440 likes | 597 Views
BİL 110 Bilgisayara Giriş. Modemler ve Internet. Öğrt. Gör. Dr. Ahmet Cengizhan Dirican Bilgisayar Müh. Böl. Modemler ve Internet. Çalışma Esasları. Genel Bakış. Bu bölümde aşağıdaki konular ele alınacaktır Internet altyapısı ve çalışma mantığı Internet'e bağlanma yöntemleri
E N D
BİL 110 Bilgisayara Giriş Modemler ve Internet Öğrt. Gör. Dr. Ahmet Cengizhan Dirican Bilgisayar Müh. Böl.
Modemler ve Internet Çalışma Esasları
Genel Bakış • Bu bölümde aşağıdaki konular ele alınacaktır • Internet altyapısı ve çalışma mantığı • Internet'e bağlanma yöntemleri • Modem türleri ve çalışma prensipleri • Windows’da internet bağlantısı kurmak • Web tarayıcıları ve internet kullanımı • Özel yazılımlar ve iletişim protokolleri
Backbone / Omurga • Backbone yüksek hızlı ve uzun mesafeli ağları ifade eder • Fiber optik hatlar veya uydu aracılığı ile bağlantı sağlanır • Bu hatlar ağ erişim noktaları (NAP) ile birbirlerine bağlıdır • Bu NAP noktaları ulusal omurgaların merkezini oluşturur • Uluslararası hatları işleten çok sayıda özel firma vardır
İnternet Servis Sağlayıcıları • Internet servis sağlayıcı firmalar ulusal alanda son kullanıcıları global internet omurgalarına bağlarlar • ISP: Internet Service Providers • Internet için ödenen ücret, sadece omurgaya bağlanmanızı sağlayan bu şirketlerin bağlantı için sunduğu hizmetler içindir
Türkiye’de İnternet • ODTÜ: Nisan 1993 • Ege Üniversitesi: Ocak 1994 • Bilkent: Eylül 1995 • Boğaziçi Üniversitesi: Kasım 1995 • İTÜ: Şubat 1996 • Turnet / Ulaknet (Ulakbim): Ağustos 1996 • Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi • Yüksek Öğretim Kurumlarını birleştirme amacıyla kurulmuştur • Akademik kurumlar ve kamu kuruluşlarının internetini sağlar • TTNet: Şubat 1998 • Altyapısı Alcatel Teletaş tarafından kurulmuştur • Kişisel ve ticari internet erişimini sağlar
Internet’e Bağlanmak Internet bağlantısı, çeşitli yöntemler ile internet servis sağlayıcı firmaya, oradan da ana omurgaya bağlanmanızdır Bağlantı yöntemi olarak telefon (dial-up), DSL ve Kablo TV hatları veya kablosuz (uydu, WiMAX) bağlantılar kullanılabilir Yaygın bağlantı yöntemi asimetrik DSL (ADSL) yöntemidir
Faks Modemler • Modem, modülatör/demodülatör kavramlarının kısaltmasıdır • Standart telefon hatları üzerinden veri gönderip alırlar • Analog sinyali dijitale, dijital sinyali de analog sinyale çevirirler • Bu modemler sadece routerlara bağlanılmasını sağlar • Bu açıdan özel bir ağ donanımı değildirler • Bu yöntem günümüzde neredeyse hiç kullanılmamaktadır • Güncel bir modem V.90 veya V.92 standardındadır • V.90: 56 Kbps / 33.6 Kbps • V.92: 56 Kbps / 48 Kbps
Faks Modem Türleri • Faks modemlerin üç ana bileşeni vardır • DSP: Digital Signal Processor • Denetleyici • PC arabirimi (ISA, PCI, USB) • Genişleme kartı biçimdeki modemler genelde DSP bulundurmaz ve işlemleri CPU üzerinden gerçekleştirir • DSP bulundurmayan bumodemler “Soft” modemolarak tanımlanır • Genişleme kartı biçimdeki modemler dahili, USBmodemler ise harici modemolarak bilinirler
