VII KONGRES BROKERÓW Mikołajki 2004 DZIAŁALNOŚĆ POLSKICH FIRM POŚREDNICTWA UBEZPIECZENIOWEGO

1. VII KONGRES BROKERÓW Mikołajki 2004 DZIAŁALNOŚĆ POLSKICH FIRM POŚREDNICTWA UBEZPIECZENIOWEGO PO PRZYSTĄPIENIU POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ KANCELARIA PRAWNICZA ZBIGNIEW JASIŃSKI, ANDRZEJ CHRÓŚCICKI I PARTNERZY UL. NOWY ŚWIAT 27, 00-029 WARSZAWA TEL. (+ 48 22 ) 82 64 624, TEL. KOM. 695 66 13 44 E-MAIL kancelaria.chroscicki@wp.pl

2. Jednolity rynek ubezpieczeniowy opiera się na zasadzie swobody osiedlania się i na zasadzie swobody świadczenia usług, określonych, między innymi, dwiema seriami dyrektyw mających zastosowanie odpowiednio do ubezpieczeń na życie - life insurance oraz do pozostałych ubezpieczeń osobowych i majątkowych - non-life insurance Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

3. Swoboda osiedlania się oznacza w praktyce możliwość zakładania przedsiębiorstw w danym kraju przez podmioty z innego kraju członkowskiego UE Zasada ta jeśli chodzi o ubezpieczenia została zawarta po raz pierwszy w stosownych dyrektywach wydanych w 1973 i 1979 r. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

4. Swoboda świadczenia usług, jest rozumiana jako możliwość oferowania przedsiębiorstwom z danego kraju członkowskiego UE wykonywania swej działalności na rzecz klientów z innego kraju członkowskiego bez konieczności ustanawiania tam swych oddziałów ( filii ), bądź jako prawo do nabycia usług w legalnie działających w innych krajach przedsiębiorstwach. Zasada ta w zakresie ubezpieczeń została po raz pierwszy zastosowana w dyrektywach z 1988 i 1990 r. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

5. Dyrektywa Rady 79/267/EWG z 5 marca 1979 r. w sprawie koordynacji ustaw, rozporządzeń i przepisów administracyjnych dotyczących podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie bezpośrednich ubezpieczeń na życie umożliwiała prowadzenie działalności przez towarzystwa ubezpieczeniowe odrębnie w każdym z dwóch działów, które miały zapewnić ochronę interesów ubezpieczonych na życie, poprzez separację prawną firm oferujących pozostałe ubezpieczenia. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

6. Dyrektywy Rady 88/357/EWG z 22 czerwca 1988 r. i 90/619/EWG z dnia 8 listopada 1990 r. w sprawie koordynacji ustaw, rozporządzeń i przepisów administracyjnych dotyczących ubezpieczeń bezpośrednich innych niż ubezpieczenia na życie i ustalenia przepisów ułatwiających skuteczną realizację swobody świadczenia usług wprowadziłyzasadę jednolitej licencji,zgodnie z którą licencja będzie wydawana przez władze kraju, w którym mieści się siedziba firmy ubezpieczeniowej. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

7. Zgodnie z tymi dyrektywami, przedsiębiorstwo mające swoją siedzibę w jakimkolwiek kraju członkowskim UE ma prawo sprzedawania wszystkich swoich produktów na obszarze wszystkich krajów członkowskich, przy czym przedsiębiorstwo to podlega nadzorowi władz kraju swej siedziby ( home country control ) Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

8. Polskie ustawodawstwo ubezpieczeniowe zostało częściowo dostosowane do przepisów prawa wspólnotowego, poprzez uchwalenie przez Sejm w dniu 22 maja 2003 r., czterech ustaw ubezpieczeniowych, które w swoich rozwiązaniach implementują częściowo normy prawa wspólnotowego. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & Andrzej Chróścicki

9. Przejawem dostosowania systemów prawnych w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego jest ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym, która częściowo uwzględnia przepisy Dyrektywy 2002/92/EC z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego. Dyrektywa ta wchodzi w życie w dniu 15 stycznia 2005 r. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

