KONAKLAMA MUHASEBESİ (2012-2013 Öğretim yılı)

1. KONAKLAMA MUHASEBESİ (2012-2013 Öğretim yılı) Öğr.Gör.Süleyman ERASLAN

2. İÇERİK 1. TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR 1.1. Konaklama İşletmeleri Muhasebesi 1.2. Konaklama İşletmelerinin Özellikleri 1.3. Konaklama İşletmelerinde Yönetim Denetimi 2. ÖRGÜT YAPISI VE KULLANILACAK HESAP PLANI 2.1. Varsayılan Örgüt Yapısı 2.2. Kullanılacak Hesap Planı

3. 3. GELİRLERİN VE YABANCI PARA HAREKETLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 3.1. TL Cinsinden Olan Gelirlerin Muhasebeleştirilmesi 3.2. YP Cinsinden Olan Gelirlerin Muhasebeleştirilmesi 3.3. Yabancı Para Değişim İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi

4. 4. MALZEME HAREKETLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 4.1. Malzeme Hareketlerinin Kontrolü 4.2. Satın Almaların Muhasebeleştirilmesi 4.3. Üretimde (Dönemde) Kullanılan Malzemelerin Muhasebeleştirilmesi 4.4. Bölümlerden Depoya İade Edilen Malzemelerin Muhasebeleştirilmesi 4.5. Alıştan İadelerin Muhasebeleştirilmesi 4.6. Satılan Hizmet Maliyetlerinin Muhasebeleştirilmesi 4.7. Yiyecek İçecek Kontrolünde Kullanılan Bazı Teknikler 4.8. Malzeme Hareketleri İle ilgili Örnek – (7/A ve 7/B seçeneği)

5. 5. SATIŞ ÜNİTELERİNDEKİ MAL HAREKETLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 5.1. Ticari Mal Alışlarının Muhasebeleştirilmesi 5.2. Satılan Ticari Mallar Maliyetinin Muhasebeleştirilmesi 5.3. Mal Hareketleri ve Kasiyer Hesaplarının Muhasebeleştirilmesi 6. ÜCRETLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 6.1. Genel Olarak Ücret 6.2. Konaklama İşletmelerinde Ücret Sistemleri (Sabit ve Yüzdeli Ücret Sistemi) 6.3. Muhasebe Kayıtlarına Örnekler

6. 7. DURAN VARLIK VE AMORTİSMANLARIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 7.1. Duran Varlık Kavramı 7.2. Amortisman Hesapları ve Kayıtları  8. DÖNEM GİDERLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 9. GENEL BİR ÖRNEK

7. 1. GENEL BİLGİLER  1.1. Temel Kavramlar ve Tanımlar   Konaklama (Ağırlama) İşletmesi: Turistlerin/ konukların geçici konaklama, yiyecek, içecek ve diğer kişisel-sosyal ihtiyaçlarını karşılayan işletmelerdir.   Konaklama Muhasebesi: Konaklama işletmelerinin gerçekleştirdiği mali nitelikli işlemlerin; tespit, tasnif ve kayıt edilerek; işletme ile ilgili kişi ve guruplara (işletme ilgililerine) raporlanmasını sağlayan muhasebe dalıdır, özel ihtisas muhasebesidir.

8. 1.2. Konaklama İşletmelerinin Özellikleri a) Maliyetler Açısından: Hizmetlerin büyük çoğunluğu insan emeğine dayandığından; personel maliyetleri, toplam maliyetler içinde önemli bir yere sahiptir. Bu maliyetler çoğunlukla sabit nitelikli olduklarından, fiyatlama kararlarını ve karlılığı olumsuz yönde etkilerler.

9. b) Mali Yapı Açısından: Fiziki tesislerin varlığı, toplam aktif içinde duran varlıkların payını artırır. Duran varlık maliyetlerinin dönem maliyetlerine yüklenmesini güçleştirir. Ayrıca, duran varlık edinmek için, uzun vadeli kredi kullanımı söz konusu ise, katlanılan faiz giderleri durumu daha da güçleştirir.

10. c) Fiyatlama Açısından: Sezonluk talep dalgalanmaları ve hizmet paketlerinin varlığı, ürün ve hizmetlerin fiyatlarının belirlenmesini zorlaştırır. d) Nakit Hareketleri Açısından: İşletmenin değişik bölümlerinde çok sayıda kasa ve kasiyer bulunması, yabancı para hareketlerinin yoğun olması ve yabancı para cinsinden sağlanan gelirlere devletin çeşitli teşvikler uygulaması, kasa işlemlerini zorlaştırmaktadır.

