SANAYİ VE TİCARET İŞLETMELERİNDE

1. SANAYİ VE TİCARET İŞLETMELERİNDE BÜTÇE SİSTEMİ HILÂL YMM VE BAGIMSIZ DENETIM A.S.

2. Bütçe ne işe yarar?

3. GEMİ İÇİN PUSULA NE İSEİŞLETMELER İÇİN DE BÜTÇE ODUR.İYİ BİR PUSULASI OLAN GEMİ, GİTMEK İSTEDİĞİ LİMANA KOLAYCA GİDER. İYİ BİR BÜTÇESİ OLAN İŞLETME DE BU GEMİ GİBİHEDEFİNE KOLAYCA ULAŞIR.BÜTÇESİ OLMAYAN İŞLETME, PUSULASI OLMAYAN GEMİYE BENZER. EĞER BAŞARILI OLMUŞSA TESADÜFEN BAŞARILI OLMUŞTUR.

4. MAKSATLAR GAYELER HEDEFLER

6. MAKSATLAR İŞLETMENİN BÖLÜMLERİNİN 1 YIL İÇİNDE ULAŞMAK ZORUNDA OLDUKLARI YILLIK SONUÇLARDIR. MAKSATLARIN BİRBİRLERİ İLE NASIL UYUMLU OLDUKLARINI GÖRDÜNÜZ MÜ? BUNA MAKSATLAR HİYERARŞİSİ DENİR

7. UNUTMAYIN • BÜTÇEYİ KONUŞUYORUZ. YANİ GELECEK 1 YILI… • GELECEK 1 YIL, GENELLİKLE ELDEKİ İMKÂNLARLA SINIRLIDIR. • YANİ KAPASİTEYİ ARTTIRMAK ÇOK KERE MÜMKÜN DEĞİLDİR. YENİ TESİSLER KURMAK, ELEMAN BULMAK, PARA BULMAK, GENELLİKLE 1 YILI AŞAR.

8. BÜTÇE TÜRLERİ STATİK BÜTÇE (Enflasyonu ve kurları dikkate almayan bütçe) X Dinamikleştirme Faktörleri = DİNAMİK BÜTÇE

9. ˃ İŞLETME A MAMULÜNÜ ÜRETİP SATIYOR A MAMULÜNE YILLIK TALEP 10.000 ADETTİR İŞLETME A MAMULÜNDEN YILDA 8.000 ADET ÜRETEBİLİR. A MAMULÜNE YILLIK TALEP 10.000 ADETTİR İŞLETME A MAMULÜNDEN YILDA 12000 ADET ÜRETEBİLİR. TALEP, KAPASİTEDEN BÜYÜK İSE KAPASİTE KISITLAYICISI VAR ˂ KAPASİTE, TALEPTEN DEN BÜYÜK İSE PAZAR KISITLAYICISI VAR

10. ˃ İŞLETME A MAMULÜNÜ ÜRETİP SATIYOR A MAMULÜNE YILLIK TALEP 10.000 ADETTİR İŞLETME A MAMULÜNDEN YILDA 8.000 ADET ÜRETEBİLİR. PEKİ YA PAZAR PAYI? (RAKİPLERİ UNUTMAYALIM) A MALINDAN HER YIL 10.000 ADET SATIŞ YAPILIYOR. PEKİ BU SATIŞIN İÇİNDE İŞLETMENİN PAYI NE KADAR? DİYELİM Kİ PAZAR PAYI % 60 OLSUN. YANİ BİZ 10.000 X % 60 = 6.000 ADET SATIYORUZ. ŞİMDİ DURUM KAPASİTE KISITLAYICISINDAN PAZAR KISITLAYICISINA DÖNDÜ. ÇÜNKÜ KAPASİTE 8.000 ADET FAKAT ALICILAR BİZİM MALDAN SADECE 6.000 ADET SATIN ALIYOR. YANİ KAPASİTE TALEPDEN BÜYÜK.. DOLAYISIYLA PAZAR KISITLAYICISI VAR. TALEP, KAPASİTEDEN BÜYÜK İSE KAPASİTE KISITLAYICISI VAR (MÜŞTERİ VAR FAKAT BİZİM TESİS KURACAK PARAMIZ YOK DİYEN İŞLETMELER)

11. PEKİ YA PAZAR PAYI? (RAKİPLERİ UNUTMAYALIM) A MALINDAN HER YIL 10.000 ADET SATIŞ YAPILIYOR. PEKİ BU SATIŞIN İÇİNDE İŞLETMENİN PAYI NE KADAR? DİYELİM Kİ PAZAR PAYI % 60 OLSUN. YANİ BİZ 10.000 X % 60 = 6.000 ADET SATIYORUZ. ŞİMDİ DURUM KAPASİTE KISITLAYICISINDAN PAZAR KISITLAYICISINA DÖNDÜ. ÇÜNKÜ KAPASİTE 8.000 ADET FAKAT ALICILAR BİZİM MALDAN SADECE 6.000 ADET SATIN ALIYOR. YANİ KAPASİTE TALEPDEN BÜYÜK.. DOLAYISIYLA PAZAR KISITLAYICISI VAR. GELECEK YIL (YANİ BÜTÇE YAPTIĞIMIZ YIL İÇİN) ÜRETİM VE SATIŞ ADEDİMİZ İLE İLGİLİ İLK SORU: GELECEK YIL SATIŞ ADEDİMİZ NE OLACAK? GELECEK YIL SATIŞ ADEDİMİZ NE OLMALI?

