Download
1 / 38
380 likes | 643 Views
Teknolojinin Evrimi. Bölüm 3: Yenilik (1): Psikolojik ve düşünsel Etkenler. Giriş. Dünya üzerinde herhangi bir kültüre ait nesneler incelendiğinde görülen çeşitlilik, insanın bulunduğu her yerde yeniliğin bulunduğunun kanıtıdır.
E N D
Teknolojinin Evrimi Bölüm 3: Yenilik (1): Psikolojik ve düşünsel Etkenler Yeliz Tunga 2013
Giriş • Dünya üzerinde herhangi bir kültüre ait nesneler incelendiğinde görülen çeşitlilik, insanın bulunduğu her yerde yeniliğin bulunduğunun kanıtıdır. • Buna paralel olarak, bazı kültürlerde daha fazla ürün çeşitliliği vardır. Bir uçta her yıl ortalama 70 bin patent alan ABD halkı diğer uçta ise yüzyıllar boyunca pekte değişmeyen Amazon havzası yerlileri.. Yeliz Tunga 2013
Yeni Tür Üretim Oranlarındaki Farkın Nedenleri? • Psikolojik Unsurlar • Toplumsal Unsurlar • Ekonomik Unsurlar Yeliz Tunga 2013
Tikopialar Modern Batılılar, kendi kültürlerinden daha az nesne çeşitliliğine sahip toplumları ilkel olarak algılamakta bunun nedenini de o toplumlara ait düşünce yapılarının ilkelliği ile açıklamaktadırlar. Yazar, bu görüşe katılmamakta ve bu konuda şöyle düşünmektedir: Yeliz Tunga 2013
Bazı toplumlar, teknolojik değişime ve bu değişime içkin nesnesel çeşitliliğe çok fazla değer vermeyen bir hayat biçimi benimsemektedirler. Yeliz Tunga 2013
Tikopialar • Modern teknolojiyi tanımalarına rağmen teknolojik değişime hiç ilgi göstermeyen bir ada topluluğu. • Tikopialar’ın teknolojiyle ilgilenmelerini engelleyen herhangi bir dini yasaklama yok. Yeliz Tunga 2013
Tikopialar • Metal aletler, giysi ve boncuklar gibi birtakım malzemelerin ticaretini de yapıyorlar. • Üstelik, teknoloji kendi amaçları doğrultusunda yetisine sahipler. • Bunlara rağmen, teknolojik değişime karşı mesafeliler. Yeliz Tunga 2013
Çünkü, İSTEMİYORLAR…. Batılı standartlara göre teknolojik olarak geri de olabilirler, ama kendi değer yargılarına göre tam da olmaları gereken yerdeler. Yeliz Tunga 2013
İÇERİK • Hayal gücü, Oyun ve teknoloji • Teknolojik Düşler • İmkansız Makineler • Popüler Fanteziler • Bilgi : Bilim • Bilgi: Teknolojinin Aktarımı • Emperyalizm • Göç • Pratik Bilgi • Çevresel Etkiler Yeliz Tunga 2013
Hayal Gücü, Oyun ve Teknoloji Yeliz Tunga 2013
Oyunlar teknolojik değişime kaynak teşkil etmektedir. Mucitler karşılaştıkları bulmacaları çözmekten büyük haz duyarlar ve ne olursa kendilerine meydan okuyan sorunların üstesinden gelmek ve OYUNU kazanmak için elinden geleni yaparlar. Yeliz Tunga 2013
Bir konuyu oyun olarak farz etmenin, oyunu aşan bir yönü vardır. Bu nedenle kitapta hayal gücünün başka bir deyişle fantezinin rolü üzerinde duruluyor. • Fantezi üç bölüm de incelenebilir. • Teknolojik Düşler • İmkansız Makineler • Popüler Fanteziler Yeliz Tunga 2013
Teknolojik Düşler Teknolojik Akıl Yürütmeler Patentler Teknolojik Hayaller Yeliz Tunga 2013
Teknolojik Akıl Yürütmeler • Teknik cemaat tarafından yaratılan makineler, öneriler ve görüşlerdir. • Olasılığın sınırları içinde yer alan, nispeten daha muhafazakar görüşlerdir. • Ne var ki, bu akıl yürütmelerin bir çoğu büyük bir olasılıkla asla uygulamaya geçmeyecektir. • Estetik varyasyonlar, hayal gücü egzersizleri Yeliz Tunga 2013
