ÇOCUKLARDA KARIN AĞRISI

1. ÇOCUKLARDA KARIN AĞRISI Prof. Dr. Tufan Kutlu Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Pediatrik Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Bilim Dalı

2. Çocuklarda karın ağrısı Karın ağrısı çok sayıda nedene bağlı olarak ortaya çıkan subjektif bir bulgudur.

3. Çocuklarda karın ağrısı • Akut • Medikal • Cerrahi • Kronik tekrarlayıcı karın ağrısı • Psikolojik

4. Çocuklarda karın ağrısı • Akut karın ağrısı yapan başlıca nedenler • Sindirim sistemi dışı • Solunum sistemi (ÜSYE, sinüzit, pnömoni...) • Üriner sistem (enfeksiyon, taş, hidronefroz...) • Vertebra ve medulla spinalis patolojileri • Abdominal migren • FMF • PAN...

5. Çocuklarda karın ağrısı • Akut karın ağrısı yapan başlıca nedenler • Sindirim sistemi ile ilgili • Akut gastroenterit • Konstipasyon • Parazit • Hepatit • Özofajit, gastrit, ülser • Safra kesesi patolojileri (kolesistit, taş, hidrops...) • Henoch Schönlein purpurası • Akut pankreatit...

6. Çocuklarda akut karın ağrısı • Cerrahi nedenler • Akut apandisit • Meckel divertiküliti • İnvajinasyon • Volvulus • Perforasyon...

7. Kronik tekrarlayıcı karın ağrısı Kronik tekrarlayıcı karın ağrısı okul çağındaki çocuklarda %10’dan % 40’a kadar değişen oranlarda bildirilmiştir.

8. Çocuklarda karın ağrısı • Psikolojik faktörler • Apley 1950’li yıllarda yaptığı bir çalışmada karın ağrısı olan çocukların % 90'ından fazlasında organik bir neden bulamamış ve psikolojik faktörlerin rolünü öne sürmüştür. Arch Dis Child 1958;33:165-70

9. Tekrarlayan karın ağrısı olan çocukta organik bir etyolojiyi düşündüren bulgular • Yaşın 5’in altında olması • Ateş, kilo kaybı, büyüme geriliği ve eklem bulguları olması • Kusma (özellikle safralı veya kanlı) • Uykudan uyandıran ağrı olması • Göbekten başka bir yerde lokalize karın ağrısı • Sırta, omuzlara veya ekstremitelere yayılan ağrı

10. Tekrarlayan karın ağrısı olan çocukta organik bir etyolojiyi düşündüren bulgular • Dizüri, hematüri ve yan ağrısı olması • Ailede peptik ülser veya enflamatuar barsak hastalığı hikayesi olması • Perianal hastalık (fissür, fistül...) • Dışkıda kan olması • Anormal laboratuar sonuçları (lökositoz, artmış sedimantasyon hızı, anemi, hipoalbuminemi...)

11. Çocuklarda kronik karın ağrısı nedenleri Gastrointestinal Hepatobiliyer Pankreatik Urogenital Respiratuar Romatolojik İskelet-kas sistemi Metabolik Hematolojik

12. Urogenital Sistit Piyelonefrit Hidronefroz Nefrolityazis Uretero-pelvik bileşke darlığı Hematokolpos Endometriyozis Respiratuar Enfeksiyon (üst solunum yolları enfeksiyonları, pnömoni, sinüzit...) Diyafragma yakınında tümör Çocuklarda kronik karın ağrısı nedenleri

13. Metabolik Porfiri Jüvenil diyabet Ağır metal zehirlenmesi Hematolojik Orak hücreli anemi İskelet-kas sistemi Medulla spinalisin travma, tümör ve enfeksiyonları Romatolojik FMF PAN SLE… Çocuklarda kronik karın ağrısı nedenleri

14. Hepatobiliyer Kronik hepatit Kolelityazis Kolesistit Koledok kisti Pankreatik Kronik pankreatit Pankreatik psödokist Çocuklarda kronik karın ağrısı nedenleri

15. Özofajit Gastrit Peptik ülser Laktoz entoleransı Konstipasyon İrritabl kolon sendromu Çölyak hastalığı Enflamatuar barsak hastalığı (Crohn…) Parazitoz (giardia, ascaris..) Bezoar, yabancıcisim Tümör (lenfoma...) Malrotasyon Duplikasyon Herni(umbilikal, diafragmatik) Polip Mezenterik lenfadenit Çocuklarda kronik karın ağrısının gastrointestinal nedenleri

