610 likes | 1.76k Views
DOSTĘP NACZYNIOWY DO ŻYWIENIA POZAJELITOWEGO 2011 (Polska Szkoła Żywienia i Metabolizmu) Teresa Korta II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Warszawski Uniwersytet Medyczny. ŻYWIENIE POZAJELITOWE. dożylny wlew aminokwasów 5-15% glukozy 10-40% emulsji tłuszczowej 10-20%
E N D
DOSTĘP NACZYNIOWY DO ŻYWIENIA POZAJELITOWEGO2011(Polska Szkoła Żywienia i Metabolizmu)Teresa KortaII Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Warszawski Uniwersytet Medyczny
ŻYWIENIE POZAJELITOWE • dożylny wlew • aminokwasów 5-15% • glukozy 10-40% • emulsji tłuszczowej 10-20% • elektrolitów (Na, K, Ca, Mg, Cl, P) • pierwiastków śladowych (Cu,Co,F,Fe, I, Mn,Mo,Zn,Cr,Se, V) • witamin • wody
WLEW ROZTWORU WYSOKOOSMOLARNEGO • Drażnienie śródbłonka • Zmiany zakrzepowo-zapalne • Postępowanie • Osmolarność <700 mosmol/l • Niskostężone komponenty • Dostęp obwodowy • Szybkie mieszanie z krwią • Dostęp centralny
DOSTĘP OBWODOWY • Wskazania • Krótki czas żywienia • Zaburzenia krzepnięcia • Niedostępność żyły centralnej • Przepływ wokół kaniuli? • Zagrożenia • Ból • Zmiany zapalno-zakrzepowe
DOSTĘP OBWODOWY • Zagrożenia • Ból • Zmiany zapalno-zakrzepowe • Zasada • Spływ żyły głównej górnej • Wymiana co 24-48 godzin • Obniżanie osmolarności roztworu • Opieka nad dostępem • Jak nad dostępem centralnym • Jałowość • Opatrunek
DOSTĘP CENTRALNY • Do żyły głównej górnej • Do żyły głównej dolnej • Przepływ ~2000 ml/’
WSKAZANIA DO CEWNIKOWANIA ŻYŁY GŁÓWNEJ • Diagnostyka hemodynamiczna, OCŻ • Toczenie płynów drażniących (ŻP, chemioterapia) • Elektroda endokawitarna • Dializa pozaustrojowa • Brak dostępu obwodowego
ZAGROŻENIA W CZASIE WYKONYWANIA WKŁUCIA CENTRALNEGO • Nakłucie okolicznych struktur • tętnicy i krwiak • opłucnej i odma • przewodu piersiowego i chłonkotok • tchawicy • przełyku • przestrzeni podpajęczynówkowej • Zator • powietrzny • końcem cewnika lub prowadnicy • Perforacja naczynia lub serca • Nieprawidłowe umiejscowienie końca cewnika • ZAKAŻENIE
POWIKŁANIA W CZASIE UŻYTKOWANIA • Przemieszczenie końca cewnika • Perforacja naczynia lub serca • Zatkanie cewnika • Zakrzepica wokół cewnika • ZAKAŻENIE CEWNIKA • POSOCZNICA ODCEWNIKOWA
WYBÓR ŻYŁY • Dostępy wysokie szyjne • operacja • krótkotrwały dostęp • Dostępy niskie szyjne • dializa pozaustrojowa • żywienie? • Dostępy podobojczykowe • przewlekłe • Szyjna zewnętrzna • zaburzenia krzepnięcia • Z obwodu (PICC) • Udowa • wybór ostatniej nadziei • krótkotrwała dializa
WYBÓR ŻYŁY • Czy wybrana żyła jest drożna? • Po wielokrotnym kłuciu • Po długotrwałym dostępie • USG • CT z rekonstrukcją 3 D • Zakażenie? • B(I)ZW • Echo • CT • Inne trudności
DOSTĘP DO ŻYŁY GŁÓWNEJ DOLNEJ • ryzyko zakażenia • ryzyko zakrzepicy • utrudnienie poruszania
WYBÓR CEWNIKA I • Przeznaczenie cewnika • Przewidywany czas utrzymania • Wielkość pacjenta • Stan kliniczny pacjenta • Miejsce wkłucia
WYBÓR CEWNIKA II • Długość cewnika • 20 cm (wysoki szyjny, podobojczykowy lewy) • 15 cm (niski szyjny, podobojczykowy prawy) • 30 cm (udowy) • 45 cm (tunelizowany) • 60 cm (obwodowy) • Grubość cewnika
WYBÓR CEWNIKA III • Liczba kanałów cewnika • Cewnik do dializ • 2 kanały • 3 kanały • Cewnik Swana-Ganza • Cewniki „zwykłe” • 1 kanał czy • 2 kanały • 3 kanały • 4 kanały
WYBÓR CEWNIKA IIIa • I kanał – płyny • II kanał – OCŻ • III kanał – wlew ciągły leków • Sedacja, leki przeciwbólowe • Insulina • Katecholaminy, amiodaron • Leki przerywane (antybiotyki i inne) • Preparaty krwiopochodne • Dodatkowe płyny • Cewnik w OIT
WYBÓR CEWNIKA IV • Grubość cewnika • 11-12 - dializacyjne • 14, 16, 18 • 16+16 • 16+18 • 16+18+18
WYBÓR CEWNIKA V Materiał cewnika • PVC, teflon • Silikon • Poliuretan • Cewniki „przeciwbakteryjne” • srebrzone po wierzchu • materiał ze srebrem • z antybiotykiem • działające elektrostatycznie