Patentler • Patentler, titiz elemeler sonucunda hayal ürünü olmadığı kanıtlanan yeniliklere verilir. • Teknolojik gerçeklikten çok teknolojik olasılığı yansıtırlar. • Ancak buna rağmen alınan patentlerin sadece %10’u ticari değer taşır. Yeliz Tunga 2013
Patentler • Bazı mucitler icatlarının kendilerine bir servet kazandıracağına inanıp buna güdülenerek çalışsa da, birçok mucit icadın kendisine sağlayacağı düşünsel ödüllerle yeniliğin peşine düşer. Yeliz Tunga 2013
Patentler Bu sebeple patent sahibi çoğu kişiyi, teknolojik hayal kuranlar grubuna dahil edebiliriz. Bu grup hiç durmadan, hevesle ve yaratıcılıkla ilgilerini çeken problemleri çözmek için çalışırlar. Yeliz Tunga 2013
Teknolojik Hayaller • İhtimal dahilinde olmayandan, imkansız olanın sınırlarına değin çeşitlilik gösteren cüretkar fantastik tasarılardır. • Teknolojik hayaller bilim kurgu demek değildir. • Edebi veya popüler imgelerden uzak olan bu hayaller, teknolojik akıl yürütme ve patentten önce var olan oyunun abartılı biçimidir. Yeliz Tunga 2013
Teknolojik Hayaller Leonardo Da Vinci’nin çizimleri bu türün en iyi örneklerindendir. Leonardo’nun çalışmalarının çoğu gösterildiği şekilde çalıştırılamamıştır ve ancak çok azı kendilerinden sonraki gerçekleşen teknolojik büyümeyi etkilemiştir. Yeliz Tunga 2013
Teknoloji 18. ve 19. yüzyıllarda vaadettiği ütopik toplumu getiremese de 20. yüzyıl teknolojisi çevre kirliliği, nükleer savaş gibi ciddi problemlere yol açsa da insanları büyülemeye devam ediyor. İnsanlar, teknolojinin yararına teknolojik olabilirlikte oyun oynamaktan büyük bir haz alırlar. (Basalla, p. 117) Yeliz Tunga 2013
İmkansız Makineler • Temel bilimsel yasalara aykırı olan ve çalışması imkansız olan makinelerdir. • Bu makinelere en güzel örnek: Daimi Hareketli Makineler • Bu makineler herhangi bir enerji kaynağına ihtiyaç duymadan çalışması planlanan makinelerdir. • İlk örneğine 13. yüzyılda rastlanmıştır ve yüzyıllar boyunca bu arayış devam etmiştir. Yeliz Tunga 2013
İmkansız Makineler Enerjinin korunumu ve termodinamiğin birinci ve ikinci yasası daimi hareketli makinelerin imkansız olduğunu gösterse de, mucitler bir süre daha arayışlarına devam ettiler. Yeliz Tunga 2013
Popüler Fanteziler • Bilim kurgu , Edebi ve popüler yaklaşım • Hedef kitle ve yaratıcılar sadece teknik cemaatle sınırlı değil • Jules Verne- denizaltıları ve uzay gemileri • H. G. Wells’ in zaman makinesi • Fantastik makineler içeren çizgi romanlar Yeliz Tunga 2013
Bilgi: Teknolojinin Aktarımı Yeliz Tunga 2013
Hiçbir toplum var olan bütün teknolojisini kendi üretecek kadar yalıtılmış ve kendine yetebilecek kadar güçlü değildir. Seyahat, ticaret, savaş, göç, keşif gibi birçok olgu sonucunda toplumlar birbirleriyle etkileşir. Bu da teknolojinin bir kültürden bir diğerine aktarılmasına neden olur. Yeliz Tunga 2013
Emperyalizm • Emperyalizm ve kolonileşme teknolojinin aktarılmasına katkı sağlamıştır. • Alıcı yani sömürge konumundaki kültürün aktarılan teknolojiyi kabul etmeme gibi bir lüksü yoktur. • Emperyalist güçlerin aktardığı teknoloji her zaman o kültüre zarar vermez. Aksine fayda bile sağlayabilir. Yeliz Tunga 2013
