora elektroenergetycznego spełniający warunek bezpieczeństwa energetycznego oraz rynku konkurencyjnego ? Złożoność pytania wskutek nałożenia trzech wyraźnie zależnych od siebie obszarów: struktura organizacyjna struktura kapitałowa rynek konkurencyjny choć utrudnia przeprowadzenie porównań (w formie struktury identyfikowanych problemowo odpowiedzi) wskazuje, że pierwotnym w stanowieniu o trzech wymienionych obszarach są decyzje i zdarzenia o charakterze kapitałowym. Można zatem przyjąć, że wskazania respondentów w tej części tak zapisane są reprezentatywne. H.L.G

34. Pytanie nr 8 A - jaką rolę powinno pełnić w docelowym modelu funkcjonowania sektora elektroenergetyki PSE S.A. B – jaka powinna być struktura kapitałowa PSE S.A. Struktura odpowiedzi części A Struktura odpowiedzi części B H.L.G

35. Pytanie nr 8 A - jaką rolę powinno pełnić w docelowym modelu funkcjonowania sektora elektroenergetyki PSE S.A. • A - respondenci najczęściej podkreślają znaczenie PSE S.A. Jako operatora systemu przesyłowego (OSP). Tę funkcję z 43 wyodrębnionych odpowiedzi podkreślono w 36 z czego połowa respondentów ogranicza obszar działania PSE tylko do funkcji Operatora Systemu Przesyłowego. Pozostali dodają do funkcji OSP między innymi: • zarządzanie rynkiem systemowym i majątkiem przesyłowym • zarządzanie systemem przesyłowym i usługami sieciowymi • zarządzanie procesami inwestycyjnymi, telekomunikacją i informatyką • ... - część respondentów podkreśla przypisanie PSE S.A. wyłączności w zarządzaniu energetyką krajową i handlem międzynarodowym. • - w trzech spośród zbioru 43 odpowiedzi podkreślona jest odpowiedzialność za bezpieczeństwo energetyczne kraju i współdziałanie w tym zakresie z Ministrem Gospodarki • w pięciu odpowiedziach pojawia się sugestia wyłączenia Krajowej Dyspozycji Mocy ze struktur PSE S.A. i podporządkowania jej Ministrowi Gospodarki • w dwóch odpowiedziach podkreślono zakaz lokowania środków PSE S.A. poza energetyką • w jednej odpowiedzi zaproponowana, aby PSE S.A. przekształcić w Departament Energetyki MG z wydzieloną organizacyjnie KDM H.L.G

36. Pytanie nr 8 B – jaka powinna być struktura kapitałowa PSE S.A. B - ponad połowa respondentów (wyodrębniono 28 odpowiedzi) podkreśla konieczność zachowania przez państwo 100% lub większościowego pakietu w strukturze kapitałowej, argumentując odpowiedzialnością za bezpieczeństwo energetyczne państwa. - znaczna część respondentów nie ogranicza udziału inwestorów prywatnych, także niepolskich - w propozycji prywatyzacji przez GPW podano ograniczenie dla inwestora indywidualnego do 5 % z zachowaniem udziału Skarbu Państwa 40% - w propozycji prywatyzacji w ofercie publicznej określono trzy etapy z ograniczeniami w etapach do 15%, do 49% i pozostałych - jeden z respondentów artykułuje konieczność ograniczenia udziałów dla firm działających w polskiej energetyce – inni podkreślają zbyt małą kontrolę państwa i sugerują inwentaryzację aktualnej struktury własnościowej - w jednej z wypowiedzi obwarowano proces prywatyzacji PSE S.A. do momentu pełnego ukształtowania rynku energii - zawarto także sugestię, aby wyodrębnić przesył i OSP, ten pierwszy sprywatyzować a drugi pozostawić w całości w strukturze własnościowej państwa - wyodrębniono także pogląd, aby krajowy akcjonariat zawarty był pomiędzy 15 a 20% H.L.G

