Ergenlerde Cinsel Gelişim

1. Ergenlerde Cinsel Gelişim Doç Dr Müjgan Alikaşifoğluİstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Adolesan Bilimdalı

2. Yetişkinliğe geçişteki bu dönem; büyüme ve gelişmenin çok hızlı olduğu, kız veya erkek cinsel özelliklerinin ortaya çıktığı bir dönemdir. ERGENLİK DÖNEMİ

3. Diğer bir deyişle aynadaki görüntünün adeta yabancılaşmasıdır.

4. Ergenlik Nedir? Büyümek, başkalaşmak ve dönüşmektir. Tırtılın koza içinde kelebeğe dönüştüğü dönem gibidir.

5. Ergenlik Nedir? Daha fazla bir ilgi, saygı, olanak ve özene ihtiyaç duyulan incinmesi kolay bir zamandır.

6. Ergenlik Nedir? • Sağlıklı her çocuğun geçmesi gereken bir süreçtir.

7. ERGENLIK NE DEĞILDIR? Çocuğun büyüğü, yetişkinin küçüğü değildir.

8. Hastalık ve problem yaratma dönemi değildir.

9. Ergenlik -Yeni bedenini tanıma, kabul etme, -Kadın ya da erkek toplumsal rolü kabul etme, -Her iki cinsten yaşıtları ile yakın ilişki kurabilme, -Aileye olan çocuksu bağımlılıktan kurtulma,

10. -Evliliğe ve aile yaşamına hazırlanma, -Meslek seçme, -Davranışlarına rehberolacak bir değerler sistemi ve ideoloji geliştirme gibi kişisel gelişim aşamalarındangeçilen bir dönemidir.

11. PSİKOSOSYAL GELİŞİM Ergenlik başlangıç ve bitiş sürelerinin belirlenmesinde olduğu kadar, normal ve anormalliğin belirlenmesinde de güçlük çekilen bir dönemdir.

12. PSİKOSOSYAL GELİŞİM • Erken ergenlik 12-14 yaş • Orta ergenlik 15-17 yaş • Geç ergenlik 18-21 yaş

13. ERKEN ERGENLİKEVRESİ • Hormonlar ve bedenin cinsel farklılaşması sonucu bocalamalar başlar.

14. ERKEN ERGENLİKEVRESİ • Bu dönemin en belirgin özelliği puberteyle birlikte ortaya çıkan biyolojik değişikliklerin yarattığı baskıya karşı gencin uyum ve baş etme çabalarıdır. • Bedensel değişiklikler bazen o kadar hızlı olur ki gençler bedenlerinin içinde kendilerine yabancılık çekerler.

15. ERKEN ERGENLİK • Büyüyen göğüsler, yüzde çıkan akneler gençte bu değişimin sonucunun nereye varacağına yönelik kaygılar yaratır. • Bu dönemdeki ergenlerin çoğu ayna karşısında bedenlerini inceleyerek uzun süreler geçirirler. • Bu da yeni bir beden imgesi edinme ve buna alışma çabalarının göstergesidir.

16. ERKEN ERGENLİK • Sekonder seks karakterlerinin gelişimi ile birlikte beden imgesinin değişimi yanında, genç kendisiyle ilgili yeni bir yanının daha farkına varır. • Kendisini çocukluktan farklı bir kız ya da erkek olarak algılamaya başlar.

17. ERKEN ERGENLİK • Beden görünümünün değişmesi, dürtülerinin artması, cinsel kimliğin daha fazla hissedilmesi genci sosyal olarak da yeni bazı konumlar edinmesi gerekeceği gerçeğiyle karşı karşıya bırakır.

18. ERKEN ERGENLİK • Karşı cinsi düşünmeye başlar ve ideal partneri ile ilgili hayaller kurar. • Ancak bu dönemde romantik ilişkilerden çok aynı cinsiyetten bir ya da iki kişiyle yakın arkadaşlıklar kurma eğilimleri daha fazladır.

19. ERKEN ERGENLİK • Birbirlerinin sırlarını paylaşma ve yardımlaşmaya dayalı bu tür arkadaşlıklar genci ilerideki yaşantısında insan ilişkilerinde yakınlık kurmaya da hazırlar. • Romantik ilişki olursa daha çok kendini sınamaya yönelik ve partner idealdeki figüre uymadığından kısa süreli

20. ERKEN ERGENLİK • Cinsel yönden vücudun sağlıklı olup olmadığını merak • Doğru bilgiye ulaşamama • Erişkin tipi düşünce biçimi tam gelişmemiş olduğundan açık ve belirgin örneklere ve bilgiye ihtiyaçları vardır. • Pubertenin başlaması cinsellikle ilgili bilgileri aktarmak için uygun bir fırsat kabul edilmeli

21. ORTA ERGENLİK EVRESİ • 15- 18 yaş arası dönem • Pubertal değişiklikler ve bilişsel gelişim büyük ölçüde tamamlanmıştır.

