BİLGİSAYAR İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1. BİLGİSAYAR İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

2. Bilgisayarı Açma Kapama Düğmeleri • Bilgisayarı KapatmaBilgisayarı açmak için başlat butonundan resimdeki oka tıklanır ve kapat seçilir.

3. Bilgisayar Teknolojileri • Bilgisayar Nedir?Bilgisayar çok hızlı işlem yapma özelliği olan, kitaplar dolusu bilgiyi çok küçük alanlarda saklayabilen, sakladığı bilgilere çok hızlı ulaşabilen bir makinedir., Bilgisayarın veri işlemede kullandıkları temel işlemler:  • Veri Girişi  • Aritmetik ve Mantıksal İşlemler • Veri Saklama  • Veri Çıkışı

4. Bilgisayar Teknolojileri Bunların hepsini bir arada ele aldığımızda, bir bilgisayar veriyi bazı işlemlerle bilgiye dönüştüren cihazdır. • • Veriyi alır (GİRDİ)  • • Veriyi belli yönergelere göre işler (İŞLEM) • • Elde edilen bilgiyi kullanıcıya sunar (ÇIKTI)  • • Sonuçları kaydeder (DEPOLAMA)

5. Bilgisayar Teknolojileri Girdi: • Bilgi işleme döngüsü sırasında bilgisayar kullanıcı ya da bir program tarafından gelen veriyi alır.

6. Bilgisayar Teknolojileri İşleme: • Bilgisayarın aldığı veriyi bilgiye dönüştürmesi işlemidir.   • İki çeşit işlem mevcuttur:  Aritmetik işlemler: 3+7=10  Mantıksal işlemler: 7>3

7. Bilgisayar Teknolojileri Depolama: Depolama işlemi ile kaydedilen bilginin daha sonra kullanılması sağlanır. İki depolama türü vardır  • Geçici depolama (bellek(ram)) •  Kalıcı depolama (hard disk,cd vs.)

8. Bilgisayar Teknolojileri Çıktı:  • Bilgisayarın ürettiği bilgiyi kullanıcılara göstermesi için kullanılır. • Girilen verinin kullanılabilir hale getirilerek kullanıcıya sunulması.  • Yazı, Rakam, Grafik, Ses…

9. Bilgisayarın Kullanım Alanları Günümüzde bilgisayarın kullanılmadığı alan ve meslek hemen hemen yoktur. Bilgisayarların bu kullanım alanları aşağıda özet olarak verilmiştir: • Evlerde:Ev bütçesinin hazırlanması (gelir-giderler), telefon, fiyatlar, vergiler vs girilerek sonradan tekrar kullanılması ve diğer bilgilerin kaydı. • Eğitimde:Eğitimin (yabancı dil öğreniminden, astronomi, fizik, tıp'tan bilimsel araştırmalara kadar) bilgisayar destekli yapılması. • Ekonomik araştırmalarda:Ekonomik verilerinin hesaplanması, yorumlanması vs.

10. Bilgisayarın Kullanım Alanları • Trafik kontrolünde:Trafik ışıklarının zamanlaması ve diğer trafik işlemlerinin tamamlanması vs. • Askeri alanda: Nükleer silahların kontrolü ve uzay çalışmalarında. • İmalatta: Üretim esnasında kalite kontrol ve otomatik üretim amacıyla (robotik üretim). • Kamusal hizmetlerde: Devlet hizmetleri, sağlık hizmetleri, banka hizmetleri, planlama hizmetleri vs.

11. Bilgisayarlar Arasındaki Farklılıklar • Kapasite: Bilgisayar çeşitleri ile doğrudan ilişkilidir. Ana bilgisayar ve süper bilgisayarlar kapsite bakımından en üst seviyedir. • Hız: Bilgisayarların hızı işlemcilerin hızları ile ölçüldüğünden saniyedeki titreşim sayısı ile ifade edilir. Bu birimde Hertz (Hz)’ dir. Günümüzde bilgisayarlar 4 GHz civarındadır. • Maliyet: Büyüklülerine ve hızlarına göre aralarında büyük farklıklar vardır. En pahalı olanlar ana bilgisayar ve süper bilgisayarlardır.

