Beestachtige lessen en fabelachtige vertellingen van Hans Teeuwen tot Willem die Madocke makede

1. Beestachtige lessen en fabelachtige vertellingen van Hans Teeuwen tot Willem die Madockemakede Lessenreeks Bij beesten in de leer in het spoor van de vos Erwin Mantingh(UU), Groningen 25/1/13

2. 1. Hans Teeuwen, Kiekerjan(1995)Beestachtige les & fabelachtige vertelling

3. Van Hans T. naar Willem (DMM)?Hoe en waarom? Datkan op eenzinvollemanier, als je • een continue traditie van fabelachtige vertellingen (aan)toont • genrebesef (fabel, dierdicht) kweekt • het interpretatiekader van leerlingen verruimt • leerlingen laat nadenken over interpretatie en moraal van dierenverhalen • oude teksten lichter verteerbaar wilt maken

4. Opzet workshopIn twee ‘leergangen’ • introductie met ‘Kiekerjan’ • kennismakingmet mogelijklesmateriaal • u bedenkt uw eigen lesopzet/-idee • u wisselt lesideeën uit • één lessenreeks in vogelvlucht* • nabespreking en vooruitblik * Het lesmateriaal is digitaal te krijgen.

5. Een kleine Reinaert-peiling vooraf Vanden vos Reynaerdebehandel ik op school… • marginaal(daarom zit u hier…) • basaal(enige aandacht in enigerlei vorm) • centraal(voornaamste Middelnederlandse werk) • integraal(hele tekst lezen en bespreken) • sacraal (in het Middelnederlands) • in rap-taal(in de uitvoering van Charlie May) * • heel speciaal(anders dan genoemd)

6. 2. Vossen in aloude fabelsDe raaf en de vos bij Aisopos en Esopet

7. 3. Hedendaagse fabelsVan kinderfabel tot actuele fabel

8. 4. De vos in Der naturen bloemeMiddeleeuwse dierenkennis Jacob van Maerlant, Der naturen bloeme • middeleeuwse natuurencyclopedie • dierenkennis in de 13e eeuw • de natuur als Gods boek • de vos als waarschuwing • de vos als geneesmiddel De listige vos Lessen van de natuur Vos en ijs

9. 5-8: ViermaalbeginReynaertin stripin rapin contextin codex

10. 9. Moderne vossengedichten Ingmar Heytze, Vos onder ijs Deze winter, bij het schaatsen: vos onder ijs. Twee glazen ogen keken op alsof hij zo omhoog zou springen met open bek als het plotseling zomer werd. Ik vlucht voor honderd boeren. Water breekt. Ik zwem mij langzaam dood. Er is geen hoop, geen ademnood voor het langst. Ik voel niet eens meer angst. Mijn laatste woorden zijn gedacht ik kan niet meer en spreken gaat niet hier. Het is eenzaam. Aan deze kant. Van het papier. Het is zo eenzaam hier. RamseyNasr, vos (stand van de unie) vos ben ik bijt ze de strot zonder te koken eet kippen op schele kippen kuttekippen struikelkont vol eieren wees dan ook geen kip wees vos wees vos! dus geef over koning krop makenomistake over & op voor laatste maal eet kip weesvos & god bles vos Vos (stand van de unie) - YouTube

11. Brainstorm lesidee (in tweetallen)met ten minste één Reinaert-versie en fabel Werkwijze a) Kies een doelgroep voor uw les(senreeks): havo 3 of 4, of vwo 3/4/5 b) Bepaal het doel van de les(senreeks) c) Maak een beredeneerde selectie uit het materiaal d) Brainstorm over een of meer opdrachten die passen bij het gekozen niveau en bedenk hoe u het materiaal wilt (laten) gebruiken N.B. Noteer individueel puntsgewijs de keuzes bij a-d!

12. Lessenreeks: waartoe, hoe, waarmee?(volgt één van de vele vossensporen) • Doelen: tonen literaire traditie, kweken genrebesef, nadenken over interpretatie(s), bevorderen waardering via eigentijdse vormen • Didactiek: klassikaal en vrij, min. 2 lessen • Materiaal: werkbladen, handleiding, artikel • Andere benodigdheden: dvd Hans Teeuwen en boekje Reinaert de vos… gerapt met cd.

13. I. De fabelachtigeKiekerjanvan Hans Teeuwen

14. Vos en raaf (en een vogelverschrikker) Teeuwens vertelling Opbouw in 3 scènes Afloop en moraal Humor Andere dierenverhalen Kinderboek, strip en film Publiek: jong en/of oud Vergelijking Overeenkomsten Publiek Voorspelbaar?

15. II. Vossen en fabels Driemaal ‘Vos en raaf’ • Verhaallijn en moraal • Vergelijken versies • Kenmerken genre fabel Fabel vos en kippen Remco Campert • Vgl. met ‘Kiekerjan’ • Koppeling genre fabel

16. III. Leerzame vossen? De vos in Der naturen bloeme • middeleeuwse natuurecyclopedie • soorten kennis • lessen van de natuur Leren van sprekende dieren? • tegen (Willem van Affligem) • voor (Esopet) • kracht en charme

17. IV. Wrede lessen van de vos Reinaert de vos… gerapt • Door Charlie May • Bewerking hele werk (half uur) • Inclusief hoofdlijn verhaal, rijm, humor, les, karaktertekening m.b.v. intonatie • Exclusief proloog, Middelneder- lands, details • Beluisteren met tekst in beeld of uitvoering op school! • Waardig alternatief

18. V. Beestachtige lessen in het spoor Van den vos Reynaerde • De raadselachtige Reinaert (auteur, datering, Madoc) • Dierdicht en satire • Eind goed, al goed? • Wrede les van Willem en Hans • Essayistische slotopdrachten Piep!

19. De fabel dood? • ‘Er zijn veel redenen om over dieren te schrijven. Meer dan tien miljoen. Zoveel soorten zijn er. Maar de beste reden is luiheid. Kies een diersoort en je krijgt er zijn hele hebben en houden bij. Neem een vos als personage en je hoeft niet meer uit te weiden over zijn sluwheid, de gladheid van zijn praatjes, de charme van bedrog. De schrijver bespaart zich alinea’s karakterbeschrijving – zijn held is al van vlees en bloed – de lezer kan een kwartiertje iets anders gaan doen.’ • (Midas Dekkers) • Lang leve de fabel…-achtige vertelling!

20. Beest- en fabelachtig lesmateriaal (deels beproefd en nog in ontwikkeling)* • Vwo-4/5 Beestachtige lessen en fabelachtige vertellingen van Hans Teeuwen tot Willem die Madockemakede. Bij beesten in de leer in het spoor van de vos • Vwo-4/5 (Vlaamse versie met salamander- vertelling van Wim Helsen i.p.v. ‘Kiekerjan’) * Nog in ontwikkeling, (komt) digitaal beschikbaar (met handleiding), is voor verbetering vatbaar en plooibaar

21. Een kleine Reinaert-peiling achteraf Vanden vos Reynaerdebehandel ik voortaan… • marginaal(u zat hier voor niets…) • basaal(enige aandacht in enigerlei vorm) • centraal(voornaamste Middelnederlandse werk) • integraal(hele tekst lezen en bespreken) • sacraal (in het Middelnederlands) • in rap-taal (in de uitvoering van Charlie May) • heel speciaal(anders dan genoemd)

22. P.S. Er is nog zo véélméér fabelachtigs! Sjakie Schildpad op YouTube