JAKOŚĆ POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM na podstawie rocznych ocen wykonywanych przez

1. JAKOŚĆ POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM na podstawie rocznych ocen wykonywanych przez WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH Prezentacja przygotowana w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Katowicach na konferencję Polskiej Izby Ekologii „Czyste niebo nad Polską”, Katowice28.03.2014

2. ZAKRES BADAŃ MONITORINGOWYCH POWIETRZA • Na terenie województwa śląskiego w 2013 roku znajdowało się 226 stanowisk pomiarowych umożliwiających określenie jakości powietrza w zakresie: • pyłu zawieszonego PM10, • pyłu zawieszonego PM2,5, • dwutlenku siarki, • dwutlenku azotu, • tlenków azotu, • ozonu, • tlenku węgla, • benzenu, • zawartych w pyle PM10: ołowiu, kadmu, niklu, arsenu i benzo(a)pirenu, • a także dodatkowo do oceny jakości powietrza w zakresie: • 5 wybranych WWA, • kationów, anionów oraz węgla organicznego i elementarnego zawartego w pyle PM2,5 (jedno z czterech województw w kraju wykonujących to badanie na stacjach tła regionalnego w Złotym Potoku i Godowie), • rtęci w stanie gazowym na stacji w Złotym Potoku (jedna z czterech stacji mierzących zawartość rtęci w powietrzu w Polsce).

3. Regionalna stacja tłowa monitoringu powietrza w Złotym Potoku – pełny zakres badań powietrza, a ponadto rtęć, jony oraz węgiel elementarny i organiczny w pyle PM2,5

4. ZGODNOŚĆ Z DYREKTYWAMI UNIJNYMI Program pomiarów jakości powietrza realizowany przez WIOŚ w Katowicach jest zgodny z przepisami prawa polskiego i unijnego, w tym: • w odniesieniu do wymogów co do liczby wymaganych stałych stanowisk pomiarowych oraz określania krajowego wskaźnika średniego narażenia dla pyłu PM2,5, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, • w zakresie wykonywania badań metali ciężkich, WWA w pyle oraz rtęci, zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, niklu, rtęci i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu.

5. ROZMIESZCZENIE I LICZBA STANOWISK POMIAROWYCH JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKU • Stanowiska pomiarowe w 2013 roku znajdowały się: • w 18 stacjach automatycznych, • na 26 stanowiskach manualnych pyłu zawieszonego, w tym PM10 (17) i PM2,5 (9), • na 12 stanowiskach pomiarów pasywnych (wyłącznie benzen).

6. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM ZA 2013 ROK W oparciu o wyniki pomiarów uzyskanych z przedstawionych stanowisk pomiarowych, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach wykonujeobecnie „Dwunastą roczną ocenę jakości powietrza w województwie śląskim, obejmującą 2013 rok”. Ocena wykonywana jest dla pięciu stref, w tym: • dwie aglomeracje (górnośląska i rybnicko-jastrzębska), • dwa największe miasta poza aglomeracjami (Bielsko Biała i Częstochowa), • strefa śląską stanowiącą pozostałą część województwa. • Ocena za 2013 rok będzie wykonana do 30 kwietnia 2014 roku.

7. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKUWG KRYTERIUM OCHRONA ZDROWIA BENZEN TLENEK WĘGLA

8. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKUWG KRYTERIUM OCHRONA ZDROWIA DWUTLENEK AZOTU DWUTLENEK SIARKI Klasa C: Aglomeracja górnośląska – wpływ komunikacji

9. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2012 ROKUDLA PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 (za 2013 rok wydzielone zostaną obszary przekroczeń – ze względu na poprawę jakości powietrza)

10. STĘŻENIA ŚREDNIE ROCZNE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 W LATACH 2006 – 2013 (w 2013 roku poprawa jakości powietrza na prawie całym obszarze województwa śląskiego)

11. STĘŻENIA 24 GODZINNE PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 PRZEKRACZAJĄCE PRÓG INFORMOWANIA W LATACH 2012 - 2013

12. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKUBENZO(A)PIREN • Przekroczenie poziomu docelowego 1 ng/m3 na terenie całego województwa śląskiego (średnioroczne przekroczenia • w zakresie 3 – 11 ng/m3) Aglomeracja Górnośląska 1. Zabrze ul. M.Skłodowskiej-Curie 2. Katowice ul Kossutha 3. Dąbrowa Górnicza ul. 1000-lecia Aglomeracja Rybnicko- Jastrzębska Miasto Bielsko - Biała Miasto Częstochowa 4. Rybnik ul. Borki 5. Żory ul. Sikorskiego 6. Bielsko Biała 7. Częstochowa . ul. Kossak-Szczuckiej ul. Baczyńskiego Strefa śląska 8. Zawiercie ul. M.Skłodowskiej-Curie 9. Lubliniec ul. Piaskowa 10. Tarnowskie Góry ul. Litewska 11. Godów ul. Gliniki 12. Pszczyna ul. Bogedaina 13. Knurów ul. Jedności Narodowej 14. Żywiec ul. Kopernika

13. OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W 2013 ROKUDLA PYŁU ZAWIESZONEGO PM2,5

14. ŚLĄSKI MONITORING POWIETRZA

15. ŚLĄSKI MONITORING POWIETRZA

16. ŚLĄSKI MONITORING POWIETRZA Zmiany stężenia pyłu PM10 na stacji tła miejskiego w Rybniku w sezonach grzewczych: 2012/2013 oraz 2013/2014

17. PRZYCZYNY PRZEKROCZEŃ i KONIECZNOŚĆ DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH • Główną przyczyną wystąpienia przekroczeń pyłu zawieszonego PM10, PM2.5 i benzo(a)pirenu w okresie zimowym jest w dalszym ciągu emisja z indywidualnego ogrzewania budynków. Emisja ta występuje ze zróżnicowanym natężeniem zależnym od temperatury i warunków meteorologicznych, związanych z bezwietrzną lub prawie bezwietrzną pogodną (prędkością wiatru poniżej 1,5 m/s) i brakiem opadów atmosferycznych. • Mniejszy negatywny wpływ na jakość powietrza ma emisja przemysłowa i transport.

18. SZKODLIWOŚĆ PYŁÓW • negatywny wpływ na układ oddechowy (podrażnienie, zapalenie, infekcja), • choroby układu krążenia, • podrażnienie oczu. • Najdrobniejsze cząstki pyłu wnikają głęboko w płuca i dostają się do krwioobiegu. Źródło EAŚ

19. PRZYNYNY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2013 ROKU • Zauważalna poprawa złej jakości powietrza na terenie województwa śląskiego w zakresie pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 w 2013 roku, w porównaniu z latami poprzednimi, związana jest przede wszystkim z warunkami meteorologicznym występującymi w 2013 roku. • Zgodnie z informacjami uzyskanymi przez WIOŚ w Katowicach z IMGW PIB Oddział w Krakowie, Zakład Monitoringu i Modelowania Zanieczyszczeń Powietrza w Katowicach, rok 2013 był rokiem nietypowym, m.in. cieplejszym od wieloleciai z mniejszą ilością cisz, decydujących o jakości powietrza. • Całkowicie aktualne pozostaje więc prowadzenie działań w kierunku ograniczenia złej jakości powietrza, a zwłaszcza niskiej emisji, powodowanej przez indywidualne gospodarstwa domowe oraz małe firmy usługowo-produkcyjne, nie podlegające rygorom posiadania pozwoleń na emisje zanieczyszczeń do powietrza ! • .

20. KONIECZNOŚĆ POPRAWY ZŁEJ JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO • Na podstawie rocznych ocen jakości powietrza wykonanych przez WIOŚ w Katowicach, Sejmik Województwa Śląskiego uchwalił trzy Programy Ochrony Powietrza obejmujące 10 starych stref; w realizacji jest czwarty program weryfikujący dotychczasowe i obejmujący województwo w układzie 5 stref • Za realizację Programu odpowiedzialny jest Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego i poszczególne gminy województwa, które zobowiązane są do wdrożenia zadań ujętych w Programie • Wykonana przez Inspektorat analiza zakresu prac wykonanych przez gminy w ramach Programów Ochrony Powietrza wskazuje na konieczność bardzo znaczącego zintensyfikowania tych działań, w celu doporowadzenia do wyraźnej poprawy jakości powietrza w województwie śląskim ! • Niezbędna jest również zmiana przepisów prawa w kierunku określenia między innymi norm jakości dla paliw stosowanych w gospodarstwach domowych, w sposób eliminujący spalanie paliw o najgorszych parametrach. • .

21. MUŁY WĘGLOWE – jedna z przyczyn złej jakości powietrza w województwie śląskim Brak jednoznacznych norm dla sprzedawanych paliw węglowych Konieczność zmiany przepisów prawa !

22. ARSEN KADM Metale zawarte w pyle PM10 NIKIEL OŁÓW

23. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2004-2012 w województwie śląskim (źródło: GUS)

24. INFORMACJA O JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO • Informacja o jakości powietrza w sposób ciągły dostępna jest na stronach internetowych WIOŚ w Katowicach: www.katowice.pios.gov.pl/ Śląski Monitoring Powietrza • Informacja o prognozowanej jakości powietrza przygotowywana przez WIOŚ w Katowicach z IMGW Oddział w Krakowie, Zakład Monitoringu i Modelowania Zanieczyszczeń Powietrza w Katowicach dostępna jest • na stronach internetowych WIOŚ w Katowicach www.katowice.pios.gov.pl/ System Prognozowania Zanieczyszczeń Powietrza • W codziennym programie EKO POGODA, w TVP Katowice, godz. 1915

25. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Badania prowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska Katowicach w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska są dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach ul. Wita Stwosza 2 40-036 Katowice www.katowice.pios.gov.pl