280 likes | 2.38k Views
Romantikken. 1800-1820 Romantikken (Fra 1830- 1860 kaller vi perioden i Noreg for nasjonalromantikken). Romantikken. 1800 ca. 1850 Ein reaksjon på opplysningstida. Det viktigaste er draumar, lengting, kjærleik og kjensler. Tek avstand frå det samfunnet dei lever i.
E N D
Romantikken 1800-1820 Romantikken (Fra 1830- 1860 kaller vi perioden i Noreg for nasjonalromantikken)
Romantikken • 1800 ca. 1850 • Ein reaksjon på opplysningstida. • Det viktigaste er draumar, lengting, kjærleik og kjensler. • Tek avstand frå det samfunnet dei lever i. • Blir meir opptekne av fortida. (sagatida og middelalderen) • Sterk knytting til naturen
Noreg i romantikken • 1814 – eigen grunnlov • Ein sjølvstendig nasjon treng eigen identitet. • Språk – korleis skal ein lage eit nytt norsk språk? • Kunst og kultur - dikting
Henrik Wergeland (1808-1845) • Fødd i Kristiansand, men flytta til Eidsvoll. • Studerte teologi. • Hamna ofte i slagsmål pga temperamentet sitt Torgslaget. • Kjempa for 17.mai-feiring. • Var med på å starte dei fyrste folkebiblioteka.
Henrik Wergeland • Kjempa for dei svake –jødeparagrafen • Skreiv mykje, i dei fleste sjangrar. • Mest kjend for å ha skrive dikt. • Brukar mange språklege bilete. • Skreiv ofte om kjærleik. • Døydde av sjukdom berre 36 år gammal.
Wergelands diktning • Det store i det små • Diktet til min Gyldenlakk. • Handler ved første øyenkast om blomster. • Han skrev egentlig om døden. • Han var klar for å forlate verden.
GyldenlakkAv Henrik Wergeland Togangejeg kysser din sødeMund.Dit er det første med Rettens Grund.Det andetgive du, Kjære husk, min Rosenbusk!Udsprungenfaaer jeg den ei at see;thi bring mig Hilsen, naar det vil skee;og siig, jeg ønsker, at paa min Grav den blomstrer af.Ja siig, jeg ønsker, at paamit Brystden Rose laa, du fra mig har kyst;og, Gyldenlak, vær i Dødens Huus dens Brudeblus! Trykket i Morgenbladet 24. mai 1845. Gyldenlak, før Du din Glands har tabt,da er jeg Det hvoraf Alt er skabt;ja før Du mister din Krones Guld, da er jeg Muld.Idet jeg raaber: med Vindvet op!mitsidsteBlikfaar din Gyldentop.Min Sjel dig kysser, idet forbi den flyver fri.
Johan Sebastian Welhaven (1807-73) • Fødd i Bergen. • Glad i dansk og klassisk litteratur. • Studerte teologi. • Han var oppteken av at eit dikt skulle ha enkel og klar form. • Eit dikt skulle tale til det djupaste i menneskesjela. • Dikta tok utgangspunkt i eigne opplevingar. • Han skreiv ofte om kjærleik, sakn og natur.
En vårnatt Vårnatten stille og sval favner den slumrende dal. Elvene nynne de lange dæmpede, dryssende sange,Alfer sukkefor de smukkelilier: «O, tager os tilfange!» Fjeldtoppenssølvblege skjær viser, at månen er nær: over de samlede graner skyerne svæve som svaner. Snart vil blide Stråler glide over al den herlighed, du aner. Luk dog ei øiet i nat, våg med erindringens skat! Her, mens du sidder alene, åbner sig mindernes scene, her vil fromme skygger komme vinkende blandt månelyse grene. Hør, hvor de hviske dig ømt alt hvad din længsel har drømt, se, hvor de bringe tilbagegjenskinaf fagrere dage! Lad det tindre; det vil lindre smerten i dit savn og i din klage.
Kulturstrid/språkstrid • Ueinigeom korleisNoreg skulle få eige språk og litteratur. • Patriotene – ønsker å byggjevidare på norske bondetradisjonar. (Wergeland) • Intelligenspartiet meiner at einbørbyggjevidare på den rike danske kulturarven.(Welhaven) • Lang og bitter strid. • Wergeland og Welhaven vert fiendar.
Camilla Collett (1813-95) • Syster til Henrik Wergeland. • Gjekk på jenteskule i Tyskland. Trivs ikkje • Forelska seg i Welhaven. Ender bittert. • Gifta seg med Peter Jonas Collett. • Han oppmuntra henne til å skrive. Se bilete side 173 • Camilla blir enke og flytter til utlandet. • Skriv, men det er ei vanskelegtid.
Camilla Collett • Mest kjend for romanen ”Amtmandens døtre” • Handlar om fornuftsekteskap. • Collett kritisk til kvinnesynet på den tida. • Kvinnen oppgåve var å bli gift, ofre seg sjølve for familien. • Romanen sjokkerer publikum. • Den fyrste tendensroman.
Nasjonalromantikken 1830-1860
Nasjonalromantikken • Kjærleik til norsk natur og norsk folkeliv i sentrum for dikting og kunst. • Tankar om Noreg som ein moderne nasjon veks fram. • Betre infrastruktur. • Gjenoppdagar den norske bondekulturen. • Eventyr, sagn og folkeviser.
Musikk Myllarguten Ole Bull Edvard Grieg
Biletkunst J.C Dahl
Biletkunst Adolph Tidemand
Biletkunst Hans Fredrik Gude
Eventyr Asbjørnsen og Moe