12. Bilgi Teknolojisi ve Toplum • Bilgi toplumu Kavramı: Ekonomisi bilgiye dayalı olan toplumlar bilgi toplumudur. Bilgi toplumuna gelinmesinde; • Bilgisayar; bilginin yaygın olarak depolanmasını ve işletilmesini, • İnternet; bilgiye ulaşılmasını, bilginin iletilmesini ve paylaşılmasını, alıp satılmasını kolaylaştırmıştır. • Bilgi; üretilen, alınıp satılan, kullanılan, tüketilen en önemli değer haline gelmiştir. Bilgi toplumunda en önemli şey bilgidir. Ulusal bilgi altyapısı o ülkenin bilgi otoyollarından oluşmaktadır.

13. Bilgi Teknolojisi ve Toplum • Bilgi Otoyolu : Bir ülkenin üniversitelerine, kütüphanelerine, araştırma laboratuarlarına, iş yerlerine, hastanelerine ve evlerine her hangi tip kablolarla, uydu veya yayın yoluyla, veri, ses ve görüntü türü bilgiler taşıyan; donanım, yazılım ve standartlardan oluşan iletişim sistemleridir. • Elektronik ticaret kavramı: Mal ve hizmetlerin üretim, tanıtım, satış, sigorta, dağıtım ve ödeme işlemlerinin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasına e - ticaret denir.

14. İyi Bir Çalışma Ortamı • Başarılı bir yerleşim düzeni, bilgisayar kullanıcısının verimi ve sağlığını olumlu yönde etkiler. • Çok kullanılıcı çalışma ortamı( laboratuar, teknoloji sınıfı, bilgi işlem merkezi, internet cafe vb.) olarak düzenlenecek mekanların seçiminde binanın kuzey cephesinde, gürültüden uzak ve her kullanıcıya en az 1,5m2 çalışma alanı düşecek büyüklükte olmalıdır.   • Dolayısıyla bilgisayar çalışma ortamı, ergonomik kurallar dikkate alınarak kullanıcının rahat çalışmasını sağlayacak biçimde, ustaca düzenlenmiş bir çevre olmalıdır.

15. İyi Bir Çalışma Ortamının Faydaları Başarılı bir yerleşim düzeni kullanıcıya rahat, hoş bir ortamda çalışma olanağı sağlar. Böylece bilgisayar kullanıcıları en az enerji ile en çok verimi elde etme ve sağlıklarının olumsuz etkilenmemesini büyük ölçüde önleme olanağı bulurlar. 

16. Bilgisayarda Çalışırken Çalışmaya Ara Vermenin Önemi: Aynı pozisyonda 30 dakikadan fazla kalarak yapılan çalışmalarda ağrıların ve rahatsızlıkların şiddeti artarak duruş bozukluklarına neden olur. Koltukta uzun süre mola vermeden çalışma vücutta kan dolaşımının düzenli yapılmasını engeller ve bacaklarda ağrı hissedilmeye başlar.

17. Ekran • Bilgisayar ekranı dik otururken üst kenarı göz hizasına veya biraz altına gelecek seviyede olmalıdır. Ekran ile kullanıcı arasında 40-70 cm civarında mesafe olmalıdır.   • Ekran öncelikle odada pencere ve lambalardan kaynaklanan ışık yansımalarının en az olduğu yerde olmalıdır.

18. Koltuk Koltuğun ergonomik ve rahat olması en önemli faktördür. Koltuk seçiminde aşağıdaki özelliklere dikkat edilmedir. • Koltuk yüksekliği 40- 60 cm arasında ayarlanabilir olmalıdır. • Sırt desteği olmalı ve aşağı yukarı ayarlanabilmelidir. • Kol destekleri olmalı çıkarılıp takılabilmeli, yüksekliği ayarlanabilmelidir. • Oturma yeri kendi ekseni etrafında dönebilmeli, ileri geri hareket edebilmelidir. • Ayakları 5 tekerli ve ayaklıkları olmalıdır. • Dizler 90 veya 110 derece olmalıdır

19. Klavyeyi Yerleştirme • Klavye kullanıcın karşısında ve kullanıcının rahat edeceği yükseklikte olmalıdır. • Klavye kullanırken ön kollar yere paralel olmalıdır. • Klavye eğimi yazarken bilekleri düz konumda tutacak şekilde ayarlanmalıdır. • Yazarken omuzlar, kollar, eller ve parmaklar gevşek tutulmalıdır.

