110 likes | 345 Views
Sistemi kushtetues i shteteve t ё bashkuara t ё amerik ё s. Punoi : Z ё rina Loxha STRUKTURA E KUSHTETUT ё S S ё SHBA- - PREAMBULA 7 NENE 27 AMANDAMENTE
E N D
Sistemikushtetues i shteteve tёbashkuara tёamerikёs Punoi: ZёrinaLoxha STRUKTURA E KUSHTETUTёS Sё SHBA- - PREAMBULA 7 NENE 27 AMANDAMENTE NENI I – Pёrcaktonfushёn e legjislativit, qёushtrohetngaKongresiiShteteve tёBashkuara, icili pёrbёhet ngaSenatidheDhoma e Pёrfaqёsuesve. Senati pёrbёhet nga 2 senatorё pёr #do shtetndёrsa NENI I II – Pёrcaktonpushtetinekzekutiv, iciliushtrohetngaPresidenti. I cilizgjidhet pёr njёmandat 4 vjecar.
HISTORIKU • PasifituanpavarёsinёngaBritania, nёLuftёn Revolucionare (1775-1783), shtetetduhet tёvendosninligjindherregullin nё vend. Kёshtu, Xh. Washington dheHamiltonifilluan tёmendoninrrethkrijimit tёnjёkushtetute. • Kushtetuta e SHBA-ve u miratuarngaKuvendiKushtetutёdhёnёs nёFiladelfi, mё 17 shtator 1787. • Hyri nёfuqi nёqershor tёviti 1788, pas ratifikimit tёshtetit tё nёntё (dy tёtretat e njёsivefederale). • Me kushtetutёёshtёzbatuarsistemirepublikanibazuar nёndarjen e pushtetit.
Struktura • PREAMBULLA • 7 NENE • 27 AMANDAMENTE
Preambula • Pjesahyrëse. • Shprehaspiratat e nxjerrjessëkushtetutës. “Ne populliiShteteve tёBashkuara, me qёllim qё tёkrijojmёnjёbashkim mё tё pёrkryer, tёvendosimdrejtёsinё, tёsigurojmёqetёsinё nё vend, tёsigurojmёmbrojtjen e vendit, tёnxisimmirёqenien e pёrgjithshmedhe tёsigurojmё tёmirat e lirisё pёr vetёn tonёdhebrezat e ardhshёm, caktojmёdhevendsoim kёtёKushtetutё tёShteteve tёBashkuara tёAmerikёs.”
NENI I - Fusha e legjislativit • UshtrohetngaKongresiicili pёrbёhet nga • Senatidhe • Dhoma e Pёrfaqёsuesve.
KompromisiiMadh– PlaniiVirxhinasdheiatijtë New Xhersit. Senatipёrbёhet ngady senatorё pёr çdo shtet (tëgjithashtetetkanëpërfaqësimtënjejtë). - Senatorëtzgjidhenpërmëszgjedhjevetëdrejtpërdrejta. - Mandatiityreështë 6 vite. Dhoma e pёrfaqёsuesvepёrbёhet ngaantarё qёzgjidhençdodyvjetngapopulliishteteve tёveçanta. - Mandatiipërfaqësuesveështë 2 vite.
NENI II - ekzekutivi • UshtrohetngaPresidenti, cilinjёkohёsishtёshtёedheshefishtetit. - Zgjidhet pёr njёmandat 4 vjecarngaelektorët. - Numriielektorëveështë 538, nevojiten 270 votapërtuzgjedhur. - Nukijep pёrgjegjёsilegjislativit, porelektoratit.
Neni III - Gjyqësori • PushtetigjyqësorëushtrohetngaGjykata Supreme. • Bëninterpretimin e ligjevedhetëKushtetutës • Bënmbrojten e Kushtetutës. • Gjyqtarët federal iemëronPresidenti me pëlqimin e Senatit.
AMANDAMENTET • Janёshtojca plotёsuese qёijanё bёrёkushtetutёs, mirёponuk e kanёndryshuar pёrmbajtjenthelbёsore tёkushtetutёs. • Kushtetuta e SHBA-ve pёrmban 27 amandamente. Mund tёpropozohenngady tёtretat e cdodhome tёKongresitosenganjёKuvendkombёtar qёmundtathёrrasёKongresi. • 10 amandamentet e para pёrbёhen ngadispozitat e “Ligjitmbi tёdrejtat”, sigaranci e tёdrejtavethemeloreqytetare. (1791) • Amandamentii 14 pёrbёn bazёn e tёdrejtaveindividuale tёamerikanёve.
ndryshimiikushtetutёs • Kushtetuta e SHBA-vekonsiderohetsikushtetutё e fortё, ndёrsa pёr ndonjёndryshim eventual tёkushtetutёs nevojtet pёlqimii tri tёkatёrtave tёshteteve. • James Madison: “Nёndёrtimin e njёsistemi qё do tё dёshironte tёzgjaste me shekuj, nukduhet tёharrojmёndryshimet qё do tёsjellin kёtashekuj”
Atributet e kushtetutёs sёshba-ve • Kushtetuta nёShtetet e Bashkuaraparaqetaktin mё tёlartёjuridikdhe qёngamiratimiformalisht ka mbetur e pandryshuar. • Konsiderohetsi: -kushtetuta e parёmoderne e shkruar nёbotё - kushtetuta e parё federative - kushtetuta mё e shkurtёr nёbotё.