12. GELECEK YIL (YANİ BÜTÇE YAPTIĞIMIZ YIL İÇİN) ÜRETİM VE SATIŞ ADEDİMİZ İLE İLGİLİ İLK SORU: GELECEK YIL SATIŞ ADEDİMİZ NE OLACAK? GELECEK YIL SATIŞ ADEDİMİZ NE OLMALI? NE OLACAK DİYE SORUYORSANIZ. SATIŞLARI TAHMİN EDİYORSUNUZ DEMEKTİR. • GEÇEN SENE 6.000 ADET SATTIK. DAHA ÖNCEKİ SENE 5.500 ADET SATMIŞTIK. % 10 ARTMIŞ BU SENE DE % 10 ARTSA DEMEKKİ GELECEK YIL SATIŞIMIZ 6.600 ADET OLACAK. • GEÇEN SENE 6.000 ADET SATTIK. DAHA ÖNCEKİ SENE DE 6.000 ADET CİVARINDA SATIŞ YAPMIŞTIK. DEMEKKİ GELECEK YIL DA 6.000 ADET SATIŞ YAPABİLİRİZ. • GEÇMİŞ 5 SENENİN ORTALAMASINI ALINCA 6.300 ÇIKIYOR. GELECEK YIL BU ORTALAMA KADAR SATIŞ YAPARIZ HERHALDE. • SATIŞLAR HER SENE AZALIYOR. SENEYE BİZ 5.000 ADET SATIŞ OLACAK DİYELİM

13. GELECEK YIL (YANİ BÜTÇE YAPTIĞIMIZ YIL İÇİN) ÜRETİM VE SATIŞ ADEDİMİZ İLE İLGİLİ İLK SORU: GELECEK YIL SATIŞ ADEDİMİZ NE OLACAK? GLECEK YIL SATIŞ ADEDİMİZ NE OLMALI? NE OLACAK DİYE SORUYORSANIZ. SATIŞLARI TAHMİN EDİYORSUNUZ DEMEKTİR. • GEÇEN SENE 6.000 ADET SATTIK. DAHA ÖNCEKİ SENE 5.500 ADET SATMIŞTIK. % 10 ARTMIŞ BU SENE DE % 10 ARTSA DEMEKKİ GELECEK YIL SATIŞIMIZ 6.600 ADET OLACAK. • DEYİP 6.600 ADEDİ ESAS ALALIM. • PEKİ GELECEK YILIN SONUNDA 6.600 DEĞİLDE, 7.000 ADET VEYA 6.000 ADET SATIŞ OLURSA NE OLUR? • ARADAKİ FARK İÇİN TAHMİN HATASI DEYİP GEÇERİZ.

14. GELECEK YIL (YANİ BÜTÇE YAPTIĞIMIZ YIL İÇİN) ÜRETİM VE SATIŞ ADEDİMİZ İLE İLGİLİ İLK SORU: GELECEK YIL SATIŞ ADEDİMİZ NE OLACAK? GLECEK YIL SATIŞ ADEDİMİZ NE OLMALI? NE OLMALI DİYE SORUYORSANIZ. BİR STANDART KOYUYORSUNUZ DEMEKTİR. • GEÇEN SENE 6.000 ADET SATTIK. DAHA ÖNCEKİ SENE 5.500 ADET SATMIŞTIK. % 10 ARTMIŞ BU SENE DE % 10 ARTSA DEMEKKİ GELECEK YIL SATIŞIMIZ 6.600 ADET OLACAK. • GEÇEN SENE 6.000 ADET SATTIK. DAHA ÖNCEKİ SENE DE 6.000 ADET CİVARINDA SATIŞ YAPMIŞTIK. DEMEKKİ GELECEK YIL DA 6.000 ADET SATIŞ YAPABİLİRİZ. • GEÇMİŞ 5 SENENİN ORTALAMASINI ALINCA 6.300 ÇIKIYOR. GELECEK YIL BU ORTALAMA KADAR SATIŞ YAPARIZ HERHALDE. • SATIŞLAR HER SANA AZALIYOR. SENEYE BİZ 5.000 ADET SATIŞ OLACAK DİYELİM • BUNLARI GEÇİP DERSİNİZ Kİ, GELECEK SENE 9.000 ADET SATIŞ YAPMALIYIZ.

