Ehun konpontzeko prozesu biologikoa. Orbaintzea

1. Ehun konpontzeko prozesu biologikoa.Orbaintzea Kirurgiaren Oinarriak

2. Ehun konpontzeko prozesu biologikoa HELBURUAK • Ehun-konponketarako mekanismo desberdinak ulertzea • Parte hartzen duten prozesu biologikoak identifikatzea • Bere erregulazio eta mihiztadura ezagutzea • Prozesuaren tarte desberdinak bereiztea • Prozesuan faktore klinikoek eragiten duten efektua ulertzeko eta dedukzio terapeutikoak ateratzeko oinarriak ipintzea

3. EHUN KONPONTZEKO PROZESU BIOLOGIKOA LesioaGaltzea Substantzia Jarraitasuna Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

4. Konpontzeko mekanismoak • Hazkuntza zelularra (hipertrofia) FUNTZIOA + ESTRUKTURA • Ugalketa zelularra (birsorkuntza) FUNTZIOA + ESTRUKTURA • Zuntzezko betetzea (orbaintzea) ESTRUKTURA + FUNTZIOA • Berreskuratzea osoa (fetuaren osaketa) Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

5. ORBAINTZEA • Helburuak • Konpontzea • Isolatzea • Oinarriak • Arintasuna • Ekonomia • Definizioa • Prozesu dinamiko eta interaktiboa • Zelula mota desberdinak • Zelula-matrize • Bitartekoak • Prozesu batzuk ezin hobeki erregulatutak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

6. ZAURIA (Ehun-lesioa) INTEGRINAK Koagulazioa Z I T O K I N A K Inflamazioa Angiogenesia Epitelizazioa Uzkurdura Fibroplasia METALOPROTEASAK Berritzea ZAURI ORBAINTUTA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

7. ZAURIA (Ehun-lesioa) INTEGRINAK Koagulazioa Z I T O K I N A K Inflamazioa Angiogenesia Epitelizazioa Uzkurdura Fibroplasia METALOPROTEASAK Berritzea ZAURI ORBAINTUTA Integrazio konplexua Denborazko sekuentzia Gainjartzea Protagonismo aldakorra ERREGULAZIOA Azkeneko emaitza heterogeneoa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

8. ORBAINTZEKO FASEAK • Fase KATABOLIKOA, trauma ondoko • inflamazioarena ala suntsitzailea • Fase ANABOLIKOA, konponketarako ala ugalkorra • BIRMOLDAKETARAKO fasea ala heltzekoa defentsa hemostasia Ehun-sintesia funtzionalitatea Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

9. BIRMOLDAKETARAKO FASEA ZELULARITATEA GUTXITZEA KOLAGENO BERRANTOLAKETA FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA MATRIZE-SINTESIA EPITELIZAZIOA UZKURDURA HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK d ZAURIA

10. BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK d ZAURIA HASIERAKO FASEA • HEMOSTASIA • INFLAMAZIOA • ZITOZINAK 0-7 egun Kaltea gutxitzea Ehun-konponketa martxan jartzea Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

11. ZAURIA HEMORRAGIA Ehun-apurketa BK erreflexua KOAGULAZIO-Stma. PLAKETA AGREGAZIOA C´ Kininak plasmina TxA2 PDGF NAP2 Tx/PG NO TGFa TGFb KIMIOTAXIA BEHIN-BEHINEKO MATRIZE INFLAMAZIOA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

12. Egin eta berehalako zauria Koagulazioaren aktibazioa Fibrina Plaketak Kolageno apurtuta Ehun-apurketa Hematiak Hemorragia Hodi apurketa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

13. ordu Matrize Behin-behinekoa Plasmina Kininak Plasma Plaketak Fibrinogenoa Fibrinonektina TGFb PDGF PF4 NAP2 TxA2 Tx PG NO Ehun apurketa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

14. INFLAMAZIOA MASTOZITOAK Zel. ENDOTELIALAK PGE2 PGI2 VECGF BASODILATAZIOA IRAGAZKORTASUNA KIMIOTAXIA INTEGRINAK IL-8 ICAM NAP-2 ATXIKIDURA MIGRAZIOA AKTIBAZIOA ENA 78 MONOZITO- MAKROFAGO PMN LINFOZITOAK FAGOZITOSIA ZITOZINAK Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