11. e) Belge Düzeni Açısından: İşletmede çok fazla bölüm (departman) olması bu bölümlerde çok sayıda belge ve iç raporun günlük olarak düzenlenmesi, bunlara ek olarak müşteri hesaplarının sürekli güncellenmesi zorunluluğu, belgeleme sürecini karmaşıklaştırmaktadır.

12. 1.3. Konaklama İşletmelerinde Yönetim Denetimi Konaklama işletmelerinde, sunulan hizmet ve ürünlerin çeşitliliği ile orantılı olarak, örgüt yapıları da karmaşıktır. Böyle bir yapıda, yönetimin, objektif bir başarı değerleme yapması güçleşmektedir. Yönetimin başarı değerlemesi büyük oranda, yönetim denetiminin gereği gibi yapılmasına bağlıdır. Yönetim denetimi üçe ayrılarak incelenebilir:

13. a)Direkt Denetim (Supervising): İlk kademe yönetici (nezaretçi) tarafından, çalışanların yaptığı işlerin gözetlenmesi ve başarısının değerlendirilmesi.

14. b)Faaliyet Denetimi (Operating Control): İşletmedeki herhangi bir faaliyetin (örneğin, yemek üretimi, oda sunumu vb.), ekonomik açıdan başarılı olup olmadığının belirlenmesidir. Genellikle aynı işi yapan diğer işletmelerin ya da bölümlerin faaliyetleri ile sonuçları kıyaslama şeklinde yapılır. Örneğin, A otelindeki X yemeğinin maliyeti ile, B otelindeki X yemeğinin maliyetleri mukayese edilir. Kalite aynı olmak şartıyla, daha düşük maliyetle üretim yapan bölümün faaliyeti başarılı sayılır.

15. c)Sorumluluk Denetimi (Responsibility Control): İşletmedeki herhangi bir faaliyetten sorumlu yöneticinin (örneğin, otel müdürü, mutfak şefi vb.), söz konusu faaliyeti gerçekleştirmede, başarılı olup olmadığının belirlenmesidir. Genellikle sorumlu yöneticilerin yetkisinde olan maliyetleri veya gelirleri gerçekleştirme derecelerine göre yapılır.

16. Örneğin, B otelinde X yemeğinin maliyeti emsallerine göre yüksekse, B otelinde yemek üretim faaliyeti (ya da mutfak faaliyeti) başarısızdır. Buna karşın, faaliyetteki bu başarısızlık, personel maliyetlerinin yüksekliğinden kaynaklanıyorsa ve mutfak personeli ücretlerini mutfak şefi belirlemiyorsa, mutfak yöneticisi bundan sorumlu değildir.

17. Buna göre; bir konaklama işletmesinde herhangi bir faaliyet başarısız iken, bu faaliyetten sorumlu olan yönetici başarılı olabilir. Bunun tersi de doğrudur. Hem faaliyet, hem de sorumlu kişi başarılı veya başarısız da olabilir.

18. 2. ÖRGÜT YAPISI VE KULLANILACAK HESAP PLANI 2.1. Varsayılan Örgüt Yapısı Konaklama işletmelerinin örgüt yapısının işletmenin türüne, hacmine ve yönetim şekline göre değişir. Bununla birlikte derslerde kolaylık sağlamak amacıyla varsayılan örgüt şeması ve işlemlerin yönü şöyledir.

19. Çeşitli bölümlerde sürekli olarak gerçekleştirilen gelir getirici işlemlerin belgeleri, ilgili oldukları bölümlerden Ön büro bölümüne getirilir. Ön büro da müşteri hesapları güncelleştirildikten sonra, söz konusu belgeler muhasebeye aktarılır.

20. Muhasebede bu belgeler birleştirilerek günlük gelir (hasılat) raporu düzenlenir. Bu rapora dayanılarak, gelir getirici işlemler toplu halde muhasebeleştirilir. Eğitim amacıyla işlemler ayrı ayrı muhasebeleştirilecektir. Varsayılan örgüt yapısı şöyledir:

22. 2.2. Kullanılacak Hesap Planı Konaklama işletmelerindeki muhasebe uygulamaları, Tekdüzen Muhasebe Sitemi (TMS) kapsamında olduğundan, kullanılacak hesap planının da tekdüzen hesap planına uygun olması gerekir. Bu nedenle derslerde Tekdüzen Hesap Planı (TDHP) kullanılacaktır.