20. Fare Yerleşimi Fare size en yakın pozisyonda olmalı. • Kullanılmadığı durumda el fare üzerinde olmamalıdır. • Fare kullanılırken bilek bükülmemelidir, sabit bir yüzey üzerinde olmalıdır.

21. Yeterli Işık ve Havalandırma • Bilgisayar çalışma ortamında görme ve okumanın rahatça yapılmasını sağlayacak bir aydınlık olmalıdır. Bunun az veya çok olması bilgisayar kullanıcısının işini güçleştirir, gözü yorar, dikkatsizlik, sinirlilik yapar ve verim düşer. Bilgisayar çalışma ortamında ışık direk değil dolaylı gelmelidir.  • Bilgisayar çalışma ortamında ısı 24 dereceyi geçmemelidir. İdeal ısı 19-20 derece olmalıdır. Donanım nemden korunmalıdır. Ortamdaki bağıl nem %40-60 dolayında olmalıdır.

22. Sağlık ve Güvenlik • Elektrik kablolarının güvenliği: Bilgisayarın kendi kabloları yeterli kalitedir. Uzatma kabloları kullanılacaksa kablosu kaliteli olmalıdır. Ezilmiş ve üzerindeki plastiği sıyrılmış kablo kullanılmamalıdır. • Güç noktalarının(prizleri) fazla yüklenmesini önleme: Bilgisayarın bağlandığı prize güç kablosu sıkıca oturmalıdır. Eğer gevşek oturursa temas uçları arasında elektrik atlamaları olur buda bilgisayara zarar verir. Bilgisayarla beraber elektrik ısıtıcıları gibi akımı fazla çeken cihazlar bağlanmamalıdır. Takılan prizler topraklı priz olmalıdır. 

23. Sağlık ve Güvenlik • Hatalı kullanıma bağlı ağrılar: Bilgisayarı uzun süre kullanmaktan kaynaklanan sağlıkla ilgili şikayetler genellikle baş ağrısı, göz yorgunluğu, bel ve sırt tutulmaları ve ağrıları, omuz, el ve kol eklemlerinde ağrılar, genel yorgunluk, iş stresi, psikolojik ve sosyal ilişkilerde olumsuzluklar vb. olarak özetlenebilir.  

24. Sağlık ve Güvenlik a) Hatalı kullanıma bağlı göz problemleri: Yorgun ve ağrılı gözler, gözler de yanma ve batma, bulanık görme, kuruluk hissi, sulanma, kaşıntı, kızarıklık.. Gözle ilgili bilgisayara bağlı olası rahatsızlıkların nedenleri: • Ekrana çok yakın oturma • Gözlerin yeterli sıklıkla kırpılmaması ve gözün kuruması • Bilgisayar çalışma ortamının ışıklandırması yanlış olması • Ekran kontrasının , özelliklerinin ya da yenileme hızının eksik olması • Numarası eskimiş gözlük veya lens kullanımı

25. Sağlık ve Güvenlik b) Duruş bozuklukları: Bilgisayar karşısında otururken iyi bir duruşun, bir başka ifadeyle doğru pozisyonda oturmanın başlıca özellikleri şunlardır. • Dik oturulmalı ve sırt desteklenmiş olmalıdır. • Baş dik tutulmalıdır. • Omuzlar rahat bırakılmalı, kol ile ön kol gevşek ve yere paralel olmalıdır. • Dirsek, bilek ve eller düz bir çizgide tutulmalıdır. Dirsekler masaya dayalı olmadan yazılmalıdır. • Ayaklar tamamen yere veya ayaklığa sağlam basılmalıdır. • Gözler sık sık kırpıştırılmalıdır. • Görme ve kas iskelet sistemine yönelik egzersizler düzenli yapılmalıdır. • Fare kullanılmadığı zaman el fare üzerinde olmamalıdır. • Bacakların üst kısmı yatay olmalıdır. • Dizler 90 veya 110 derecelik bir açıda tutulmalıdır.

