Projekt „Odświeżamy Nasze Miasta” TOB3CIT (Tobacco Free Cities)

1. Projekt „Odświeżamy Nasze Miasta” TOB3CIT(Tobacco Free Cities) Radosław Gruss Kierownik Oddziału Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie www.oswiata.sanepd.olsztyn.pl

2. Pomysł projektu powstał w Głównym Inspektoracie Sanitarnym w związku z niepokojącą sytuacją epidemiologiczną dotyczącą palenia tytoniu w Polsce • Dzięki staraniom GIS udało się pozyskać środki finansowe ze Światowej Fundacji ds. Walki z Chorobami Płuc (World Lung Foundation) i Fundacji Bloomberga (Bloomberg Philanthropies), które od lat wspierają politykę państw w zakresie ograniczania używania tytoniu.

3. Szczecin, Łódź, Rzeszów w maju 2009 roku rozpoczęły tworzenie stref wolnych od dymu tytoniowego realizując założenia projektu „Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT (Tobacco Free Cities)". Strefy bezdymne powstawały w miejscach publicznych m. in. w urzędach, szkołach, zakładach pracy, parkach i na placach zabaw.

4. Partnerzy projektu zawiązali w swoich miastach koalicje lokalne zrzeszające liderów wspierających tworzenie miejsc wolnych od dymu tytoniowego (przedstawicieli Urzędów Wojewódzkich i Urzędów Miast, Policję, Straż Miejską, lokalne media, ekspertów zdrowia publicznego, przedstawicieli Państwowej Inspekcji Sanitarnej) • Wspólnie prowadzili kampanię społeczną wspierającą działania związane z tworzeniem przepisów prawnych regulujących używanie tytoniu w miejscach publicznych.

5. Zgodnie z najnowszym, ogólnopolskim badaniem GIS, do codziennego palenia przyznaje się co trzeci Polak w wieku 15 lat i więcej (23% kobiet i 39% mężczyzn). • Pozytywnym zjawiskiem jest to, że najmłodsi ankietowani palą najmniej (12% dziewcząt i 3% chłopców), co może być spowodowane zmieniającymi się trendami: (modą na niepalenie) oraz ograniczeniami prawnymi związanymi z paleniem tytoniu w miejscach publicznych - to z pewnością korzystnie wpływa na postawy młodzieży wobec papierosów

6. Ponadto, podobnie jak w innych krajach Europy, Polacy zaakceptowali wprowadzony w listopadzie 2010 r. zakaz palenia w miejscach publicznych - wzrost poparcia z 52% (2009 rok) do 68% (luty 2011 roku) wśród osób palących, oraz z 74% do 84% - wśród osób niepalących

7. Założenia ramowe projektu “Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT (Tobacco Free Cities)”

8. Ogólny cel projektu • Ochrona zdrowia mieszkańców Polski przed szkodliwym działaniem dymu tytoniowego • Program realizowany będzie w całej Polsce.

9. Zagadnienia polityki, wobec których skierowany jest projekt. • Polska jest krajem, w którym palenia tytoniu od lat stanowi jedną z największych przyczyn utraty zdrowia. Palenie tytoniu stanowi od lat największą, pojedynczą, lecz możliwą do prewencji przyczynę umieralności dorosłej ludności Polski [Zatoński, 2004]. W 2004 r. na nowotwory złośliwe płuca, schorzenie prawie wyłącznie związane z inhalacją dymu tytoniowego, zmarło łącznie 212 006 osób w Polsce [Wojciechowska, 2006]. • Zgodnie z najnowszym, ogólnopolskim badaniem GIS 2011 r, do codziennego palenia przyznaje się co trzeci (31%) Polak w wieku 15 lat i więcej (23% kobiet i 39% mężczyzn). Odsetek osób przyznających się do nałogowego palenia nie zmienił się w sposób istotny w porównaniu z 2009 rokiem (29%).

10. Na bierne palenie Polacy najbardziej narażeni są na przystankach komunikacji miejskiej (średnio 31%). Kontakt z dymem tytoniowym mają także w barach i pubach (20%), dyskotekach i klubach muzycznych (15%), zakładach pracy (14%) oraz kawiarniach (12%) i restauracjach (10%) • Rzadko na bierne palenie narażeni są Polacy w szpitalach i innych placówkach służby zdrowia (4%), urzędach (4%), obiektach kulturalnych np. kinach i teatrach (5%), obiektach rekreacyjno- wypoczynkowych (6%), centrach handlowych (6%), miejscach zabaw dzieci (6%), środkach publicznego transportu (7%), szkołach i innych placówkach edukacyjnych (8%) oraz obiektach sportowych (8%).

11. 68% palących i 84% niepalących Polaków popiera wprowadzenie zakazu palenia we wszystkich miejscach, w których przebywają niepalący. Zakaz palenia w miejscach publicznych popierany jest przez większość Polaków. • W najmniejszym stopniu opowiadają się oni za zakazem palenia w barach i pubach (średnio 66%), dyskotekach i klubach muzycznych (68%), kawiarniach (71%), restauracjach (73%), na przystankach komunikacji miejskiej (73%) oraz w miejscu pracy (74%).

12. Co dziesiąty (10%) Polak stwierdza, że wprowadzenie przepisów ograniczających palenie tytoniu w miejscach publicznych zdecydowanie poprawiło przestrzeganie istniejących zakazów palenia. • Według 46% badanych sytuacja pod tym względem raczej się poprawiła. 43% respondentów nie widzi różnicy, a według co setnego (1%) obecnie jest wręcz gorzej. Opinie osób palących i niepalących na ten temat są bardzo zbliżone.