WYBÓR CEWNIKA VI UKŁAD WPROWADZAJĄCY • Metoda Seldingera • Igła, prowadnica, rozszerzadło, cewnik (arrow, certofix) • Kaniula na igle, prowadnica, rozszerzadło, cewnik (seldicath) • Metoda „przez igłę lub kaniulę” • Igła lub kaniula na igle, cewnik (venocath, cavafix, vygoflex) • Metoda „na igle” • Cewnik na długiej igle (tefnyl)
WYBÓR CEWNIKA VIa • UKŁAD WPROWADZAJĄCY BEZPIECZNY (chroni przed zatorem powietrznym) • Metoda Seldingera • Igła V z zastawką (certofix) lub • Strzykawka z kanałem i zastawką w tłoku (arrow) lub • Kaniula z zatrzaskiem (Seldicath)
WYBÓR CEWNIKA VIb UKŁAD WPROWADZAJĄCY - JAKOŚĆ • Jakość igły • ostrość • gładkość • Jakość prowadnicy • końcówka prosta i J • giętkość/łamliwość • Jakość rozszerzadła • „ostrość” czubka • trwałość kształtu
TUNELIZACJA • Wyprowadzenie zewnętrznego końca cewnika spod skóry w znacznej odległości od miejsca wkłucia do żyły
WYBÓR CEWNIKA VII Tunelizacja • Metoda • Cewnik rozłączalny • Metoda Seldingera • Metoda z kaniulą rozdzieralną • Metoda „narzędziowa” • Cele • Ułatwienie mocowania/opatrunku • Wygoda pacjenta/samoobsługa • Wydłużenie drogi dla bakterii
WARUNKI UZYSKIWANIA CENTRALNEGO DOSTĘPU ŻYLNEGO • Miejsce • Przygotowanie pacjenta • Przygotowanie lekarza • Przygotowanie zestawu
MIEJSCE WYKONANIA WKŁUCIA • Blok operacyjny • Stół operacyjny • Sala wkłuć • Stół/wózek zabiegowy • Sala chorych – tylko OIT • tylko gdy transport zbyt ryzykowny • Łóżko – tylko gdy przekładanie zbyt ryzykowne • Kontrola usg • Kontrola rtg
ZESTAW DO CEWNIKOWANIA ŻYŁY CENTRALNEJ • Środek dezynfekcyjny do skóry barwny • Środek dezynfekcyjny do ampułek bezbarwny • Gaziki • 3 –6 serwet twardych 60x60 cm • Strzykawki 5-10 ml • Igły 1,2 i 0,8 • Szew skórny monofilament • Imadło • Ostrze chirurgiczne • 0,9% NaCl (ampułki szklane) • 1-2% lidokaina • Opatrunek
ZESTAW DO CEWNIKOWANIA ŻYŁY CENTRALNEJ W OIT • Środek dezynfekcyjny do skóry • Środek do dezynfekcji ampułek bezbarwny • Gaziki • 6 serwet twardych 60x60 cm + opinaki • Strzykawki 5-10 ml (3) • Igły 2x1,2 i 2x0,8 • Szew skórny monofilament • Imadło • Ostrze chirurgiczne • 0,9% NaCl (ampułki szklane) • 1-2% lidokaina • Opatrunek
PRZYGOTOWANIE PACJENTA • Kąpiel/mycie • Golenie okolicy wkłucia • Odkażenie okolicy wkłucia w oddziale • Czysty, suchy, szczelny opatrunek • Opróżnienie zbiorników z wydzielinami • Przebranie pacjenta • Usunięcie z łóżka niepotrzebnych przedmiotów • Zmiana pościeli
PRZYGOTOWANIE PACJENTA W OIT • Kąpiel/mycie • Golenieokolicy wkłucia • Odkażenieokolicy wkłucia • Zmiana pościeli • Uporządkowanie dostępu do pacjenta • Zgłębnik • Rurka intubacyjna/rury respiratora • Dreny • Opatrunek • Drabinki • Usunięcie z łóżka niepotrzebnych przedmiotów • Miejsce dla lekarza i pielęgniarki
PRZYGOTOWANIE PACJENTA • Rozebrać pacjenta • Ułożyć pacjenta • Odkazić skórę środkiem barwnym • od żuchwy do brodawki sutkowej • od mostka do linii pachowej środkowej • bark i górna ½ ramienia • zaczekać na wyschnięcie • powtórzyć 2 razy
TRUDNA KONFIGURACJA ANATOMICZNA • Otyłość • Wychudzenie • Barki do przodu • Barki uniesione do góry (pionowe obojczyki) • Głowa wbita w ramiona • Nieruchomy kręgosłup • Duży biust • Brak szyi • Grube obojczyki • Brak punktów orientacyjnych
Pozycja Trendeneburga Wypełnienie naczyń Zapobieganie zatorowi powietrznemu Pozycja płaska Antypozycja Trendelenburga Pozycja półsiedząca Pozycja siedząca Pozycja na boku UŁOŻENIE PACJENTA
WKŁUCIA W INNYCH POZYCJACH WSKAZANIA • Obrzęk płuc/zastój • Obrzęk mózgu • Deformacje klatki piersiowej • Duży biust
PRZYGOTOWANIE LEKARZA • Zdjąć wierzchnie ubranie szpitalne • Włożyć czapkę+maskę • Umyć ręce jak do operacji • Wydezynfekować ręce • Włożyć jałowy fartuch • Włożyć jałowe rękawiczki
PRZYGOTUJ SOBIE MIEJSCE PRACY • Ustaw stół na odpowiedniej wysokości • Ułóż pacjenta • Odpowiednia pomoc • Sprzęt na jednym stoliku • Wszystko w zasięgu ręki • Igła, strzykawka • Przygotowana prowadnica • Odkręcone korki • Igła zawsze w tej samej pozycji
WSPOMAGANIE WKŁUCIA • USG • Rtg, ramię C • EKG