Meslek Hastalıkları Tanısında Anamnezin Önemi

1. Meslek Hastalıkları TanısındaAnamnezin Önemi Prof. Dr. Fatma Evyapan Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

2. Sunum Akışı • Tarihçe • Meslek anamnezinin önemi • Meslek anamnezinin temel elemanları • Klinik uygulamada meslek anamnezi • Sonuçlar

3. Tarihçe • Mesleki sorunlarla ilgili kaynaklar eski Mısır’a dayanmakta • Eski Roma’da tehlikeli tozlarla uğraşan işçilerin yüzlerini şeffaf deri ile korumaları önerilmekte • XV yüzyılda madencilik ön planda: “morbi metallici” • 1473 ilk basılı kaynak “Zehirli ve Kötücül Buharlar” (Ellenber) • Meslek hastalıkları ile ilgili ilk monograf (Paracelsus 1493-1541) Olaus Magnus Asthma in the Workplace Edt Bernstein L 3d edt 2006

4. Ramazzini (1633-1734) “De Morbis Artificum Diatriba” (1713) meslek hastalıklarının temel taşlarından: • “Yüce Hippokrat bize hekimin hastasını ziyareti sırasında tanıya ışık tutması açısından hem hastasına hem de çevresindekilere pek çok konu hakkında soru sorması gerektiğini öğretmiştir. Bu sorulara ben de bir tane eklemek istiyorum: ne iş yaparsınız?” • Charles Turner Thackrah: “Meslek, Sanat, Sosyal Statü ve Alışkanlıkların Yaşam Süresine Olan Etkisi” (1832) Asthma in the Workplace Edt Bernstein L 3d edt 2006

5. Meslek Hastalıklarının Önemi • İşyerindeki maruziyetler: • ABD’de her yıl kabaca 125.000 ila 350.000 yeni hasta • 60 300 ölüm • Hastaneye yatan hastaların %75’inde zararlı maddelerle temas anamnezi • %17’sinde yakınmaları doğrudan yaptıkları işten kaynaklanmakta Newman LS New England J Med 1995; 333 (17)

6. Meslek Hastalığı Olduğu Şüphelenilen Bir Kişide İlk Adım Açık ve Anlaşılabilir Bir Meslek Anamnezi Almaktır

7. Meslek Anamnezi • Meslek Anamnezi • Tıbbi Anamnez Lax MB Am Fam Phy 1998; 58 (4) Chang Yeung M Chest 1995; 108: 1084 Moscato G Eur Respir J 2003; 21:879

8. Meslek Anamnezinin Uygulama Şekilleri • Meslek anamnezi için hazırlanmış standart bir anket formu bulunmamaktadır • Tarama amaçlı hızlı sorgulama • Geniş kapsamlı meslek anamnezi • O güne kadar yapılan tüm işlerin kronolojik sıralanması • Maruziyet düzeylerinin belirlenmesi • Esas yakınma ile meslek arasındaki bağlantının kurulması Lerner P Occup Environ Med 1997; 39 (5): 401 Newman LS New England J Med 1995; 333 (17)

9. Hızlı Sorgulama • Temel Yakınmalar ve Başlangıç şekilleri • Ne iş yapıyorsunuz? • Yakınmalarınızın işe bağlı olduğunu düşünüyor musunuz? • İşte ya da evde yakınmalarınızda ağırlaşma / düzelme oluyor mu? • Maruziyetin gözden geçirilmesi • Halen ya da daha önce toz, duman, kimyasal ya da radyasyona maruz kaldınız mı?

10. Ayrıntılı Sorgulama • Kişi tarafından doldurulacak olan meslek anamnezi • Yapılan işlerin tarih sırasında göre yazılması • Askerlik görevi • Çıraklık • Ev ortamı özellikleri ve burada oluşabilecek riskli maruziyetleri • Hobiler • Klinik hastalıklara neden olabilecek önemli maddelerle temas • Meslek anamnezi rehberliğinde maruziyetin yeniden gözden geçirilmesi • Halen yapılan iş hakkında daha ayrıntılı bilgi ve bir iş gününün tanımlanması • Öne çıkan maruziyetlerin yaşandığı işkollarının tarih sırasına göre gözden geçirilmesi • İş ve temel semptomlar arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi • Klinik ipuçları • İş ve yakınmalar arasındaki zamansal ilişkinin irdelenmesi • İşyerinde çalışan diğer kişilerde de benzer şikayetlerin araştırılması

