VALPREVENTIE

1. VALPREVENTIE • Inleiding • Probleemanalyse • Hoe pakken we valpreventie aan? • Voorbeeld uit Brecht • Hoe nu verder?

2. EEN ERNSTIG PROBLEEM • In 2000 stierven 765 personen ten gevolge van een val in huis. • In 2000 stierven 871 mensen in het verkeer. • Bij jongeren: • blauwe plekken • beperkte lichamelijke letsels • Bij senioren: ernstige letsels!

3. OPDRACHT LOGO “Organisaties en verenigingen ondersteunen bij het opzetten van gezondheidsbevorderende activiteiten voor thuiswonende 65-plussers”

4. PROBLEEMANALYSE • Cijfergegevens • Onderschatting van het probleem • Gevolgen voor oudere & omgeving • Lichamelijk • Psychisch • Sociaal • Economisch • Waarom vallen wij?

5. CIJFERGEGEVENS Bij thuiswonende ouderen: • 33% van 65-plussers valt minstens 1 keer per jaar • 50% bij 80-plussers • 15% tot 30% van 65-plussers valt meerdere keren per jaar

6. ONDERSCHAT PROBLEEM • Een val zonder letsel wordt vaak niet gemeld… • Kinderen vallen vaker maar de gevolgen voor ouderen zijn veel groter… • De val van de oudere heeft ook impact op zijn/haar omgeving…

7. GEVOLGEN VAN EEN VAL Voor de oudere & de omgeving! • Lichamelijke gevolgen • Psychische gevolgen • Sociale gevolgen • Economische gevolgen

8. LICHAMELIJKE GEVOLGEN • Lichamelijke letsels: beperkt tot ernstig • Hospitalisatie: ± 3% van de 70-plussers • Heupfracturen: • 20% bij vrouwen 80+ • 10% bij mannen 80+ • Toegenomen kans op overlijden: • Valincidenten  belangrijkste oorzaak van “onvrijwillig letsel”  = 6de doodsoorzaak bij 65-plussers • Heupfractuur: 33% sterfterisico binnen het jaar

9. PSYCHISCHE GEVOLGEN • Angst • om terug te vallen • voor opname in rusthuis (15 à 20 % komt na val in rusthuis of RVT) • Angst niet altijd (h)erkend door de omgeving…

10. SOCIALE GEVOLGEN • Afhankelijkheid: 25 à 35 % na revalidatie naar huis MAAR hulpbehoevend • Sociale isolatie • Vereenzaming • Depressie

11. ECONOMISCHE GEVOLGEN • Internationaal: middelenbesteding ⇧⇧⇧ • Rusthuisopname = 3 x groter voor vallers • ZH-opname = 6x groter na 65 jaar (tgv vallen) • Valletsels = duurste categorie van alle trauma’s • België • Behandeling in het ziekenhuis € 8.500 • Revalidatie € 7.000 • Jaarlijkse uitgave voor de behandeling van heupfracturen : € 200 miljoen • Kostenplaatje voor de senior zelf

13. WAAROM VALLEN WIJ? Valproblematiek = een multifactorieel probleem • Intrinsieke risicofactoren (persoonsgebonden) • Mobiliteit en evenwicht • Zicht • Te lage bloeddruk • Incontinentie • Extrinsieke risicofactoren • Medicatie • Omgevingsfactoren • Gedrag / valangst

14. AANPAK VALPREVENTIE • Iedereen of gericht op risicopersonen? • Mogelijke acties / scenario’s • Educatie & sensibilisatie • Gerichte interventies • Beweging • Omgeving • Communicatie tussen hulpverleners • Gemeenschaps- of wijkproject

16. IEDEREEN OF GERICHT? • Primaire valpreventie • Totale doelgroep senioren • 1ste val voorkomen • Secundaire valpreventie • Senioren met verhoogd risico • (Nieuwe) val voorkomen • Risicopersonen tijdig opsporen!! • (Preventie van breuken: heupbeschermers, geneesmiddelen)