23. Bu çerçevede ana hesaplar aynı kalmak koşulu ile, işletmeler kendi ihtiyaçlarına uygun yardımcı (alt) hesaplar açabilirler. Ders kapsamında kullanılacak alt hesaplar, aşağıdaki gibidir:

24. 100 KASA HESABI 1000 Ana Kasa – TL 1001 Ana Kasa – YP 1002 Ön Kasa – TL 1003 Ön Kasa – YP 1004 Market Kasa – TL 1005 Market Kasa – YP

25. 101 ALINAN ÇEKLER HESABI 1010 Ana Kasa Çekleri – TL 1011 Ana Kasa Çekleri – YP 1012 Ön Kasa Çekleri – TL 1013 Ön Kasa Çekleri – YP 1014 Market Çekleri – TL 1015 Market Çekleri – YP

26. 150 İLK MADDE VE MALZ. HS. – İMM 1500 Yiyecek Malzemeleri 1501 İçecek Malzemeleri 1502 İşletme Malzemeleri .......................................... 1509 Diğer Malzemeler

27. 153 TİCARİ MALLAR HESABI 1530 Market Malları 1531 Butik Malları .................................. 1539 Diğer Mallar 182 ÖNBÜRO KONTROL HESABI

28. 600 YURTİÇİ SATIŞLAR HESABI – YİS 6000 Oda Satışları 6001 Yiyecek Satışları 6002 İçecek Satışları 6003 Market Satışları ....................................................... 6009 Diğer Satışlar

29. 621 SAT. TİC. MAL. MALİYETİ HESABI – STMM 6210 Satılan Market Malları Maliyeti 622 SATILAN HİZMET MALİYETİ HESABI - SHM 6220 Satılan Oda Maliyetleri 6221 Satılan Yiyecek Maliyetleri 6222 Satılan İçecek Maliyetleri ..................................................... 6229 Satılan Diğer Hizmetlerin Maliyetleri

30. 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI – HÜM 7400 Oda Maliyetleri 74000 Direkt İlk Madde ve Malzeme maliyetleri 74001 Direkt İşçilik Maliyetleri 74002 Diğer Maliyetler 7401 Yiyecek Maliyetleri 74010 Direkt İlk Madde ve Malzeme maliyetleri 74011 Direkt İşçilik Maliyetleri 74012 Diğer Maliyetler

31. 7402 İçecek Maliyetleri 74020 Direkt İlk Madde ve Malzeme maliyetleri 74021 Direkt İşçilik Maliyetleri 74022 Diğer Maliyetler .................................................... 7409 Diğer Hizmetlerin Maliyetleri

32. 3. GELİRLERİN VE YABANCI PARA HAREKETLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

33. 3.1. TL Cinsinden Olan Gelirlerin Muhasebeleştirilmesi ÖRNEK 1) 8.10.2007 Otelden ayrılan müşteri bir gecelik konaklama bedeli olan 5.000 TL’yi peşin olarak ödemiştir. (% 10 KDV ayrıca hesap edilecek.) 2) 9.10.2007 Bir önceki örnekte tahsil edilen para ön büro sorumlusu tarafından ana kasaya teslim edilmiştir. İSTENEN: Gerekli yevmiye kaydını yapınız, gelire ait hesabı defteri kebir ve yardımcı hesapta ayrıca gösteriniz.

35. ÖRNEK 1) 8.10.2007 Otelden ayrılan AYDEMİR A.Ş. işletmesine ait bir grup personelin 3 günlük konaklama bedeli olan 75.000 TL + % 10 KDV sözleşme gereği ilgili işletmenin hesabına kaydedilmiştir. 2) 12.10.2007 AYDEMİR AŞ söz konusu borcunu ödemek için otele bir ay vadeli çek veriyor. 3) 12.11.2007 İşletme çek bedelini muhatap bankadan tahsil ediyor. Varsayım-1: Aracı bankadan 50 TL provizyon ödeyerek tahsil etseydi. Varsayım-2: Kendi hesabı bulunan banka aracılığıyla tahsil etseydi. (Provizyon ödemediği varsayımına göre) İSTENEN: Gerekli yevmiye kayıtlarını yapınız. Gelire ait hesabı yardımcı hesaplarda gösteriniz.

37. ÖRNEK 1) 15.10.2007 Otelden ayrılan müşteri, aşağıdaki hesabını kredi kartı ile ödemiştir. - Oda bedeli : 150.000 - Yiyecek bedeli: 40.000 - İçecek bedeli : 10.000 - Haberleşme bedeli : 5.000 - Kuru temizleme bedeli : 2.000 - Diğer hizmetler bedeli : 3.000 Toplam : 210.000 % 10 KDV : 21.000 Genel Toplam: 231.000   2) 18.10.2007 Kredi kartından doğan alacak %3 komisyon ödenerek ilgili bankadan tahsil ediliyor.

