Download
1 / 36
E N D
YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
DURGUN ELEKTRİK • Cisimler üzerinde oluşup hareketsiz halde duran elektriğe durgun elektrik denir. Bu elektrik başka bir cisme aktığında elektrik boşalması olur.Karanlıkta yün kazağımızı kafanızdan çıkartırken çıtırtı sesleri duyarız, bir kıvılcım oluştuğunu görürüz. Dokunma, sürtünme veya etki ile elektrik almış olan cisimlere elektrik yüklenmiş cisimler denir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Elektriklenmiş Cisimler Arasındaki İtme ve Çekme Kuvveti • Elektriklik yüklü cisimlerin bazıları birbirini iter veya çeker. Bundan dolayı doğada zıt özelliklere sahip iki tür elektrik yükü bulunduğunu anlıyoruz.Birbirine zıt özellikte iki tür elektrik yükü vardır. Böylece cisimler artı (+) yükle yüklenirler veya eksi (-) yükle yüklenirler. Böyle yüklü olmayan cisimlere yüksüz (nötr) cisimler denir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Aynı yüklü cisimler birbirini iter, farklı yüklü cisimler birbirini çeker. Televizyon ekranında bundan dolayı çok toz birikir. + + - - - + + - ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Maddenin Temel Taşı Atomlar • Bir cismin en fazla ne kadar parçalayabilirsin? Bir cismi bölerek elde edebileceğimiz en küçük parçaya atom denir. Atomu gözle göremediğimiz için bunu gösteren şekillere atom modeli adı verilir. Atomun merkezindeki çekirdekte artı yüklü tanecikler proton, yüksüz tanecikler nötron adını alır. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Elektronlar çekirdeğin çevresinde dönerler. Atomlarda elektron fazla ise cisim (-) yüklü demektir. Atomlarda elektron azalınca cisim (+) yüklü hale gelmiş olur. e p p n n e ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
İki cisim birbirine sürtülünce birinin atomlarının elektronlarından bazıları diğerinin atomlarına geçer. Bu durumda cisimlerden biri (+) hale gelirken diğeri de (-) hale gelir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Sürtünme İle Elektriklenme • Sürtünme ile elektriklenmeyi bir örnekle açıklayalım. Plastik tarak yünlü kazağa sürtüldüğünde, yünlü kazaktan elektron alır. Böylece plastik tarakta elektronların sayısı artar. Toplam elektron sayısı proton sayısından fazla olduğu için plastik tarak negatif yüklü duruma gelir. Yünlü kazakta proton sayısı fazla olduğu için pozitif yüklü duruma gelir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Dokunma İle Elektriklenme • Yüklü bir cisim yüksüz bir cisme dokundurulunca, (-) yüklü ise bazı elektronlar diğerinin atomlarına gidip diğerini de (-) hale getirir, (+) yüklü ise diğerinin bazı elektronlarını kendine alarak diğerini de (+) hale getirir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Etki İle Elektriklenme • Yüklü bir cisim yüksüz bir cisme yaklaştırılınca (-) yüklü ise diğer cismin elektronlarından bir kısmını uç taraflara uzaklaştırarak diğerini (+) hale getirir. Yüklü bir cisim yüksüz bir cisme yaklaştırılınca (+) yüklü ise diğer cismin elektronlarından bir kısmını uç tarafdan yaklaşma yönüne çekerek diğerini (-) hale getirir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Bir cismin yüklü olup olmadığını eğer yüklü ise hangi tür elektrikle yüklü olduğunu elektroskop ile anlarız. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Elektroskopu Yükleyelim • Nötr halde yüksüz bir elektroskopun topuzuna , - yükle yüklenmiş balonu yaklaştırınca - yük elektroskoptaki + yükleri yukarı çekip - yükleri aşağı iter. Elimizi elektroskopun yapraklarına dokundurursak - yük toprağa doğru akar. Elimizi ve balonu çekince elektroskopta sadece +yük kalmış olur.Elektroskopumuz artık + yüklüdür. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
