Reja:

1. Mavzu: TemurvaTemuriylardavrimadaniyatiTuzuvchi: kattao’qituvchiYu.Xusanboyeva2013 y.

2. Reja: • Temur va temuriylar davlatining ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy-maishiy taraqqiyoti. • Me’morchilik va tasviriy san’at. • Ilm-fan va adabiyot.

3. Amir Temur (1336-1405)

4. Ma’lumki, Amir Temur va temuriylar davri (XVI asr ikkinchi yarmi va XV asr) Movarounnahr va Xuroson o`lkalarida madaniy rivojlanishning yuksak darajaga erishuvi, ma’naviy hayotning takomillashuvi bilan izohlanadi. Amir Temur markazlashgan feodal davlatga asos soldi. Amir Temur birinchi bo`lib qishloq xo`jaligini rivojlanishga ahamiyat bergan, angor kanalini qazitib shaharni suv bilan ta’minlagan. Samarqand atrofida Bog’dod, Sheroz, Sultoniya qishloqlarini qurdirgan. Uning davrida tog`-kon ishlari rivojlangan, turli xil ma’danlar ishlab chiqarilgan. Dehqonchilik , pillachilik sohalari ham yuksak darajada rivojlangan.

5. Amir Temur davrida ichki va tashqi savdo rivojlangan. 1. Amir Temur yo`l xavfsizligini ta’minlagan. 2. Boj solig`ini joriy etgan. 3. Buyuk ipak yo`li tarmog`ini Yevropagacha kengaytirgan.

6. Tangalarning old tomoniga Qur`ondan kalima yozilgan, atrofiga 4 xalifa Abu Bakr, Umar, Usmon, Alining nomlari yozilgan. Tanganing orqasida Amir Temur nomlari yozilgan. Ular asosan kumushdan og`irligi 6 gr. 1.5 gr mis tangalar Amir Temur nomi bilan chiqqan.

7. 4 qulloqlik qozon og`irligi 2 t, aylanasi 2 m 45 sm, bo`yi 1 m 62 sm. Yetti hil qotishmasidan ishlangan. (Oltin, kumush, mis, qalay, temir, qo`rg`oshin, rux) sig`imi 3000 l.

8. Temuriylar davrida naqqoshlik, o`ymakorlik rivojlangan, binolarni bezashda girix usuli, ya’ni cho`pli chiziq va naqsh usulidan foydalanilgan. Imoratlarni peshtoq qismiga koshin burun ya’ni, rangdor mozayka uslubi qo`llanilgan.

9. Bizning kuch-qudratimizni bilmoqchi bo’lsangiz, biz qurgan imoratlarga boqing

10. Go`ri Amir maqbarasi Bu maqbara XV asrda Temur tomonidan nabirasi Muhammad Sultonning fojeali o`limidan so`ng qurishga farmon berilgan. Bu maqbaraga sohibqironning o`zi uning o`g`illaridan Umar Shayx, Mironshox, Shoxrux va nabirasi Muhammad Sulton va Ulug`bek va boshqalar dafn qilingan. Sohibqironning bosh tomonida pirlari Mir Sayid Baraka yotipdi.

11. Ulug’bek madrasasi XV asr. Amir Temurning nevarasi, Movarounnahr hukmdori Mirzo Ulug’bek tomonidan 1417-yili qurib bitkazilgan. Uning peshtoqida A.Temur davrida eronda keltirilgan ustaning avlodi Ismoil ibn Tohir nomi saqlanib qolgan. U o’rta asrlada yirik madaniyati va marifat maskani vazifasini o’tagan

12. Bibixonim madrasasi

13. Shohizinda XI-XV asr

14. Registon maydoni XV-XVII asr

15. Bunday bunyodkorlik ishlari Prezidentimizning qarori asosida yanada izchil va keng ko’lamda davom etishi shubhasizdir.

16. Oqsaroy binosi • Oqsaroy binosi. Saroy 1380 – 1404 yillarda barpo qilingan. Bizgacha ulkan peshtoqning ikki chekkasi va saroyning bir qismi yetib kelgan. Peshtoq eni 22,5m, umumiy balandligi 50m.dan ortiq. Bino turli nomlar bilan bezatilgan. Oqsaroy peshtoxiga qo`yilgan dastlabki oltin g`ishtlar qumdan tayyorlangan.

17. Xo`ja Ahmad Yassaviy maqbarasi • Bino XIV asrning oxirida Amir Temur buyrug`iga binoan qurilgan. Axmad Yassaviyning qabri ustiga qo`yilgan. Maqbaralar balandligi 37,5 m. turli hildagi 35 ta xona mavjud. Maqbaraning g`arb tomonida masjid, sharqda mehmonxona, bundan tashqari kutubxona, oshxona bor. Ziyoratxona o`rtasiga qo`yilgan 4 kulloli qozon ham san`at asari hisoblanadi. Og`irligi 2 t, aylanasi 2 m 45 sm, bo`yi 1 m 62 sm. Yetti hil qotishmasidan ishlangan. (Oltin, kumush, mis, qalay, temir, qo`rg`oshin, rux) sig`imi 3000 l.