10. Sejm w dniu 2 kwietnia 2004 r. uchwalił ustawę o zmianie i uchyleniu niektórych ustaw w związku z uzyskaniem przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej. Na mocy tej ustawy proponuje się w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym wprowadzić zmianę w jej tytule poprzez dodanie odnośnika w brzmieniu: „Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji transpozycji dyrektywy 2002/92/WE z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego ( Dz. Urz. WE L 9 z 15.01.2003, str. 3 i n. ).” Informacja o transpozycji wskazanej Dyrektywy oznacza, iż Dyrektywa ta będzie transponowana do ustawodawstwa polskiego w zakresie regulacji ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym - nie oznacza zaś, iż ustawa ta wyczerpuje dyspozycję przepisów Dyrektywy. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

11. Ustawa ta, której jedynymi normami prawnymi są normy nakazujące dodanie do tytułów poszczególnych ustaw odnośników: precyzujących, które Dyrektywy są wdrażane w przepisach tych ustaw, sugeruje, że treść przepisów tych ustaw jest zgodna z treścią wskazanych Dyrektyw. Tymczasem jest to oczywista nieprawda, czego przykładem jest chociażby ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

12. Zgodnie z zasadą swobody świadczenia usług ubezpieczeniowych Krajowyzakład ubezpieczeń może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium państwa członkowskiego UE, bez konieczności uzyskiwania zezwolenia organu nadzoru danego państwa. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

13. W takim przypadku działalność takiego zakładu podlega nadzorowi polskiego organu nadzoru to jest Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

14. Zagranicznyzakład ubezpieczeń z państwa członkowskiego UE może wykonywać działalność na terytorium Polski, bez zezwolenia KNUiFE, jeżeli uzyskał odpowiednie zezwolenie na wykonywanie tej działalności w państwie, w którym ma siedzibę. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

15. W zakresie działalności ubezpieczeniowej w Polscezagraniczny zakład ubezpieczeń podlega nadzorowi właściwego organu państwa członkowskiego UE, w którym ma swoją siedzibę. Zagraniczny zakład ubezpieczeń z państwa członkowskiego UE , wykonujący działalność na terytorium Polski, jest obowiązany stosować prawo polskie, chyba że co innego wynika z umowy międzynarodowej, której Polska jest stroną. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

16. Za zobowiązania z tytułu wykonywanej działalnościzagraniczny zakład ubezpieczeń odpowiada całym swoim majątkiem. Zagraniczny zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność na terenie Polskipoprzez oddział lub w inny sposóbpo spełnieniu wymogów określonych przez prawo polskie. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

17. Rezydenci oraz nierezydenci podejmujący działalność gospodarczą na terytorium Polski mogą zawierać umowy ubezpieczeniowe także z zagranicznymi zakładami ubezpieczeń któregoś z państw członkowskich, nieprowadzącymi działalności w Polsce. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

18. Zgodnie z obowiązującą w chwili obecnej ustawą o pośrednictwie ubezpieczeniowym zarówno agent wpisany do rejestru agentów, jak i broker ubezpieczeniowy posiadający zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej, mogą wykonywać działalność agencyjną lub brokerską na terytorium innego państwa członkowskiego UE, po zawiadomieniu polskiego organu nadzoru o zamiarze wykonywania tej działalności poza terytorium Polski. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

19. Organ nadzoru w terminie 30 dni od powiadomienia przez agenta lub brokera o zamiarze wykonywania działalności na terenie innego państwa członkowskiego UE ma obowiązek przekazać organowi nadzoru tego państwa członkowskiego informację o wpisie agenta do rejestru agentów lub o posiadaniu przez brokera zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

20. Agent lub broker ubezpieczeniowy,mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim UE,może wykonywać działalność agencyjną lub brokerską na terytorium Polski jeżeli jest wpisany do odpowiedniego rejestru w tym państwie. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

21. Agent lub broker ubezpieczeniowy, który zamierza podjąć działalność agencyjną lub brokerską na terytorium Polski ma obowiązek powiadomić o tym organ polskiego nadzoru. Agent lub broker mogą rozpocząć działalność po uzyskaniu przez organ nadzoru informacji od organu nadzoru państwa macierzystego w wpisie agenta lub brokera do właściwego rejestru. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

22. Kraj Pracownicy Agenci Brokerzy Sieć zewnętrzna Inne Austria 26,4% 3,9% 15,1% 52,1% 2,6% Belgia 2,4 4,8 35,4 41,1 16,3 Dania 11,1 49,0 9,3 19,0 11,6 Hiszpania - 17,7 2,7 73,1 6,5 Finlandia 98,0 - 2,0 - - Francja 17,0 9,0 9,0 60,0 5,0 W. Brytania 25,0 2,5 62,2 8,1 2,2 Irlandia 19,0 21,0 55,0 - 5,0 Włochy 9,2 27,2 1,2 62,4 - Holandia 16,0 5,0 50,0 19,0 10,0 Portugalia 3,5 12,3 0,7 82,5 1,0 Kanały dystrybucji ubezpieczeń na życie w wybranych krajach członkowskich U E.