Emperyalizm • Örneğin, bir İngiliz sömürgesi olan Hindistan • İngilizler Hindistan da yaşayan İngiliz vatandaşlarına kolaylık sağlamak amacıyla çeşitli teknolojik aletleri getirmişlerdir. • Hint demiryolu, dünyadaki 4. büyük demiryolu, İngilizler tarafından yapılmıştır. Yeliz Tunga 2013
Göç • Hünerlerin ve ürünlerin göç eden insan kümeleriyle birlikte aktarılmasıdır. • Örneğin, Fransa da XIV. Louis tarafından Nantes fermanın feshedilmesi sonucu aralarında zanaatkarlar ve uzmanlaşmış hünerli işçiler olan birçok Fransız Protestan İrlanda, Hollanda, Almanya gibi ülkelere göç etmiştir ve gittikleri ülkelerde tekstil sektörüne büyük katkılar yapmışlardır. • Aynı şekilde, ABD’de buhar makinesinin yaygınlaşmasına bir İngiliz aile neden olmuştur Yeliz Tunga 2013
Pratik Bilgi • Teknolojinin tümü, sözcüklere, resimlere veya matematiksel denklemlere aktarılamaz. • Pratik bilgilere sahip teknisyenlerin vazgeçilmezliği buradan kaynaklanır. • Modern teknoloji, kitap sayfalarından, makalelerden, patentlerden takip edilebilse de bazen ilk elden bilgiye ihtiyaç vardır. Yeliz Tunga 2013
Pratik Bilgi • Zaman zaman, pratik bilgiyi elde edilmek için teknolojik casusluk bile yapılmaktadır. • İngiltere tekstil sektöründe söz sahibi olabilmek İpek ibrişim makinesine sahip olmalıydı ama bunu gerçekleştirebilecek teknik personeli yoktu. Bunun için bu işlere yatkın bir elemanını İtalya’ ya gönderdi. (John Lombe) Yeliz Tunga 2013
Pratik Bilgi • Transistor – Tokyo Telekomünikasyon Şirketi • Transistor bir ABD icadı olmasına rağmen Japonlara büyük ticari başarılar sağlamıştır. Masura Ibuka 1953 yılında ABD’ ye yaptığı bir gezi sırasında transistorun patent haklarını Western Elektrik Şirketinden satın aldı. Yeliz Tunga 2013
Pratik Bilgi • Şüphesiz ki, Japonların bu başarısının nedeni transistoru geliştirirken sadece yazılı kaynakları kullanmakla yetinmeyip, transistor imalatını yerinde inceleyip, konunun uzmanlarıyla görüşmelerine bağlıdır. Yeliz Tunga 2013
Çevresel Etkiler • Doğal ortamların başka bir deyişle kültürlerin icatlar üzerinde etkisi vardır. Aletler üretildikleri ortama özgüdür. • Doğal ortamında belirli bir işlevi yerine getirmesi için tasarlanan bir nesne, kendi kültüründe görevini hakkıyla yerine getirirken, yeni bir ortamda işlerlik kazanabilmek için üzerinde değişiklikler yapılmasına ihtiyaç duyar. Yeliz Tunga 2013
Bilgi: Bilim Yeliz Tunga 2013
Rönesans öncesine kadar teknolojik ilerleme bilimin yardımı olmaksızın gerçekleşmiştir. 19. Yüzyılın sonlarına doğru bilim temelli kimya ve elektrik endüstrisi kurulduktan sonra durum değişmiştir. Günümüzde bilim ve teknoloji sürekli ve karşılıklı bir etkileşim halindedirler. Yeliz Tunga 2013
Bilim ve Teknoloji • Bilim ve teknoloji arasındaki ilişki karmaşıktır basite indirgenemez. • Teknolojik yeniliği teşvik eden bilimsel bilginin her zaman yeni bir bilgi olması gerekmediği gibi katıksız olması da gerekmez. • Bilim bir ürünün fiziksel olasılık sınırlarını belirler ama nihai şeklini tanımlamaz. Yeliz Tunga 2013
Atmosferik Buhar Makinesi Thomas Newcomen DenisPapin Yeliz Tunga 2013
Kaynakça • George Basalla, Teknolojinin Evrimi Yeliz Tunga 2013
