320 likes | 800 Views
UGALKETA SEXUALA ANIMALIETAN. Ornogabeen adibidea: PORIFEROAK. ASEXUALA Amaren gorputzean gemak sortzen dira eta hazita daudenean amarengandik banandu eta substratuan finkatzen dira. Ugalketa mota horri gemazioa deritzo. Larba. SEXUALA Gametoak ingurura isurtzen dira.
E N D
Ornogabeen adibidea: PORIFEROAK • ASEXUALA • Amarengorputzeangemaksortzen dira etahazitadaudeneanamarengandikbananduetasubstratuanfinkatzen dira. Ugalketamotahorrigemazioaderitzo.. Larba SEXUALA Gametoak ingurura isurtzen dira. Espermatozoideak obuluak baino lehenago ekoizten dira eta oskulotik ateratzen dira. Larba planktonikoaaskatzen da eta toki berriak koloniza ditzake.
Ornogabeen adibidea: ANELIDOAK Semen-errezeptakuluak (2) Obulutegiak Kliteloa Obiduktuen irekigunea 9 12 15 32 37 37 32 15 12 9 Semen-errezeptakuluak (1) Baso deferenteen irekigunea Testikuluak (1) Testikuluak (2) Kliteloa
Batzutan errezeptakulu seminalak daude, bertan emeek denbora batez espermatozoideak gordetzen dituztelarik
GAMETOGENESIA Gametoak (kromosoma kopuru erdia duten zelulak) sortzeko prozesua
Erregulazio hormonala: ZIKLO MESTRUALA Hipofisi (FSH eta LH) eta obulutegietako (estradiol eta progesterona) hormonak koordinaturik, obulu bakarra sortzen da hileko. Ornodun obiparoetan, progesteronak handitu egiten ditu obiduktuen (arrautzen oskola sortzea) neurria eta jaraiketa jarduera
Erregulazio hormonala • Gizakian pubertaroan hasten da FSH hormonaren eraginpean. • LH hormonak barrabiletako semen hodien artean dauden Leydig zelulek androgenoak sortzea sustatzen dute. Androgenoen artean testosterona da ahaltsuena.
GARAPEN ENBRIONARIOA SEGMENTAZIOA (A) Zigotoa mitosiz zatitu egiten da zenbait aldiz, blastomeroak izeneko zelula txikiagoak sortuz. (B) 6 asteko giza-enbrioia. 15 mmko luzera, begia garatua du eta likido amniotikoan flotatzen du.
Animalien enbrioi garapenean 3 fase bereizi ohi dira: SEGMENTAZIOA, GASTRULAZIOA ETA ORGANOGENESIA 1. Segmentazioa Zelula mitosiz zatitu egiten da zenbait aldiz blastomeroak izeneko zelula txikiagoak sortuz. Zatiketak ez du aldaketarik eragiten ez masan ezta bolumenean ere, zelulak zatiketaz zatiketa txikituz joaten baitira. Horrela, maxusta izeneko masa trinkoa eratzen dutelarik: MORULA Gero, blastomeroak higitu eta likidoz beteta egon ohi da blastozele izeneko barrunbearen inguruan kanpo geruza bat osatzen dute. Une horretan, enbrioiari BLASTULA esaten zaio.
Gizakian, lehen astea, obiduktutik umetokorantz doan bitartean. Morula 4. egunerako sortzen da eta blastula, berriz, 6. egunean jartzen da umetokiko paretan.
OBULU MOTAK Bitelo kantitatearen eta haren banaketaren arabera, honako hauek bereziten dira Isolezitoa edo ologolezitoa Heterolezitoa Telolezitoa Zentrolezitoa
2. Gastrulazioa Bereizketa zelularreko prozesuak hasten dira eta neurriz handitu egiten da. Blastomeroek zenbait desplazamendu izaten dituzte eta ondorioz, enbrioia gorputz pareta bakarrekoa izatetik bi pareta edo orrikoa izatera igaroten da: ektodermoa eta endodermoa. Azken forma honi GASTRULA esaten zaio. Endodermoak, arkenteron izeneko barrunbea eratzen du eta blastoporo izeneko irekigunearen bitartean komunikatzen da kanpoaldearekin.
Animalia batzuk (Porifero eta cnidarioak) bi orri enbrionarioko izatetik ez dira pasatzen: DIBLASTIKOAK Gehienek, 3.orria garatzen dute, mesodermoa; horregatik TRIBLASTIKOAK deritze. Mesodermoaren baitan zeloma deituriko barrunbea sortzen da.
3. Organogenesia Orri enbrionarioetako zelulak berezitearen ondorioz organoak sortzeari esaten zaio.
Ornodunen adibidea: ANFIBIOAK Sistema urogenitala Kanpo-ernalkuntza Anuroetan. Espermatoforoak Arrabioetan Metamorfosia Ziklo biologikoa
METAMORFOSIA: Enbrioi osteko garapen ez-zuzena Bitelo gutxiko arrautzak dituztenez mantenugai erreserbak enbrioiaren lehen fasetan agortzen dira eta larba moduan elikagai bila kanpora jo behar du. Bi motatakoa izan daiteke: Bakuna eta konplexua • Metamorfosi bakuna • Larba jarduerarik ezean egon gabe eta elikatzeari utzi gabe garatzen da. • Garapenean hazi eta heldu egiten du aldizkako mudak izanik. • Larba diren aldian lekualda daitezke libreki lurralde berriak kolonizatuz. • Intsektu batzuk (matxinsaltoak, labezomorroak,…), anelidoak, moluskuak, oskoldun gehienak, ekinodermatuak eta anfibioak
Metamorfosi konplexua. • Larba izatera iritsi baino lehen ninfa edo pupa fasea jasaten dute. Honeta, utzi egiten dio jateari eta ehun larbarioak desegin eta ehun helduak sortzen zaizkio.