IMMUNITEIT

1. IMMUNITEIT Het menselijk afweersysteem

2. Immunologie Studie van het afweer- of immuunsysteem: ons verdedigingsleger tegen vreemde indringers bacteriën schimmels parasieten virussen lichaamvreemde stoffen (proteïnen)

3. Taak van het immuunsysteem: pathogenen elimineren en schade beperken

4. Waartegen moeten we ons beschermen? • Bacteriën

5. Voorbeelden van ziekten door bacteriën • Cholera • Tyfus • Chlamydia • Hepatitis • Pest • Tetanus • Tuberkelbacterie (tuberculose) • Hersenvliesontsteking door Meningococcen bacterie • …

6. Wist je dat.............. Je huid bezaaid is met bacteriën Je darmen volzitten met bacteriën Je 2,5 kilo aan bacteriën op -en in je hebt!

7. De bacterie in je darmen die je helpt met je spijsvertering:Escheria Coli of E. Coli

8. De bacterie in je darmen die je ziek maakt: Helicobacter pylori:

9. Waartegen moeten we ons beschermen? 2) ParasietenProtozoa, wormen (voorbeeld lintworm)

10. Waartegen moeten we ons beschermen? Lintworm krijgen we van (varkens)vlees dat we eten In sommige religies is varkensvlees daarom verboden

11. Waartegen moeten we ons beschermen? 2) Parasieten Andere parasitaire ziekten: • Malaria (plasmodiumparasieten) • Dysenterie (een darmziekte) Voornamelijk: darminfecties bij opportune ziektes bijv. bij AIDS

12. Waartegen moeten we ons beschermen? 3) Schimmels

13. Waartegen moeten we ons beschermen? 3) Schimmels Schimmel van de slijmvliezen (Candida Albicans) • Spruw (bij babies in de mond) Schimmels aan de huid (dermatofyten) • Voetschimmels • Zwemmerseczeem

14. Waartegen moeten we ons beschermen? 4) Virussen

15. Voorbeelden van ziekten door virussen • AIDS: AcquiredImmunoDeficiencySyndrome door het Human ImmunodeficiencyVirus (HIV) • Griep • Rode Hond • Bof • Mazelen • Polio • SARS (SevereAcute RespiratorySyndrome) • etc.

16. IMMUNITEIT Geschiedenis van de immuniteit

17. Reeds sinds 2000 v. Chr.: officiële registratie van ziekte, pest en epidemieën in Egypte Observatie: mensen die herstelden van bepaalde infectieziektes waren erna beschermd tegen die ziekte: wIMMUNIS (Latijns, vrijgesteld): IMMUNITEIT 430 v. Chr.: eerste schriftelijke referentie van immuniteit: historicus Thucydides (Peloponnesische oorlog). “Zij die de pest overleefden konden de zieken verzorgen zonder terug zelf ziek te worden” Historisch overzicht

18. Veroorzaakt door het variola virus Infectie via de longen, verspreiding via bloed naar verschillende organen en huid waar het virus zich vermenigvuldigt 10 tot 30% van de hele populatie stierf, meest gevreesde ziekte in de geschiedenis van de mens Eerste geregistreerde infectie in 1350 (Egypte) Pokken (Smallpox)

19. Lady Mary, vrouw van Britse ambassadeur in Turkije (1716-1721). Leerde variolatie bij de lokale bevolking en pastte het toe bij haar kinderen. Gedroogde pokkenkorsten werden vermalen en in kleine wondjes op de arm ingebracht   Veel weerstand, maar uiteindelijk toch geaccepteerd en overgenomen in Engeland. Er stierven toch nog 10% van de ingeënten. Basis voor succesvolle pokkenvaccinatie (Jenner) LADY MARY WORTLEY MONTAGU (1689-1762)

20. Vroege immuniteitstesten Song dynastie (960-1279): Chinezen droegen de kleren van geïnfecteerde personen die net gestorven waren (“Yi Miao”) Ming dynastie (1368-1644): Gedroogde en gemaalde korsten van pokkenpatiënten werden ingebracht in het neusgat of onder de huid (“variolatie”)

