Menaxhim Si steme sh Informacioni

1. Menaxhim Sistemesh Informacioni Leksion: Menaxhimi i Projekteve & Menaxhimi i Sistemeve Globale

2. Objektivat PM • Njeprojekteshtenjeseri e planifikuaraktiviteteshqesynonarritjen e objektivavetebiznesit. • Projekte IS: zhvillimsistemeshtereja, permiresim i sistemeveekzistuese, upgrade (migrim) apozevendesim i infrastruktures se IT • PM perfshin: planifikimpune, organiziminpune, blerje e burimeve materiale dhenjerezore, menaxhimfinanciar i projektit, progresraportdheanalizerezultatesh

3. Variablat e PM • Qellimi (Scope) • Cfare perfshihet/ cfare nuk perfishihet ne projekt • Koha (Time) • Koha e nevojitur per mbarimin e aktiviteteve/komponenteveperberesteprojektit • Kostoja (Cost) • (koha per teperfunduarnjeprojekt) * (kostoja e burimevenjerezoretenevojitura) + (kostoja e hardware) + (kostoja e software) + (kostoja e ambjenteve te punes se nevojitura per projektin)

4. Variablat e PM • Cilesia (Quality) • Sa mirepermbushenobjektivat e specifikuara • Per IS: rritja e performancesorganizacionaledhevendimmarrjes, lehtesia ne perdorimdheinformacion aktual • Risku (Risk) • Tejkalim i kohes, kostos, mosarritja e cilesise, bllokim i projektit

5. Projekte te keqplanifikuara • Kostoqetejkalonbuxhetin • Tejkalim i afatavekohore • Performance e uletteknike • Mosarritja e perfitimive (refuzimi i sistemitngaperdoruesi, zgjidhjemanuale) • Interface e dobet • Webfaqe tepastrukturuara e tengadalta • Cilesi e manget informacioni etj.

6. Studime te ndryshme • Sipas Standish Group vetem 29% e projekteveteknologjikembarojne ne kohe, brendalimitevetebuxhetitdhemefunksionalitetin e specifikuarfillimisht (Levinson, 2006). • Sipas nje studimi te Tata Consultancy ne 2007 30 deri ne 40 % e projektevesoftuerikekapecejnelimitetkohoredhebuxhetoredhenukperformojnesipasplanit (Blair, 2010).

7. Perzgjedhja projekteve • Idete per projektemeteshumtase resurset • Perzgjedhja e projekteve duhet integruar ne strategjine e biznesit • Projektet e IS si pjese e planit te biznesit • Plani i biznesit i IS: • Vendimmarrje mbi blerjen e hardware • Telekomunikacionin • Centralizimin apo decentralizimin e te dhenave dhe autoritetit • Ndryshim organizacional (trajnime te menaxhereve dhe punonjesve, rekrutim, ndryshime strukturore dhe ne autoritet) • Per perzgjedhje sa me efektive: • Dokumentim i aplikacioneve dhe infrastruktures se IT • Ndertimi i indikatoreve/metrikes per matjen e permiresimit te cilesise se informacionit/vendimmarrjes (psh: BSC), faktoret kritik te suksesit (CSF): individual vs. organizacional

8. Analize e portfolit te projekteve te IS • Perdoret per vleresim te alternativave te projekteve • Cdo projekt i IS permban risqet dhe benefitet e veta. • Projekte high-risk/high benefit (sektori financiar) • Projekte low-risk/high-benefit (sektori prodhues) • Firmat ne te cilat analiza e portfolit pervijohet ne strategjine e biznesit, kane return me te madh nga asetet e tyre te IT, perputhje me te mire te investimeve ne IT me objektivat e biznesit dhe koordinim me te mire te investimeve ne IT brenda organizates (Jeffrey dhe Leliveld, 2004).

9. Kostoja dhe vlera e IS • Vlera e nje sistemi informacioni: • E prekshme (Tangible) • Kuantifikohet ne vlere monetare • E paprekshme (Intangible) • Permiresimi i sherbimit ndaj klientit, perfitime afatgjata • Total Cost of Ownership (TCO) • Llogaritja e investimit ne IT vetem nga pikepamja e kostos • Nuk perllogarit perfitimet nga investimet ne IT

10. Perfitimet e prekshme dhe te paprekshme nga IS

11. Modeli i Pikeve (Scoring Model) • Vleresim ne baze kriteresh te shumefishta • Perdorimi i koeficentave (peshes) per vleresimin e specifikave (kritereve) te ndryshme te sistemit • Si ndikon ndryshimi i koeficentave tek rezultati final i perzgjedhjes se nje sistemi.

12. Modeli i Pikeve (Scoring Model)

13. Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te investimeve ne IT me Hedonic Wage Model • ModeliHedonikpercaktonvleren e njemalliaposherbimibazuar ne pjesetperberesetetij (Nagel, 1990). Kjovlerequhetdhecmimihedonik. • Cmimhedonikipuneskonsiderohetpagesa e punonjesve (Antweiler, 1995). • Vlera e aktivitetevetevecantatenjeprofilipunevleresohetmonetarisht • Investimet ne IT: ndryshim ne profilin e punes se punonjesve

14. Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te investimeve ne IT me Hedonic Wage Model • Shembull i nje firme fiktive: • Matrica e profilit te punes te punonjesve para futjes se sistemit te ri te IT

15. Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te investimeve ne IT me Hedonic Wage Model Pagese per ore per totalin e aktiviteteve te punes per secilin profil pune

16. Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te investimeve ne IT me Hedonic Wage Model Zgjidhja e sistemit linear te mesiperm jep keto vlera pagese per ore per secilin nivel aktiviteti te vecante pune: Supozim: Sistemi i ri i informacionit rrit me 3% kohen per 3 aktivitetet e para (drejtuese, specializuara, rutine) dhe shkurton me 3% kohen ne aktivitetet (asistence, sherbime, kohe jo-produktive).

17. Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te investimeve ne IT me Hedonic Wage Model • Zhvendosje/ndryshimi ne profiline puneste nje drejtuesi pas futjes se nje sistemit te ri te IT: • Nepermjet futjes se nje sistemi te ri te informacionit ne firme arrihet te kursehen 591.278 LEK cdo vit si pasoje e ndryshimit ne profilin e punes vetem te drejtuesit. *Supozim: ne total 2400 ore pune/vit

18. Menaxhimi i Riskut te Projekteve • Madhesia e projektit: Sa me e madhe vlera monetare, stafi i perfshire, kohezgjatja dhe numri i sektoreve te implikuar ne projekt, aq me i madh risku • Projektet shume te medha: 50-70% mundesi me te larta deshtimi • Kompleksiteti teknik: nr. i rreshtave te kodit • Struktura e projektit: sa me i mirestrukturuar projekti aq me lehte percaktohen proceset dhe outputi, perdoruesit e dine cfare duan dhe nuk ndryshojne mendjen e tyre • Eksperienca teknike: stafi/skuadra e projektit ka mungese kompetence teknike

19. Sfidat ne menaxhimin e projekteve te IS • Change management: 70% e projekteve te BPR nuk arrijne objektivat • Inkuadrimi aktiv i perdoruesve te sistemit ne dizenjimin e IS • reduktim i user-designer communications gap • Dedikimi dhe mbeshtjetja e menaxhereve

20. Perdorimi i PM tools per planifikimdhekontroll • Per dokumentimin e planitteprojektit: • Diagrama Gantt • Per cdoaktivitet: data e nisjesdhe e mbarimit • Burimetnjerezoreteinvolvuara • Diagrama PERT • Tregonrradhen e aktivitetevedhevaresinemestyre • Hollesimbidaten e kohen, jo per projektekomplekse • Microsoft Office Project 2010 (mbeshtet PERT, Gantt) • Critical pathanalysis, alokimresursesh, gjurmimprojekti, raportimstatusi

