S. Hakan YETGİN hyetgin@sakarya.tr Sakarya Üniversitesi Metal Eğitimi Bölümü

1. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü PA 6 ve PA 66 ‘nın Özellikleri S. Hakan YETGİN hyetgin@sakarya.edu.tr Sakarya Üniversitesi Metal Eğitimi Bölümü

2. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü İÇERİK • PA 6 ve PA 66 ’ nın özellikleri • Mekanik Özellikler • Tribolojik Özellikler • Termal Özellikler • Elektriksel Özellikler • Çevre Koşullarına Direnç Özelliği • Kullanım Alanları

3. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Poliamid 6 (PA 6) (Polikaprolaktam)

4. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Poliamid 6 (PA 6) • Molekül ağırlığı 80.000-10.000 arasında değişen yüksek kristalliğe sahip, nem aktivitesi düşük, döküm yöntemi ile de imal edilebilen sentetik bir termoplastik olup, naylon türlerinin içinde mekanik ve fiziksel özellikleri açısından en iyi olanıdır. • Darbe dayanımı yüksektir. • PA 6 ile özellikleri birbirine çok yakın olmasına rağmen, erime noktasının daha yüksek olmasından dolayı yüksek ısı gerektiren durumlar için PA 66 kullanılır. • PA 6’ nın yoğunluğu 1.12-1.14 gr/cm3 arasında değişirken, erime noktası 220oC ve camsı geçiş sıcaklığı ise 50oC’ dir. PA 6’ nın tekrarlı kimyasal yapısı

5. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü

6. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Mekaniksel Özellikler • Sert, • tok, • sürünme • ısıl deformasyona karşı direnç özelliklerine sahiptir.

7. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Tribolojik Özellikler • Yatak, dişli, aşınma plakaları, birleştirme parçaları, silindirler, yatak segmanları gibi parçaların yapımına uygun olup, çelik, bronz, pirinç, paslanmaz çelik yerine gereken durumlarda tercih edilir. • Düşük ve normal kayma hızlarında toz, kum ve benzeri bulunan aşındırıcı ortamlarda PA 6’ nın çalışma ömrü, bronz, döküm, demir ve çelikten 2-10 kat daha fazladır. • PA 6’ ya, PTFE, MoS2 ve grafit ilavesiyle iyi kayma özellikleri sağlanır ve iyi aşınma özelliklerine sahip PA 6 çeşidi elde edilir.

8. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Termal Özellikler • Diğer plastikler göre ergime noktası yüksek olan bir polimer çeşididir. • Ergime noktası 220 oC’dir • Yarı kristal bir malzemedir.

9. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Elektriksel özellikler • Düşük nemde ve sıcaklıkta makul oranlarda elektrik yalıtkanlığı özelliği vardır. • Hemen hemen PA 66 ile elektriksel özellikleri aynıdır.

10. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Çevre Şartlarına Direnç Özelliği • Yağlara, motor yakıtlarına, hidrolik sıvılara, temizleyici kimyasallara ve deterjanlara, soğutucu akışkanlara, alifatik ve aromatik hidrokarbonlara dayanıklıdır. • Sulandırılmış mineral aside dayanıklı değildir. • Alkol, ester ve ketonlara dirençlidir. • Formik asit, sülfürik asit gibi asitlere ve oksidasyonlu maddelerin çözeltilerine direnç göstermez ve polimer tamamen çözülür. • UV ışınlarına dayanımı azdır.

11. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Kullanım Alanları - 1 • Makine konstrüksiyonu, inşaat makineleri, tekstil makineleri, tıbbi cihazlar, otomotiv sanayi, gıda sanayi, madencilik, paketleme ve doldurma ünitelerinin yapımında kullanılır. Bu sanayi kollarında, çeşitli silindirler, yatak segmanları, kılavuz ve burç yataklar, konik veya normal dişli çarklar, helezon dişlileri, vana yatakları, ip gericiler, seramik ve beton kalıplar gibi bir çok elemanın yapımında kullanılırlar. • Yağlama gerektirmeyen dişlilerde, rulmanlarda, ek parçaları ve düşük sürtünme katsayısının istendiği yerlerde kullanılır. • Elektrik endüstrisinde, açma kapama düğmeleri, bobinler, fişler gibi ürünlerin yapımında kullanılır.

12. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Kullanım Alanları - 2 • PA 6, yakıtlara mükemmel direnç gösterme özelliğinden dolayı yakıt tanklarının ve hidrolik depolarının imalinde kullanılır. • Daha fazla darbeye dirençli olan ve şişirme kalıplama ile şekillendirilebilen modifiye edilmişPA 6, yakıt tankları ve hidrolik sıvı depolarının yapımında kullanılabilir. • Cam elyaf / mineral takviyeli PA 6 çeşitleri, otomotiv motor kapakları, motor soğutucu fanı yapımında kullanılırken, yüksek sıcaklıklarda mukavemet özellikleri, oksitlenme ve kimyasal direnç özelliklerinden dolayı otomobil dikiz aynası gövdelerinde, kapı kollarında ve gemi donanımlarında kullanılır.

13. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Poliamid 66 (PA 66) Poli (hegzametilen adipamid)

14. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Poliamid 66 (PA 66) • Plastikler içerisinde en dayanıklısı olarak bilinen PA 66, en yüksek ergime noktasına sahip olanıdır. • 265 oC’ de eriyen Poliamid 66 ‘nın sürekli kullanım sıcaklığı 120 oC’ dir. • Yarı kristal bir yapıya sahiptir. • Hegzametilen diamin ve adipic asit arasında polimerizasyon reaksiyonu ile bir mer PA 66 elde edilir. PA 66’ nın tekrarlı kimyasal yapısı

15. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü

16. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Mekanik Özellikler • Yüksek mukavemet, • Sertlik, • Rijitlik, • Sürünme, • Isıl deformasyona karşı direnç, • Tekrarlı gerilme ve ani darbelere karşı mükemmel direnç gösterirler. • Ayrıca; çok yüksek eğilme, çekme dayanımına, düşük sürtünme katsayısına sahiptir ve yük altında çalışmaya en uygun malzemedir. • Darbeye karşı daha mukavemetli yapabilmek için, içerisine ağırlık olarak % 1 ile % 20 oranında elastomer ilave edilir. • Minerallerle, özellikle de cam elyafla takviye edilerek mukavemet, sertlik, yorulma ve sürünme direnci gibi özellikleri artar.

17. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Tribolojik Özellikler • Genellikle dişlilerde, kam milinde, zincir dişlilerinde ve diğer buna benzer parçalarda aşınmaya karşı dirençli olması istenilen yerlerde kullanılır. • Pa 66, düz, tok ve sert yüzeye sahiptir. • Aynı zamanda ısıya, yorulmaya ve yağlayıcılara karşı dirençlidir. • PA 66’ ya MoS2, PTFE ve grafit ilave edilmesiyle iyi kayma ve aşınma özelliği elde edilir ve oldukça yaygın olarak endüstride kullanılır.

18. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Termal Özellikler • PA 66 yüksek ergime sıcaklığına sahip (Tm=265 oC) ve yarı kristal bir malzemedir. • Isıya maruz kalan PA 66 parçaların performansı, parça geometrisi, ısı kaynağının çeşidi ve malzemeye uygulama durumu ve mekanik yük etkilemektedir. • Takviye edilmemiş PA 66 elektrik kollektör ve rolelerinde aşırı yük ve elektrik arkından oluşan kısa süreli sıcaklıklara dayanır. • Cam elyaf ile modifiye edildiğinde belirli sıcaklıklarda sertliği artar.Fakat termal genleşme katsayısı düşer

19. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Elektriksel Özellikler PA 66, elektrik endüstrisinde, özellikle de izolasyon ve güç iletiminde, • Etkili dielektrik özellikleri, • İyi hacim ve yüzey direnci, • Çatlak direnci gibi iyi özelliklerinden dolayı oldukça geniş bir alanda kullanılır.

20. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Çevre Koşullarına Direnç Özelliği • Yağlayıcılara, yakıtlara, hidrolik sıvılara, soğutucu akışkanlara, boyalara, temizleyici kimyasallara ve deterjanlara, alifatik ve aromatik çözücülere ve yüksek sıcaklıklarda çoğu diğer çözücülere de mükemmel direnç gösterirler. • Aynı zamanda, sulu çözeltilere ve tuzlara da direnç gösterme özelliğine de sahiptir. • Sıcak su ve hatta buhara mükemmel derecede direnç gösterir. Bu özelliğinden dolayı otomobillerin radyatör kapaklarında kullanılır.

21. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Kullanım Alanları-1 • Takviyesiz ve toklaştırılmamış PA 66, otomobil anten donanımlarında ve bazı tekerlek kapakları yapımında kullanılır. • Takviyesiz ve toklaştırılmış PA 66, emniyet kemerlerinde, elektrik kumanda düğmelerinde, sigorta kutularında, kablo bağlayıcı tokalarında kullanılır. • Cam takviyeli PA 66, otomobil iç aksamı ve diğer aksamlarında, vites kollarında, kapı ve pencere donanımlarında, fren-debriyaj ve gaz pedallarında kullanılır. • Mineral takviyeli ve mineral cam takviyeli kompozitler, soğutucu fanlarda ve gövdelerinde ve otomobil far reflektörlerinde kullanılır. • Cam elyaf takviyeli PA 66 (GR PA 66), otomobil radyatör tankı üst kapak ve termostatlarda, yüksek sıcaklık ve basınçlarda, soğutucu sıvılara dayanıklı olduğu için kullanılır.

22. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Kullanım Alanları-2 • PA 66 / PPO alaşımları, otomobil tamponlarında, tok hale getirilmiş ve cam elyaf takviyeli PA 66 sınıfları güneş ışınlarına dayanıklıdır ve bagajlarda, kapı kollarında ve ön cam silecek kollarında kullanılır. • Takviyesiz ve alev geciktiricili PA 66 sınıfları, güç kontaktörleri ve bağlantılarında oldukça yaygın kullanılır. • Takviyesiz, MoS2 ve PTFE modifiyeli PA 66 ve bazı cam elyaf takviyeli sınıfları, dişlilerde, silindirlerde, makaralarda, kasnaklarda ve aşınmaya dayanıklı parça yapımında kullanılır. • Takviyesiz sınıfları, cıvata, somun, vida, demiryolu izolatör yastıklarında kullanılır. • Toklaştırılmış sınıfları, asansör kasnak ve makaralarında kullanılır.

23. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Mekaniksel Özellikler

24. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Elektriksel ve Termik özellikler

25. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü Tribolojik Özellikler-PA 66

26. Sakarya Üniversitesi-Metal Eğitimi Bölümü S. Hakan YETGİN hyetgin@sakarya.edu.tr Sakarya Üniversitesi Metal Eğitimi Bölümü