İRAN İSLAM CUMHURİYETİ-ÜLKE SUNUMU

1. İRAN İSLAM CUMHURİYETİ-ÜLKE SUNUMU Alper ÇAKIROĞLU-Ticaret Müşavir Yrd. T.C. TAHRAN BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ 14/09/2014 Ferdowsi Cad. No:337 Tahran Tel: +98 (21) 3391 3592 Faks: +98 (21) 3392 4952 www.musavirlikler.gov.tr e-posta: tahran@ekonomi.gov.tr

2. İRAN – TEMEL GÖSTERGELER Yüzölçümü : 1.648.195 km² (Dünya Sıralamasında 18.) (Birleşmiş Milletler) GSYİH (Nominal): 368,9 milyar $ (Dünya Sıralamasında 32.) (Dünya Bankası, 2013) Enflasyon: %25,3 (İran Merkez Bankası) İran Yılı: 1393 (21 Mart 2014-20 Mart 2015) Mesai Günleri: Cumartesi, Pazar, Pazartesi, Salı, Çarşamba Döviz Kuru: 1$ :31.920 İran Riyali (Serbest Piyasa) 26.632 İran Riyali (Resmi Kur) (İran Merkez Bankası) 1 Euro: 41.500 İran Riyali (Serbest Piyasa) 34.524 İran Riyali (Resmi Kur) (İran Merkez Bankası)

3. İRAN-TEMEL GÖSTERGELER Nüfus:77 milyon 706 bin (İran İstatistik Merkezi, 2014) Petrol Rezervleri: 157,8 milyar varil (Dünya Sıralamasında 3./Venezüella ve Suudi Arabistan’ın ardından) (Dünya Petrol Rezervlerinin %10,6’sı) (OPEC, 2014) Doğal Gaz Rezervleri: 34 trilyon metreküp (Dünya Sıralamasında 2./Rusya Federasyonu’nun ardından)(Dünya Doğal Gaz Rezervlerinin %17’si) (OPEC, 2014)

4. İRAN-DIŞ TİCARET VERİLERİ (2013) İhracat: 72 milyar $ (Trademap, İran İstatistikleri) Petrol ve Petrol Ürünleri İhracatı: 49,4 milyar $ (Trademap) İthalat: 66,7 milyar $ (Trademap, EIU)

5. İRAN-DIŞ TİCARET VERİLERİ (İRAN’IN İHRACATINDA İLK BEŞ ÜLKE) (2013)

6. İRAN-DIŞ TİCARET VERİLERİ (İRAN’IN İTHALATINDA İLK BEŞ ÜLKE) (2013)

7. İRAN-DEVALÜASYON İran Riyali, 2012 yılının başından itibaren önemli ölçüde değer kaybetmiştir. (Serbest Döviz Piyasası) 1 ABD Doları:16.050 İran Riyali (1 Ocak 2012) 1 ABD Doları:31.920 İran Riyali (14 Eylül 2014) 1 Euro:20.600 İran Riyali (1 Ocak 2012) 1 Euro:41.500 İran Riyali (14 Eylül 2014)

8. İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMI’NA İLİŞKİN ANLAŞMA İran’ın nükleer programına ilişkin olarak İran ile P5+1 ülkeleri (ABD, Rusya Federasyonu, Çin, İngiltere, Fransa, Almanya) arasında 24 Kasım 2013 tarihinde imzalanan Anlaşma, 20 Ocak 2014 Pazartesi günüyürürlüğe girmiştir. • Bu çerçevede, İran’ın nükleer programı kapsamında, 20 Ocak 2014 tarihinden itibaren altı aylık süre boyunca uymayı taahhüt ettiği koşullar aşağıdaki bölümde sunulmaktadır. • a)%5’in üzerinde uranyum zenginleştirmesi yapmama, • b)%20’ye kadar gerçekleştirmiş olduğu uranyum zenginleştirmesini etkisiz kılma, (Söz konusu madde aşamalı olarak uygulanacak ve İran’ın %20’ye kadar olan uranyum zenginleştirmesini etkisiz kılmaya yönelik olarak gerçekleştireceği her bir aşama karşılığında İran’ın petrol ihracatından kaynaklanan 4,2 milyar ABD Doları tutarındaki gelirinin taksitler halinde İran’a transferine izin verilecektir.) • c)Yeni santrifüjleri devreye sokmama, • ç)Natanz ve Fordo tesislerinde yeni uranyum zenginleştirmesi yapmama, • d)Arak tesislerindeki nükleer faaliyetleri durdurma, • e)Uluslararası Atom Enerjisi’nin yoğun denetimini kabul etme.

9. İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMI’NA İLİŞKİN ANLAŞMA Bu kapsamda, P5+1 ülkeleri tarafından, 20 Ocak 2014 tarihinden itibaren İran’a altı aylık süreyle sağlanacağı taahhüt edilen kolaylıklara ilişkin bilgiler aşağıdaki bölümde sunulmaktadır. • a)Anlaşma tarihinden itibaren altı ay boyunca İran aleyhine yeni bir yaptırım kararı alınmaması, • b)İran’a yönelik olarak uygulanmakta olan altın, değerli madenler, otomotiv sektörü, petrokimya yaptırımlarının ve söz konusu sektörlerdeki ticari işlemlere ilişkin sigortacılık, taşımacılık ve mali hizmetler yaptırımlarının uygulanmasının altı ay süreyle dondurulması, • c)Belirli İran havayolu şirketleri için uçuş güvenliğikaynaklı tamir, denetim işlemlerine ve uçak yedek parça ürünleri satışına, montajına altı ay süreyle izin verilmesi ve söz konusu sektördeki ticari işlemlere ilişkin sigortacılık, taşımacılık ve mali hizmetler yaptırımlarının uygulanmasının altı ay süreyle dondurulması,

10. İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMI’NA İLİŞKİN ANLAŞMA • ç)İran’ın, Avrupa Birliği ülkeleri ve ABD haricindeki ülkelere petrol satışına, mevcut azaltılmış haliyle, izin verilmesi ve söz konusu satış işlemleri konusunda sigortacılık, taşımacılık yaptırımlarının uygulanmasının altı ay süreyle dondurulması (İran’ın petrol ihracatına yönelik yaptırımların uygulanmasına devam edilmekte olup, söz konusu kolaylık, İran’ın 2013 yılı verilerine göre zaten önemli ölçüde azaltılmış olan petrol ihracatının daha da azaltılmasına yönelik yeni bir yaptırım uygulanmaması anlamına gelmektedir.) ve İran’ın anlaşmanın yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı aylık süre boyunca anlaşma konusu yükümlülüklerine uyması durumunda, İran’ın petrol ihracatından kaynaklanan 4,2 milyar ABD Doları tutarındaki gelirinin taksitler halinde İran’a transferine izin verilmesi, (Söz konusu madde aşamalı olarak uygulanmış ve İran’ın %20’ye kadar olan uranyum zenginleştirmesini etkisiz kılmaya yönelik olarak gerçekleştireceği her bir aşama karşılığında İran’ın petrol ihracatından kaynaklanan 4,2 milyar ABD Doları tutarındaki gelirinin taksitler halinde İran’a transferine izin verilmiştir.) • d)İran’ın gıda, tarımsal ürünler, ilaç ve tıbbi cihaz ithalatının kolaylaştırılmasına yönelik tedbirlerin alınması.

11. İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMI’NA İLİŞKİN ANLAŞMA • İran'ın nükleer programına ilişkin olarak İran ile P5+1 ülkeleri (ABD, Rusya Federasyonu, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya) arasında Viyana'da gerçekleştirilen müzakereler sonucunda, İran ile P5+1 ülkeleri arasında 24 Kasım 2013 tarihinde imzalanan ve 20 Ocak 2014 tarihinde yürürlüğe giren geçici anlaşmanın yürürlük süresinin uzatılmasına, 19 Temmuz 2014 tarihinde karar verilmiştir.

12. İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMI’NA İLİŞKİN ANLAŞMA • Bu kapsamda, geçici anlaşma 24 Kasım 2014 tarihine kadar yürürlükte kalacak olup, İran ile P5+1 ülkeleri arasında İran'ın nükleer programına ilişkin nihai anlaşma sağlanmasına yönelik müzakerelere 24 Kasım 2014 tarihine kadar devam edilecektir.Bu çerçevede, 24 Kasım 2014 tarihine kadar, İran'ın, ham petrol ihraç etmekte olduğu ülkelerdeki hesaplarında bloke edilmiş bulunan 2,8 milyar ABD Doları tutarındaki gelirini taksitler halinde (altı taksit) İran'a  aktarabilmesine imkan verilecektir. İran'ın söz konusu bedeli aktarabilmesi, nükleer programına ilişkin belirli koşulları uygulaması şartına bağlanmıştır.

13. İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMI’NA İLİŞKİN ANLAŞMA • İran’ın petrol ihracatına ve bankacılık sistemine yönelik yaptırımların uygulanmasına İran’ın 24 Kasım 2014 tarihine kadar devam edilecektir. Söz konusu yaptırımların kaldırılması hususunda İran’ın Nükleer Programı’na ilişkin nihai anlaşmanın sağlanması belirleyici olacaktır.

14. TÜRKİYE-İRAN TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMASI • Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın 28-29 Ocak 2014 tarihlerinde Tahran’a gerçekleştirdikleri ziyarette, Türkiye ile İran arasında 10 yıldır müzakereleri süren Tercihli Ticaret Anlaşması’nı, iki ülke Başbakanları huzurunda Ekonomi Bakanımız Sayın Nihat Zeybekci ile İran Sanayi, Madenve Ticaret Bakanı Sayın Muhammed Rıza Nematzade imzalamıştır.

15. TÜRKİYE-İRAN TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMASI • Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması ile, Türkiye’nin bazı tarım ürünlerinde İran’a tarife indirimi vermesi ve buna karşılık İran’ın ise, bazı sanayi ürünlerinde Türkiye’ye tarife indirimi sağlaması kararlaştırılmıştır. İran’ın, Tercihli Ticaret Anlaşması ile Türkiye’ye tarife indirimi sağlayacağı ürünler arasında; temizlik ürünleri, ilaç, kozmetik, plastik malzemeler, orman ürünleri, tekstil, hazır giyim, ev tekstili, mobilya, çelik ürünleri, demir ve demirdışı metaller, buzdolabı, bulaşık makinaları gibi beyaz eşya ürünleri, klimalar ve elektrik-elektronik ürünleri gibi bir çok ürün yer almaktadır. Söz konusu ürünlerde 2012 yılında Türkiye’nin dünyaya ihracatı 38,9 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiş olup; bu meblağ, Türkiye’nin aynı yıl gerçekleştirdiği toplam ihracatın %25,5’ine tekabül etmektedir.

16. TÜRKİYE-İRAN TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMASI • Ayrıca, Tercihli Ticaret Anlaşması kapsamında İran’ın Türkiye’ye tarife indirimi yapmayı kabul ettiği sanayi ürünlerinde 2012 yılında Türkiye’nin İran’a ihracatı yaklaşık 830 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Anlaşmanın yürürlüğe girmesi ile birlikte bu ürünlerde ihracatımızın, 3 yıl sonunda iki katına çıkacağı beklenmektedir. Diğer taraftan, söz konusu Tercihli Ticaret Anlaşması kapsamında İran’a taviz verilen tarım ürünlerinin İran'dan yapılan toplam tarım ürünleri ithalatı içindeki payı %57 seviyesindedir.

17. TÜRKİYE-İRAN TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMASI • Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması; ülkemizin Serbest Ticaret Anlaşmaları dışında ticaretin artırılmasına yönelik yaptığı ilk anlaşmadır. Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması, yeni dönemde, iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilere ivme kazandıracak; her iki ülke arasındaki ekonomik işbirliğini güçlendirecek ve iki ülkenin önümüzdeki dönemde artan ekonomik işbirliğinin temelini oluşturacaktır. Anlaşma kapsamında, her iki ülke, birbirlerine sağlamış oldukları tavizleri daha da genişletmek üzere çalışmayı da taahhüt etmiştir. Türkiye-İran Tercihli Ticaret Anlaşması henüz yürürlüğe girmemiştir.

18. İRAN-BAŞLICA ŞEHİRLER (1)

19. İRAN-BAŞLICA ŞEHİRLER (2)

20. DÜNYA BANKASI-İŞ YAPMA KOLAYLIĞI RAPORU (2014) (DEĞERLENDİRME KRİTERLERİNE GÖRE İRAN’IN SIRALAMALARDAKİ YERİ)

21. 2014-DÜNYA BANKASI-İŞ YAPMA KOLAYLIĞI RAPORU SIRALAMASI (İLK 10 ÜLKE VE TÜRKİYE)

22. 2014-DÜNYA BANKASI-İŞ YAPMA KOLAYLIĞI RAPORU (ORTADOĞU VE KÖRFEZ ÜLKELERİ SIRALAMASI)

23. İRAN-VERGİ MEVZUATI KURUMLAR VERGİSİ: Şirketler ile diğer kurumların İran’daki ve diğer ülkelerden elde ettikleri karlar %25 oranında kurumlar vergisine tabidir. GELİR VERGİSİ: Uygulamada, kişilerin gelirleri %15-35 oranında gelir vergisine tabidir. Özel sektörde çalışan İran vatandaşlarından aylık geliri 300 ABD Doları ve altında olanlara vergi muafiyeti uygulanmaktadır.Yabancı personel, %35’lik oranda vergilendirilmektedir. KATMA DEĞER VERGİSİ: %8’lik genel bir oran geçerlidir.(1393-İran Yılı/21 Mart 2014-20 Mart 2015) KDV oranının önümüzdeki 2 İran yılı boyunca her yıl %1 oranında artırılmak suretiyle %10’a kadar yükseltilmesi öngörülmektedir. BELEDİYE VERGİSİ: Söz konusu vergiye tabi olan firmalara %3 olarak uygulanmaktadır.

24. YATIRIMLAR • İran’daki Türk Yatırımları’nın Tutarı: 1 milyar 292 milyon ABD Doları (Ocak 1996-Temmuz 2014) (Ekonomi Bakanlığı)(TCMB) • Türkiye’deki İran Yatırımları’nın Tutarı: 101 milyon ABD Doları (Ocak 2002-Temmuz 2014)(TCMB)

25. İRAN-TÜRKİYE TİCARİ İLİŞKİLERİ

26. Türkiye’nin İhracatında İran’ın Yeri (2014/Ocak-Ağustos)(TİM Verileri) 2014/Ocak-Ağustos Dönemi İhracatımız:99 milyar 638 milyon $ 2014/Ocak-Ağustos Döneminde İran’a İhracatımız:2 milyar 96 milyon $ 2014/Ocak-Ağustos Dönemi İhracatımızda İran’ın Payı: %2,10 2014/Ocak-Ağustos Dönemi-En Çok İhracat Yaptığımız Ülkeler Sıralamasında İran’ın Yeri:11.

27. Türkiye’nin İhracatında İran’ın Yeri (2013) 2013 Yılı İhracatımız:151 milyar 868 milyon $ 2013 Yılında İran’a İhracatımız:4 milyar 193 milyon $ 2013 Yılı İhracatımızda İran’ın Payı: %2,8 2013 Yılı-En Çok İhracat Yaptığımız Ülkeler Sıralamasında İran’ın Yeri:10.

28. Türkiye’nin İthalatında İran’ın Yeri (2014/Ocak-Temmuz) 2014/Ocak-Temmuz Dönemi İthalatımız:139 milyar 611 milyon $ 2014/Ocak-Temmuz Döneminde İran’dan İthalatımız:5 milyar 991 milyon $ 2014/Ocak-Temmuz Dönemi İthalatımızda İran’ın Payı: %4,3 2014/Ocak-Temmuz Dönemi-En Çok İthalat Yaptığımız Ülkeler Sıralamasında İran’ın Yeri:6.

29. Türkiye’nin İthalatında İran’ın Yeri (2013) 2013 Yılı İthalatımız:251 milyar 650 milyon $ 2013 Yılında İran’dan İthalatımız:10 milyar 383 milyon $ 2013 Yılı İthalatımızda İran’ın Payı: %4,1 2013 Yılı-En Çok İthalat Yaptığımız Ülkeler Sıralamasında İran’ın Yeri:6.

30. İHRACAT (2014/Ocak-Ağustos)(TİM Verileri) 2013/Ocak-Ağustos: 1 milyar 613 milyon $ 2014/Ocak-Ağustos: 2 milyar 96 milyon $ Artış Oranı:%29,92 İhracatımızda İlk 5 Ürün (2013/Ocak-Ağustos, 2014/Ocak- Ağustos değerlendirme) 1)Kimyevi Maddeler ve Mamulleri: 419 milyon $ (%3,4 düşüş) 2)Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri: 252,1 milyon $ (%41,3 artış) 3)Makine ve Aksamları: 215,9 milyon $ (%48,7 artış) 4)Tekstil ve Ham Maddeleri: 212,8 milyon $ (%50,07 artış) 5)Demir ve Demir Dışı Metaller: 153,3 milyon $ (%83,5 artış)

31. İHRACAT (2013) 2012:9 milyar 921 milyon $ 2013:4 milyar 193 milyon $ Düşüş Oranı:%57,7 İhracatımızda İlk 5 Ürün (2012-2013 değerlendirme) 1)İşlenmemiş Altın: 1 milyar 661 milyon $ (%74,5 düşüş) 2)Tekstil Elyafı ve Mamulleri: 212,5 milyon $ (%6 düşüş) 3)Değişik Sanayi Kollarında Kullanılan Makine ve Cihazlar (Muslukçu eşyası, palanga, vinç, forklift, konveyör, asansör, v.b. aksam ve parçaları) : 149,6 milyon $ (%11,5 düşüş) 4)Metallerden Nihai Ürünler (Demir veya çelik inşaat malzemeleri, kilit, sürgü, donanım, kasa, emniyet çekmeceleri): 145,9 milyon $ (%1 artış) 5)Demir ve Çelik: 137 milyon $ (%78,2 düşüş)

32. İHRACAT (2014/Ocak-Temmuz)İHRACATIMIZDA ÖNE ÇIKAN ÜRÜNLER

33. İHRACAT (2014/Ocak-Temmuz)İHRACATIMIZDA ÖNE ÇIKAN ÜRÜNLER

34. İTHALAT (2014/Ocak-Temmuz) 2013/Ocak-Temmuz:6 milyar 449 milyon $ 2014/Ocak-Temmuz:5 milyar 991 milyon $ Düşüş Oranı:%7,1 İthalatımızda İlk 5 Ürün 1)Doğal Gaz 2)Ham Petrol 3)Plastikler ve Mamulleri 4)Demir Dışı Metaller ve Mamulleri (Bakır, işlenmemiş alüminyum, işlenmemiş çinko) 5)Elektrik Enerjisi

35. İTHALAT (2013) 2012:11 milyar 964 milyon $ 2013:10 milyar 383 milyon $ Düşüş Oranı:%13,2 İthalatımızda İlk 5 Ürün (2012-2013 değerlendirme) 1)Doğal Gaz 2)Ham Petrol 3)Plastikler ve Mamulleri 4)Demir Dışı Metaller ve Mamulleri 5)Organik Kimyasal Ürünler (Gliserin v.b.)

36. İTHALAT (2014/Ocak-Temmuz)İTHALATIMIZDA ÖNE ÇIKAN ÜRÜNLER

37. HİZMET TİCARETİ-YURT DIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ (TÜRKİYE-İRAN)

38. HİZMET TİCARETİ-TURİZM (TÜRKİYE-İRAN)

39. TÜRKİYE-İRAN/YÜRÜRLÜKTEKİ BAŞLICA ANLAŞMALAR

40. İRAN’IN DİĞER ÜLKELERLE OLAN TİCARET ANLAŞMALARI (1)

41. İRAN’IN DİĞER ÜLKELERLE OLAN TİCARET ANLAŞMALARI (2)

42. İRAN’IN DEVAM ETMEKTE OLAN TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMASI MÜZAKERESİ

43. T.C. TAHRAN BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ “TEŞEKKÜR EDERİM.”Alper ÇAKIROĞLU-Ticaret Müşavir Yrd. Sunumda, Türkiye’nin dış ticaret istatistiklerine ilişkin olarak yer alan bilgilerin kaynağı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Ekonomi Bakanlığı Bilgi Sistemi ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)’dir. Ferdowsi Cad. No:337 TahranTel: +98(21)3391 3592 Faks: +98(21)3392 4952 www.musavirlikler.gov.tr e-posta: tahran@ekonomi.gov.tr