15. Zelula-moten eboluzioa orbaintzean Hem Plak PMN Makrofagoak Fibroblastoak Zelulen kopuru errelatiboa 0 1 2 3 4 5 10 15 20 Zauri ondorengo egunak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

16. ordu Koaguloa Coágulo Neutrofiloak ++++ Zitozinak Neutrófilos FAGOZITOSIA FAGOCITOSIS Linfozitoak Linfocitos Linfocinas Linfokinak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

17. Immune-sistemaren erregulazioa Tumore biologia Hazkuntza eta bereizte zelularra Ehun-konponketa ZITOZINAK 2. mezulariak Zaurien hormonak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

18. ZITOZINAK • Erantzun goiztiarraren arduradunak • IL-1 • IL-6 • TNF • gIF • Hazkuntzako faktoreak • TGFa • TGFb • PDGF • EGF, KGF • VECGF • bFGF • GM-CSF • IGF-1, IGF-2 • Kimiozinak C-X-C • PBPtik jatorrikoak • PBP • B-tromboglobulina • NAP-2 • Onkogeneak a, b eta g (hazkuntzarekiko erlazionatuak) • IL-8 • ENA-78 • GCP-2 • PF4 • IP-10 • MIG

19. Erantzun goiztiarraren zitozina arduradunak • IL-1 IL-6 • TNF gIF Lesioaren eza Inflamazio lokala Inflamazio orokorra M.O.F. Zitozinen konzentrazioa gero eta haundiagoa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

20. ZITOZINAK eta ORBAINTZEA • KIMIOTAXIA • AKTIBAZIO ZELULARRA • KOLAGENOSINTESIA • ZELULA-KANPOKO MATRIZE SINTESIA • PROTEASEN INHIBIZIOA • INTEGRINEN SINTESIAREN ERREGULAZIOA TGFb • FIBROBLASTOEN UGALKETA • ZELULA ENDOTELIALEN UGALKETA • KIMIOTAXIA • ZELULA-KANPOKO MATRIZE SINTESIA PDGF Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

21. NEOANGIOGENESIA KOLAGENO- Sintesia FIBROPLASIA ORBAINTZEKO EHUNA FUNTZESKO sust. – Sintesia EPITELIZAZIOA UZKURDURA Fase UGALKORRA, ANABOLIKOA ala SINTESIARENA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

22. BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA NEOANGIOGENESIA FASE UGALKORRA KOLAGENO- Sintesia ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK FIBROPLASIA ORBAINTZEKO EHUNA FUNTZESKO sust. – Sintesia HASIERAKO FASEA EPITELIZAZIOA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK UZKURDURA d ZAURIA 2-3. –10-15 eg. Fase UGALKORRA, ANABOLIKOA ala SINTESIARENA

23. O2 Grad. Makrofagoak Zitozinak UGALKETA BARRUNKORTASUNA TUNELIZAZIOA + - IL-8 TNF VEGF bFGF PF4 Tbpd-1 NEOANGIOGENESIA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

24. UGALKETA IL-1 KOLAGENOA ZITOKINAK MMP PGE2 ? SINTESIA FIBROPLASIA MIGRAZIOA (2. eg.) UGALKETA SINTESIA ERREGULAZIOA: Zitozinak Zelula-matrize elkarrekintza

25. FIBROPLASIA MIGRAZIOA (2. eg.) UGALKETA SINTESIA ERREGULAZIOA: Zitozinak

26. Protokolagenoa Fe O2 Hidroxilazioa Bit. C a-cetogl Prokolagenoa Mutur-lisia Tropokolagenoa Cu Enlaze kobalenteak Lisil-oxidasa Mikrozuntzak Zuntzak

27. ORBAINTZEA KolagenosintesiaOndorio klinikoak (1) • Sintesi proteikoari erasaten diotenak: • Kimioterapikoak • Kortikoideak • Hidroxilazioak erresistentzia ematen du • Hidroxilasarik defizit (Ehlers-Danlos sd.) • Iskemia • Burdinik falta • C abitaminosia Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