21. Diagrama PERT dhe GANTT Keneth C. Laudon, Jane P. Laudon 2011: Management Information Systems- Managing the Digital Firm, 12thEdition

22. PM Tools • Project Professional 2010 ofronmundesi per projektebashkepunimi ne Web • ruajtje te dhenash ne SQL Server Database. • Project Server 2010eshte e integruarngushteme Microsoft Windows SharePoint Services qebentemundurqetedhenatteperpunohenngainterneti. • Tools te tjera per menaxhimt projektesh te bazuara ne web: EasyProjects.NET, Vertabase • Open Source: Project Workbench and OpenProj • PM sofware mund te merret edhe ne formen SaaS

23. Menaxhimi i Sistemeve Globale • Rend i ri global dhe ekonomi globale boterore • Perzgjedhja e teknologjise per te ndertuar IS behet ne baze te proceseve lokale ose globale te biznesit • Tregje globale konsumator globale (p.sh: Coca Cola)

24. Sfidat dhe Pengesat per Sisteme Informacioni Globale

25. Struktura organizacionale e firmave globale • Llojet e firmave globale: • Eksportues vendas • Multinacional • Franchiser • Transnacional • 3 lloje strukturash kryesore organizacionale: • E centralizuar (ne vendin meme) • E decentralizuar (ne njesite lokale te huaja) • E koordinuar (te gjitha njesite marrin pjese njelloj)

26. Perputhja e Sistemeve Gobale me Strategjine • Sisteme te centralizuara • Zhvillimi i sistemeve dhe operacioneve ne qender • Sisteme te duplikuara • Zhvillimi ne qender, operacionet ne njesite e huaja autonome • Sisteme te decentralizuara • Cdo njesi e huaj dizenjon e pavarur sistemet e veta • Sisteme te nderlidhura • Zhvillim i integuar i sistemeve dhe operacioneve ne te gjitha njesite • Kryesisht tek sektori financiar dhe i telekomunikacionit

27. Menyra e Zhvillimit te Sistemeve Globale te Informacionit

28. Bazuar ne: Managing Information Technology in Multinational Corporations, Edward M. roche, 1993 Sisteme lokale, rajonale dhe globale

29. Analiza dhe percaktimi i proceseve berthame te biznesit • Cfare jane proceset berthame? • Perzgjedhja e qendrave te ekselences ku proceset berthame performohen me mire p.sh: • Gjermani: kontrolli i procesit te prodhimit • USA: Permushja e porosise se klientit • Azi: Burimet njerezore me superiore • Percaktimi i proceseve berthame ne aplikacione berthame (core applications), te koordinuara nga qendra dhe te dizenjuara dhe implementuar globalisht. • Percaktimi i proceseve qe do implementohen rajonalisht dhe lokalisht

30. Integrimi global i teknologjise • Integrimi ne nje shkalle globale i sistemeve rrit lidhjen (connectivity) • Shume pak koorporata i besojne sigurise se internetit per shkembimin e te dhenave sensitive • Private Networks (PN) per siguri me te larte • Virtual Private Networks (VPN) kur te dhenat nuk jane aq sensitive • Intranet (B2B), Extranet (B2B)

31. Perhapja e internetit ne bote Burimi: http://www.internetworldstats.com/stats.htm

32. Avantazhet e internetit • “Digital Divide” • Ne Shqiperi përdorimi i internetit tani është mbi 50% (mitik.gov.al, 2011) • Ne 2015 ne USA telefonat celular do jeni mjeti kryesor per aksesin ne internet • A recent study by the Centre for Economic Policy Research also showed that for every additional 10 cellular phonesper 100 people a country acquires, that country’s gross domestic product (GDP) rises 0.5 percent. • “Law of One Price”: when markets work efficiently, identical goods have the same price. • Eleminim i tepricave

33. Pyetje • Cilatjaneperfitimet e prekshme (tangible) dhetepaprekshme (intangible) nga IT? • Cfarejanediagramat GANTT dhe PERT dhekudallojnenganjeratjetra? • Per cfaresherbenHedonic Wage Model?