LLYTHRENNEDD

1. LLYTHRENNEDD ESTYN: Strategaeth ac arweiniad ar gyfer arolygu llythrennedd ar gyfer disgyblion rhwng 3 a 18 oed. Medi 2011

2. Pam? • Beth? • Sut?

3. Pam? • Cynnydd araf mewn gwella safonau llythrennedd ar draws y deng mlynedd ddiwethaf a chanlyniadau wedi cyrraedd llwyfandir ar draws y pum mlynedd ddiwethaf. • Gwahaniaethau arwyddocaol ym mherfformiadau bechgyn a merched. • Amrywiadau o fewn ysgolion ac ar draws awdurdodau lleol. • Canlyniadau isel yn PISA. • Gormod o ddisgyblion ac oedolion yng Nghymru gydag amgyffred gwan o’r pynciau sylfaenol.

4. Beth? Ym mhob cyfnod allweddol • Diffyg adnabyddiaeth eang bod llythrennedd yn fwy na phwnc sengl Cymraeg/Saesneg, ond mae yn grŵp o alluoedd sydd angen i ddisgyblion eu cael os ydynt yn mynd i fod yn ddysgwyr llwyddiannus ym mywyd yr ysgol ac fel oedolion. • Nid yw pob athro yn derbyn cyfrifoldeb am ddatblygu sgiliau llythrennedd y disgyblion ym mhob maes dysgu.

5. Beth? • Diffyg o ddefnydd fforensig o ddata perfformiad i gymharu perfformiad ysgol gydag eraill, a gan ALl ar gyfer monitro a herio ysgolion. • Defnydd annigonol o arddulliau dysgu sy’n datblygu sgiliau meddwl disgyblion, gan gynnwys holi cwestiynau, cynllunio a sgiliau datrys-problemau.

6. Beth? Ym mhob cyfnod allweddol • Llwyddiant annigonol wrth gwrdd ag anghenion dysgu bechgyn. • Diffyg tasgau dysgu heriol ar gyfer y disgyblion mwyaf galluog. • Tracio systematig annigonol o’r disgyblion sydd ynghlwm â/eisioes wedi bod ynghlwm â rhaglenni ymyrraeth.

7. Beth? At all key stages • sicrhau bod ysgolion yn mabwysiadu dulliau effeithiol mewn ‘asesu ar gyfer dysgu’, sy’n galluogi dysgwyr i ddeall yn llawn cystal y maent yn gwneud, a beth sydd angen iddynt wneud er mwyn gwneud cynnydd; •  gwella ansawdd sgiliau darllen ac ysgrifennu y disgyblion fel y bônt yn gallu eu cymhwyso yn ddigonol mewn gwaith ar draws y cwricwlwm;

8. Beth? • adnabyddiaeth a chymorth annigonol i ddawn potensial ymysg disgyblion o gefndiroedd llai breintiedig a allent fod o dan risg arbennig o dangyflawni; • ychydig o GDP cryf a dylanwadol i rannu a gwella dysgu ac arfer addysgu; a • sicrhau bod strategaethau a dulliau gweithredu pob ysgol ac ALl yn cymryd cyfrif llawn o arfer llythrennedd effeithiol.

9. Sut? • Mae llythrennedd eisioes yn drywydd ymholi gorfodol ym mhob arolwg. • Strategaeth a chyfarwyddyd manwl Estyn i bob arolygwr. • Y dulliau mwyaf a’r lleiaf.

10. Y tasgau allweddol i arolygwyr yw barnu: • p’un a oes gan bob disgybl y medrau darllen ac ysgrifennu sydd eu hangen i fanteisio ar y cwricwlwm cyfan; a • pha mor dda y mae’r cwricwlwm ehangach ei hun yn datblygu medrau llythrennedd disgyblion.

11. Y Fframwaith Arolygu • Yn y Fframwaith Arolygu, rhoddir y pwyslais mwyaf i fedrau llythrennedd, gan fod y medrau hyn yn ategu pob elfen ar ddysgu disgyblion. • Bydd arolygwyr yn canolbwyntio’n benodol ar fedrau darllen ac ysgrifennu • Mae’r prif ffocws ar ddeilliannau ar gyfer disgyblion, o ran eu safonau llythrennedd a’u gallu i ddefnyddio eu medrau darllen ac ysgrifennu mewn gwaith ar draws y cwricwlwm

12. Pecyn offer hanfodol ar gyfer datblygu llythrennedd(Strategaeth Llythrennedd Caerfyrddin: 2011 – 2013) • Amgylchedd llythrennedd effeithiol a dirgrynol i ddatblygu llefaredd, darllen ac ysgrifennu • Darpariaeth trwy brofiad ac sy’n ddatblygiadol • Dysgu penodol o lefaredd, darllen ac ysgrifennu trwy ddulliau rhanedig, wedi’u harwain, yn unigol a mewn parau • Sicrhau bod dysgwyr yn ymwybodol o bwrpas a chynulleidfa mewn ystod o destunau ar draws y cwricwlwm • Trochi a modelu i ddatblygu llefaredd, darllen ac ysgrifennu • Dysgu ffoneg synthetig da ar draws yr ysgol gyfan • Dysgu penodol o strategaethau darllen • Ymarfer ar lafar cyn ysgrifennu. Ei ddweud. Ei ysgrifennu.

13. Fframiau llefaru a siarad ar gyfer meddwl Sicrhau bod pob athro a dysgwr yn gwybod ac yn gallu defnyddio nodweddion ieithyddol a’r drefniadaeth testun ar gyfer pwrpasau testun gwahanol Bod dysgwyr yn ymwybodol o sgiliau trosglwyddadwy mewn iaith: un iaith yn cefnogi’r llall Sicrhau bod egwyddorion asesu ar gyfer dysgu yn ddealladwy ac yn cael eu mewnosod fel bod cynllunio ynghlwm ag asesu Bod yr asesu ar gyfer dysgu, yn unol â thracio a gwelliant, yn drwyadl Pecyn offer hanfodol ar gyfer datblygu llythrennedd(Strategaeth Llythrennedd Caerfyrddin: 2011 – 2013)