IT50 4 Javascript MVC çerçeveleri

IT504Javascript MVC çerçeveleri Yrd. Doç. Dr. Yuriy Mishchenko

Plan • MVC nedir • Problem • Çözüm • Etkileşim modeli • Temel MVC örneği – öğrenci kayıt sistemi • Javascript MVC çerçeveleri temeli • Backbone • Nesneler ve özellikleri • RESTful arayüzleri • Örnek • Angular.js • Ana mantığı • Şablonlama kullanarak tasarım (HTML templating) • İfadeler ve direktivler (expressions and directives) • veri bağlamaları (data binding) • Yarışıcı rakamları tablosu örneği http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? • MVC bir yazılım geliştirme desenidir • MVC'de yazılım geliştirme işi, üç tipik bölüme başından ayrılır ve sonraki geliştirme bu üç bölüm çerçeve içerisinde gerçekleştirilir • MVC üç bölümü, • Model • Görünüm • Yönetici • MVC, ingilizcede Model-View-Controller demektir http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? • MVC çerçevesi şu ana problemlerine çözüm sağlamaya çalışır • Yazılımın kullanıcı arayüzü, tipik olarak yazılımın iş mantığından daha hızlı ve daha sıkca değişir ve değişebilir • Yazılım, tipik olarak aynı verileri birçok farklı şekilde göstermek zorunda ve bu tüm görünümler yazılımın verileri ile sync'te olmalı, yani verilerin değiştiğinde aynı zamanda güncelleştirilmelidir • Kullanıcı arayüzlerinin geliştirilmesi, tipik olarak farklı becerileri gerektiriyor ve aslı programcıdan farklı olan tasarımcı tarafından geliştirilir • Yazılımın ara yüzünün çalışması, tipik olarak iki faaliyetten oluşur – veri gösterme ve veri güncelleştirme • Yazılımın ara yüzleri, tipik olarak farklı cıhazlar için yeniden geliştirilmeli fakat iş mantığı bu süreçte değişmez • Yazılımın ara yüzü düzeltme, tipik olarak yazılımın iş mantığından daha zahmetli ve iş mantığından ayrıldığından faydalanır http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Bu problemlerin çözümü önermek için, MVC çerçeve yazılımın tipik olan veri ve iş mantığı, kullanıcı ara yüzü ve ikisinin etkileşimini ayarlanan yönetici fonksiyonları açıkça ayrıyor http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Model, ilgili veri içeren, yöneten, dışarı sunan, ve dışardan gelen talimatlara göre tutarlı şekilde güncelleştiren yazılım projesinin bir mödülü dür http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? View veya Görünüm, bilgi kullanıcıya göstermeyi kontröl eden ve kullanıcı ile etkileşimi ayarlayan yazılım projesinin mödülü dür http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Controller veya Yönetici, kullanıcının komutları yorumlayan ve modelde ve görünümde ilgili değişiklikleri yapmayı talep eden yazılım projesinin bir modülü dür http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Controller Model View http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Controller Model View Model, yazılımın verilerini ayarlar ve View'e gereken şekilde sunar http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Controller Model View View, kullanıcıya veri sunar ve kullanıcıdan komutları alır http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Controller, Model ve View arasındaki etkileşimi ayarlar Controller Model View http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? (Microsoft Developer Network MVC sayfası) : Önemli not yapılmalı: MVC çerçevesinde View ve Controller ikiside Modele bağlıdır. Ancak, model hem View hemde Controller'den bağımsızdır. Bu özellik, MVCdeki ayırmanın anahtar özelliği. Bu ayırma, modeli bağımsız geliştirme ve düzeltmeye önemli fırsat sağlar. http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Bu ayırma, birçok zengin internet uygulamalarında (RIAda) arka planına götürülür; aslında birçok kullanıcı arayüzü çerçevesi bu tüm rolları tek bir nesne olarak temsil eder. Ancak Web Uygumalarında bu ayırma – web tarayıcı View olarak ve sunucu skriptleri Controller olarak – başında ve çok açık şekilde mevcuttur. http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC nedir? Model-View-Controller,kullanıcı arayüzleri iş mantığından ayırmak için temel tasarım deseni dir. http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC Örneği: Öğrenci kayıt sistemi Örnek olarak, bir üniversitenin öğrenci kayıt sisteminin yazılımı geliştirme sürecini düşünelim MVC çerçeveye göre, bu geliştirme süreci baştan üç ayrı bölgeye ayrıldırılmalı http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC Örneği: Öğrenci kayıt sistemi • –(buradaki) Model - • Öğrenci bilgileri • Güncelleştirme yöntemleri • Bilgi yöntemleri http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC Örneği: Öğrenci kayıt sistemi • –(buradaki) Model - • Öğrenci bilgileri • Güncelleştirme yöntemleri • Bilgi yöntemleri Ayrıca Model, bunların bir kümesi veya kolleksiyon şeklinde organize edilecektir http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC Örneği: Öğrenci kayıt sistemi • –(buradaki) View – • Tüm öğrencileri tablo görünümü • Tek öğrenci bilgi görünümü • Para ödememiş öğrenci tablo görünümü • Öğrenci bilgi güncelleştirme görünümü • –(buradaki) Model - • Öğrenci bilgileri • Güncelleştirme yöntemleri • Bilgi yöntemleri http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC Örneği: Öğrenci kayıt sistemi • –(buradaki) View – • Tüm öğrencileri tablo görünümü • Tek öğrenci bilgi görünümü • Para ödememiş öğrenci tablo görünümü • Öğrenci bilgi güncelleştirme görünümü • –(buradaki) Model - • Öğrenci bilgileri • Güncelleştirme yöntemleri • Bilgi yöntemleri Görünümü seç • –(buradaki) Controller – • Controller yöntemleri Kullanıcının girişini al Görünüme bağlı veri güncelleştirme talepleri http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