11. Kişi Tarafından Doldurulan Meslek Anamnezi Formu Ad- Soyad : M.B. Doğum tarihi: 1980 Protoko No:22657 Çalışmaya başladığınız zamandan itibaren yaptığınız tüm işlerin listesinin aşağıdaki tabloya uygun olarak doldurunuz Askerlik eğitiminiz ya da çıraklık eğitiminizi de tarihlere uygun olarak belirtiniz:

12. Klinik Hastalıklara Yol Açabilecek Temaslar • Gazlar • Koroziv maddeler (asid ya da alkalen) • Boyalar • Toz ya da pudralar • Asbest ya da diğer lifler • İnfeksiyöz ajanlar • İnsektisid ya da pesitisidler • Metaller ya da metal dumanları • Organik tozlar (pamuk, ağaç ya da biyolojik materyallerden kaynaklanan) • Plastikler • Solventler • Petrokimya ürünleri (zift, asfalt, derişik petrol ürünleri) • Radyasyon (elektromanyetik alan, X ışını radyasyonu, ultraviyole radyasyonu) • Fiziksel faktörler (gürültü, vücudun zorlanması, termal stres, vibrasyon, tekrarlayan hareketler)

13. Ayrıntılı Sorgulama • Kişi tarafından doldurulacak olan meslek anamnezi • Yapılan işlerin tarih sırasında göre yazılması • Maruziyetlerin tayin edilmesi • Meslek anamnezi rehberliğinde maruziyetin yeniden gözden geçirilmesi • Halen yapılan iş hakkında daha ayrıntılı bilgi ve bir iş gününün tanımlanması • Şüpheli maddenin sağlık üzerindeki etkileri • Maruziyet düzeylerinin değerlendirilmesi • İş ve temel semptomlar arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi • İş ve yakınmalar arasındaki zamansal ilişkinin irdelenmesi • İşyerinde çalışan diğer kişilerde de benzer şikayetlerin araştırılması • Klinik ipuçları

14. Temas Edilen Madde ile İlgili Özellikler • Tüm kimyasalların ancak %20’sinin insanlar üzerindeki etkileri tam olarak anlaşılabilmiş • Bilgilere • İşveren • Üretici firma • Ürün etiketleri • Malzeme güvenlik bilgi formları • İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili web sayfalarından elde edilen bilgilerden yararlanılır Bracker A Clin Chest Med 2002; 23:695

15. Malzeme Güvenlik Bilgi Formları • Genellikle verdikleri bilgiler kısıtlı • Akut etkiler ön planda • Karsinojenite, üremeye etki gibi kronik zararlarına değinilmez

16. Malzeme Güvenlik Bilgi Formları Nasıl Okunur? • Birinci Bölüm: Kimyasal ticari ad, imal eden şirketin adı, adresi vs.. • İkinci bölüm: İçerdiği tehlikeli maddeler: • Maddelerin konsantrasyonları (Non- karsinojenler için >%1; karsinojenler >%0,1) • Kabul edilebilir maruziyet düzeyleri (TLV, PEL) • Üçüncü bölüm: Maddelerin fiziksel kimyasal özellikleri • Dördüncü bölüm: Patlama yanıcılık özellikleri • Beşinci bölüm: Sağlık etkileri • Altıncı bölüm: Reaktivite verileri • Yedinci bölüm: Kullanım ve diğer işlemler sırasında alınması gereken önlemler Bracker A Clin Chest Med 2002; 23:695

21. Maruziyet Düzeylerinin Belirlenmesi • Maruziyet süresi • Gözlem ya da ölçümlerle maruziyetin nicel olarak ortaya konması • Kümülatif maruziyet • Özellikle latent periyodu uzun olan hastalıklarda hayat boyu maruziyet düzeyi önemlidir • Ani ve yüksek düzey maruziyetler • Korunma önlemlerinin varlığı ve etkinliği • Aradan geçen zaman ve çok sık iş değiştirme temas sürelerini belirtmeyi engelleyicidir • Hastalar genellikle maruziyet düzeylerini olduğundan hafif yansıtma eğilimindedirler Brower P Am J Epidemiol1998; 148: 920-926