21. EDWARD JENNER (1749-1823) Encyclopedia Metropolitana (London 1844)

22. Historiek: Edward Jenner 14 mei 1796 Stelt vast dat mensen geïnfecteerd met koepokken nooit pokkenziekte krijgen Neemt vloeistof van koepokkenwrat bij melkster Sarah Nelmes Wordt geïnjecteerd bij James Phipps 1 juli 1796 Jenner injecteert virulent pokkenmateriaal bij Phipps: wordt eventjes ziek maar krijgt geen pokken 1798 Jenners paper wordt geweigerd door Royal Society of Medicine 1853: Vaccinatie verplicht: vaccinia (koepokkenvirus vaccinatie, Latijns vacca) 1980: WHO verklaart de wereld pokkenvrij

23. Edward Jenner Sarah Nelmes’ hand James Phipps

24. Louis Pasteur (1822-1895) Identificeerde het pathogeen dat cholera veroorzaakt bij pluimvee Verzwakte vaccins voor cholera, anthrax (miltvuur), hondsdolheid

25. Effectiviteit van vaccins

26. Effectiviteit van vaccins

27. IMMUNITEIT Soorten witte bloedcellen

28. Witte bloedcellen Vele soorten die ontstaan uit pluripotente stamcellen in het beenmerg

30. Mestcel Granulocyten (67 %) • Eosinofiele granulocyten Fagocyteren hoofdzakelijk. Worden door eosine rood gekleurd. • Neutrofielegranulocyten Leven 1 dag. Kamikaze-cellen. Kleuren niet sterk met zuren of basische kleurstoffen. • Basofiele granulocyten Secreteren hoofdzakelijk. Kleuren met basische kleur-stoffen (blauw-paars). Buiten de bloedbaan evolueren ze tot mestcellen (die secreteren).

31. Macrofaag Monocyt WITTE BLOEDCELLEN Leucocyten Monocyten(6 %) Fagocyterenhoofdzakelijk. Indien ze uit debloedbaan geraken, evolueren ze totmacrofagen(fagocyteren).

32. Lymfocyt Plasmacel WITTE BLOEDCELLEN Leucocyten • Lymfocyten (27 %) Secreteren hoofdzakelijk. 108 verschillende cellen mogelijk door verschillende antigeenreceptoren op celmembraan. • B-lymfocyten Kunnen na een 5-tal dagen evoluerentot plasmacellen (secreteren en leven kort) en tot B-geheugencellen (leven maanden tot jaren) • T-lymfocyten Kunnen in geval van infectie evolueren tot T-killer-, T-helper-, T-geheugen- of T-suppressorcellen.

33. Witte bloedcellen

34. IMMUNITEIT Soorten immuniteit

35. Soorten immuniteit * Herkent verschillende ziekteverwekkers

36. NIET-SPECIFIEKE AFWEER

37. 1. Huid en slijmvliezen (B.1 – B.4) • natuurlijke barrière • productie van zuren(lysozyme,maagzuur) • (huid / maag / tranen / speeksel …) • bewaking van huid en lichaams- • openingen • commensale bacteriën op huid en in de • darm geven de pathogene bacteriën • weinig kans tot ontwikkeling

39. 2. Acute algemene verdediging B.5 - B.6 • lysozymen, interferonen (alarmstoffen) • complementsysteem (eiwitten in • plasma: lysis, opsoniseren, chemotaxis) • granulocyten (fagocyteren in bloed) • neutrofielen uit bloedbaan (kamikaze) • monocyten weefselmacrofagen Niet-specifieke afweer

40. Ontstekingsreactie

41. Fagocyten Zitten op strategische plaats Nemen pathogenen op Tonen ze aan het immuunsysteem

42. diapedese Witte bloedcel verlaat bloedbaan

44. Fagocytose van een bacterie door een macrofaag

45. SPECIFIEKE AFWEER

46. LYMFOCYTEN afweerreacties die specifiek gericht zijn tegen een welbepaalde vreemde indringer vreemde indringers = ANTIGENEN (Ag) ANTISTOF (As) = immunoglobuline (Ig) Tegen elk Ag een specifieke As (sleutel-slot-principe)

47. Een antigeen moet meestal gepresenteerd worden aan het specifieke immuunsysteem: dit gebeurt door de fagocyten die het binden aan een MHC-moleculeop hun celmembraan.Major Histocomptability Complex

49. T- lymfocyten T  Thymus T- helpercel (TH) T- killercel (TC) T- memorycellen T- supressorcel B - lymfocyten B  Bursa B - cel (+ antilichamen) B - memorycel Types lymfocyten

50. Vorming van T-lymfocyten