DSL: Digital Subscriber Line Standart telefon hattı üzerinden, ses sinyallerinden farklı bir frekansta iletişim standardına dayanmaktadır Sinyal telefon anahtarlama sistemi içine girmez Bu nedenle hattın iki ucunda farklı frekanstaki sinyalleri birbirinden ayıran donanımlar bulunur (splitter) Ayrıca her iki hat ucunda da DSL router bulunmalıdır Telefon santraline en fazla 5.5 Km uzaklıkta olabilir
ADSL: Asimetrik DSL Günümüzde son kullanıcılarda en yaygın kullanılan bağlantıdır Asimetrik olması veri gönderim hızı ile veri alım hızının farklı olmasını ifade eder Genelde veri gönderme hızı alım hızından daha azdır Günümüzde en düşük ADSL hızı 1 Mbps / 256 Kbps olmaktadır Güncellendi
ADSL Splitter Splitter, şebekeden gelen telefon hattına bağlanır Splitter üzerinden de DSL modem ve telefon hattına çıkış verilir Bu cihaz frekansları telefona geçiren alçak filtre görevi yapar Oldukça basit bir elektronik yapısı vardır
ADSL Modem Özellikleri • ADSL modemlerin çoğu küçük çaplı router cihazlarıdır • NAT tabloları ve DHCP servisleri ile küçük bir yerel ağ kurarlar • Hub gibi davranır ve kendisine bağlı tüm bilgisayarlara hizmet verir • Bazı USB modemler ise bağlantıyı direkt bilgisayara aktarır • Modem köprüleme yapar ve WAN IP adresini bilgisayar alır • Sadece tek bilgisayara hizmet verilir • Bilgisayar her açıldığında bağlantıyı tekrar kurmak gereklidir • Router özelliği olan diğer modemler de, bu modda çalıştırılabilir • USB portu, bir hub arayüzü gibi davranan modemler de vardır
ADSL Router Modemler • Bridge (köprüleme) modunda çalışmayan router modemlerde bir çok ekstra servis bulunur • Güvenlik özellikleri: Firewall, MAC filtreleme, antivirüs • DMZ Host: Güvenli sunucu alanı oluşturma • Modemde birden fazla ağ arayüzü olabileceği gibi, kablosuz erişim noktası (WAP) olarak çalışan modem türleri de vardır
Diğer DSL Türleri • ADSL dışında 3 tür DSL bağlantı türü daha vardır • SDSL (Symmetric DSL) • HDSL (High Speed Symmetric DSL) • VDSL (Very High Speed DSL) • Her tür, bir öncekine göre daha fazla hız sunar • VDSL şu an için en hızlı ve iddialı DSL türüdür • ADSL’den çok hızlı olmasına karşın, bağlanma mesafesi kısadır • VDSL, özellikle bir binaya ulaşan fiber optik hatların katlara dağıtımında kullanılmaktadır
Kablo Modem • Kablo TV şebekesi üzerinden verilen internet hizmetini alır • Şebekeden gelen RG-6 veya RG-59 coax kabloyu kullanır • RJ45 veya USB bağlayıcı ile de bilgisayardaki NIC’e bağlanır • Kablo modemler “bridge” modda çalışır; IP bilgisayara atanır • Daha güçlü kablo yapısı, oldukça yüksek hız imkanı sunar • Dezavantaj olarak erişim noktasındaki bant genişliği paylaşılır • Bölgedeki kullanıcı sayısının performansı olumsuz etkiler
Çevirmeli Ağ Bağlantısı Kurmak Faks modemlerde ağ bağlantısı elle kurulmalıdır Bu bağlantının Windows’daki adı “Çevirmeli Ağ Bağlantısı” dır Servis sağlayıcının verdiği numara ve oturum bilgilerini girin Bölgenize ait erişim telefon numarası girdiğinize dikkat edin