16. Kronik tekrarlayıcı karın ağrısı-tanı • Ayrıntılı sorgulama • Ağrının • Yeri • Şiddeti • Şekli • Süresi • Eşlik eden diğer bulgular

17. Kronik tekrarlayıcı karın ağrısı-tanı • Ayrıntılı fizik muayene • Boy-kilo persantilleri • Ağrılı noktaların tespiti • Batında kitle, fekalom • Rektal tuşe • Diğer sistem muayeneleri…

18. Crohn hastalığı Boy      Ağırlık      Yaş)

19. Kronik tekrarlayıcı karın ağrısı-tanı • Laboratuvar tetkikleri • Kan sayımı, sedimantasyon, CRP… • Tam idrar tahlili • Amilaz, lipaz • Gaitada incelemesi (parazit, kan…) • Radyolojik incelemeler • Ayakta direkt batın grafisi • Batın ultrasonografisi • Endoskopi...

20. Ailesel Akdeniz ateşi • Karın ağrısı ateşle beraber en sık görülen yakınmadır • Karın ağrısının nedeni aseptik peritonittir. • Karın ağrısı düzensiz aralar ile yineler ve ortalama 2-3 gün sürer. • Nöbet aralarında hastanın yakınması yoktur.

21. Ailesel Akdeniz ateşi(Medicine 2005;84:1-11)

22. Poliarteritis nodosa • Hastalığın nedeni orta boy damarlarda oluşan anevrizmatik damar genişlemeleridir. • Hastalığın önemli bulgularından birisi karın ağrısıdır.

23. Sistemik lupus eritematosus • Karın ağrısının en sık nedeni oluşan peritonittir. • Daha az sıklıkta mezenterik lenfadenit, mezenterik arterit ve kolon delinmeleri görülebilir.

24. Jüvenil idyopatik artrit • Enflamatuar barsak hastalıklarındakine benzer karın ağrıları gözlenebilir. • İlaç kullanımına bağlı karın ağrısı ortaya çıkabilir.

25. Safra kesesi hastalıkları • Taşsız safra kesesi hastalığı • Safra kesesi hidropsu • Taşsız kolesistit • Safra kesesi diskinezisi • Taşlı safra kesesi hastalığı • Safra kesesi tümörleri

26. Safra kesesi hidropsu • Safra kesesinde konjenital anomali, taş, bakteriyel enfeksiyon ve ekstrahepatik safra kanallarında değişiklik (genişleme, darlık) olmaksızın ortaya çıkan safra kesesi genişlemesidir.

27. Taşsız kolesistit • Safra kesesinin taş olmadan genişlemesi ve enflamasyonudur

28. Biliary dyskinesia: a potentially unrecognized cause of abdominal pain in children. Campbell BT, Pediatr Surg Int 2004;20:579-81

29. Taşlı safra kesesi hastalığı

30. Taşlı safra kesesi hastalığı • İtalya’da 6-19 yaşlar arasında safra taşı sıklığı % 0.13 olarak (kızlarda % 0.27) bulunmuştur Palasciano, Am J Gastroenterol 1989;84:1378-82 • Bu sıklık 18-29 yaşlar arasında erkeklerde % 1.1, kadınlarda % 2.9’a çıkmaktadır Barbara, Hepatology 1987;7:913-7

31. Safra kesesi hastalıkları • Belirtileri • Akut karın ağrısı, kusma, sağ üst kadranda yumuşak bir kitle tipik belirtilerdir • Bazen hafif bir sarılık gözlenebilir • Eşlik eden hastalığa ait kusma, ateş, döküntü… gibi belirtiler de bulunabilir • Akut apandisit ve invajinasyonu taklit edebilir • Hiçbir klinik belirti olmadan rutin ultrasonografik incelemede de tespit edilebilir

32. Safra taşı-kolesistit tanısı • Ultrasonografi • Safra kesesi hastalıklarının tanısında en güvenilir ve zararsız yöntemdir • Kesenin görüntülenebildiği durumlarda safra taşları % 98 oranında tespit edilebilir • Safra taşları tipik olarak akustik gölge veren ekojenik kitlelerdir • Kalınlaşmış bir kese duvarı enflamasyonu düşündürmelidir

33. Laktoz entoleransı • Erişkin tipi laktoz entoleransı Akdeniz ülkelerinde % 80’lere varan sıklıkta bildirilmiştir. • 4-5 yaşlarından sonra ortaya çıkar. • Sütlü gıdalar (laktoz içeren) alındıktan sonra karın ağrısı, meteorismus, ishal görülür. • Laktozun diyetten çıkarılması veya laktaz içeren preparatlarla iyileşme sağlanır.

