Fundacja Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeńskiego Wysoka jakość edukacji przedszkolnej na wsi

1. Fundacja Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeńskiego Wysoka jakość edukacji przedszkolnej na wsi Olsztyn 3.12.2008 Fundacja Komeńskiego

2. Fundacja Komeńskiego - KIM JESTEŚMY Organizacja pożytku publicznego działająca na obszarze całej Polski od 2003 r. Współpraca z rodzicami, nauczycielami, organizacjami pozarządowymi, władzami lokalnymi i instytucjami zajmującymi się dziećmi. Misja Tworzenie najlepszych warunków rozwoju i równych szans edukacyjnych wszystkim dzieciom od 0 do 10 roku życia. Działania Zapewnienie wszystkim dzieciom dostępu do wysokiej jakości wczesnej edukacji – tworzenie różnych form edukacji małych dzieci Podnoszenie jakości edukacji elementarnej w Polsce –szkolenia Akademii Komeńskiego Uspołecznianie zarządzania edukacją – lokalne strategie wyrównywania szans edukacyjnych Zwiększenie świadomości społecznej na temat znaczenia wczesnej edukacji dla równości szans i rozwoju kapitału ludzkiego- konferencje, publikacje Fundacja Komeńskiego

3. Zajęcia dla najmłodszych – dlaczego są ważneArgumenty neurofizjologiczne Pierwsze umiejętności utrwalają się najtrwalej i najtrudniej eliminują –Maria Grzegorzewska. Badania naukowe wykazują, że 50% możliwości intelektualnych kształtuje się do czwartego roku życia (…) zintegrowane programy adresowane do małych dzieci mają zasadnicze znaczenie dla ich rozwoju intelektualnego i psychospołecznego –Mary Eming Young, Early Child Development: investing in the future, The World Bank, Washington D.C. 1996. Fundacja Komeńskiego

4. Zajęcia dla najmłodszych – dlaczego są ważne Fundacja Komeńskiego

5. Zajęcia dla najmłodszych – dlaczego są ważne (II) • Wiek przedszkolny jest pierwszym i zasadniczym etapem tworzenia się nierówności edukacyjnych, ponieważ w okresie wczesnego dzieciństwa: • możliwości rozwojowe dzieci są największe • najsilniejszy jest wpływ środowiska, w którym dzieci są wychowywane • Wiek przedszkolny jest tym momentem, kiedy najskuteczniej i najłatwiej jest niwelować różnice wynikające z wpływu środowiska. • Dobra wczesna edukacja najefektywniej pomaga wyrównywać szanse życiowe dzieci z terenów zaniedbanych kulturowo i ekonomicznie Fundacja Komeńskiego

6. Zajęcia dla najmłodszych – dlaczego są ważne (II) Argumenty ekonomiczne przedszkole szkoła Zwrot z każdego zainwestowanego $ przygotowanie zawodowe wiek Inwestycja w edukację przedszkolną zwraca się w przyszłości – lepiej wykształcone społeczeństwo to większe wpływy z podatków oraz mniejsze koszty pomocy społecznej. Fundacja Komeńskiego

7. Zajęcia dla najmłodszych – dlaczego są ważne (II) Argumenty ekonomiczne Według wyników ponad 30-letnich badań amerykańskich* po wkroczeniu w dorosłość dzieci korzystające w wieku przedszkolnym z dobrych programów edukacyjnych: • Więcej zarabiają (miesięcznie 2000 USD i więcej) – 29% vs 7% • Cieszą się wyższym standardem życia (większa liczba właścicieli domów) – 36% vs 13% • Są lepiej wykształcone – 71% vs 54% • Znacząco mniej korzystały z pomocy społecznej w ciągu ostatnich 10 lat – 59% vs 80% • Zanotowano wśród nich znacząco mniejszą liczbę aresztowań (brano pod uwagę stosunkowo dużą liczbę zatrzymań, pięć i więcej) – 7% vs 35% *Więcej informacji patrz: E. Putkiewicz, M. Żytko, Znaczenie edukacji przedszkolnej…, w: M. Zahorska (red.), Edukacja przedszkolna w Polsce – szanse i zagrożenia, ISP, Warszawa 2003, s.62-63 Fundacja Komeńskiego

8. „Dla rozwoju dzieci znaczenie ma nie tylko dobrobyt materialny lecz także stymulujące środowisko, które może niwelować wpływ biedy. Rolę taką powinny pełnić przede wszystkim instytucje edukacyjne, w tym przedszkola. Jednakże województwa, w których bieda wśród dzieci jest szczególnie dotkliwa, są także upośledzone pod względem liczby miejsc w przedszkolach, szczególnie na obszarach wiejskich. (…) Tutaj więc istnieje największe niebezpieczeństwo utrwalenia się biedy w następnym pokoleniu, co stanowić będzie także w przyszłości barierę rozwoju. (prof. W. Warzywoda-Kruszyńska. UŁ) Zajęcia dla najmłodszych – dlaczego są ważne (III) Argumenty społeczne Fundacja Komeńskiego