İletken ve Yalıtkan Maddeler • Bazı maddelerin elektronları kolaylıkla komşu atomlara kayabilir. Böyle maddelere iletken madde denir. Yalıtkan madde olarak adlandırılan maddelerde elektronlar kolaylıkla atomlarını terk edemezler. Demir, bakır gibi maddeler iletken; porselen, plastik, cam, tahta, yalıtkan maddelerdir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Atmosferde Doğal Elektriklenme • Bazı sıcak ve nemli havalarda çok ve farklı yüklenmiş iki bulut arasında oluşan elektrik boşalması müthiş bir aydınlama ve gürleme oluşturur. Bu olay şimşektir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Elektrik boşalması bulut ile yer arasında olduğunda olay yıldırım adını alır. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Yerde yıldırımın zararsızca gelmesini temin edecek uzun kablolar kullanılır ki bunlara paratoner diyoruz. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Ayaktaki insan mı yoksa yatan insan mı yıldırım çakarken daha çok tehlikededir? ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
AKAN ELEKTRİK • Zıt yüklü iki cismi birbirine dokundurduğumuzda aralarında yük geçişi olduğunu öğrendik. Aynı cisimleri iletken bir telle birleştirdiğimizde cisimler arasında yük akışı olur. Bu yük akışını sürekli kıldığımızda akan elektrikten yararlanabiliriz. Yük akışının sürekliliğini pillerle sağlarız. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Pilleri Tanıyalım • Pilin içinde iki farklı çubuk vardır ve bunlar hamur gibi bir maddenin içindedirler. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Çok çeşitli piller vardır. Bu piller; volta pili, limon piller, sıvı piller,güneş pilleri ve kuru pillerdir. Modern piller kuru pil olup çok çeşitli biçim ve güçte olabilirler. Bunlar kimyasal enerjiden yararlanırlar.Güneş enerjisini elektrik enerjisine çeviren piller güneş pilleridir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Bataryalar bir dizi pilin art arda bağlanmasıyla oluşur. Piller bittikten sonra genellikle yeniden kullanılmaz. Ancak bazı pillerde elektrik akımını sağlayan kimyasal olaylar tersine döndürülebilir. Bu tip piller akümülatör olarak adlandırılır. Bunlar doldurulabilen pillerdir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Elektrik Akımı • Pilin kutupları iletken bir telle birbirine bağlandığında elektron fazlalığı olan kutuptan elektron azlığı olan kutba doğru elektron akışı(elektrik akımı) olur. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Elektrik Akımı • Bir elektrik devresinde zaman ilerledikçe daha çok miktarda elektron akmış olur. Bir devrede telden bir saniyede akan elektrik yükü miktarına akım şiddeti denir. Akım şiddeti A ile gösterilir. Akım şiddeti birimi amperdir. Ampermetre denilen alet devrede bir telden bir saniyede geçen elektron sayısını ölçer. Ampermetre devreye seri bağlanır. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Potansiyel Fark • Pilin iki kutbunun elektron miktarları farklıdır. Bu farkın elektrik oluşturma gücü vardır. Bu güç, gerilim adını alır.Gerilimin birimi volttur. V ile gösterilir. Gerilim voltmetre denilen aletle ölçülür. Voltmetre devreye paralel bağlanır. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Direnç • Hortumun üzerine basılı iken su hortumun içinden zorlukla geçer. Basılmadığında ise daha kolaylıkla geçer. Elektriğin telden geçişi de bunun gibidir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Elektronlar atomdan atoma ancak bir kuvvetin zorlaması ile geçerler. Maddenin elektrik akımına gösterdiği tepkiye direnç denir. Direnç R ile gösterilir. Direnç birimi Ohmdur. Gerilimin akım şiddetine bölünmesiyle bulunur. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Dirençlerin Bağlanması • Bir devredeki pillerin aynı yöndeki uçları birbirine bağlanırsa buna paralel bağlama adı verilir. Pillerin topluca kullanım ömrü üç katına çıkar. Bir devrede bulunan piller aynı yönde uç uca sıralanarak bağlanırsa buna seri bağlama adı verilir. Örneğin üç pil seri bağlanırsa devredeki gerilim üç katına çıkar. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Devre Elemanları • Elektrik devresini oluşturan her parça devre elmanı olarak bilinir. Devre elemanları; iletken tel, açık ve kapalı anahtar, ampul, pil, sabit direnç, batarya, ampermetre, voltmetredir. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU
Kullanılan pilleri çöpe atmamalıyız. Zehirli maddeler toprağa veya suya karışabilir. Patlayabilir. Bir torba içinde bir pil fabrikasına veya çöp kamyonlarına verebiliriz. ORG. EŞREF BİTLİS İLKÖĞRETİM OKULU http://www.fen1.com