ADSL Modem Bağlantısı Günümüzdeki ADSL modemlerin çoğu router özelliğine sahiptir Router özelliğine sahip modemlerde eğer bağlantı arabirimi olarak RJ45 kullanıyorsanız, fiziksel bağlantı yeterlidir Bu tip bir modemde USB arabirimi kullanıyorsanız, öncelikle üreticinin verdiği sürücüleri kurun ve sonra bağlantıyı yapın Bu şekilde bilgisayarınıza “sanal” bir NIC kurulumu yapılır İster USB üzerinden sanal olsun, isterse fiziksel olsun, DHCP bilgisayarınıza bağlandığı NIC’e bir yerel IP adresi atayacaktır
ADSL Modem Ayarları • Bir çok modemde parametreler TTNet’e göre ön ayarlıdır • Ayrıca görsel olarak detaylı Türkçe kurulum kılavuzları vardır • TTNet’in verdiği kullanıcı adı ve şifreyi girmeniz yeterlidir • Eğer ayarlı değil ise bağlantı parametreleri şu şekilde olmalıdır • PPPoE, LLC, VPI:8, VCI: 35
USB ADSL Modem Ayarları Router özelliği olmayan USB ADSL modemler bilgisayarınıza bir NIC aracılığı ile bağlanmaz Bu modemler direkt WAN’a çıkış yapan bir NIC gibi davranır Bağlantı ekleme sihirbazında çevirmeli ağ kurulumu yerine geniş bant ağ kurulumu seçilir Geri kalan ayarlar, router özelliği olan ADSL modemlerle aynıdır Bir çok modem kurulum CD’si bu bağlantıyı ya otomatik kurar, ya da özel bir yazılım ile yapılandırmanızı sağlar
Proxy Sunucuları Vekil sunucu olarak da tanımlanan ara internet sunucularıdır Ekstra kontroller ve güvenlik amacıyla kullanılır Genellikle kurum iç ağlarının internet erişimlerini yönetir Daha yavaş ve sınırlı bir internet gezinimi sağlar Tüm veri trafiği proxy denetimdedir Güvenilirliği kesin olmayan proxy sunucular kullanılmamalıdır
Domain Kuralları • Web sitesi domainleri belirli kurallara göre oluşturulur • Internet'te alan adı kaydı yapmaya yetkili kuruluşlar vardır • İki tip domain vardır; ülke uzantısı olanlar ve olmayanlar • www.google.com ülke uzantısı olmayan bir alan adıdır • www.google.com.tr ülke uzantısı Türkiye olan bir alan adıdır • Ülke uzantısı olmayan domainler ABD merkezlidir • Her ülke, kendisine ait alan adı uzayını yönetmektedir • .tr uzantılı domainler uzun süre ODTÜ tarafından yönetilmiştir • Telekomünikasyon Kurumu’na bağlı “nic.tr” tarafından yönetilir
Kurum Türü Uzantıları • .com gibi uzantılar, adresin bağlı olduğu kuruluşu tanımlar • Ancak bazı ülkeler kural olarak bu uzantıları kullanmaz • Örneğin Almanya sadece .de ülke uzantısını kullanır; www.google.de
WWW: Giriş Dizini ve Alt Domainler • World Wide Web (www) aslında web sitelerinin giriş dizinidir • Alan isimlerinde kullanımı zorunlu değildir; sadece gelenektir • www.google.com ile google.com arasında genelde fark yoktur • Bunun dışında farklı alt domainler üretilebilir • mail.google.com adresi google.com domainine ait bir alt domaindir
Browser: Web Tarayıcı Yazılımlar • Web tarayıcı yazılımlar bilgisayar dünyasının vazgeçilmezleridir • Internet Explorer, Mozilla, Firefox, Safari, Netscape, Chrome… • Önce adres çubuğuna yazdığınız bir adresin DNS yoluyla IP adresini tespit eder, sonra da bu sunucudan sayfaları alırlar • Sunuculardan gelen veri, temelde belirli HTML standartlarına göre biçimlendirilmiş, basit metin tabanlı içeriklerdir • HTML: Hyper Text Markup Language
