Jo van den Hauwe Bart van der Leeuw

2. Zullen we het over opleidingsdidactiek hebben?bijvoorBeeldover exemplarische opleidingsdidactiek? Jo van den Hauwe Bart van der Leeuw HSN 25 Den Haag, 25 november 2011

3. Doel en opzet van de presentatie • Waarover willen wij het hebben? • we presenteren een product • met een onderliggende opleidingsdidactiek • Hoe presenteren we product en opleidingsdidactiek? • waarom een presentatie over opleidingsdidactiek? • het ontstaan van bijVoorbeeld • de rol van de Kennisbasis Nederlands voor de pabo • exemplarische opleidingsdidactiek:kansen en beperkingen

4. Het belang van opleidingsdidactiek • Belangrijk thema • veel over de inhoud van ons vak, weinig over het hoe • belang van congruent opleiden (verborgen curriculum) • opleidingsdidactiek is een aandachtsgebied in • Nederlandse beroepsstandaard voor lerarenopleiders • Vlaams ontwikkelingsprofiel voor lerarenopleiders

5. Opleidingsdidactiek: de uitdaging voor Nederlands

6. Het belang van opleidingsdidactiek • Handboeken taaldidactiek: • Taaldidactiek (ThiemeMeulenhoff) • Portaal (Coutinho) • Wat een taal! (HB Uitgevers) • Taalonderwijs ontwerpen (Noordhoff) • Kenmerken • Tekstboeken • Uitgewerkte theorie • Eventueel geïllustreerd met concrete voorbeelden • Soms aangevuld met verwerkingsopdrachten

7. Het belang van opleidingsdidactiek

8. ontstaansgeschiedenisbijVoorbeeld • HSN 17 (Utrecht, 2003) • “Taaldidactiek exemplarisch aanleren, kan dat?” • ‘In deze bijdrage wil ik ingaan op de warme oproep van Mieke Smits (Smits, 2002:26) om "Veel meer dan nu het geval [is] [...] als opleiders inzicht [te] geven in onze eigen praktijk door erover te publiceren en er met elkaar openlijk over te discussiëren.”’ • taalactiviteit op niveau van studenten • reflectie over onderliggende didactiek • sterktes: authentiek en inductief • knelpunten: aandacht voor theorievorming en transfer

9. ontstaansgeschiedenisbijVoorbeeld • HSN 22 (Brussel, 2008) • “De voorbeeldige opleider. Exemplarisch werken als opleidingsdidactiek” • verschillende exemplarische werkvormen • opleidingsdidactiek in drie stappen • een werkvorm doen • reflectie op de werkvorm • duiding en transfer

10. ontstaansgeschiedenisbijVoorbeeld • Kennisbasis Nederlands voor de pabo (2009) • 2009: ontwikkeling en vaststelling van het document • 2010: pabo's vertrouwd maken (knippen+plakken?) • 2011-2012: implementatie in het curriculum • 2012-2013: invoering van de kennistoets • Kansen voor opleidingsdidactiek? • Klassiek: “Portaal (2010) is een boek waarin alle inhouden op het gebied van taal en taaldidactiek aan de orde komen… Er is aangesloten bij de kennisbasis Nederlandse taal.” • bijVoorbeeld:kansen om “duiding en transfer” uit te werken in de vorm van (begeleid) zelfstandig werk

11. Begeleid door taaldocent • Voorbeeldles • Nadenken over didactiek • 6. Feedback Zelfstandig 3. Theoretische verdieping 4. Transfer naar praktijk 5. Taalvaardigheid van de student Exemplarisch werken in zes stappen

12. Stap 1Voorbeeldles • Docent introduceert nieuw woord: semantiek. • Hij legt de betekenis uit, • organiseert taalactiviteiten waarin het woord gebruikt wordt • en vraagt of studenten het woord nu kennen. taalles op niveau van de student voorbeeldles

14. Stap 2 Nadenken over de voorbeeldles over betrokkenheid over didactische aanpak -> voorbewerken -> semantiseren -> consolideren -> controleren over opbrengst taalles op niveau van de student voorbeeldles

15. Stap 3: Theoretische verdieping • Gebruik van de kennisbasis • Op welke gronden selecteert de leraar het woord in de voorbeeldles? Licht je antwoord toe. • Leg uit hoe de fase van consolideren in het didactisch model van de viertakt samenhangt met woordleerstrategieën. • Digitaal beschikbare kennisbasis taalles op niveau van de student voorbeeldles

16. Stap 4 Transfer naar praktijk en herontwerp • bekijken en vergelijken • onderdelen onder de loep • je eigen les ontwerpen taalles op niveau van de student voorbeeldles

17. Stap 4 Transfer naar praktijk en herontwerp • Gebruik van de stagepraktijk • Selecteer voor jouw stageklas vijf woorden die in deze periode actueel zijn en die voor de leerlingen onbekend zijn. • Bedenk bij elk van de vijf woorden een waaier van mogelijkheden om te semantiseren. taalles op niveau van de student voorbeeldles

18. Stap 5Taalvaardigheid student • Gebruik van de voorbeeldles • Wat verwacht de samenleving? • Hoe staat het met mijn woordenschat? • Hoe kan ik mezelf verbeteren? taalles op niveau van de student voorbeeldles

19. Stap 6Feedback overslaan verboden !

20. Concreet vormgegeven in bijVoorbeeld bijVoorbeeldbestaat uit: • 31 voorbeeldlessen (docentenhandleiding, website) • Kennisbasis Nederlands voor de pabo (website) • Leerplandocumenten taalonderwijs (website) • Werkboek voor studenten

21. kansen en beperkingen hoe praktijk in de opleiding brengen hoe de kennisbasis ontsluiten voorbeelden die er toe doen internationale dimensie dekt niet het hele curriculum

22. bijVoorbeeld