23. Zdaniem wielu ekspertów rynku ubezpieczeniowego polskie zakłady ubezpieczeń i polscy pośrednicy ubezpieczeniowi mogą nie obawiać się konkurencji na polskim rynku ubezpieczeń po przystąpieniu Polski do UE, tak zarówno ze strony zagranicznych zakładów ubezpieczeń, jak też zagranicznych pośredników ubezpieczeniowych. Koronnym argumentem przytaczanym w tych poglądach jest fakt, iż większość dużych zagranicznych zakładów ubezpieczeń prowadzi już działalność na polskim rynku ubezpieczeniowym od kilkunastu lat. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

24. Moim zdaniem, pogląd te nie jest całkowicie zgodny z rzeczywistością albowiem zakłada niesłusznie element pewnej stałości rynku. Obraz potencjalnej konkurencji dla polskich zakładów Ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych przedstawiają Dwie tabele. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

25. Kraj Liczbazakładów ubezpieczeń na życie Austria 41 Belgia 68 Niemcy 126 Dania 92 Hiszpania 121 Finlandia 19 Francja 135 Wielka Brytania 240 Grecja 35 Irlandia 40 Włochy 97 Luksemburg 64 Holandia 116 Portugalia 35 Szwecja 39 Razem 1268 Tabela 1. Liczba zakładów ubezpieczeń na życie w krajach UE

26. Kraj Nr 1 Nr 2 Nr 3 Nr 4 Nr 5 Udział w rynku pięciu największy. Zakładów Tabela 2. Największe zakłady ubezpieczeń w krajach UE Austria Raiffeisen Sparkassen-Versicherun Wiener Stadtische Generali Versicherun UNIQA Personen 50,4% Belgia Fortis KBC Axa Royale Belge Les AP SMAP 72,9% Niemcy Allianz Winterhur Leben R+V Aachener und Munchener Deutscher Herold 30,8% Dania PFA Pension Danica Tryg Baltica Kommunernes Codan 54,8% Hiszpania BBVA SEGUROS Vidacaixa Mapfre Vida Caja Madrid BCH Vida 37,5% Finlandia VarmaSampo Ikmarinen Tapiola Pension Fennia Pension Verdandi Pension 99,7% Francja CNP AXA Predica BNP/Paribas AGF 54,4% Wielka Brytania Barclays Life CGNU Prudential Lloyds TSB Standard Life 48,9% Grecja Interamerican Life Ethniki Nationale-Nederlanden Aspis Pronia AIG Life-Alico 70,1 % Irlandia Irish Life Ark Life Hibernian Life Lifetime Friend First 71,9% Włochy Alleanza Assicurazioni Assicurazioni Generali Inst. Nazionale Ass. Ni. Roma Vita Mwdiolanum Vita 27,2 Luksemburg Lombard International Investlife Paneurolife Scottish International Euresa Life 54,6% Holandia ING Aegon Interpolis Achmea DLL-N-O 58,7% Szwecja Skandia SPP SEB Robur LF-group 74,3%

27. Należy sobie zadać pytanie w oparciu o jakie zasady prawa wspólnotowego będą prowadziły działalność polskie podmioty z sektora usług finansowo – ubezpieczeniowych po dniu 1 maja 2004 r. ? Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

28. Jedną z czterech podstawowych swobód realizowanych w ramach wewnętrznego rynku UE jestzasada swobody świadczenia usług. Swoboda świadczenia usług została uregulowana wart. 49-55 Traktatu Wspólnoty Europejskiej. Z przepisu art. 51 TWE wynika, że swoboda świadczenia usług ubezpieczeniowych i bankowych związanych z przepływem kapitału, musi być realizowana w zgodzie z zasadą swobody przepływu kapitałów. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

29. Przepisart. 50TWE wyklucza możliwość jednoczesnego korzystania przez podmioty wspólnotowe ze swobody świadczenia usług i z innych swobód przewidzianych Traktatem. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