17. MOGELIJK SCENARIO EERST educatie / sensibilisatie + draagvlak creëren DAN gerichte acties of interventies doelgroep bepalen

18. EDUCATIE / SENSIBILISATIE • Campagnebeeld en slogan • Artikelreeks gemeentelijk infoblad • Toneelvoorstelling • Infostand en -beurs / panelgesprek • Educatiefolder / brochure • Infosessie voor senioren – peer-educatie • Vorming voor eerstelijnsgezondheidswerkers / dienst- en beleidsverantwoordelijken

19. GERICHTE INTERVENTIES • Aanbieden van (programma’s) bewegingsoefeningen en/of • Doorlichten omgevingsveiligheiden/of • Toepassen multifactorieel project (=afspraken tussen hulpverleners) en/of • Wijk- of gemeenschapsgerichte aanpak (VIG)

20. BEWEGING • Zeer effectieve strategie • Onmiddellijk succes: • aantal valpartijen ⇩ • aantal letsels ⇩ • Niet elke vorm van beweging = effectief • Evenwicht + spiersterkte + uithouding

21. BEWEGING Enkele voorbeelden: • Tai-chi, dans, eurhythmics … • Gezondheidswandelingen • Specifieke en aangepaste oefeningen zowel in groep als individueel • Yoga

22. OMGEVING • Belangrijk onderdeel • Thuisomgeving én publieke omgeving • Gekaderd binnen een heel project Enkele voorbeelden: • Doorlichting huis m.b.v. checklist • Inventarisatie knelpunten gemeente • Signaalfunctie naar gemeente • Technische en financiële hulp voorzien

23. VALPREVENTIENETWERK • Ouderen met hoog valrisico opsporen, evalueren, begeleiden en opvolgen • Ontwikkelen van een valpreventienetwerk • Betrokken partners: huisarts, kinesitherapeut, apotheker, thuisverpleging, ergotherapeut, thuis- of gezinszorg, poetsdienst, OCMW-dienst, dienstencentrum, gemeentebestuur, ziekenfonds, uitleendienst, SIT (SEL) …  dialoog en samenwerking noodzakelijk

24. VALPREVENTIENETWERK Enkele voorbeelden : • Interventieprotocol van KUL / Logo Zuiderkempen • Systeem van valconsulenten (Gent) • Interventiedraaiboek (Gent) • Communicatie- of aandachtsfiche valpreventie in zorgdossier • Vorming voor professionelen

25. BOEBS • Opgezet door VIG • Afgebakende en omschreven gemeenschap • Bewustmaking, educatie, bewegings- en omgevingsinterventies, intersectorale samenwerking lokaal • Een proefproject voor 2 jaar • 8 stappen plan • Handleiding beschikbaar

26. VALPREVENTIE IN BRECHT Blijf op eigen benen staan Valpreventie voor senioren

27. ACTIES IN BRECHT • Opstarten werkgroep • Actie parkhappening Brecht • Info “3 op een rij”-optredens • Op aanvraag op seniorenfeesten • Toneelstuk op 1 december 2005 • Extra sportpromotie voor 45-plussers

28. GEBRUIKTE MATERIALEN • Checklist • Infobrochure Logo Praam • Infobrochure Rode Kruis • Fotospel • Powerpointpresentatie • Sportbrochure “sport voor 45+-ers”

29. HOE NU VERDER? • Lokale valkuilen • Wat kan het Logo doen? • Wat willen & kunnen de gemeenten doen?

30. LOKALE VALKUILEN • SIT • Vlaamse ondersteuning • Discussie primaire / secundaire preventie • Lokaal netwerk uitbouwen

31. WAT KAN HET LOGO DOEN? • Samenbrengen van geïnteresseerde gemeenten (kleine werkgroep) • Een inspiratiemap voor de gemeente • Lokale ondersteuning indien gemeente trekker is • Doorgeven van materialen : checklist, folders,…  Wat willen & kunnen gemeenten?