15. NEDEN 9.000 ADET OLMALI ? ÇÜNKÜ 9.000 ADET SATARSAK, 1.000.000 TL KÂR ELDE EDERİZ. ŞÖYLE Kİ: GELECEK YILIN SABİT GİDERLERİ BÜTÇESİ = 2.600.000 TL GELECEK YILIN ORTALAMA SATIŞ FİYATI = 1.000 TL GELECEK YILIN BİRİM DEĞİŞKEN MALİYETİ = 600 TL 1.000.000 TL KÂR ELDE EDEBİLMEK İÇİN SATMAMIZ GEREKEN MİKTAR NEDİR? SABİT GİDERLER + İSTENEN KÂR SATIŞ FİYATI - BİRİM DEĞİŞKEN MALİYET 2600.000 + 1.000.000 1.000 - 600 = 3.600.000 / 400 = 9000 ADET

16. BAŞABAŞ NOKTASI

17. GELİN ŞİMDİ SATIŞ BÜTÇEMİZİ YAPALIM ÜRETİM KAPASİTESİ 8.000 ADET TALEP MİKTARI (PAZAR HACMİ) 10.000 ADET PAZAR PAYI : 6.000 ADET BÜTÇE: 9.000 ADET SATIŞ BÜTÇESİ İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRME: • TALEP, KAPASİTEMİZİN ÜSTÜNDE. YANİ PAZAR KISITLAYICISI YOK. BU İYİ… • PAZAR PAYIMIZI % 60 DAN % 90’A ÇIKARACAĞIZ. OLDUKÇA ZORLANACAĞIZ. HALEN İSTANBUL VEGÜNEY BÖLGESİ MÜDÜRLÜĞÜ İLE SATIŞ YAPIYORUZ. BU MAKSADA ULAŞABİLMEK İÇİN YENİ BİR BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AÇMAK ZORUNDA KALABİLİRİZ. (MESELÂ DOĞU BÖLGESİ MÜDÜRLÜĞÜ) • AYRICA REKLAM FAALİYETLERİMİZİ ARTTIRMAK VE GELECEK YIL İLAVE 100.000 TL LIK YENİ REKLAMLAR YAPMAMIZ GEREKECEK. • KAPASİTEMİZ 9.000 ADET ÜRETMEYE MÜSAİT DEĞİL. İLAVE 1.000 ADEDİ NASIL ÜRETECEĞİZ? İLAVE MAKİNELER VE İŞÇİ Mİ ALACAĞIZ? YOKSA FAZLA MESAİLER İLE BU ÜRETİMİ YAPABİLİRMİYİZ. BU KONU ARAŞTIRILACAK.

18. ÖZET

23. ÖZET 1 – SATIŞ MİKTARI BÜTÇESİ HAZIRLANDI 2 – SATIŞ FİYATLARI BÜTÇESİ HAZIRLANDI 3 – SATIŞ HÂSILAT BÜTÇESİ HAZIRLANDI 4 - ÜRETİM MİKTARI BÜTÇESİ HAZIRLANDI ŞİMDİ SIRA ŞU BÜTÇELERDEDİR 5 - HAMMADDE İHTİYAÇ MİKTARI BÜTÇESİ 6 - HAMMADDE FİYAT BÜTÇESİ 7 - HAMMADDE MALİYETİ BÜTÇESİ

24. HAMMADDE BÜTÇELERİNE BAŞLAMAK • İŞLETMENİN ÜRETTİĞİ A MALININ BİRİM İMALATINDA KULLANILAN HAMMADDELER ŞÖYLEDİR. • X HAMMADDESİ KİLOSU 200 TL; KULLANILAN MİKTAR 1,5 KG • Y HAMMADDESİ ADEDİ 100 TL, KULLANILAN MİKTAR 1 ADET • Z YARDIMCI MADDESİ KİLOSU 50 TL; KULLANILAN MİKTAR 2 AD • NOT: MALIN REÇETESİNDE YER ALAN TÜM HAMMADDELER BU ŞEKİLDE TEK TEK YAZILIR.

25. HAMMADDE BÜTÇELERİ

26. İŞÇİLİK BÜTÇELERİ

27. GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇELERİ GÜG ikiye ayrılır: • Sabit GÜG • Değişken GÜG • SABİT GÜG, kaç adet veya kaç birim üretirseniz üretin, yıllık tutarı değişmeyen giderlerdir. • DEĞİŞKEN GÜG ise, üretim miktarı arttıkça artan; azaldıkça azalan giderlerdir.