30. Przepisart. 56 Traktatu stwierdza, żezakazane są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między państwami członkowskimioraz między państwami członkowskimi a państwami trzecimi a także, że zakazane są wszelkie ograniczenia w płatnościach między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi a państwami trzecimi. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

31. Niezależnie od tego, czy usługi finansowe i ubezpieczeniowe korzystają ze swobody przepływu kapitału czy swobody świadczenia usług podstawowe pojęcia związane z usługami w tym zakresie wywodzą się z zasady swobody świadczenia usług. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

32. W rozumieniu prawa wspólnotowego ( TWE ) przez usługi rozumie się świadczenie wykonywane z reguły odpłatnie. Charakter odpłatny działalności usługowej nie zawsze oznacza, że za usługę musi zapłacić bezpośredni konsument. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

33. Koniecznym elementem stanu faktycznego w przypadku świadczenia usług podlegających prawu wspólnotowemu jest element trans graniczny,który oznacza, że sytuację faktyczne o charakterze całkowicie wewnątrzkrajowym nie podlegają prawu wspólnotowemu o swobodzie świadczenia usług. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

34. Element trans graniczny oznacza, że usługodawca i usługobiorca są podmiotami pochodzącymi z dwóch różnych państw członkowskich. Możliwe jest także, że ze względu na szczególny charakter świadczonych usług, granicę przekracza sama usługa. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

35. Element trans graniczny przy świadczeniu usług może wystąpić w czterech formach:  forma pierwsza,zwana czynną swobodą świadczenia usług ma miejsce wtedy, gdy usługodawca pochodzący z jednego kraju członkowskiego i prowadzący w nim stałą działalność gospodarczą przemieszcza się czasowo do innego kraju członkowskiego w celu wykonania tam usługi. Z taką sytuacja możemy mieć do czynienia, gdy pośrednik ubezpieczeniowy będący obywatelem jednego państwa członkowskiego, przemieszcza się do innego państwa członkowskiego w celu sprzedaży polisy ubezpieczenia na życie --klientowi będącemu obywatelem państwa goszczącego, Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

36. Forma drugato bierna swoboda świadczenia usług, która polega na tym, że usługobiorca z jednego państwa członkowskiego przemieszcza się do innego państwa członkowskiego, w którym posiada swoją siedzibę zawodową usługodawca, w celu skorzystania tam z usług świadczonych przez usługodawcę. Z taką sytuacją mamy do czynienia wówczas w przypadku pośrednictwa ubezpieczeniowego lub finansowego gdy obywatel jednego państwa członkowskiego przemieszcza się do drugiego państwa członkowskiego w celu zakupu polisy obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdów mechanicznych lub zakupu jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

37. Trzecia formaświadczenia usług występuje wówczas, gdy granice przekracza sama usługa. Do sytuacji mieszczących się w tym stanie faktycznym możemy zaliczyć przypadek, w którym przez granicę przesyłana jest ekspertyza brokerska zamówiona przez obywatela jednego państwa członkowskiego u brokera mającego siedzibę w innym państwie członkowskim, Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

38. Czwarta formaswobody świadczenia usług została określona przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości, który uznał za swobodę świadczenia usług również taką sytuację gdy oba podmioty to jest usługodawca będący obywatelem jednego państwa członkowskiego i usługobiorca, będący obywatelem drugiego państwa członkowskiego znajdują się w państwie trzecim, w którym świadczona jest usługa. Jeżeli pośrednik ubezpieczeniowy jest obywatelem polskim a klient nabywający polisę ubezpieczenia obywatelem francuskim, zaś sprzedaż polisy ubezpieczeniowej następuje w Szwecji. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

39. Drugim istotnym elementem przy świadczeniu usług na jednolitym rynku wewnętrznym UE jest element czasu. Działalność usługowa charakteryzuje się tym, że jest wykonywana na terytorium państwa goszczącego czasowo, mając charakter przejściowy. Świadczenie usług musi mieć z góry określony początek i koniec. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

40. Zgodnie z Traktatem Unii Europejskiejnie można jednocześnie powoływać się na różne swobody. Nie jest możliwe jednoczesne powoływanie się przez jakikolwiek podmiot na dwie zasady jednocześnie z tego powodu, że mogłoby to prowadzić do obchodzenia surowszych przepisów dotyczących swobody przedsiębiorczości na rzecz bardziej liberalnej regulacji dotyczącej swobody świadczenia usług. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