37. Pytanie nr 9 A – jaka powinna być docelowa funkcja regulatora rynku ? B – czy Pana zdaniem spółki dystrybucyjne powinny być podzielone na firmy czysto sieciowe i firmy obrotu – jaka powinna być ich struktura kapitałowa ? Struktura odpowiedzi części A Struktura odpowiedzi części B H.L.G

38. Pytanie nr 9 A – jaka powinna być docelowa funkcja regulatora rynku ? B – czy Pana zdaniem spółki dystrybucyjne powinny być podzielone na firmy czysto sieciowe i firmy obrotu – jaka powinna być ich struktura kapitałowa ? • A - znaczna część respondentów – 18 odpowiedzi – wskazuje, że regulacje istniejącego Prawa Energetycznego są dostateczne i wystarczające dla docelowej funkcji URE • 2 odpowiedzi (na 36) oceniają negatywnie aktualny stan funkcjonowania URE • wyodrębniono sugestię uniezależnienia od MG • w wielu odpowiedziach tzw. grupy „inne” respondenci proponują poszerzenie działalności URE o: nadzór nad proporcjami kapitałowymi, nadzór nad zadaniami firm energetycznych, kontrola zadań z obszaru bezpieczeństwa państwa, ... • w jednej odpowiedzi wskazano zdecydowanie, iż w strategii długookresowej funkcje regulatora powinien przejąć MG • B - przyjmując odpowiedzi zdecydowanie za podziałem bądź podziałem uwarunkowanym – 21 odpowiedzi na 31 opowiada się za podziałem • 10 respondentów opowiada się przeciwko podziałowi - na NIE - argumentując: zagrożeniem degradacji sieci energetycznych, wątpliwością osiągnięcia celów bądź kwestionowaniem podziału bez argumentów • w trzech wypowiedziach podkreślono, iż podział kosztowy jest wystarczający • w zbiorze odpowiedzi nie ma jednoznacznych ocen struktury kapitałowej ewentualnego podziału H.L.G

39. Pytanie nr 10 A – jaki powinien być preferowany model prywatyzacji dla poszczególnych podsektorów – inwestor strategiczny, GPW, samorząd terytorialny lub inni ? Struktura odpowiedzi w części A – stosunek do prywatyzacji Struktura odpowiedzi części A - modele prywatyzacji H.L.G

40. Pytanie nr 10 A – jaki powinien być preferowany model prywatyzacji dla poszczególnych podsektorów – inwestor strategiczny, GPW, samorząd terytorialny lub inni ? • A - choć w tej części nie postawiono pytania „czy prywatyzować ?” to odnotowano 5 sprzeciwów z czego 2 zdecydowane, natomiast za prywatyzacją (warunkowo lub bez ograniczeń) wypowiedziało się 37 respondentów • w zbiorze identyfikowanych jednoznacznie odpowiedzi rozkład pomiędzy wymienionymi modelami jest bardzo zbliżony • inwestor strategiczny – 8 wypowiedzi • samorząd – 7 wypowiedzi • GPW – 10 wypowiedzi • 8 respondentów wskazuje model inny – mieszany różnicując go przede wszystkim dla różnych podsektorów bądź dla łączenia w procesie prywatyzacji podsektorów • samorządy jako sposób prywatyzacji wskazywane są przede wszystkim dla rozwiązań lokalnych (elektrociepłownie lub firmy multienergetyczne o zasięgu lokalnym) • odnotowano również 3 wypowiedzi wskazujące na każdy z możliwych trybów • ... H.L.G

41. Pytanie nr 10 B – jakie preferowane rozwiązania powinny występować w integracji kapitałowej lub strukturalnej poziomej i pionowej firm w elektroenergetyce ? C – czy powinny istnieć ograniczenia dla kapitału zagranicznego, w jakich wysokościach i w jakim zakresie ? Struktura odpowiedzi w części B Struktura odpowiedzi części C H.L.G