13. Zarówno osoby palące, jak i niepalące dostrzegają istnienie miejsc, w których zakaz palenia nie jest przestrzegany. Najczęściej jako takie miejsca wskazywane są przystanki i obiekty komunikacji miejskiej (41%), a także bary i puby (17%), dyskoteki i kluby muzyczne (15%) oraz zakłady pracy (10%). • Najrzadziej zakaz palenia łamany jest w centrach handlowych, obiektach kulturalnych oraz obiektach rekreacyjno-wypoczynkowych (po 2%).

14. Szczegółowe, mierzalne cele projektu. • Celem projektu jest: • wzmocnienie realizacji ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55 z późn zm.) poprzez: • przygotowanie i dystrybucję podręcznika dla funkcjonariuszy PIS odpowiedzialnych za nadzór bieżący; • szkolenia dla Strażników Miejskich oraz funkcjonariuszy Policji odpowiedzialnych za wdrażanie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych; • monitoring przestrzegania zakazu palenia oraz oznakowania stref bezdymnych w województwach, prowadzony przez funkcjonariuszy PIS; • przygotowanie przez GIS raportu dot. doświadczeń WSSE i PSSE we wdrażaniu ustawy.

15. wzmocnienie przestrzegania ustawy poprzez kampanię społeczną informującą o obowiązujących regulacjach w zakresie miejsc wolnych od dymu tytoniowego oraz konsekwencjach zdrowotnych używania tytoniu (czynne i bierne palenie). W tym: • szkolenia dla 318 pracowników Oddziałów Oświaty Zdrowotnej w zakresie koordynacji projektu; • nawiązanie współpracy z lokalnymi partnerami projektu w celu zawiązania koalicji lokalnych; • współpraca z mediami lokalnymi; • kwartalne spotkania koalicji lokalnych; • wymiana informacji i najlepszych praktyk pomiędzy województwami; • dystrybucja znaków zakazu palenia; • podsumowujące badanie postaw wobec palenia tytoniu oraz przestrzegania ustawy.

16. Grupa docelowa • Grupą docelową, która ma być objęta działaniami projektu powinny być wyłącznie osoby dorosłe.

17. Ramy czasowe • Projekt będzie realizowany przez dwa kolejne lata (1 października 2011 r. do 30 września 2013 r.)

18. 15 listopad 2011 r. – 14 grudzień 2011 r. Początek kampanii „Miasta wolne od dymu”

19. Kampania ma na celu przypomnieć o obowiązującym prawie oraz wzmocnić jego przestrzeganie.  • W ramach kampanii będą się obywać emisje spotu edukacyjnego na monitorach LCD umieszczonych w autobusach miejskich w 15 miastach w Polsce, między innymi w Olsztynie.

20. Propozycje współpracy w ramach wojewódzkiego zespołu Pomoc w nagłośnieniu kampanii poprzez: • Zamieszczenie linku do strony internetowej, gdzie będą zamieszczone informacje o kampanii, na stronach instytucji, których przedstawiciele są członkami wojewódzkiego zespołu • Pomoc w dystrybucji materiałów kampanijnych (plakatów, ulotek), które otrzymacie Państwo od WSSE w Olsztynie

21. Propozycje współpracy w ramach wojewódzkiego zespołu • Na wszystkich materiałach kampanijnych będą zamieszczane następujące loga: • Logo projektu „Odświeżamy Nasze Miasta” • Logo Państwowej Inspekcji Sanitarnej jako organizatora kampanii • Loga instytucji, których przedstawiciele są członkami wojewódzkiego zespołu jako współorganizatorów kampanii • Loga mediów zaangażowanych w nagłośnienie kampanii • Loga patronów honorowych • Informacja dotycząca źródła środków finansowych przeznaczonych na wydanie materiałów kampanijnych Wydano w ramach prokektu "Odświeżamy nasze miasta. TOB3CIT (Tobacco Free Cities)„finansowanego ze środków Światowej Fundacji ds. Walki z Chorobami Płuc (World Lung Foundation) z pomocą finansową Fundacji Bloomberga (Bloomberg Philanthropies)

23. Propozycje współpracy w ramach wojewódzkiego zespołu • Pomoc w dystrybucji znaków zakazu palenia do stref, w których on obowiązuje • Udział w organizowanych szkoleniach, naradach dotyczących zakresu tematycznego kampanii i udział w kwartalnych spotkaniach zespołu

24. Propozycje współpracy w ramach wojewódzkiego zespołu W przypadku Policji i Straży Miejskiej: • przekazywanie kwartalnych informacji o monitoringu przestrzegania ustawy tytoniowej według przesłanych tabel • udział w szkoleniach organizowanych przez PIS na temat ustawyo ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych

25. The Bloomberg Initiative To Reduce Tobacco Use Grants Programwww.tobaccocontrolgrants.orgWorld Lung Foundation(Światowa Fundacja ds. Walki z Chorobami Płuc)www.worldlungfoundation.orgInternational Union Against Tuberculosis and Lung Diseasewww.theunion.orgThe Campaign for Tobacco-Free Kidswww.tobaccofreekids.orgWorld Health Organisation (Światowa Organizacja Zdrowia)www.who.int/enMinisterstwo Zdrowiawww.mz.gov.pl