Elektrik Piyasası ve Organize Sanayi Bölgeleri

1. Elektrik Piyasası veOrganize Sanayi Bölgeleri İbrahim Etem ERTEN Enerji Uzmanı 4. OSB Enerji Zirvesi 30 Ekim 2010 Van

2. Türkiye Elektrik Piyasası OSB’ler Yeni Organize Toptan Satış Piyasaları Sunum Planı

3. Türkiye Enerji Sektörü“Temel Niteliği” Hızlı talep artışı: Yatırım ihtiyacı ve fırsatlar Rekabetçi piyasaların rolü Yüksek ithalat bağımlılığı: Yerli ve yenilenebilir kaynakların geliştirilmesi fırsatı Kaynak çeşitliliği Enerji verimliliğini artırma potansiyeli: Yapısal dönüşüm ihtiyacı www.epdk.gov.tr

4. Elektrik ve Doğal Gaz Sektörleri 2000 - 2007 “Dünyada en hızlı talep artışı yaşanan ikinci ülke” OECD Statistics www.epdk.gov.tr

5. Ekonomik Büyüme - Elektrik Talebi www.epdk.gov.tr

6. Elektrik Tüketimi  ABD  Avustralya  İsviçre  Fransa  Rusya  Almanya  İngiltere  Yunanistan  Çin www.epdk.gov.tr

7. Elektrik Piyasası: Yapısı ve İşleyişi www.epdk.gov.tr

8. Elektrik Kanununda Amaç Elektrik Piyasası Kanunun Amaç Maddesine göre; Madde 1.- Bu Kanunun amacı; elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanmasıdır.

9. Elektrik Sektörünün Şematik İşleyişi ÜRETİM Santralı TRAFO TRAFO (TM) DAĞITIM TRAFO (DM) İLETİM PERAKENDE

10. Elektrik Piyasa Yapısı Düzenlenen Faaliyetler Dağıtım İletim Rekabetçi Faaliyetler Perakende Satış Piyasası Perakende Satış Toptan Satış Piyasası Serbest Olmayan Tüketiciler Üretim Serbest Tüketiciler Serbest Tüketici Limiti Sıfırlandığında www.epdk.gov.tr

11. Öngörülen Piyasa Yapısı • Kanunun amaç maddesinde; “rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması” ibaresi yer almıştır. • Niçin tam rekabetçi piyasa yapısı?

12. Fiyat Tekel Fiyatı 9 Toplam Arz = Marjinal maliyet Tam rekabet firma talep eğrisi Marjinal Gelir= Piyasa Fiyatı Toplam Talep= Tekelci firma talep eğrisi Miktar 1000 Tam Rekabet üretim miktarı Tekel ve Tam Rekabetçi Yapı Karşılaştırma - Tekel Kaybı A B F Tam Rekabet Fiyatı 5 G E H Tekelci firma Marjinal Gelir 600 Tekel üretim miktarı

13. TEDAŞ TEDAŞ Dağıtım Dağıtım TEK TEİAŞ Dikey Entegrasyon TETAŞ TEAŞ Üretim, İletim, Ticaret Toptan Satış- Ticaret EÜAŞ 1994 2001 Üretim Elektrik Piyasası Geçiş Süreçleri İletim 1970 13

14. Reformun Kilometretaşları 14

15. Mevcut Piyasa Yapısı TETAŞ EÜAŞ Dağıtım ve Perakende Satış Şirketleri (Özel ve Kamu) Yİ-YİD-İHD ÖZEL ÜRETİCİ TOPTAN SATIŞ (ÖZEL) OTOPRODÜKTÖR İthalat İhracat İthalat TEİAŞ (İletim- Piyasa ve Sistem işletmecisi) SerbestOlmayan Tüketici Serbest Tüketici 15

16. Serbest Tüketici Uygulaması • 2009 yılında 480 MWh/yıl olan serbest tüketici limiti; • 28.01.2010 tarihli EPD Kurul Kararı ile 100 MWh/yıl. • 2009 yılı serbest tüketici uygulamasında teorik piyasa açıklık oranı % 49,2 olarak hesaplanmasına rağmen fiili açıklık oranı % 10,6. • 2010 Yılı Piyasa açıklık oranı (Teorik): % 63,3 16