MVC Örneği: Öğrenci kayıt sistemi Bu şekilde tasarlanan yazılım, MVC çerçevesi içinde tasarlanmıştır • –View – • Tüm öğrencileri tablo görünümü • Tek öğrenci bilgi görünümü • Para ödememiş öğrenci tablo görünümü • Öğrenci bilgi güncelleştirme görünümü • – Model - • Öğrenci bilgileri • Güncelleştirme yöntemleri • Bilgi yöntemleri • – Controller – • Controller yöntemleri Görünümü seç Görünüme bağlı veri güncelleştirme talepleri Kullanıcının girişini al http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Javascript MVC çerçeveleri Javascript MVC çerçeveleri, karmaşık RIA geliştirmede kullanılan web geliştirme çerçeveleridir Şu anda en pöpüler olan MVC çerçeveleri Backbone.js, Ember.js ve Angular.js http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Javascript MVC çerçeveleri • Backbone.js kullanarak geliştirilmiş siteleri • USA Today (gazet) • Hulu (online TV sitesi) • Foursquare (sosyal ağ sitesi) • Disqus (online yorumlama hizmeti) • Khan Academi (online eğitim hizmeti) • Diaspora (sosyal ağ sistemi) • Pandora (online radio sitesi) • ... http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Javascript MVC çerçeveleri • Ember.js kullanarak geliştirilmiş siteleri • Yahoo (İnternet portalı) • Zendesk (customer service hizmet sitesi) • Groupon (online kupon hizmeti) • Discourse (online yorumlama hizmeti) • Square (online ödeme hizmeti) • Livinsocial (sosyal ağ sitesi) • Yapp (mobile app geliştirme sitesi) • ... http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Javascript MVC çerçeveleri • Angular.js kullanarak geliştirilmiş siteleri (Google'nin Javascript MVC çerçevesi) • PS3 için YouTube sitesi (online video hizmeti) • Crunchinator (Chrunchbase blogu için veri incelenmesi) • Musik365 (online radio hizmeti) • Posse (online sosyal oyun) • openTaste (sosyal ağı sitesi • ... http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Javascript MVC çerçeveleri nedir? • Javascript MVC çerçeveleri genellikle • "Model" için kullanılacak özel bir nesne sunar • MVC'nin modellerinin temel yapıları tanımlar • Modelin özellikleri ayarlama aletleri sunar • AJAX kullanarak sunucu ile model verilerini indirme/yükleme/sync etme araçları sunar • View olarak HTML kullanılır • Controller için özel bir nesne sunar • Bu nesne modelin haline bağlı olayların bağlamayı yönetir • HTML parse (ayrıştırma) ve templating (şablonlama) yapar • Görünümleri ayarlar http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Javascript MVC çerçeveleri nedir? RIA Veriler • "model" nesnesi • temel yapıları • Özellikleri ayarlama aletleri • AJAX sunucu ile sync etme araçları • olay bağlama Görünümler • { HTML } Controller • olay bağlama • "controller" nesnesi • olay bağlama • HTML parsetme • Görünüm ayarlama http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Javascript MVC çerçeveleri nedir? RIA Veriler • "model" nesnesi • temel yapıları • Özellikleri ayarlama aletleri • AJAX sunucu ile sync etme araçları • olay bağlama Görünümler • { HTML } Controller • olay bağlama • "controller" nesnesi • olay bağlama • HTML parsetme • Görünüm ayarlama Javascript MVC çerçeveleri http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • Backbone.js, şu anda en pöpüler olan ve birçok büyük kurum tarafından kullanılan jMVC çerçevesi • Backbone.js, MVC geliştirmesi için birkaç temel nesne sağlar • Model • Collection • View • Router http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri Backbone "model" nesnesi, uygulamanın verilerinin modelleri tanımlamak için kullanılır Model nesnesi, verileri ve onlarla çalışan iş mantık fonksiyonları içermeli Model nesneleri genellikle toplu olarak bir Collection içinde kullanılır http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • TODO listesinde kullanılacak, TODO bir elemanını temsil eden model; • model üç özellikli todo elemanı tanımlar, default değerleri tanımlar, ve "toggle" bir eylemi tanımlar Todo= Backbone.Model.extend({ title: null, order: null, done: false, defaults: function() { return { title: "boştodo...", order: Todos.nextOrder(), done: false }; }, toggle: function() { this.save({done: !this.get("done")}); } }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • Model nesnesinin en önemli özellikleri: • .extend, model nesnesi üzerinde yeni genişletmiş bir modeli oluşturma • .initialize, ilgili nesne oluşturduğunda çalışacak yapıcı fonksiyon • .defaults, ilk değerlerinin atanması • .get/set, model attribütlerinin atanıp okunması • .has/unset/clear, model attribütlerinin ayarlanması • .id, model nesnesinin özel kimliği • .attributes, model nesnesinin özelliklerinin özgün hash'i • .sync/fetch/save, AJAX ve RESTfull arayüzü kullanarak sunucu