9. Edukacje przedszkolna małych dzieci w Polsce W Polsce uczestnictwo w edukacji przedszkolnej jest najniższe w Europie! O połowę niższe, niż średnia wszystkich krajów UE. % 4 latków w instytucji edukacyjnej w 2005 roku Opracowanie własne na podst. Eurostatu Fundacja Komeńskiego

10. Różnice w dostępie do edukacji przedszkolnej 2006

11. Wczesna edukacja w PolsceNIERÓWNOŚCI MIĘDZY MIASTEM A WSIĄ Polską wieś, jeśli chodzi o dostęp do edukacji przedszkolnej, można porównać z Trzecim Światem. • Do przedszkola chodzi 17% wiejskich dzieci w wieku 3-5 lat, a 62% ich miejskich rówieśników. • W ponad 1/3 gmin wiejskich nie ma ani jednego przedszkola. % gmin wiejskich w danym regionie, w których nie ma ani jednego przedszkola % dzieci 3-5letnich w przedszkolach w gminach wiejskich Fundacja Komeńskiego

12. Alternatywne formy edukacji przedszkolnej Cele Programu „Gdy nie ma przedszkola” • Pilotaż alternatywnej, wysokiej jakości edukacji przedszkolnej, dostępnej dla gmin wiejskich • Zwiększenie szans edukacyjnych dzieci z terenów defaworyzowanych, Od 2000 roku Fundacja Komeńskiego pomaga gminom zakładać ośrodki przedszkolne na wsiach i zapewnia jakość prowadzonych zajęć. W latach 2005-2008 prowadziliśmy, jako lider lub jako partner ok. 300 ośrodków w 100 gminach dla ponad 5000 dzieci.

13. Statystyka i koszty NAJWAŻNIEJSZE LICZBY* 300Ośrodków w ponad 100 gminach – 280nauczycieli pracuje w Ośrodkach 6000–dzieci już skorzystało z opieki przedszkolnej *stan na dzień 30.06.2007 3000 zł- szkolenie jednego nauczyciela (100 + 2*30 godzin) do 10 000 zł– wyposażenie Ośrodka, 100 - 150 zł– miesięczny koszt pobytu dziecka w Ośrodku,

14. Zasady działania alternatywnych Ośrodków Przedszkolnych Ośrodek najbliżej miejsca zamieszkania dzieci 7-15 dzieci w grupie Grupa różnowiekowa (3-5 lat) Rodzice asystują nauczycielom 12-20 godzin pracy w tygodniu, Bezpłatne, Dobre warunki pracy -wyposażenie w meble i pomoce edukacyjne, drobne remonty • Organizacja przestrzeni dostosowana do potrzeb edukacyjnych dzieci

15. Merytoryczna praca Ośrodków • Autorski, innowacyjny program pracy z dziećmi, • Przygotowanie i doskonalenie nauczycieli (120 -160 godzin) • Opieka merytoryczna -wsparcie specjalistów (psychologowie i logopedzi) • Systematyczny monitoring Ośrodków, dokumentowanie • Ewaluacja projektu: rozwój dzieci, współpraca z rodzicami, realizacja programu dydaktycznego, rozwój zawodowy nauczycieli, warunki pracy Ośrodków, badanie dyfuzji innowacji

16. Efekty działania programu - Przygotowanie dzieci do edukacji. Badania przy współpracy z SWPS w Warszawie w 2006 r. i 2008 na grupie ok. 300 dzieci 6 letnich Metoda: Kwestionariusze dla nauczycieli szkolnych, rodziców, wywiady grupowe Wyniki: wysoki poziom • pewności siebie, • ciekawości, • wytrwałości, • umiejętności społecznych Istotnie wyższy niż dzieci niekorzystających z żadnej formy Wyniki na podobnym poziomie jak u dzieci z przedszkoli Fundacja Komeńskiego

17. Efekty działania programu -Integracja i aktywizacja społeczności lokalnej • Działania wolontarystyczne (festyny, wycieczki,) • Wzrost zainteresowanie rodziców edukacją dzieci, • Udział w warsztatach, aktywność w trakcie zajęć • Aktywność na terenie szkoły (Rada Szkoły) • Grupa nacisku w przypadku zagrożenia istnienia Ośrodka Fundacja Komeńskiego