26. Sağlık ve Güvenlik • Bu duruş pozisyonlarına dikkat edilmediği durumlarda baş, boyun, omuzlar ve kollar, el ve el bilekleri, bel, sırt ve bacak ağrıları görülür. Gerekli tedbirler alınmadığı durumlarda şiddetli ağrılarla kendini gösteren çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkar.  • Çalışma gününün sonunda vücudun yorgun hale gelmesini önlemenin en iyi yolu, bilgisayarlı çalışma ortamında egzersiz yapmak ve 30-30-30 kuralını uygulamaktır. Bunlar her 30 dakika çalışmanın ardından 30sn ara vermek, 30m ilerideki bir cisme bakmak ve bu sırada vücudu dinlendirmeye ve kaslardaki gerilmeleri azaltmaya yönelik egzersizler yapmaktır.  

27. Bilgi ve iletişim Teknolojisi Ürünlerinin Tanıtımı Bilgi ve iletişim teknolojisinin gelişimi ile toplum hayatın da eğitim, bilim, kültür, sanat etkinlikleri, finansman, ticaret vb. alanlarda önemli kolaylıklar sağlamaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojisi iki grupta incelenir. • Bilgisayar Teknolojileri • Donanım ürünleri • Yazılım ürünleri • İletişim Teknolojileri

28. Bilgisayar İle İlgili Temel Kavramlar • Donanım ve Yazılım Nedir?Bilgisayarlar, donanım ve yazılım olmak üzere iki temel kısımdan oluşur. • Donanım: Kasa, ekran, klavye, fare ve bunların içinde bulunan parçaların oluşturduğu kısımdır. • Yazılım: Bilgisayarın istenilen amaçlar doğrultusunda kullanılmasını sağlayan komutlar topluluğudur.

29. Bilgisayar Çeşitleri • Ana Bilgisayar: Özel bir merkezde bulunan hızlı ve geniş kapasiteli bilgisayarlardır. Bu bilgisayarlar kendilerine bağlı olan yüzlerce hatta binlerce istemci bilgisayara hizmet sunar. Birden fazla işlemci(CPU) bulunabilir.

30. Bilgisayar Çeşitleri • MiniBilgisayar: Mini bilgisayarda birden fazla işlemci(CPU) bulunabilir. Hizmet sunduğu istemci sayısı ana bilgisayardan daha azdır. • Ağ(network) Bilgisayarı: Bu bilgisayarların bellek ve işlemci hızları sınırlıdır. Özellikle ağa bağlanmak üzere yapılmışlardır.

31. Bilgisayar Çeşitleri • Kişisel Bilgisayar ( PC ): Masa üzerine sığabilen, tek kullanıcılı kişisel bilgisayarlardır. 1970’ li yıllardan sonra kullanımı yaygınlaşmıştır.

32. Bilgisayar Çeşitleri: • Dizüstü Bilgisayarlar : Bu bilgisayarlar kişisel bilgisayarlarlar gibidir fakat taşınabilir. Günümüzde genellikle 2-4 kg. ağırlığında ve şarj edilebilen pilleri sayesinde birkaç saate kadar elektrik bağlantısı olmadan da çalışabilmektedirler.

33. GİRİŞ – ÇIKIŞ BİRİMLERİ • Giriş Birimleri Klavye, Fare, Barkod okuyucu, Tarayıcı, Mikrofon. Joystick, Webcamgibi bilgisayara sadece bilgi girilmesinde kullanılan birimlerdir. • Çıkış Birimleri Ekran,Yazıcı, Hoparlör, Çizici gibi sadece bilgisayarda işlenen verilere göre sonuç almak için kullanılırlar.  • Giriş/Çıkış Birimleri Disk(Hdd), Disket, CD- DVD’ler, Manyeto Optik Diskler, USB, H.Kartı gibi üzerinde hem bilgi kaydedilebilen hem de bu kaydedilen bilgilerin okunduğu birimlerdir.