34. Kronik konstipasyon • Pediatri polikliniklerine başvuran çocukların % 5’i, gastroenteroloji polikliniklerine başvuranların ise % 15-25’inde görülür. • Çoğunlukla organik bir neden yoktur. İyi bir sorgulama ve fizik muayene sonucunda (rektal tuşe dahil) kolaylıkla tanı konabilir ve tedavi edilebilir.

35. Kronik konstipasyon • Dışkılama sayısının azalması, dışkının daha katı bir hale gelmesidir. • Süt çocukları <1/gün • Büyük çocuklar <3/hafta

36. Konstipasyon nedenleri • Organik olmayan-idyopatik-konstitüsyonel-fonksiyonel • Organik nedenler • Anal/rektal • İntestinal • Beslenme ile ilgili bozukluklar • İlaçlar • Metabolik hastalıklar • Nöro-müsküler hastalıklar • Medulla spinalisin defektleri • Psikojen

37. İrritabl kolon sendromu • İrritabl kolon sendromu erişkinlerde ve büyük çocuklarda barsak geçiş düzensizlikleri (kabızlık veya ishal), gaz, şişkinlik ve bazen buna eşlik eden karın ağrıları ile ortaya çıkar. • Sıklığı % 3.5-30 arasında bildirilmiştir.

38. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi genel çocuk polikliniğine getirilen çocuklarda irritabl barsak sendromu sıklığı % 22 olarak belirlendi. Seymen-Karabulut G, Erkan T, Erginöz E, Kutlu T, Çullu-Çokuğraş F, Yeksan AN, Erman H

39. Roma kriterleri • Son 12 ay içinde abdominal rahatsızlık (gaz, şişkinlik…) veya karın ağrısı varlığına eşlik eden ve en az son 12 haftadır varolan aşağıdaki 3 bulgudan en az ikisinin varlığı • Yukarıdaki yakınmaların dışkılama ile kaybolması ve/veya • Dışkılama sıklığının değişmesi ve/veya • Dışkının görünümünün (kıvamının) değişmesi

40. Çölyak hastalığı • Genetik olarak belirlenmiş kişilerde gluten içeren gıdaların alımından sonra ortaya çıkan bir malabsorpsiyon sendromudur • Sıklığı • Semptomatik (1/1000) • Asemptomatik (1/100-300)

41. Başvuru semptomları • Malabsorpsiyon tablosu • ishal • karın şişliği • karın ağrısı • kusma • zayıflama • büyüme geriliği • iştahsızlık...

42. Çölyak hastalığı • Kilo kaybı • Boy kısalığı…

43. Tanı • ESPGHAN kriterleri, 1970, 1979, 1990 Çölyak hastalığı ile ilgili semptomlarla başvuran olgularda antigliadin, endomizyum veya doku transglutaminaz antikorları pozitifliği, ince barsak biyopsisinde villus atrofisi saptanması ve glutensiz diyetle klinik, biyokimyasal, serolojik ve histolojik bozuklukların düzelmesidir.

44. Diabetli çocuklarda çölyak hastalığı tanısında serolojik göstergelerin değeri

45. Tanı • İnce barsak biyopsisi • Villus atrofisi • İEL artışı • Kript hiperplazisi

46. Enflamatuar barsak hastalıkları • Sindirim kanalının herhangi bir bölümünün (Crohn hastalığı) veya sadece kolonun (ülseratif kolit), nedeni tam olarak bilinmeyen enflamasyonu sonrasında ortaya çıkan, bazan barsak dışındaki organların da tutulduğu hastalıklardır.

47. Enflamatuar barsak hastalıkları-tanı

48. Enflamatuar barsak hastalıkları-tanı

49. Enflamatuar barsak hastalıkları • Tanı • Klinik • Endoskopi • Kolonoskopi • Gastroskopi • Biyopsi • Radyoloji • Enteroklizis • Ultrason • Tomografi • Endoskopi kapsülü

50. Ülseratif kolit