22. Ayrıntılı Sorgulama • Kişi tarafından doldurulacak olan meslek anamnezi • Yapılan işlerin tarih sırasında göre yazılması • Maruziyetlerin tayin edilmesi • Meslek anamnezi rehberliğinde maruziyetin yeniden gözden geçirilmesi • Halen yapılan iş hakkında daha ayrıntılı bilgi ve bir iş gününün tanımlanması • Şüpheli maddenin sağlık üzerindeki etkileri • Maruziyet düzeylerinin değerlendirilmesi • İş ve temel semptomlar arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi • İş ve yakınmalar arasındaki zamansal ilişkinin irdelenmesi • İşyerinde çalışan diğer kişilerde de benzer şikayetlerin araştırılması • Klinik ipuçları

23. Tıbbi Anamnez • Hastalığın Anamnezi • İşyerinde tekrarlayıcı temaslar ve beraberinde yakınmaların ortaya çıkışı arasındaki zamansal ilişki • Yakınmaların hafta sonları ya da tatillerde düzelip işe dönüşte ağırlaşması • Yeni bir yöntem ya da maddenin kullanıma girmesi ile semptomlar arasındaki ilişki • İşyerinde etkilenen başka işçilerin varlığı • Kişisel risk faktörleri • Sigara • Atopi • Genetik Fatkörler • Bronş hiperreaktivitesi • Çocuklukta solunum sistemi hastalıkları • Akut inhalasyon kazaları

24. Meslek Hastalığını Düşündürecek İpuçları • İş ya da endüstri adı • Bölgedeki önemli iş kollarının maruziyet özellikleri • Bölgesel bazı iş kollarında toksik maruziyet olasılığının yüksek olması • İşyerinde diğer çalışanlarda hastalıkları görülmesi, hasta gruplarının ortaya çıkması • Hastalığın başlangıç özelliği • Hastalığın alevlenme özelliği • Pek çok organa ait belirtilerin alışılmadık biçimde ortaya çıkması • Demografik olarak uygun olmayan bir kişide görülmesi • “Olağan şüphelilerin” masum olması • Bazı organlarda daha kolay ortaya çıkması • Latent periyodu • İdyopatik hastalıklar • Konvansiyonel medikal tedaviye yanıt vermeyen hastalıklar Newman LS New England J Med 1995; 333 (17)

25. Klinik Uygulamada Meslek Anamnezi

26. Çalışma Çağında Yeni Tanı Konulan Astımlılarda Meslek Anamnezi’nin Niteliği Shofer et al Chest 2006; 130 (2): 455- 462 • 197 erişkin meslek astımlının %75’inde meslek anamnezi var olanlar yetersiz

27. Meslek Anamnezlerinin Kliniklere Göre Dağılımı

28. İngiltere’de Göğüs Hastalıkları Hekimlerinin Meslek Astımı Tanı ve Tedavisine YaklaşımlarıBarber CM Respir Med 2007; 101 (3): 1903-1908

29. Özetle • Meslek hastalıklarının tanısında meslek anamnezi almak atılacak ilk ve en temel adımdır • Ayrıntılı meslek anamnezinin alınması oldukça zaman alan zorlu bir süreçtir • Bu nedenle günlük pratikte çoğu hekim tarafından ihmal edilmekte çoğu zaman hiç akla gelmemektedir • Bu bu durum sadece ülkemizin değil batılı ülkelerin de sorunudur • Hekimlerin çoğu bu eksikliklerinin mezuniyet sonrası eğitimle gidermek istediklerini ifade etmeleri bu konudaki tutum ve davranışlarını geliştirme konusunda hevesli olduklarını göstermektedir • Hastanın aktif katılımı ve mesleki özgeçmiş anamnez formlarını kendisinin doldurması, internet olanaklarından yararlanmak zaman sorununu çözebilir

30. Teşekkür Ederim • http://atsdr1.atsdr.cdc.gov • http://www.cdc.gov/niosh/homepage.html • http://www.osha-sic.gov • http://www.saglik.gov.tr • http://www.ssk.gov.tr • http://www.isgum.gov.tr • http://csgb.gov.tr • http://oasys.com • http://asmanet.com