17. Piyasa Hakkında Genel Bilgi Kurulu Güç (12/3/2010 itibariyle-MW) 17

18. Piyasa Hakkında Genel Bilgi Birincil Kaynaklara Göre 2009 Yılı Üretimi (MWh)

19. Piyasa Hakkında Genel Bilgi Kuruluşlara Göre 2009 Yılı Üretimi (MWh)

20. 2009 YILI İTHALAT-İHRACAT-TÜKETİM VERİLERİ 20

21. OSB- 4628/ Önemli Adımlar • 4/05/2006 tarihli 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu değişikliği ve 29/12/2006 tarihli “Organize Sanayi Bölgelerinin Elektrik Piyasası Faaliyetlerine İlişkin Yönetmelik”ile OSB’ler lisanslı piyasa aktörleri oldu. • Türkiye’de 822 bin çalışanı olan 262 OSB‘nin kapasite kullanım oranı yaklaşık %70, • EPDK’dan, OSB dağıtım lisansı alan 127 OSB bulunuyor. 21

22. 4628 ve OSB’ler • g) (Ek: 3/7/2005 – 5398/21. md.; Değişik: 10/5/2006-5496/2. md.) Organize Sanayi Bölgeleri: 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre kurulan organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla; onaylı sınırlar içerisinde 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre şirket kurma şartı aranmaksızın Kurumdan lisans almak koşuluyla dağıtım ve/veya üretim faaliyetlerinde bulunur.

23. 4628 ve OSB’ler • Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tüketim miktarına bakılmaksızın serbest tüketici sayılır.

24. 4628 ve OSB’ler • Organize sanayi bölgesi katılımcılarından serbest tüketici limitini aşan tüketiciler, organize sanayi bölgesine dağıtım bedeli ödemek kaydıyla tedarikçisini seçme hakkına sahiptir.

25. 4628 ve OSB’ler • Organize sanayi bölgeleri sınırları içerisinde olup, bedelsiz olarak veya sembolik bedel ile TEDAŞ'a devredilen tesislerin mülkiyeti ve işletme hakları üç ay içinde aynı bedelle ilgili organize sanayi bölgesine devredilir.

26. Henüz Lisans almayan OSB’lerin Kuruma zamanında lisans başvurusunda bulunması, Dağıtım şirketlerinden OSB içindeki tüketicilerin abone devir işlemlerini geciktirmeden almaları, OSB Dağıtım bedeli önerilerini Yönetmelikte belirtilen son tarihten (Ekim ayı sonu) önce mutlaka EPDK’ya sunmaları, 4628 sayılı EP Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerini eksiksiz olarak yerine getirme konusunda gayret göstermeleri. OSB’lere Tavsiyeler 26

27. Dengeleme ve Uzlaştırma Piyasası www.epdk.gov.tr

28. Yeni Organize Toptan Satış Piyasaları 28 Dengeleme ve Uzlaştırma Mekanizmasının Gelişimi 1. Mali Uzlaştırma Tebliği dönemi Aralık 2003 – Temmuz 2006 2. Geçici DUY ( G-DUY) dönemi: Ağustos 2006 – Kasım 2009 3. Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği (N-DUY) dönemi: Aralık 2009 – Nakdi uygulama.

29. Fiyat Oluşumları G-DUY’da ortaya çıkan Sistem Marjinal Fiyatlarının N-DUY’da oluşan Sistem Gün Öncesi Fiyatları ile Karşılaştırılması (Nisan - Haziran 2010) www.epdk.gov.tr

30. Fiyat Oluşumları Tertiplenmiş Marjinal Fiyat Eğrileri Nisan – Haziran 2010 (G-DUY ve N-DUY) www.epdk.gov.tr

31. Kurulu Güç Gelişimi (2005-2010) www.epdk.gov.tr

32. Hidrolik Kaynakların Elektrik Üretimindeki Paylarının Değişimi www.epdk.gov.tr

33. Fiyat Oluşumları N-DUY’da Oluşan SGÖF ve SMF’lerin Karşılaştırılması www.epdk.gov.tr

34. N-DUY Tertiplenmiş Fiyat Eğrileri (SGÖF ve SMF) www.epdk.gov.tr

35. 1 Kodlu YAL Hacimleri ve Ortalama Birim Fiyatlar www.epdk.gov.tr

36. 1 Kodlu YAL Hacimleri ve Ortalama Birim Fiyatlar www.epdk.gov.tr

37. SORULARINIZ Teşekkürler