HTTP ve HTTPS • HTTP, HTML içeriğinin transfer edildiği iletişim protokolüdür • HTTP: Hyper Text Transfer Protocol • HTTP, sunucu bilgisayarın TCP/IP 80 portunu kullanır • HTTPS ise, güvenli (secure) bağlantıyı ifade eder • HTTP’de olmayan şifreleme yeteneğine sahiptir • Gizlilik arz eden bilgilerin gönderiminde HTTPS tercih edilir • Tarayıcılar, güvenli bir bağlantı kullanıldığını çeşitli şekillerde kullanıcıya bildirirler
Web Sayfalarının Yapısı • Sunucudan gelen web sayfaları sadece metindir • Metin, belirli HTML standartlarına göre biçimlendirilmiştir • Bunun dışında tarayıcı yazılım, metin içerisindeki kodlara göre resim (gif, jpg, png) dosyalarını da metinle beraber gösterebilir • asp ve php gibi uzantılar dinamik sunucu sayfalarını gösterir • Bu sayfalar anlık ve değişken olarak HTML çıktı üretirler • Tarayıcılar HTML dışında xml vb gibi bir çok formatı da açabilir
Tarayıcı Eklentileri ve Zenginleştirilmiş İçerik Web sayfaları sadece metin ve resim göstermez Flash, video ve java programları web sayfalarını zenginleştirir Bu tür zenginleştirmeler için tarayıcı eklentileri gereklidir Tarayıcı yazılım, bu eklentiler sayesinde HTML kodları arasında bulunan ve genel standart dışı olan bu metinleri yorumlayabilir
E-Posta Protokolleri • E-posta mesajları, standart web (HTTP) iletişimini kullanmaz • Posta gönderimi ve alımı için 2 ayrı protokol vardır • Posta Gönderimi: POP3 / Post Office Protocol v3 (Port 110) • Posta Alımı: SMTP / Simple Mail Transfer Protocol (Port 25) • Bu protokolleri destekleyen bir çok istemci yazılım vardır • Office Outlook, Windows Mail ve Mozilla Thunderbird vb.
WebMail Uygulamaları • Bilgisayarınızdaki e-posta istemci yazılımları varsayılan olarak sunucudan e-posta mesajını alır ve siler • Mesaj alırken silinmemek üzere de ayarlanabilir • Hemen hemen tüm posta sunucularının web arayüzü de vardır • Bu arayüzler, mesajlar bir istemci tarafından alınıp silinmediği sürece, internet üzerinden mesajları yönetmenizi sağlar • Ayrıca bir çok site, sadece web tabanlı erişime ücretsiz izin verirken, POP3 ve SMTP için ya ücret ister, ya da desteklemez • Hotmail ve Yahoo gibi siteler, web tabanlı mail hizmeti verir
POP3 E-Posta Kurulumu • Bütün istemci yazılımlar, benzer kurulum ekranları kullanır • E-posta adresi, şifresi, sunucu ismi veya IP adresleri gereklidir • Sunucu adresleri, tahmin edilebilir şekilde benzerdir • mail.cizgi.com.tr / pop.gmail.com / smtp.gmail.com
FTP: Dosya Transfer Protokolü • HTTP, metin tabanlı web sayfalarını transfer ederken, FTP protokolü dosya transferi amacıyla kullanılır • Web tarayıcı yazılımlar basit düzeyde FTP’yi destekler • Genellikle özel geliştirilmiş FTP istemcileri kullanılır • WS FTP, CuteFTP, Filezilla vb. • Genel FTP sunucular isimsiz (anonymous) girişe izin verir • Daha çok web sitesi yöneticileri sunuculara dosya yüklemek için kullanır