22. ORTA ERGENLİK EVRESİ • Baş edilecek önemli konulardan biri cinsel kimlik gelişimidir. • Beden gelişiminin tamamlanmasıyla birlikte her iki cins te kendilerini kız ya da erkek olarak tanımaya, tanımlamaya ve buna uygun sosyal roller edinmeye başlarlar.

23. ORTA ERGENLİK EVRESİ • Genç genetik ya da başka nedenlerle yaşının gelişimsel normlarına ulaşamamışsa bedenine ilişkin olumsuz algılar ve duygular geliştirebilir. • Bu duygularla baş edilememesi anksiyete, depresyon gibi belirtilere neden olabileceği gibi, bazı durumlarda cinsel kimlik sapmalarına da yol açabilir.

24. ORTA ERGENLİK • Aynı cinsten arkadaşlarla ilişki sürerken bir yandan da karşı cinsiyete yönelme başlar. • Romantik ilişkiler sık ancak hala ideal partnere uymadığından kısa sürelidir.

25. Ancak aşırı yakınlıklar bağımsızlığını kaybetme tehlikesi içerdiğinden ilişkilerdeki sınırlar bu yaş grubunda önemli stres kaynaklarından biridir. • Bu nedenle fazla fiziksel yakınlık olmadan yakın ilişkiler kurmaya el verdiği için telefon ve internet bu gençler için çok popüler bir iletişim aracıdır.

26. Bu evrede risk alma eğilimi fazla olduğundan ayrıntılı sorularla değerlendirme ve bilgi verme gerekli

27. GEÇ ERGENLİK EVRESİ • Bu evre 18 yaş civarında başlar ve ne kadar süreceği kişiden kişiye değişir. • Genellikle bireyin erişkin psikolojik olgunluğunu kazanıp toplum içinde erişkin rollerini almaya hazır duruma gelmesiyle son bulur. • Bazı bireyler için bu durum yaşam boyu süren bir mücadele halini alabilir.

28. GEÇ ERGENLİK Bu dönem bir anlamda ergenlik başından beri yaşanan duyguların, geliştirilen becerilerin (beden algısı, özerklik, başarı, yakınlık gibi) kurulan özdeşimlerin harmanlandığı ve sentezlendiği bir dönemdir.

29. GEÇ ERGENLİK • Bu sentez sonucunda ergenliğin en önemli gelişimsel özelliği olan kimlik duygusu oluşur. • Kimlik duygusunun kazanılması gencin kendine ait bir değerler sistemi oluşturması ile sağlanır. • Ergenlik dönemi boyunca gözlenen, yaşanan ve öğrenilen çeşitli değerleri harmanlayarak genç kendine uygun doğru ve yanlışları seçerek bir değerler sistemi oluşturur.

30. GEÇ ERGENLİK EVRESİ • Böylece “ben kimim” sorusunun yanıtı bulunmuş olur ve ilerideki yaşamını nasıl geçireceğini de belirlemiş olur. • Ergenliğin sonuna geldiği halde bu soruların yanıtını bulamamış kişide kimlik kargaşasından söz edilir.

31. GEÇ ERGENLİK EVRESİ • Geç ergenliğin sonunda kimlik duygusunu edinmiş, yakın ilişkiler kurabilme, kendine iş ve eş seçebilme gibi becerileri kazanmış ve toplum içinde erişkin rollerini üstlenecek sorumluluğu edinmiş olarak genç erişkinlik dönemine geçer.

32. Bu dönemde genç romantik ilişkilerinde erişkin gibi davranabilir. • Partnerinin duyguları ve huzuru ile daha fazla ilgilenir. • Uzun süreli, güvene dayalı ve anlamlı ilişkiler kurabilir.

33. Cinsellik • Spesifik bir cinsel davranışı gösterebilecek fiziksel özelliklere ve kapasiteye sahip olma • Psikososyal değerler, normlar, tutumlar ve öğrenme gibi bu davranışı etkileyen etkenler • Cinsel kimlik ve onunla ilişkili bir erkek ya da kadın olarak kendisi ve öteki ile ilgili toplumdan kazandığı tutum ve davranışlar

34. Biyoloji Kültür Cinsellik Toplum Aile

35. Cinsellik • Genotip ve fenotip gibi biyolojik etkenler cinselliği döllenmeden itibaren etkilerler. • Diğer etkiler ise doğumda başlar.

