160 likes | 383 Views
Histori e psikologjisë. Java e gjashtë. Oswald Kulpe. Nx ë n ë s i Wundt, m ë pas modifikon pozicionin I p ë rket orientimit strukturalist Themelues i shkoll ë s s ë Wurzburg Mb ë shteste t e orin ë e pavar ë sis ë s ë objektit t ë menduar nga vet ë mendimi Studioi nd ë rgjegjen.
E N D
Histori e psikologjisë Java e gjashtë
Oswald Kulpe • Nxënës i Wundt, më pas modifikonpozicionin • I përketorientimitstrukturalist • Themeluesishkollës së Wurzburg • Mbështeste teorinë e pavarësisë sëobjektit tëmenduarnga vetëmendimi • Studioi ndërgjegjen
Oswald Kulpe • Kreu një sërë studimesh mbi karakteristikat specifike të mendimit, i konsideruar jo i zbërthyeshëm në pjesë përbërëse • Mendimi pa imazh: prezenca në eksperiencën e ndërgjegjshme të elementeve jo ndijore • Të eksperimentuarit kryenin detyra komplekse, dhe më pas shpjegonin retrospektivisht procesin e mendimeve të tyre gjatë eksperimentit
Kulpe • Ndikohet nga psikologjia pozitiviste • Studioi të menduarit, kujtesën, gjykimin • Studioi faktet e përvojës • Tjetër pararendës në ngritjen e psikologjisë
Kulpe • Futi metodën eksperimentale në studimin e dukurive psikologjike komplekse • Kundërshtoi Wundt • Procesi i të kuptuarit: aktet mendore aktive • Akti i dëshiruar ndodh në fazën përgatitore dhe jo në të katërtën sic thoshte Wundt
Funksionalizmi • Psikologji funksionale dhe pershkruese • Interes jo per strukturen e mendjes por per funksionin • Kundershtare te mendimit wundtian • Nje orientim ndermjet evolucionizmit dhe pragmatizmit • Shumica e kerkuesve shkencore qe moren frenat e psikologjise ne SHBA ishin formuar ne Europe, sepse SHBA nuk ishte ende gati ne planin e organizimit te kerkimit dhe te te mesuarit shkencor
SHBA e shek. XIX • Transformim te instituteve te arsimit ne universitete laike dhe shteterore te interesuar ne per zhvillimin dhe kerkimit ne shkencat natyrore, ekzakte dhe te aplikuara • Evolucionizmi darwinian ndikoi ne lindjen e psikologjise se moshes evolutive dhe ne psikologjine e kafsheve (Romanes) kundershtim me strukturalizmin qe studionte njeriun e bardhe te nje kulture te caktuar • Evolucionizmi i lidhur me pozitivizmin
Romanes • Psikologjia e kafsheve: tendence per te gjetur elemente njerezore ne sjelljen e kafsheve • Ligji i Morgan: asnje sjellje qe shpjegohet me proceset mendore inferiore nuk mund te shpjegohet edhe me ato superiore
James • Nuk perdorte eksperimente • Organizon ne Harward (1875) laboratore per kohen e reagimit ndaj stimujve te shkelqyeshem dhe te zeshem si dhe per nivelin e ndijimit te prekjes. • «Parimet epsikologjise» 1878-1890 • Funksionalizmi: shkolla me amerikane nder gjithe te tjerat
Chicago University • Qendra e funksionalizmit amerikan • Dewey: harku reflektor ne psikologji (1896) • James Rowland Angell: provinca e psikologjise funksionale (1907) • Percaktojne objektivat dhe fushat e studimit te shkolles se re psikologjike
Funksionalizmi • I ndikuar nga evolucionizmi: a) Percaktim i funksioneve mendore edhe me ane te mjeteve te standardizuara (testet psikologjike) b) Evolucion i proceseve mendore, si cdo karakter biologjik c) Pershtatja e individit ndaj ambientit
Karakteristika te tjera shtese 1. Kritike radikale per psikologjine fiziologjike te Wundt dhe strukturalizmit te Titchener 2. Zgjerim i konsideratave evolutive duke themeluar psikologjine e moshes evolutive 3. Permbajtje e theksuar pragmatike, me nje interes per psikologjine e aplikuar qe krijohet pikerisht ne gjirin funksionalist
1. Kritika ndaj strukturalizmit • Kritike ndaj konceptit te ndergjegjes • Ndergjegjia: jo fikse, jo e kristalizuar, jo e matshme nepermjet introspeksionit (James) • Ndergjegjia: fluks i vazhdueshem (perroi i ndergjegjes) • Cdo perpjekje «ngrirjeje» te castit eshte e destinuar te mos kete sukses, cnatyrizon karakterin e ndergjegjes
Kritika ndaj strukturalizmit • Kritike elementarizmit • Dewey: as ne harkun reflektor nuk ka kuptim te ndash nje element eferent nga nje element aferent, por kemi te bejme me nje njesi
2. Psikologjia evolutive • G. Stanley Hall: studime mbi adoleshencen (1904) • Evolucioni studiohet duke ndjekur hierarkine e species ashtu dhe zhvillimi mendor duhet studiuar ne modifikimin e moshes se njeriut • Baldwin: vinte bazat e zhvillimit konjitiv te reagimeve cirkulare, skemave te veprimit tek femija. Ne adaptimin me ambientin keto skema pasurohen me akomodim, kundershtim dhe asimilim (1904) • Sensi i Vetes formohet nga te mesipermit plus imitimin
Teoria e evolucionit • Efekti Baldwin (1902): seleksionimi nuk ndodh per shkak te ciftezimeve rastesore te me te pershtaturve por eshte e disekuilibruar ne favor te individeve qe kane patur eksperienca te njejta pershtatshmerie