18. Hirot va uning atrofida • Gavharshodbagim madrasasi • Ixlosiya madrasasi • Xalosiya xonaqonasi • SAMARQANDDA: • Go’ri Amir maqbarasi • Shohi Zinda ansambli majmui • Ko’k saroy • Bo’stonsaroy • Bibixonim masjidi va madrasasi • Ulug’bek madrasasi • Ulug’bek rasadxonasi 1.Toshkentda: atrofida qurilgan Zangiota maqbara majmui 2. Turkistonda: Ahmad Yassaviy maqbara malmui AMIR TEMUR VA TEMURIYLAR DAVRIDA BUNYOD ETILGAN ME’MORIY OBIDALAR VA BOG’LAR

19. Bog`lar • Amir Temur yaratgan bog`lar: • 1. Bog`i naqshi Jahon, 2. Bog`i baland, • 3. Bog`i shamol, 4. Bog`i Bexshit, 5. Bog`i Chinor, 6. Bog`i Dilkisho, 7. Bog`i Bo`ldu, • 8. Bog`i Zog`on, 9. Bog`i amirzoda Shoxrux, • 10. Bog`i Davlatobod, 11. Bog`i Jahonnamo

20. Mirzo Ulug`bek • Amir Temur vorisi sifatida Movarounnahr yurtini 40 yil boshqargan hamda bu davlat taraqqiyotida muhim o`rin tutgan Mirzo Ulug`bek ayni chog`da ilm-fan rivojiga, madaniyat yuksalishiga ham bebaho hissa qo`shgan buyuk siymodir. U tashkil etgan boy kutubxonada turli fan sohalariga oid 160 mingdan ortiq kitoblar mavjud bo`lgan.

21. Ulug`bek qalamiga mansub “Zijji ko’ragoniy”, “To’rt uls tarixi” asarlari mansubdir.

22. Qozizoda Rumiy • Ulug`bek davri fan peshvolari Qozizoda Rumiy “Hisobga doir risola”, “Astronomiya asoslariga sharx” kabi noyob asarlari bilan ilm-fan va madaniyat rivojiga samarali hissa qo`shgan.

23. Alisher Navoiy • O`zbek adabiyotining yanada yuksak darajaga ko`tarilishi uchun ko`p jihatdan she’riyatimiz sultoni Alisher Navoiy ijodi bilan bog`liqdir. Alloma ijodida yuksak insonparvarlik, vatanparvarlik, erksevarlik g`oyalari aks etadi. U butun umrini ilm-fan mamlakat obodonchiligi va madaniyati rivojiga bag`ishladi. Uning mashhur “Xamsa”siga kirgan “Hayratul-abror”, “Layli va Majnun”, “Farhod va Shirin”, “Sabbai sayyor”, “Saddi Iskandariy” dostonlari buning isbotidir.

24. Alisher Navoiyning ijod gulshani Jami 51 ming misradan iborat 5 ta dostonni o’zida jam etgan “Hamsa” asari: “Hayratul Abror” “Farhod va Shirin” “Layli va Majnun” “Sabbayi Sayyor” “Saddi Iskandariy” • 12 ming misrani jam etgan, Foniy taxallusida bitilgan forsiy tildagi nafis badiiy asarlar: • Mufradot • Sittai zaruriya • Fusumi arbiya • 45 ming misradan iborat “Hazoinul-maoniy” (Manolar xazinasi) asari • “Muhokamatul lug’atayn” (Ikki til muhokamasi) • “Majolis ul-Nafois” (Nafis majlislar) • “Mahbub ul-qulub” (Ko’ngillar mahbubi) • “Mezon ul-avzon” (Vaznlar o’lchovi)

25. Bu xiyobon Amir Temurning 660 yilligininishonlasharafasidaprezidentimizqarorigako’rabarpoetilgan.

31. Amir Temurdavlattariximuzeyi

33. Bu muzey 1996-yil 18 oktyabrdaI.A.Karimovtashabbuslaribilanochilgan.

34. Binouchqavatlibalandligi 31 metr

35. Binoturlinaqshvayozuvlarbilanbezatilgan

36. Muzeydatemuriylardavrigaoidturlixilekspanatlarmavjud

38. Muzeydagi eng kattaqandil 500ta yoritgichli “ zumrad “ qandilibo’libog’irligi 2 tonna, diametri 6 metr

39. E’tiboringiz uchun rahmat!