18. Efekty działania programu - Wzrost upowszechniania edukacji przedszkolnej Ponad dwukrotny wzrost upowszechnienia edukacji przedszkolnej w gminach objętych programem. • Rozszerzanie projektu na sąsiadujące gminy – reklama i promocja poprzez osobiste kontakty i dobry przykład • Rozszerzanie godzin działania Ośrodków,- przekształcanie w regularne przedszkola lub tworzenie nowych grup. Fundacja Komeńskiego

19. 7. Alternatywne formy edukacji przedszkolnej

20. Od 1 stycznia 2008 roku jako inna forma wychowania przedszkolnego, Ustawa o Systemie Oświaty Rozporządzenie MEN z dn. 10.01.2008 Rozporządzenie MEN z dn. 13.06.2008 Nauczycielki z kwalifikacjami do pracy w przedszkolu Nadzór Kuratorium Forma publiczna prowadzona przez gminę: nauczyciele muszą być zatrudnieni z Karty Nauczyciela Forma niepubliczna (stowarzyszenie lub osoba prawna) – gmina dopłaca 40% kosztów jednego dziecka w przedszkolu Wymagania sanitarne, budowlane, pożarowe 3-25 dzieci w grupie, Minimum 12 godzin tygodniowo Zmiana podstaw prawnych Ośrodków Przedszkolnych Fundacja Komeńskiego

21. Inna forma wychowania przedszkolnego Cel- edukacja, wyrównywanie szans Miejsce: szkoła, świetlica, dom kultury, przedszkole, lokal prywatny. W miejscu zamieszkania dzieci Bezpłatne 3-15 dzieci w grupie grupy różnowiekowe (3-5 lat) Minimum 12 godzin tygodniowo Obecność rodziców Przedszkole Cel- edukacja i opieka Miejsce: Przedszkole, szkoła Tam gdzie jest możliwość utworzenia kilku grup przedszkolnych (np. w gminie) Zwykle płatne (oplata stała+ wyżywienie) 25 dzieci w grupie Grupa jednolita wiekowo Minimum 25 godzin tygodniowo Zamiast rodziców zatrudnienie dodatkowych osób do opieki nad dziećmi Przedszkole a inna forma wychowania przedszkolnego Fundacja Komeńskiego

22. Konkluzje Trwałe wyrównywanie szans Jakość Wszystkie obszary muszą zaistnieć, aby zagwarantować jakość i trwałość Ośrodków Przedszkolnych!

23. Trwałość i kontynuacja Obecnie działa 90 % Ośrodków z projektu „Ośrodki Przedszkolne- szansa na dobry start” i wiele (?%) z innych- partnerskich projektów Strategie utrzymywania i rozwijania Ośrodków: 1. Wnioskowanie o dofinansowanie z Działania 9.1.1 POKL, 2. Finansowanie z własnych funduszy- zwykle poza systemem Oświaty (taniej, wygodniej, bez restrykcyjnych wymagań technicznych). Jakość ???? • Przyczyny zamykania Ośrodków – analiza niepowodzeń: • Nieatrakcyjne warunki pracy nauczycieli – odchodzenie do szkół lub innej pracy • Brak środków - często związany z koniecznością finansowania pobytu dzieci w przedszkolach w sąsiednich gminach • Brak zaangażowania rodziców lub władz gminnych, • Za dużo Ośrodków w stosunku do możliwości gminy, • Za „bogaty” pierwszy projekt- nie do utrzymania przez gminę, • Za krótki projekt- Ośrodki „nie wrosły” w społeczność

24. Rekomendacje • Większe środki na edukację przedszkolną w POKL – (w 2008 roku – 8-10 krotne przekraczanie alokacji), • Standardy w regułach konkursu 9.1.1 – czas projektu (2-3 lata), „widełki” na dofinansowanie 1 Ośrodka, • Cross financing - konieczność dostosowania budynku nie tylko do potrzeb dzieci ale też i wymagań rozporządzeń MEN i ustawy budowlanej, • POKL 9.1.1- Konieczne środki na kształcenie i doskonalenie nauczycieli przedszkolnych, wsparcie merytoryczne, przygotowanie dyrektorów i nauczycieli szkół do współpracy z Ośrodkami przedszkolnymi bo Reforma Oświaty- 5 i 6 latki, • Monitorowanie jakości – Kto? Źródła finansowania?

25. Konsultacje i pomoc • Strona www.dladzieci.org.pl • Formularz pomagający opisać potrzeby związane z tworzeniem nowych form edukacyjnych dla małych dzieci, • Skierowanie do konsultanta, • Pomoc w przygotowaniu wniosku zgodnie z zasadami jakości Fundacji Komeńskiego Więcej informacji na temat naszych programów, artykuły, publikacje www.frd.org.pl

26. Dziękuję za uwagę ! Więcej informacji na temat naszych programów www.frd.org.pl Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego tel. (22) 652 30 82, e-mail: mwozniak@frd.org.pl www.frd.org.pl Fundacja Komeńskiego