160 likes | 513 Views
Dialetti italiani. settentrionali – północne centromeridionali- środkowo- południowe. Podział Włoch na główne grupy dialektalne. Settentrionali Używane w całych północnych Włoszech do linii La Spezia-Rimini. Gallo-italici Piemonte; Liguria; Lombardia; Emilia-
E N D
Dialettiitaliani settentrionali– północne centromeridionali-środkowo- południowe
Settentrionali Używane w całych północnych Włoszech do linii La Spezia-Rimini • Gallo-italici • Piemonte; • Liguria; • Lombardia; • Emilia- • Romania • isole in Basilicata, Sicilia Istriani • Veneti • Veneto • Trentino • Venezia
Dialetticentromeridionali Używane na południe od linii La Spezia-Rimini • Toscani; • Corsi – Corsica • Mediani – Roma, Marche, Umbria, Lazio, Abruzzo; • (alto)meridionali – na południe od linii Roma-Ancona: Calabria, Puglia (esclusa la penisolasalentina), Sicilia, Basilicata, Campania, Lazio
Dialekty północne to grupa języków romańskich zachodnich, do których zaliczają się również: portugalski, hiszpański, francuski, kataloński. Dialekty południowe to grupa języków romańskich wschodnich, w skład której wchodzi także język rumuński. Dialekty toskańskie umiejscawia się pomiędzy powyższymi grupami.
Cechy fonetyczne dialektów północnych : • udźwięcznienie spółgłosek bezdźwięcznych w pozycji międzysamogłoskowej: fratello-fradel; • rzadkie występowanie podwójnych spółglosek: bello – belo; brutto – bruto, gatta – gata; • wypadanie ostatnich nieakcentowanych samogłosek: fuoco – fög;pang - pane Dialekty gallo-italskie posiadają samogłoski charakterystyczne dla języka francuskiego: lüna, fög.
PIEMONTE:beive(bere); giuvu (giovane); • a cantu (loro cantano); • rua(ruota); caval, cavai(cavallo) • LOMBARDIA:nef (neve); om (uomo); • bianc(bianco); mis (mese) • hul(sole); iodisi(iodico); • LIGURIA:pesciu(pesce);pescuei(pescatori) • mandilu(fazzoletto); sö(sorella) • ciamà(chiama); ciätu (pettegolezzo)
Cechy fonetyczne dialektów toskańskich • obecność siedmio-samogłoskowego systemu (e, o – otwarte, zamknięte) • gorgia toscana– zjawisko polegające na przydechowej wymowie spółgłosek zwartych bezdźwięcznych w pozycji międzysamogłoskowej, dotyczy to głównie fonemów /p/, /t/, /k/: • capo – capho, prato – pratho, amico - amiho
sono andaho(sono andato); • bäco, cäso, mäno(zjawisko palatalizacji samogłoski „a”); • ffoho, cuosa(fuoco, cosa); • manicare(mangiare); toppa(serratura)
Cechy fonetyczne dialektów południowych • częsta obecność na końcu wyrazów nieokreślonej samogłoski przypominającej angielską schwa; • zjawisko metafonii, czyli nietypowa wymowa przez „u” i „i” samogłosek „o” i „e” „i” pod wpływem innej samogłoski: russu-rosso, misi – mesi, quistu-questo • asymilacja, czyli upodobnienie się spółgłosek: quanno-quando , gamma-gamba; • udźwięcznienie spółglosek po „n”, „l’ i „r”: trenda – trenta, jango-bianco, aldare-altare;
LAZIO • dienti, vecchiu, vinti, vidi(denti, vecchi, venti, vedi); • moito(molto); vocca(bocca), vraccio(braccio); • bardasso(ragazzo), pedalini(calzini); turturu(bastone); • CAMPANIA (NAPOLI) • catina, vuci, ligna, nivi(catena, voci, legna, neve); • chella, chillë(quella, quello), fuochë(fuoco); • avitë(avete), vinnë(vendi), • bbracc’ (braccio), jangë(bianca), vaivëre(bere) • pelë(piede), vagno, varva(bagno, barba);
PUGLIA • chistu, chista(questo, questa); • chiäine(piena), liucë(luce), criutë(crudo); • foichë(fico), soulë(sole), sira, seirë(sera); • a lampede(a piedi), vagnona, vagnone(ragazza/o); • Beddhu, beddha(bello, bella); • SICILIA • tenere (w znaczeniu „avere”): iotengounacasa; • quaciu(quattro), fenescia(finestra), chiù (più); • sciuri , hiuri (fiore), quannu (quando), ancilu(angelo); • cririri(credere), dumani(domani), • addumari(accendere); asg’ (aceto)
Autonomiczne systemy językowe • ladino /Dolomity/ • friulano • Sardo
Mniejszości językowe we Włoszech • niemiecki /Górna Adyga/; • prowansalski /Piemont/; • słoweński /Venezia-Giulia, Istria/; • chorwacki /Molise/; • albański /kolonie albańskie w płd. Włoszech/ • grecki /griko –Salento/ • kataloński /Sardynia/
http://www.youtube.com/watch?v=5yCtSlac89k http://www.youtube.com/watch?v=Mq1wJcQlDZY http://www.youtube.com/watch?v=LsTQM4t76r8&feature=related http://www.youtube.com/watch?v=hWpZjDhRNlA http://www.youtube.com/watch?v=G_jTsfRfF3U&feature=related http://www.youtube.com/watch?v=R5N4FxFpQ6I&feature=related