34. Giriş (Input) Araçları: • FareBilgisayarda çizim yapmak, oyun oynamak, komut seçmek ve çalıştırmak gibi işlemlerde kullanılan yardımcı donanım birimidir. Tekerlek Sağ tuş Sol tuş

35. Giriş (Input) Araçları: Fare Çeşitleri • Mekanik fareler: Fare hareketini algılamak için farenin alt kısmında bulunan bir top kullanılır. Zamanla bu topun kirlenmesinden dolayı farenin hareketleri algılaması yavaşlayacağı için temiz tutulmalıdır. • Optik ve lazer fare: Fare hareketini algılamak için top yerine optik farelerde LED ışığı, lazer farelerde ise lazer ışını kullanılır. Bu nedenle hem kirlenme olayı ile karşılaşılmaz hem de fare hareketleri daha duyarlı bir şekilde algılanır. Lazer farelerde kullanılan lazer ışığı sayesinde daha yüksek çözünürlüklü hareket algılama sağlanır.

36. Giriş (Input) Araçları: Fare Bağlantı Çeşitleri • Kablolu fare: Fare ile bilgisayar arasındaki bağlantı bir kablo vasıtası ile sağlanır. • Kablosuz (wireless) fare: Fare ile bilgisayar arasındaki bağlantı kablosuz vericiler ile sağlanır. Kablosuz fareler, bilgisayara doğrudan bağlanmaması nedeniyle uzaktan kullanılabilirlik ve portatiflik sağlar. Kablosuz fareler, çalışması için pile gereksinim duyar.

37. Giriş ( İnput ) Araçları • KlavyeBilgisayarda yazı yazmak, veri girmek ve bilgisayara komut vermek için kullanılan donanım birimidir. Fonksiyon Tuşları Harf Tuşları Özel Görevli Tuşlar Rakam Tuşları

38. Giriş ( İnput ) Araçları • Klavye ÇeşitleriQ ve F olmak üzere iki çeşit klavye vardır. Farkları, sadece harflerin yerlerinin değişikliğidir. Klavyenin en sol üstündeki karakter ne ise (F ya da Q) klavye ona göre isimlendirilir.

39. Giriş ( İnput ) Araçları Klavye Bağlantıları • Klavyenin kasaya bağlanacağı portu gösterir. Klavyeler, PS/2 ve USB olmak üzere iki bağlantı noktası üzerinden bilgisayara bağlanır. Dönüştürücüler yardımıyla USB ve PS/2 bağlantı noktaları arasında dönüşüm yapılarak bağlantı yapılabilir.

40. Giriş ( İnput ) Araçları • Tarayıcı Bir resim, bir fotoğraf veya kağıt üzerinde bir dokümanı bilgisayar ortamına geçirmenizi sağlayan araçtır

41. Giriş ( İnput ) Araçları • Dokunmatik Altlık ( Touchpad ) :Dokunmatik altlık üzerinde parmağın hareketi ile ekranda okun hareket ettirilmesine yarayan bir aygıttır. Genellikle dizüstü bilgisayarlarda kullanılır. Farenin görevini yapar. Alanı yaklaşık 50 cm2’ dir.

42. Giriş ( İnput ) Araçları • Oyun Çubuğu ( joystick ) :Hareketi sayısal elektrik sinyallerine çevirerek bilgisayara aktarılır. Bilgisayar oyunlarında ve benzetim(similasyon) programlarında giriş birimi olarak kullanılır.

43. Çıkış ( Output ) Araçları Ekran(monitör)Bilgisayarın görüntüleme birimidir. Monitör bilgisayarda yapmış olduğumuz işlemleri görmemizi sağlar. CRT monitörler: Küçük boyutlarda binlerce kırmızı, yeşil ve mavi fosfor kaplı tabakadan oluşan bir ekrana, elektron demetinin çarptırılmasıyla görüntü oluşturulur.