Uzak Masaüstü Bağlantısı Uzak masaüstü bağlantısı, XP ve sonrasında kurulu gelir Bilgisayarın adı veya IP adresi ile erişilebilir Yerel erişim hesaplarından birisi kullanılmalıdır Erişim hızına göre uzak bilgisayarın hangi özelliklerinin bağlantı yapan bilgisayarda gösterileceği belirlenebilir Ağ yöneticileri özellikle sunucu bilgisayarların yönetiminde kullanırlar Ayrıca VPN gibi güvenli bağlantılarla, ağ dışından yerel bilgisayarlara erişmek için de yaygın olarak kullanılır Yerel bilgisayarda uzak bağlantılaraizin verilmiş olması gerekir
Diğer Uzaktan Yönetim Yazılımları • Microsoft’un uzak masaüstü yazılımın bir çok alternatifi vardır • Bu yazılımlar bilgisayarın başındaymış gibi erişmenize izin verir • Uzak masaüstü yazılımda kontrol tek kullanıcıya verilirken, aynı anda iki kullanıcının denetimine de izin veren yazılımlar vardır • VNC ücretsiz ve popüler uzaktan erişim yazılımıdır • Bu yazılımlarla uzaktanerişim sağlamak için hem erişen, hem de erişilen sistemlerde uyumlu sürümler kurulu olmalıdır • Bu yazılımlar Macintosh bir sistemden Windows bir sistem yönetilebilir
Windows Uzaktan Yardım Windows’un Microsoft Pasaport tabanlı bir hizmetidir Kullanıcı, online durumda olan diğer bir MSN kullanıcısını kendisine yardım etmesi için internet üzerinden davet eder İlk etapta yardım eden kişidavet eden kişinin masaüstünügörüntüleyebilir Ardından kullanıcının ikinci bir izninetabi olarak, denetimi de alabilir Bu esnada 2 kullanıcı da masaüstünü görüntüleyebilir Hızlı bir internet bağlantısı gerektirir
P2P Dosya Paylaşım Yazılımları • Kullanıcıların dosyalarını diğer kullanıcılarla paylaşmasını sağlar • Herhangi bir sunucu yazılımı yoktur • Bu amaçla geliştirilen yazılımlar çoklu P2P erişimleri sağlar • Bu şekilde bir dosyayı paylaşan birden fazla kullanıcı varsa, dosya paylaşılan tüm kullanıcılardan parça parça talep edilir • Daha çok müzik dosyalarının (mp3) paylaşımında popülerdir • Napster, Kazaa, BitTorrent • Çoğu yasal problemler yaşar…
Anlık Mesajlaşma Yazılımları Ev kullanıcılarının internet dünyasına giriş kapısıdır Bir dönem mIRC scriptleri ünlü olsa da Microsoft Live Messenger ve Google Talk en popüler yazılımlardır Bu yazılımlar HTTP iletişiminikullanırlar ve içerikler bir güvenlikönlemi alınmadan aktarılır Ağı izleyen bir yazılım, mesajiçeriklerini okuyabilir Kişisel veya gizli bilgilerin kullanılmamasını öğütleyin Ayrıca mIRC gibi scriptler ciddigüvenlik açıklarına sebep olabilir
VoIP: Voice Over IP • Sesli çağrıların ağ üzerinden yapılmasını sağlar • Herhangi bir yüksek hızlı bağlantı ile çalışabilir • VoIP, bir çok protokolü aynı anda kullanır • Bu amaçla geliştirilen bir çok yazılım ve donanım vardır • SkyPE, Live Messenger, Google Talk, IP Telefonlar • Klasik telefon şebekelerine yapılan entegrasyonlarla, popüler biçimde internet üzerinden telefon görüşmesi imkanı da sunar
Online Oyunlar Online oyunlar, bir çok protokolü aynı anda kullanırlar Hızlı ve sağlıklı bir bağlantı olmaz ise, verim alınamaz Sürekli ve karşılıklı olarak ses ve veri aktarımını gerektirir