39. ÖRNEK 1) 15.10.2007 Otelden ayrılan müşteri, aşağıdaki hesabını kredi kartı ile ödemiştir. - Oda bedeli : 150.000 - Yiyecek bedeli:40.000 - İçecek bedeli :10.000 - Haberleşme bedeli :5.000 - Kuru temizleme bedeli :2.000 - Diğer hizmetler bedeli : 3.000 TOPLAM (1) : 210.000 - Servis % 15 : 31.500 (210.000 x 0.15 = 31.500) - KDV % 10 : 24.150 (241.500 x 0.10 = 24.150) TOPLAM (2) : 265.650 (210.000 + 31.500 + 24.150 = 265.650) 2) 18.10.2007 Kredi kartından doğan alacak %3 komisyon ödenerek ilgili bankadan tahsil ediliyor.

41. ÖRNEK 1) 15.10.2007 Günlük Gelir Raporu bilgileri aşağıdaki gibidir: Yarına devir dışındakiler kredi kartı ile tahsil edilmiştir. - Oda bedeli : 150.000 - Yiyecek bedeli: 40.000 - İçecek bedeli : 10.000 - Haberleşme bedeli : 5.000 - Kuru temizleme bedeli : 2.000 - Diğer hizmetler bedeli : 3.000 TOPLAM (1) : 210.000 - Servis % 15 : 31.500 - KDV % 10 : 24.150 TOPLAM (2): 265.650 2) 18.10.2007 Kredi kartından doğan alacak %3 komisyon ödenerek ilgili bankadan tahsil ediliyor.

43. ÖRNEK 1) 08.10.2007 GÜLTUR Seyahat Acentesi, bir grup turist için 10.12.2007 tarihinden geçerli olmak üzere bir haftalık rezervasyon yaptırmıştır. Otel yöneticileri GÜLTUR’ dan 30.000TL nakit teminat almışlardır. 2) 17.12.2007 Söz konusu turist grubunun oteldeki bir haftalık ağırlanmaları ile ilgili hesap özeti aşağıdaki gibidir. Oda Bedeli : 100.000 Yiyecek Bedeli : 30.000 İçecek Bedeli : 10.000 Kuru Temizleme : 7.500 Haberleşme : 2.500 TOPLAM: 150.000 % 10 KDV: 15.000 Genel Toplam : 165.000 3) 18.12.2007 Söz konusu seyahat acentesinin teminatı geri verilmiştir. 4) 19.12.2007 Ön büro tahsilâtı ana kasaya devretmiştir. İSTENEN: Gerekli yevmiye kayıtlarını yapınız.

44. Alınan Teminat: İşletmeye karşı çeşitli yükümlülüklerde bulunan kişi ve kurumların, bu yükümlülüklerini yerine getirmelerini garanti etmek amacıyla alınan değerlerdir.Seyahat acentesi müşteri gibi düşünülürse, bu durumda teminat yerine avans da düşünülebilir. Alınan Avans: İşletmenin satacağı mal ve hizmet bedellerine mahsuben önceden aldığı değerlerdir. Acente ile Otel arasındaki ilişkiye bağlı olarak bu işlemler teminat veya avans olmaksızın da yapılabilir.

46. Varsayım-1: Acenteye satış üzerinden % 3 komisyon ödenseydi. (% 10 KDV ayrıca hesaplanacak) Varsayım-2: Acente taahhüdünü yerine getirmeseydi. Varsayım-3: Acente taahhüdünü yerine getirmesine karşın komisyon almasaydı.

48. ÖRNEK 1) 29.09.03 Otel konuklardan (müşterilerden) 100.000 TL rezervasyon avansı alınmıştır. 2) 08.10.03 Konuklar aşağıda belirtilen hesabı, avans mahsup edildikten sonra ödeyerek otelden ayrılmışlardır. - Oda bedeli : 150.000 - Yiyecek bedeli:40.000 - İçecek bedeli :10.000 - Haberleşme bedeli :5.000 - Kuru temizleme bedeli :2.000 - Diğer hizmetler bedeli : 3.000 TOPLAM (1) : 210.000 - Servis % 15 : 31.500 - KDV % 10 : 24.150 TOPLAM (2) : 265.650

50. ÖRNEK 1) 29.09.03 Otel konuklardan (müşterilerden) 125.000 TL rezervasyon avansı alınmıştır. 2) 08.10.03 Konuklar otele gelip konaklamaktan vazgeçmişlerdir.