42. Pytanie nr 10 B – jakie preferowane rozwiązania powinny występować w integracji kapitałowej lub strukturalnej poziomej i pionowej firm w elektroenergetyce ? C – czy powinny istnieć ograniczenia dla kapitału zagranicznego, w jakich wysokościach i w jakim zakresie ? • B - odnotowano 6 wyraźnych sprzeciwów jakiejkolwiek integracji (w uzasadnieniu - groźba monopolizacji) • w jednej z wypowiedzi zwrócono uwagę na tworzenie grup o potencjale rynkowym (przede wszystkim produkcja) wyższym od aktualnych potrzeb • podkreślono naturalność połączeń pomiędzy wytwórcami i dystrybucją zwracając uwagę na konieczność wprowadzenia mechanizmów ochronnych ograniczających monopolizację rynku • 3 respondentów wyraźnie preferuje integrację poziomą • C - nie odnotowano żadnej odpowiedzi przeciwnej dopuszczeniu kapitału zagranicznego • w wypowiedziach wskazujących na konieczność ograniczeń podkreślano strategiczne znaczenie PSE – OSP przede wszystkim w okresie przejściowym • przedstawiono także kilka propozycji wielkości udziałów kapitału zagranicznego (od 30%) • Pojedynczy inwestor – 1 wypowiedź – nie powinien mieć więcej niż 15% do 20% udziałów w całej polskiej elektroenergetyce H.L.G

43. Pytanie nr 11 A - czy i kto powinien podejmować działania interwencyjne dla zbilansowania zdolności produkcyjnych (elektroenergetyki – HLG) ? B – jaki może być ewentualny zakres interwencji Budżetu Państwa (w tym zakresie – HLG) ? Struktura odpowiedzi części A Struktura odpowiedzi części B H.L.G

44. Pytanie nr 11 A - czy i kto powinien podejmować działania interwencyjne dla zbilansowania zdolności produkcyjnych (elektroenergetyki – HLG) ? • A - z 36 wyodrębnionych odpowiedzi na TAK jest 35 i tylko 1 zdecydowanie na NIE. W grupie wypowiedzi na TAK respondenci przyporządkowują działania interwencyjne w ważącej części Rządowi lub OSP (odpowiednio 8 i 7). • w argumentacji na TAK respondenci przyporządkowują działania interwencyjne w ważącej części Rządowi lub OSP (odpowiednio 8 i 7). • drugą grupę w wypowiedziach stanowią wymieniany odrębnie KDM – 4 oraz PSE - 3 • wymienione są także czytelnie Sejm – 2, Urząd Regulacji Energetyki – 2 oraz nowe instytucje powołane przez Rząd – także 2 wypowiedzi • wyodrębniono także stanowisko małego prawdopodobieństwa wystąpienia braku mocy wytwórczych a także możliwość krótkookresowych, bilansujących zakupów z zagranicy • jeden z respondentów zauważa, że prawidłowo funkcjonujący rynek energii NIE wymaga interwencji • ... H.L.G

45. Pytanie nr 11 B – jaki może być ewentualny zakres interwencji Budżetu Państwa (w tym zakresie – HLG) ? • B - z 20 wyodrębnionych odpowiedzi tylko jedna kwestionuje zasadność interwencji budżetu . Pozostałe 19 wypowiedzi przyjmuje taką potrzebę.W grupie wypowiedzi na TAK respondenci prezentują następujące stanowiska • wyraźnie waży – 9 wypowiedzi, wskazanie, iż budżet państwa winien angażowany być tylko w sytuacjach kryzysowych (w rozumieniu sytuacji kryzysowych znalazło się także zagrożenie bilansu mocy oraz zaniechanie inwestycji finansowanych z innych źródeł) • część respondentów – 4 wypowiedzi, zauważa potrzebę angażowania budżetu państwa w przedsięwzięciach inwestycyjnych o charakterze systemowym, bądź w strategicznych działaniach dla ochrony środowiska • dla części respondentów istotnym jest aby zaangażowanie budżetu było wyraźnie okresowe • dwóch respondentów określa udział budżetu jedynie jako gwaranta także dla inwestycji realizowanych wspólnie z Bankiem Światowym • w grupie innych odpowiedzi wystąpiły wskazania na powinność realizacji inwestycji w zgodzie z polityką państwa ale także pozostawienie decyzji inwestycyjnych z uwarunkowań rynków energii i kapitałowych • ... H.L.G