41. Swoboda przedsiębiorczościjest sformułowanawart. 43Traktatu i oznacza zakaz ograniczania swobody przedsiębiorczości obywateli jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

42. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

43. Z zastrzeżeniem przepisów dotyczących swobody przepływu kapitałów,swoboda przedsiębiorczościobejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami, na warunkach określonych przez ustawodawstwo państwa przyjmującego dla własnych obywateli. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

44. Należy mieć na uwadze,że w przypadku usług pośrednictwa finansowego i ubezpieczeniowego, przepis art. 58 ust. 1 i 2 TWE stwierdza, że art. 56 Traktatu zawierający zakaz wszelkich ograniczeń w przepływie kapitału, między państwami członkowskimi, nie narusza prawa państw członkowskich do: - stosowania odpowiednich przepisów ich prawa podatkowego traktujących odmiennie podatników ze względu na różne miejsce zamieszkania lub inwestowania kapitału, -    • -  podejmowania wszelkich środków niezbędnych do zapobiegania naruszeniom ich ustaw i aktów wykonawczych, zwłaszcza w sferze podatkowej i w dziedzinie nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami finansowymi lub ustanowienia procedur deklarowania przepływu kapitału do celów informacji administracyjnej bądź statystycznej, lub podejmowania środków uzasadnionych powodami związanymi z porządkiem publicznym lub bezpieczeństwem publicznym. • Kancelaria Prawnicza • Z. Jasiński & A. Chróścicki

45. Niezależnie od kwestii w oparciu o jaką zasadę polscy pośrednicy finansowi lub ubezpieczeniowi prowadziliby swoją działalność w innym kraju członkowskim UE, to jest czy w oparciu o zasadę swobody świadczenia usług, czy w oparciu o zasadę swobody przedsiębiorczości realizowaną w ramach swobody przepływu kapitałów, powstaje problem, gdy podmiot mający siedzibę w Polsce świadczy usługi w innym kraju członkowskim, i w tym celu czasowo przemieszcza do kraju goszczącego, również swoich pracowników. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

46. Jeżeli polski pośrednik finansowy lub ubezpieczeniowy będzie prowadził działalność pośrednictwa w innym kraju członkowskim UE, to może on zatrudnić w ramach prowadzenia tej działalności, na terenie tego innego kraju członkowskiego, dowolną liczbę osób mających miejsce zamieszkania i obywatelstwo polskie. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

47. Trybunał Sprawiedliwościw orzeczeniu w sprawie Binsbergen(sprawa 33/74, Van Binsbergen v. Bestuur van de Bedrijfsvereniging voor de Metaalnijverheid, Zb.Orz.1974, s. 1299 ) stwierdził, iż: przepisy Traktatu zakazujące państwom członkowskim  stosowania ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług na  terytorium WE, a więc dotyczące zasady traktowania narodowego  usługodawców przez państwa członkowskie, mają charakter  jasny, precyzyjny, konkretny i nadający się do bezpośredniego  wykonania bez wydawania przepisów wykonawczych. Za całkowicie bezpodstawny ETS uznał wymóg posiadania siedziby na terytorium państwa goszczącego przez usługodawcę. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

48. Jaki jednak będzie stan prawny w zakresie usług pośrednictwa finansowego i ubezpieczeniowego w sytuacjach, gdy niektóre normy prawa polskiego, nie będą zgodne z odpowiednimi normami prawa wspólnotowego ? Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

49. W wielu wypadkach sądy polskie będą zmuszone dokonywać oceny prawa polskiego pod kątem jego zgodności z prawem wspólnotowym i w przypadku stwierdzenia rozbieżności między konkretnymi normami prawnymi stosować normy prawne prawa wspólnotowego. Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki

50. Dotychczasowe doświadczenia krajów członkowskich UE  wskazują, iż przy rozstrzyganiu niezgodności między prawem  krajowym a prawem wspólnotowym, zazwyczaj kierowano się w  poszczególnych krajach członkowskich dwoma zasadami prawa  wspólnotowego, a mianowicie: -zasadą bezpośredniego skutku - zasadą pierwszeństwa Kancelaria Prawnicza Z. Jasiński & A. Chróścicki