28. ORBAINTZEA KolagenosintesiaOndorio klinikoak (2) • Tropokolagenoaren muturrak moztea • Prokolageno peptidasarik eza (Ehlers-Danlos sd.) • Akoplamenduaren akatsak • Lisiloren amino-oxidasarik falta (Ehlers-Danlos sd.) • Kobrerik falta (Menkes sd.; latirismoa) • Akoplamenduaren erasaten dioten farmakoek • Betaaminopropionitrilo (APNB) • D-penicilamina Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

29. FUNTSEZKO SUBSTANTZIA • Ardatz polipeptidikoa • Alboko kateak polisakaridoekin ZUNTZEZKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK BESTE OSAGAI BATZUK

30. FUNTSEZKO SUBSTANTZIA ZUNTZESKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA • Ardatz longitudinala: garraiorako prot. • Alboko kateak: Mukopolisakarido • azido sulfuratuak • Ardatz: Hexosamina + Az. Uronikoa • Alboko kateak : polisakaridoak GLUKOSAMINOGLUKANOAK UR ERRETENZIOA KONPRESIOEKIKO ERRESISTENTZIA BESTE OSAGAI BATZUK

31. FUNTSEZKO SUBSTANTZIA ZUNTZESKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK UR ERRETENZIOA KONPRESIOEKIKO ERRESISTENTZIA • Mukopolisakarido azido ez sulfuratuak • Ura • Prot. globularrak BESTE OSAGAI BATZUK Euskarriko gela

32. ZAURIEN UZKURDURA Uzkurdura versus Kontraktura Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

33. ZAURIEN UZKURDURA Prozesuaren ezaugarriak • Hasiera atzeratua (2. edo 3. eguna) • Iraupena • Behinbetirako ixte arte • Hiru aste g.g. • Ertzetatik tiraketaz • Biologiko garraintzi haundia zauri irekietan Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

34. ZAURIEN UZKURDURA Sortasun-mekanismoa • A) Uzkurdura aktiboa • miofibroblastoak (aktina) • Koltxizina sentikorra • C abitaminosi ez sentikorra • B) Trakzio mekanikoa • Fibrinazko zarakarra lehortzeagatik Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

35. MIOFIBROBLASTOAK ? UZKURDURA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

36. EPITELIZAZIOA EGF Kolagenasak IL-1 MIGRAZIOA UGALKETA Hemidesmosomak INHIBIZIOA HELTZEA

37. Epitelizazioa Epitelización Macrofagoak 2 egun Zarakarra Fibronektina TGFb TGFa PDGF TNFa FGF PAF KGF FAGOZITOSIA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

38. 3-5 egun Cicatriz Fibroblastos Zirrikara Macrófagos Colágeno Fibroblastoak Makrofagoak Kolagenoa Ernamuin endotelialak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

39. BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK d ZAURIA BIRMOLDAKETAREN FASEA FUNTZIONALITATE BEREGANATZEA IRAUPEN LUZEA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

40. BIRMOLDAKETAREN FASEA MAKROFAGOAK FIBROBLASTOAK ODOL-HODIAK ZELULARRA Konplexuagoa Berrantolaketa Kolageno III KOLAGENOA MATRIZE Elastina Az. hialuronikoa Ura Funt. Sust. SINTESIA APURKETA METALOPROTEASAK IL-1 IL-6 TNF TGFb PDGF + - Kolagenasak Estromalisina Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

41. 7-10 egun Epitelizazio osoa Kolagenoaren birmoldaketa 7 e. – u. 1 Fibroblastoak Fibroblastos Makrofagoak Linfocitos Odol-hodia Vaso sanguíneo Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

42. ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (1) • O2eta elikagaien beharra  • < perfusioa moteltasuna • > perfusioa  arintasuna • edema   hartu-emana  moteltasuna Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

43. ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (2) • Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak • Infekzioa muga, iskemia, inflamazioa  • Ehunen tentsioa kolapso baskularra • Hesgailuak • Josturak • Mobilizazioa  irrigazioa • kolagenoren akoplamendua Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

44. ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (3) • Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak • Ertzeko lotura txarra • Gorputz arraroak eta likidoak metaketa • Medikamentu topikoak esartzea: • Zelularraren ugaritzea eragotziz • Narritadura kimikoa  hantura • Ehun-nekrosi Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

45. ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (4) • Modulatzen duten baldintz orokorrak • Adina • Nutrizioa: • Proteina • Oligoelementuak • Bitaminak • Egoera immunitarioa • Asaldura metabolikoak (diabetea) • Farmakoak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa