Przygotował: insp . ds. ochrony środowiska Urząd Gminy Sierakowice Mariusz Laska

1. Problemy ochrony przyrody oraz prawne formy jej chronienia ze szczególnym uwzględnieniem programu Natura 2000 – obszary objęte ochroną na terenie Gminy Sierakowice Przygotował: insp. ds.ochronyśrodowiska UrządGminySierakowice MariuszLaska

2. FORMY OCHRONY PRZYRODY

3. Istniejące Formy Ochrony Przyrody na terenie Gminy Sierakowice • Kaszubski Park Krajobrazowy – 28 % pow. Gminy, • Gowidliński Obszar Chronionego Krajobrazu, • 3 rezerwaty przyrody –„Żurawie Chrusty” , „Kurze Grzędy”, „Jezioro Turzycowe” • 4 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe: Rynna Potęgowska, Dolina Łeby, Rynna Mirachowska, Rynna Kamieniecka • 7 pomników przyrody – 6 drzew i 1 głaz; • Obszary Natura 2000

4. Gowidliński Obszar Chronionego Krajobrazu • Charakteryzuje się silnie rozbudowaną siecią hydrograficzną z licznymi jeziorami w tym lobeliowymi (Miemino, Długie i inne). • Jeziora Gowidlińskie i Mausz należą do większych na Pojezierzu Kaszubskim. • Powierzchnia 14.736 ha.

5. Rezerwaty w Gminie Sierakowice

6. Rezerwat ŻURAWIE CHRUSTY • Położenie: Okolice Mojuszewskiej Huty • Powierchnia 21,84 ha • Jezioro jest dystroficznego typu (woda brunatno zabarwiona o kwaśnym odczynie), a otaczająca jego brzegi roślinność torfowiskowa tworzy naturalne strefy: od zbiorowiska z turzycą bagienną na skraju otwartej wody, poprzez pło mszarne, mszar czerwony i dolinkowy, do początkowych postaci boru bagiennego. Ze względu na skąpożywny charakter siedlisk, flora rezerwatu liczy zaledwie około 30 gatunków roślin naczyniowych i ponad 20 gatunków mszaków i porostów. Stwierdzono tu 4 gatunki roślin podlegających ochronie ścisłej: bagno zwyczajne, rosiczka okrągłolistna, widłak goździsty i widłak jałowcowaty oraz 2 gatunki chronione częściowo: grążel żółty i kruszyna pospolita. Rośnie tu również bażyna czarna, modrzewnica zwyczajna i turzyca bagienna. grążel żółty bagno zwyczajne

7. Rezerwat Kurze Grzędy • Położenie: na terenie Lasów Mirachowskich Powierzchnia 170,7 ha — w gminie Sierakowice 4,48 ha • KURZE GRZĘDY: • Rezerwat obejmuje śródleśne torfowisko i grupę dystroficznych jezior wraz z przyległym lasem, położone w centralnej części Lasów Mirachowskich. Chroni największe na Pojezierzu Kaszubskim torfowisko wysokie i 3 jeziora obrzeżone wąskim pasem roślinności charakterystycznej dla otwartych torfowisk. Występują tutaj rozległe połacie boru bagiennego oraz brzeziny bagiennej z łanowo rosnącym widłakiem jałowcowatym. Na obszarze rezerwatu stwierdzono występowanie około 60 gatunków roślin naczyniowych i około 80 gatunków roślin zarodnikowych. Spośród nich 6 gatunków podlega ochronie ścisłej: bagno zwyczajne, paprotka zwyczajna, rosiczka okrągłolistna, wełnianeczka darniowa*, widłak jałowcowaty i wroniec widlasty oraz porosty - brodaczka kępkowa i pustułka Bittera. rosiczka okrągłolistna widłak jałowcowaty.

8. Rezerwat JEZIORO TURZYCOWE • Położenie: na terenie Lasów Mirachowskich Powierzchnia 11,39 ha — w gminie Sierakowice 2,80 ha • Rezerwat obejmuje śródleśne jeziorko dystroficzne z otaczającym je torfowiskiem wysokim. Celem objęcia ochroną tego obszaru jest przywrócenie istniejącego tu w przeszłości stanowiska turzycy skąpokwiatowej oraz zachowanie rzadkich zbiorowisk i gatunków roślin torfowiskowych. Stwierdzono tutaj występowanie około 30 gatunków roślin naczyniowych, spośród których 3 gatunki podlegają ochronie ścisłej: bagno zwyczajne, rosiczka okrągłolistna i widłak jałowcowatyoraz 2 gatunki są chronione częściowo: grążel żółty i kruszyna pospolita. Rośnie tu także bażyna czarna, borówka bagienna, modrzewnica zwyczajna, przygiełka biała i turzyca bagienna oraz zagrożony wyginięciem torfowiec brunatny. JEZIORO TURZYCOWE

9. OBSZARY NATURA 2000jako nowa forma ochrony przyrody

10. Natura 2000 – czym Jest? • Natura 2000 jest europejskim programem ochrony przyrody, wdrażanym w granicach wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Został on powołany do życia m.in. po to, aby zapewnić realizację zapisów licznych konwencji międzynarodowych, dotyczących ochrony przyrody. • Konwencji Ramsarskiej z 1971 r. o ochronie obszarów wodno-błotnych, • Konwencji Bońską o ochronie wędrownych gatunków zwierząt z 1979 r., • Konwencję Berneńską z 1982 r. o ochronie europejskich gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk, • Konwencję z Rio de Janeiro z 1992 r. o ochronie różnorodności biologicznej.

11. Natura 2000 – europejska sieć obszarów chronionych • Podczas tworzenia sieci Natura 2000 postawiono sobie za cel, iż do 2010 roku Unia Europejska powstrzyma spadek różnorodności biologicznej w swoich granicach i od tego roku nie utraci już ani jednego siedliska przyrodniczego i gatunku rośliny czy zwierzęcia • Obszary Natura 2000 nie są rezerwatami przyrody ani parkami narodowymi. na obszarach „ptasich” i „siedliskowych” nie funkcjonują takie listy zakazów jak w parkach narodowych i rezerwatach przyrody.

12. Podstawy prawne funkcjonowania obszarów natura 2000 Dyrektywa Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. tzw. dyrektywa ptasia Dyrektywa Rady 92/42/EWG z 21 maja 1992 r. tzw.dyrektywa siedliskowa • ma na celu ochronę ptaków zamieszkujących kontynent europejski • ma wspomóc regulację liczebności poszczególnych gatunków ptaków. • zawiera wykaz gatunków ptaków, które muszą być objęte ochroną ścisłą i dla których powinny być tworzone obszary chronione. • wymienia się w nich gatunki, które w poszczególnych państwach mogą mieć status gatunku łownego i określa również zakazane metody polowań, • określa priorytetowe tematy badań ornitologicznych • ma na celu zapewnienie trwania różnorodności biologicznej poprzez obejmowanie ochroną siedlisk przyrodniczych oraz gatunków dzikiej fauny i flory (z wyłączeniem ptaków). • wymienia typy siedlisk, których ochrona wymaga tworzenia obszarów chronionych (obszarów Natura 2000), oraz określa gatunki roślin i zwierząt wymagające takich działań. • wymienia siedliska przyrodnicze które wymagają szczególnej uwagi i ochrony (tzw. siedliska o znaczeniu wspólnotowym). Są to głównie siedliska zagrożone zanikiem w swoim naturalnym zasięgu i/lub mające niewielki zasięg z przyczyn całkowicie naturalnych.

13. zasady wyznaczania obszarów natura 2000 • Obszary Natura 2000 w całej Europie tworzone są wg tych samych zasad. • Jedynym kryterium wyznaczania obszarów Natura 2000 w Unii Europejskiej są ich wartości przyrodnicze. • Przy tworzeniu obszarów Natura 2000 nie bierze się pod wzgląd czynników ekonomicznych czy społecznych • Żeby powstał obszar „ptasi” czy „siedliskowy”, muszą być spełnione konkretne czynniki merytoryczne – na danym obszarze należy stwierdzić występowanie danego gatunku rośliny, zwierzęcia lub siedliska przyrodniczego (najczęściej jest ich wiele na danym obszarze), ocenić stan jego zachowania i znaczenie w odniesieniu do zasobów krajowych. • Ochronie w ramach programu Natura 2000 nie będą podlegać wszystkie stanowiska danego gatunku czy siedliska w danym kraju, tylko starannie wybrana ich reprezentacja. • Każdy kraj powinien utworzyć obszary Natura 2000 proporcjonalnie do posiadanych zasobów przyrodniczych. • Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych dotychczasowymi formami ochrony przyrody.

14. Procedura Formalno prawna Tworzenia obszaru Natura 2000 • Minister właściwy do spraw środowiska opracowuje projekt obszaru • Zasięgnięcie opinii właściwych miejscowo rad gmin ( w terminie 30 dni) • Minister właściwy do spraw środowiska, po uzyskaniu zgody Rady Ministrów, przekazuje listę obszarów Natura 2000 do zatwierdzenia przez komisję Komisji Europejskiej • Obszary proponowane przez organizacje pozarządowe tzw. Shadow List • Seminaria biogeograficzne dla poszczególnych

15. Zarządzanie i Monitoring obszarów Natura 2000 Plany zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 • Sporządzany na 10 lat, • Za jego opracowanie odpowiedzialna jest właściwa terytorialnie RDOŚ. Plany ochrony, • Sporządzany jest na 20 lat • Ustanawiany w drodze rozporządzenia przez ministra środowiska. Sprawujący nadzór nad obszarem Natura 2000 sporządza i przekazuje ministrowi właściwemu do spraw środowiska, co 6 lat w odniesieniu do specjalnego obszaru ochrony siedlisk oraz co 3 lata w odniesieniu do obszaru specjalnej ochrony ptaków, ocenę realizacji ochrony tego obszaru, zawierającą informacje dotyczące podejmowanych działań ochronnych oraz wpływu tych działań na stan ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, a także wyniki monitorowania i nadzoru tych działań. Plan zadań ochronnych i plan ochrony są „instrukcją obsługi” obszaru Natura 2000

16. Zmiana Granic lub likwidacja Obszaru Natura 2000 • tylko i wyłącznie na podstawie argumentów merytorycznych, świadczących o zachodzeniu w granicach danego obszaru naturalnych zmian przyrodniczych, eliminujących przedmioty ochrony danego obszaru Natura 2000. • Dane, które to potwierdzą, muszą pochodzić z wieloletniego monitoringu danego obszaru „naturowego” i z informacji związanych z nadzorem nad tym obszarem. • Na likwidację obszaru, a nawet na zmianę jego granic musi wyrazić zgodę Komisja Europejska. • Warto podkreślić, że chodzi tu o zmiany naturalne. Zmiany wywołane antropopresją lub celowymi działaniami zmierzającymi do pozbycia się przedmiotów ochrony na danym obszarze Natura 2000, mogą doprowadzić Polskę jedynie przed Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

17. Działalność gospodarcza i natura 2000 • Na obszarach Natura 2000 … nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin lub zwierząt, ani nie wpływają w sposób istotny negatywnie na gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000. • Istotą regulowania zakresu dopuszczalnej działalności gospodarczej są właściwie przeprowadzone oceny oddziaływania na siedliska i gatunki.

18. Procedura OOŚ • Zgodnie z, Organ właściwy do wydania decyzji, która nie jest bezpośrednio związana z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, jest obowiązany do rozważenia, przed jej wydaniem, czy przedsięwzięcie może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 - (art. 96 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm).

19. Obszary Natura 2000 W gminie Sierakowice Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSOP) Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOOS) • Lasy mirachowskie • Jeziora Kistowskie • Kurze Grzędy • Staniszewskie Błota

20. Obszary Natura 2000 W gminie Sierakowice

21. OSOP NATURA 2000Lasy Mirachowskie

22. Lasy Mirachowskie– WALORY PRZYRODNICZE • Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 PLB 220008 LASY MIRACHOWSKIE. Obszar Natura 2000 Lasy Mirachowskie obejmuje kompleks lasów leżących w centralnej części Pojezierza Kaszubskiego na Wysoczyźnie Mirachowskiej. W ostoi Lasy Mirachowskie stwierdzono występowanie co najmniej 19 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej (w tym 14 lęgowych). Ponadto 4 gatunki zamieszczone zostały na liście ptaków zagrożonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. • Krajobraz ostoi charakteryzuje niezwykle urozmaicona rzeźba terenu, z charakterystycznymi głęboko wciętymi rynnami jezior, dolinami małych strumieni oraz stromymi stokami opadającymi ku dolinom rzecznym. • Jest tu też wiele małych jeziorek i oczek dystroficznych, otoczonych torfowiskami, z borami sosnowymi i brzezinami bagiennymi • W drzewostanie dominuje sosna (58% udziału), mniejszy udział świerka (17%), buka (18%) i brzozy (3%

23. Soos JEZIORA KISTOWSKIE Projekt SOO Natura 2000 przekazany w maju 2010 r. do zaopiniowania przez Radę Gminy Sierakowice. Projekt SOO Natura 2000 „Jeziora Kistowskie” po korekcie granic w rejonie wsi Borowy Las. SOO Natura 2000 „Jeziora Kistowskie” położony jest na terenie dwóch gminy - Sulęczyno i Sierakowice. Obszar „Jeziora Kistowskie” powstał dla ochrony na tym terenie jezior lobeliowych - jednego z rodzajów siedlisk przyrodniczych o znaczeniu europejskim (siedlisko przyrodnicze 3110 wg Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej).

24. Soo JEZIORA KISTOWSKIE- WALORY PRZYRODNICZE • Na terenie ostoi są trzy jeziora lobeliowe (Chojnackie, Warleńskie (Warlińskie), Ostrowickie), w każdym z nich występuje populacja elismy wodnej. • Są to stosunkowo niewielkie jeziora o zróżnicowanej głębokości (głębokości maksymalne 8 - 19 m), cechują się one lekko kwaśnym lub bliskim obojętnemu odczynem wody (pH 6,63 - 6,95), • Jeziora lobeliowe są specyficznym typem ekosystemów jeziornych, o oligotroficznych wodach, gromadzących unikatową roślinność z udziałem m. in. rzadkich i występujących wyłącznie w takich ekosystemach gatunków: lobelii jeziornej (Lobelia dortmanna), poryblinu jeziornego (Isoetes lacustris) i brzeżycy jednokwiatowej (Litorella uniflora). • Jeziora te są wyjątkowo wrażliwe na zanieczyszczenia elisma wodna lobelia jeziorna

25. Soos Staniszewskie Błoto • Obszar obejmuje fragment kompleksu Lasów Mirachowskich, otaczający torfowisko Staniszewskie Błota i jezioro Leśne Oczko. • Torfowisko jest silnie odwodnione, ale pewne jego fragmenty zachowały jeszcze wysokie walory przyrodnicze. Dominującymi zbiorowiskami na torfowisku są: bór i brzezina bagienna. W otoczeniu torfowiska występują acydofilne dąbrowy. Na pozostałym terenie dominują kwaśne buczyny.

26. Soos Staniszewskie Błoto

27. Soos Staniszewskie Błota • Staniszewskie Błoto zabezpiecza jedną z największych w województwie pomorskim powierzchnię borów i brzezin bagiennych z bardzo obfitą populacją widłaka jałowcowatego. • Ostoja jest jednym z najdalej na południe wysuniętych stanowisk np. wrzośca bagiennego, tajęży jednostronnej oraz rzadkich gatunków torfowców i porostów. • Żyje tu bogata populacja skójki gruboskorupowej. Obserwowano tu też wydrę.

28. Soos Kurze Grzędy

29. Soos Kurze Grzędy • Obszar obejmuje duży, zwarty kompleks leśny, Wzniesienia morenowe zwykle porośnięte są buczynami. • W obniżeniach znajduje się część zespołu Jezior Potęgowskich, a także kompleks torfowisk wysokich i przejściowych oraz jeziorka dystroficzne. Często otoczone są one przez lasy i bory bagienne. • Na obszarze dobrze zachowały się nieleśne i leśne zbiorowiska torfowiskowe. Stwierdzono 10 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, które zajmują prawie cały obszar. • Obszar położony na terenie Kaszubskiego Parku Krajobrazowego obejmuje rezerwaty przyrody: Kurze Grzędy , Jezioro Turzycowe, Żurawie Błota, Lubygość, Lechicka Szczelina. bogata populacja skójki gruboskorupowej

30. Problemy w ochronie obszarów Natura 2000 na terenie gminy sierakowice

31. Działania które zagrażają obszarom Natura 2000 Wyrąb starodrzewu i drzew dziuplastych Nieuzasadnione siedliskowo stosowanie zrębów zupełnych

32. Inwestycje Gminy Sierakowice na obszarach natura 2000 Budowa drogi Paczewo – Bącka Huta

33. Inwestycje Gminy Sierakowice na obszarach natura 2000 Budowa drogi Paczewo – Bącka Huta

34. Jak przeciwdziałamy zaśmiecaniu obszarów Natura 2000? Dzikie składowiska odpadów • Informujemy i ostrzegamy o konsekwencjach

35. INTERWENIUJEMY ! Wspólnie ze Strażnikami: Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, Straży Leśnej Już czysto ! Sprzątanie

36. Przed i po naszej interwencji Sprzątanie

37. Zrzuty Ścieków na Obszary Natura 2000 LIKWIDACJA NIELEGALNYCH ZRZUTÓW ŚCIEKÓW

38. ZOBACZ JAK KOŃCZY SIĘ PODRZUCANIE ŚMIECI www.sierakowice.pl NIETYPOWA GALERIA

39. Działania które mogły by zagrozić integralności ww. obszaru Natura 2000 Nielegalna zabudowa turystyczna Rozwój zabudowy letniskowej nad brzegami jezior

40. Działania które mogły by zagrozić integralności obszaru Natura 2000 Odwadnianie i użytkowanie przylegających do jezior torfowisk jako łąk i pastwisk

41. Dziękuję za uwagę ! Zapraszam na wycieczkę