ile modelinin sync edilmesi • .parse, sunucudan veri parse etmek için kullanılacak fonksiyon • ... http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri Bunlar dışında, .extend tanımı içinde herhangi javascript nesnesi gibi Backbone modellerinde yeni özellik ve yöntemler tanımlanabilir http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri Backbone "Collection" nesnesi, uygulamanın tüm modelleri toplu olarak içeren ve onlarla toplu olarak çalışmalara imkan sağlayan bir nesnesi dir http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • TODO listesini temsil edip, TODO elemanları içerecek TODO elemanlarının kolleksiyonu TodoList= Backbone.Collection.extend({ model: Todo, localStorage: new Backbone.LocalStorage("todos-backbone"), done: function() { return this.where({done: true}); }, remaining: function() { return this.where({done: false}); }, nextOrder: function() { if (!this.length) return 1; return this.last().get('order') + 1; }, comparator: 'order' }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • Collection nesnesinin en önemli özellikleri: • .extend, collection nesnesi üzerinde yeni genişletmiş koleksiyonun oluşturulması • .model, koleksiyonda içerilecek model nesnesi • .initialize, koleksiyonun oluşturulduğunda çalışacak yapıcı fonksiyonu • .sync/fetch/parse, koleksiyonun sunucuda depolanması ve okunması yöneten fonksiyonlar • .add/remove/reset, koleksiyona elemanları eklemek ve çıkartmak için kullanılan fonksiyonlar • .push/pop/shift/unshift, belirli düzende elemanları eklemek ve çıkartmak için kullanılan fonksiyonlar • .length, koleksiyonun boyutu • .sort, koleksiyonun sıralanması • .comparator, koleksiyonun elemanlarının sırasını belirtmek için kullanılan karşılaştırma fonksiyonu • .where/findwhere, attribute hash'i kullanarak koleksiyonda arama • ... http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri Backbone "View" nesnesi, MVC'nin görünümlerinden biraz farklı olan, RIA'nin arayüzü organize etmek için bir araçtır. HTML ve CSS direkt olarak ayarlamayan, Backbone view'leri var olan HTML yapılarının düzenlenmesi ve olaylar kullanarak modellere bağlanaması ayarlar http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • Bir arkadaş listesini ayrlayan uygulamanın View nesnesi AppView=Backbone.View.extend({ el: $("body"), initialize:function () { this.friends=new Friends( null, { view:this }); }, events: { "click #add-friend": "showPrompt", }, showPrompt:function () { varfriend_name= prompt("Who is your friend?"); varfriend_model=new Friend({ name:friend_name}); this.friends.add( friend_model ); }, addFriendLi:function (model) { $("#friends-list").append("<li>" +model.get('name') + "</li>"); } }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • View nesnesinin en önemli özellikleri: • .extend, view nesnesi üzerinde yeni view oluşturulması • .el, bu view tarafından ayarlanan sayfanın HTML elemanı • .initialize, oluşturulduğunda çalışacak yapıcı fonksiyonu • .events, view tarafından ayarlanan olayları • .template, view elemanında HTML şablonlama için kullanılacak şablonlama motoru • .render, model verilere göre ilgili HTML elemanı oluşturan fonksiyonu • ... http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • Backbone.js, RESTful arayüzleri üzerinde çalışan bir javascript çerçevesi • RESTful arayüzü, "/#/action/param/param" URL kullanarak haberleştirilen eylemler kullanan RIA-RIA veya RIA-sunucu iletişim bir model • RESTful isteklerinin örneği: • #help • #search/kiwis • #search/kiwis/p7 http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri Backbone, sunucu ile iletişimde RESTful arayüzünün kullanılmasını varsayır, mesela verileri veritabanına depolamak için veya veritabanından elde etmek için Aynı zamanda Backbone, RIA içinde farklı işlemlerin başlatılması için #-adresler kullanarak RESTful isteklerinin kullanılmasına imkan sağlar Bu tür istekleri yonlendirmek ve işletmek için, Backbone Router nesnesi kullanılır http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js temelleri • Backbone Router nesnesinin kullanımının örneği var Workspace = Backbone.Router.extend({ routes: { "help": "help", // #help "search/:query": "search", // #search/kiwis "search/:query/p:page": "search" // #search/kiwis/p7 }, help: function() { ... }, search: function(query, page) { ... } }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js örneği • TODO listesi uygulama (http://backbonejs.org/examples/todos/index.html) • Yapısı: • Model: TODO listesinin elemanı • Collection: TODO listesinin tüm elemanları • View • TODO listesinin elemanın görünümü • TODO listesinin görünümü http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