28. SABİT GÜG BÜTÇESİ

29. DEĞİŞKEN GÜG BÜTÇESİ TECRÜBE YÖNTEMİ EN YÜKSEK EN DÜŞÜK NOKTALAR YÖNTEMİ REGRESYON (en küçük kareler) YÖNTEMİ

30. DEĞİŞKEN GÜG BÜTÇESİTECRÜBE YÖNTEMİ DEĞİŞKEN GİDERLERİN, MUHASEBE YÖNETİCİSİ, İŞVEREN, VE KONUYLA İLGİLİ BİLGİSİ BULUNANLARIN TECRÜBELERİNE DAYALI OLARAK TESPİT EDİLMESİDİR. BU KİŞİLER, ÜRETİM MİKTARI KAÇ BİRİM OLDUĞUNDA DEĞİŞKEN GÜG KAÇ TL OLACAĞINI YAKLAŞIK OLARAK BİLİRLER. İŞTE BU YÖNTEMDE GÜG, SÖZ KONUSU TECRÜBELERE GÖRE ÖNGÖRÜLÜR.

31. DEĞİŞKEN GÜG BÜTÇESİEN YÜKSEK EN DÜŞÜK NOKTALAR YÖNTEMİ

32. DEĞİŞKEN GÜG BÜTÇESİEN YÜKSEK EN DÜŞÜK NOKTALAR YÖNTEMİ

33. DEĞİŞKEN GÜG BÜTÇESİ

34. FAALİYET GİDERLERİ

36. YÖNETİM, GELECEK YIL, BU BÜTÇEDE ÖNGÖRÜLEN ŞARTLARLA ÇALIŞTIĞI ZAMAN GELECEK YIL ZARAR EDECEĞİNİ BU BÜTÇE SAYESİNDE ÖNCEDEN ÖĞRENMİŞ OLDU. BÜTÇE OLMASAYDI, ZARAR, ZARAR EDİLİNCE ÖĞRENİLİRDİ. ŞİMDİ YÖNETİM BU BÜTÇEDE YER ALAN ŞARTLARI KÂRA GEÇMEK İÇİN NASIL DEĞİŞTİRECEĞİNİ DÜŞÜNECEK…

37. NAKİT BÜTÇESİ(NAKİT AKIŞ TABLOSU BÜTÇESİ) • VARSAYIMLAR • SATIŞ HASILATINDAN TAHSİLAT ORTALAMA 60 GÜN • SATICILARA ÖDEMELER ORTALAMA 60 GÜN • GENEL GİDERLER AYNI AY İÇİNDE ÖDENİR. • ÜCRETLER ERTESİ AYIN İLK HAFTASI İÇİNDE ÖDENİR. • ÜCRETTEN DOĞAN VERGİLER VE PRİMLER DE ERTESİ AY İÇİNDE ÖDENİR. • ÖNCEKİ YIL KASIM VE ARALIK SATIŞLARI SIIRASIYLA 710.000 VE 640.000 TL • ÖNCEKİ YIL KASIM VE ARALIK ALIMLARI SIRASIYLA 300.000 VE 275.000 TL • ÖNCEKİ YIL ARALIK AYI ÜCRETLER+ VERGİLER VE PRİMLER 250.000 TL

39. SEMİNER SONA ERMİŞTİR TEŞEKKÜR EDERİZ HİLAL YMM VE BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş SEMİNER SONA ERMİŞTİR TEŞEKKÜR EDERİZ HİLAL YMM VE BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

41. Doğu Bölgesinin Kâr Zararı DOĞU BÖLGESİ SATIŞ MÜDÜRLÜĞÜ AÇILABİLİR.

42. PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİNİ TOPTAN ORTADAN KALDIRMAK (PAZARLAMA SATIŞ DEPARTMANLARINI KAPATMAK) MÜMKÜN GÖRÜNMEKTEDİR. BU DURUMDA 1.005.996 TL GELİRDEN TASARRUF EDİLECEK ANCAK SATIŞI REALİZE EDECEK BAŞKA SEÇENEKLER ARAŞTIRILACAKTIR.SATIŞLAR % 2 KOMİSYONLA MAĞAZALAR ÜZERİNDEN YAPILABİLİR

43. BU DURUMDA GİDER TASARRUFU : 1.005.996 TL ALTERNATİF MALİYET : 8.975.000 X % 2 = 179.500 TL KÂR / ZARARDAKİ SON DURUM: KÂR / ZARAR: - 144.498 + 1.005.996 – 179.500 = 681.998

44. HAMMADDE BÜTÇELERİ X HAMMADDESİ SATICILARINA ÖDEMELER 60 YERİNE PEŞİN YAPILIRSA % 10 İNDİRİM ALINABİLİYOR. 2.799.000 X % 10 = 280.000 TL

45. KÂR / ZARARDAKİ SON DURUM: KÂR / ZARAR: - 144.498 + 1.005.996 – 179.500 + 280.000 = 962.000 TL KAR