46. Pytanie nr 12 W jakim kierunku powinien rozwijać się rynek energii elektrycznej: A – wyraźnego podziału na rynek hurtowy i detaliczny ? B – ustalenia bazy w postaci centralnego i obligatoryjnego rynku towarowego ? C – w innych nie wymienionych kierunkach ? Jakie powinno być tempo rozwoju rynku konkurencyjnego ? H.L.G

47. Pytanie nr 12 I - w jakim kierunku powinien rozwijać się rynek energii elektrycznej: A – wyraźnego podziału na rynek hurtowy i detaliczny ? B – ustalenia bazy w postaci centralnego i obligatoryjnego rynku towarowego ? C – w innych nie wymienionych kierunkach ? II - jakie powinno być tempo rozwoju rynku konkurencyjnego ? • I - znakomita część respondentów rozwój rynku energii upatruje w podziale na rynek hurtowy i detaliczny: • część respondentów nie widzi potrzeby jednoznacznej definicji elementów rynku, bądź uważa, że sprawcze w tej części będą warunki prawne i organizacyjne (legislacja-HLG) • inny poszerzają odpowiedź do kilu płaszczyzn: rynek giełdowy, umowy bilateralne i rynek operatora systemu • jeden z respondentów określa rynek energii jako typowy rynek finansowy i zastrzega, że jako taki nie powinien być ograniczony żadnymi podziałami II – w odpowiedziach na to pytanie podano niewiele definicji, a z podanych najczęściej to: • tempo wynikające z polityki Rządu • z prawnych i finansowych rozwiązań legislacyjnych • z tempa i umiejętności wprowadzenia Systemu Opłat Kompensacyjnych • z warunków gospodarczych kraju • w wyniku uzgodnień zasad działania rynku i gotowości operatora systemu • wg zapisów w PE i rozporządzeniach H.L.G

48. Pytanie nr 13 Jaką szansę dla firm elektroenergetycznych stanowi ekspansja na rynki usług końcowych (firmy multienergetyczne i infrastrukturalne) ? H.L.G

49. Pytanie nr 13 Jaką szansę dla firm elektroenergetycznych stanowi ekspansja na rynki usług końcowych (firmy multienergetyczne i infrastrukturalne) ? • - spośród 39 wyodrębnionych odpowiedzi w 8 występuje zbiór wątpliwości i ograniczeń dla szans z tak sformułowanego pytania z istniejących i przewidywanych w przyszłości uwarunkowań prawnych. • - w pozostałych 27 wypowiedziach w różnych obszarach respondenci upatrują szanse: • najliczniejsza grupa wypowiedzi – 9 w- spełnieniu oczekiwań klienta • następna co do ilości wypowiedzi grupa – 7 – w zwiększeniu konkurencyjności • w 5 wypowiedziach – w opanowaniu i rozwoju rynków lokalnych wymieniając na pierwszym miejscu obszar z działalności ciepła scentralizowanego • - w grupie wypowiedzi prezentujących wątpliwości i obawy od poglądu określającego stan prawny jako uniemożliwiający funkcjonowanie zjawiska w ogóle pojawiają się także obawy co do określenia: • pewności dostaw i jakości energii • braku szczegółowych rozporządzeń • - ta grupa respondentów podkreśla także: • konieczności wcześniejszego podziału na dystrybucję i obrót • niekorzystne stosunki własnościowe • brak wolnych środków finansowych w energetyce • ... H.L.G

50. Na kolejnych stronach przedstawiono uproszczony schemat poglądów respondentów co do docelowego modelu funkcjonowania podmiotów elektroenergetyki z podziałem: • na podmioty o charakterze strategicznym krótko i długookresowo • na podmioty o charakterze działalności ponadlokalnej • na podmioty o charakterze działalności lokalnej • Przedstawione schematy, z wymogów opracowania, odrzucają rozwiązania skrajne bądź nie doprecyzowane. H.L.G