TODO listesinin eleman modeli Todo= Backbone.Model.extend({ defaults: function() { return { title: "boştodo...", order: Todos.nextOrder(), done: false }; }, toggle: function() { this.save({done: !this.get("done")}); } }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

TODO listesinin elemanının koleksiyonu TodoList= Backbone.Collection.extend({ model: Todo, localStorage: new Backbone.LocalStorage("todos-backbone"), done: function() { return this.where({done: true}); }, remaining: function() { return this.where({done: false}); }, nextOrder: function() { if (!this.length) return 1; return this.last().get('order') + 1; }, comparator: 'order' }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

TODO listesinin elemanının görünümü TodoView= Backbone.View.extend({ tagName: "li", template: _.template($('#item-template').html()), events: { "click .toggle" : "toggleDone", "dblclick .view" : "edit", "click a.destroy" : "clear", "keypress .edit" : "updateOnEnter", "blur .edit" : "close" }, initialize: function() { this.listenTo(this.model, 'change', this.render); this.listenTo(this.model, 'destroy', this.remove); }, render: function() { this.$el.html(this.template(this.model.toJSON())); this.$el.toggleClass('done', this.model.get('done')); this.input = this.$('.edit'); return this; }, toggleDone: function() { this.model.toggle(); }, edit: function() { this.$el.addClass("editing"); this.input.focus(); }, close: function() { var value = this.input.val(); if (!value) this.clear();else { this.model.save({title: value}); this.$el.removeClass("editing"); } }, updateOnEnter: function(e) { if (e.keyCode == 13) this.close(); }, clear: function() { this.model.destroy(); } }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

TODO listesi görünümü varAppView = Backbone.View.extend({ el: $("#todoapp"), statsTemplate: _.template($('#stats-template').html()), events: { "keypress #new-todo": "createOnEnter", "click #clear-completed": "clearCompleted", "click #toggle-all": "toggleAllComplete" }, initialize: function() { this.input = this.$("#new-todo"); this.allCheckbox = this.$("#toggle-all")[0]; this.listenTo(Todos, 'add', this.addOne); this.listenTo(Todos, 'reset', this.addAll); this.listenTo(Todos, 'all', this.render); this.footer = this.$('footer'); this.main = $('#main'); Todos.fetch(); }, render: function() { var done = Todos.done().length; var remaining = Todos.remaining().length; if (Todos.length) { this.main.show(); this.footer.show(); this.footer.html(this.statsTemplate({done: done, remaining: remaining})); } else { this.main.hide(); this.footer.hide(); } this.allCheckbox.checked= !remaining; }, addOne: function(todo) { var view = new TodoView({model: todo}); this.$("#todo-list").append(view.render().el); }, addAll: function() { Todos.each(this.addOne, this); }, createOnEnter: function(e) { if (e.keyCode != 13) return; if (!this.input.val()) return; Todos.create({title: this.input.val()}); this.input.val(''); }, clearCompleted: function() { _.invoke(Todos.done(), 'destroy'); return false; }, toggleAllComplete: function () { var done = this.allCheckbox.checked; Todos.each(function (todo) { todo.save({'done': done}); }); } }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

Backbone.js örneği • Arkadaş listesi uygulama (daha basit) (http://thomasdavis.github.io/2011/02/01/backbone-introduction.html) • Yapısı: • Model: Arkadaş kaydı • Collection: Tüm arkadaşlar • View: Arkadaş listesi http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

TODO listesinin eleman modeli Friend =Backbone.Model.extend({ name:null }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

TODO listesinin elemanının koleksiyonu Friends =Backbone.Collection.extend({ initialize:function (models, options) {this.bind("add", options.view.addFriendLi);} }); http://www.scinetcentral.com/~mishchenko/MIT504.html

IT50 4 Javascript MVC çerçeveleri