44. Çıkış ( Output ) Araçları • LCD monitörler: • LCD ekran, plastik bir tabaka içindeki sıvı kristalin ışığı yansıtması ilkesi ile çalışır. LCD ekranlarda kullanılan sıvı kristaller, gerilim uygulandığında düz biçimde sıralanır.Gerilim verilmediğinde ise sıvı kristallerin en üst tabakası ile en alt tabaka, 90 derece kıvrılmış Şekilde dizilmiştir.

45. Çıkış ( Output ) Araçları Diğer Ekran çeşitleri • Plazma ekran • LED ekran

46. Çıkış ( Output ) Araçları Monitörlerle İlgili Temel Kavramlar Çözünürlük: • Ekranların çıktıları (resim, video, program ara yüzü…) gösterirken kullanacağı nokta sayısını gösterir. Bu noktalara piksel denmektedir. Örneğin gösterilecek bir resim için ekranın çözünürlüğü ne kadar büyük olursa resim daha fazla ayrıntıyla gösterilir. Yaygın çözünürlük değerlerinden 800x600, 1024x768, 1280x1024 değerleri vardır. Masaüstü bilgisayarlarda yaygın olarak 800x600 ve 1024x768 değerleri kullanılmaktadır. Çözünürlük azaldıkça ekrandaki resimler daha büyük ve kalitesiz görülecektir.

47. Çıkış ( Output ) Araçları Monitörlerle İlgili Temel Kavramlar Ekran boyutu • Ekranın köşegen uzunluğunu (bir köşesinden diğer köşesine olan uzaklığını) gösterir. inç olarak ifade edilir. 17, 19, 21, 23, 101… gibi değerler vardır. Ekran boyutu için LCD ekranlarda görülebilir alan (kasa hariç) kastedilirken CRT ekranlarda kasa dâhil edilmektedir. Not: 1 inç = 2.54 cm değerindedir.

48. Çıkış ( Output ) Araçları Monitörlerle İlgili Temel Kavramlar İki piksel arası uzaklık (dot pitch) • Ekranda iki piksel arası en yakın uzaklığı belirler. Uzaklığın az olması daha fark edilebilir, keskin renk geçişlerinin olduğu görüntüler anlamına gelir. Günümüzde 0.21, 0.24, 0.25, 0.27, 0.28 mm gibi değerler vardır.

49. Çıkış ( Output ) Araçları Monitörlerle İlgili Temel Kavramlar Ekrantazelemeoranı (refresh rate) : • Ekranın baştan aşağıya saniyede taranma sayısını gösterir. Başka bir deyişle ekrandaki görüntünün saniyedeki oluşturulma sayısıdır. Düşük orana sahip ekrandaki görüntüler titrer ve dolayısıyla kullanıcının gözünü yorar. Günümüzdeki hemen tüm CRT ekranlar NEC firmasına ait MultiSync özelliğine sahiptir. Bu özellik ekranın farklı tazeleme ve çözünürlük değerlerine sahip olabileceğini gösterir. Ekran tazeleme oranı hertz türünden ifade edilir. Örneğin 70 hertz değeri, ekranın saniyede 70 defa tarandığını ya da diğer bir ifade ile ekrandaki görüntünün saniyede 70 defa tekrarlandığını belirtir.

50. Çıkış ( Output ) Araçları Monitörlerle İlgili Temel Kavramlar Ölü pikseller: • Ölü pikseller görüntü değiştiği hâlde rengi değişmeyen ekran üstündeki noktalardır (piksel). Özellikle LCD ekranlarda bazı pikseller özelliğini üretim aşamasında yitirebilmektedir. Bu durumda ekranın belirli noktaları görüntü içerisinde göze batmaktadır. Birçok üretici ölü piksellerin birkaç adedini garanti kapsamına dahi almamaktadır. LCD ekran almadan önce mutlaka ölü pikseller açısından kontrol etmek yararlı olur.