36. Cinsellik ve aile Ailenin toplumla etkileşerek geliştirmiş olduğu kadınlık ve erkeklikle ilgili tutum ve davranışları bebeğe doğumdan itibaren yansıtılır. Bebeğin cinsiyetinin belirlenmesinden itibaren aile bireylerinin o bebekten bekledikleri cinsiyete özgü tutumlar ve beklentiler bilinmektedir. Bu beklentiler ve tutumlar büyük ölçüde ailenin içinde yaşadığı toplumun kültürel normları tarafından dikte ettirilmişlerdir.

37. Cinsellik ve aile • Bir çocuğun cinsel kimliği ile ilgili ilk algılamaları aile bireylerini gözleyerek oluşur. • Bir kadın olarak annesinin aile içerisinde nasıl davrandığını, babasının erkekliğini nasıl gösterdiğini ve beraberce sorunları nasıl çözdüklerini gözler.

38. Cinsellik ve aile • Anne ya da babanın yokluğu çocukların kadın ve erkeklerin birbirlerine nasıl davrandıklarını anlamasını güçleştirebilir. • Kızlar bir kadın olarak nasıl davranacaklarını babaları ile ya da ebeveyn rolünü üstlenmiş diğer erkeklerle test ederler. Bu şans olmadığında ise “baba” aramaya başlayabilir ve riskli cinsel davranışlar sergileyebilirler. • Ayrıca, kız çocuğun baba modeli ile karşılaşmamış olması onun kendi cinselliğini nasıl göstereceğini bilememsine de yol açabilir.

39. Cinsellik ve aile • Aile bireylerinin sevgi dolu ve destekleyici olduğu, çocuğun gelişim düzeyine uygun olarak gözlendiği ve izlendiği bir aile ortamında çocuğun olgun, olumlu ilişkiler kurabilen sağlıklı bir erişkin olma olasılığı artar.

40. Cinsellik ve kültür • Ergenin cinselliğini nasıl yaşayacağı yaşadığı toplumun kültüründen çok fazla etkilenir. • Kültür kadına ve erkeğe çok iyi tanımlanmış ya da iyi tanımlanmamış roller yükleyebilir. • Kadınlık ve erkeklik rollerinin iyi tanımlandığı kültürlerde ergenlerin çok fazla tercih şansı yoktur. • Kültürel belirsizliğin olduğu durumlarda ise, ergene pek çok tercih yapma şansı ancak, çok az rehberlik sunulur.

41. Benzer olarak cinsel duyguların nasıl ifade edileceğini de kültür belirler. • Dört tip kültür var:

42. Cinselliği kısıtlayan • Çocuklukta cinsel oyunlar çok az • En azından kadınlara evlilik öncesi cinsel yaşantı yasak • Seks korkulan, sorun olabilecek bir olay olarak görülür.

43. Cinselliği bastıran: • Evlilik öncesi cinsel yaşantı yasak • Cinsel davranışlar suçluluk, öfke ve korku yaratır. Şeytansı görülür.

44. Cinselliğe tolerans gösteren • Yasak yok • Ergenler cinsel olarak aktiftir. • Evlilik öncesi seks serbest • Seks yaşamın normal ve önemli bir parçası • Cinsel yolla bulaşan hastalıklar sık

45. Cinselliği destekleyen kültür • Sorumlu cinsellik • Seks insanların mutluluğu için gerekli görülür ve gençler desteklenir • Cinsel sağlıkla ilgili bilgiler toplum tarafından karşılanır

46. Cinsellik ve toplum • Bazı durumlarda kültür toplumun her kesiminde uniformdur, bazı durumlarda ise değildir. • Cinsellik konusunda aynı toplumda farklı kültürel normların bulunması ergenleri risk altına sokabilir. • Bu anlamda medyanın rolü çok önemlidir.

47. Genç ailesinden cinsellikle ilgili çok net mesajlar alıyor ise medyanın etkisi dengelenebilir. • Ancak, ailelerin pek çoğu çocuklarına cinselliği öğretmek ile ilgili sıkıntılar yaşarlar ve onların bu alanda arkadaş gruplarını ve medyayı ana bilgi kaynağı ve rol modeli olarak benimsemesine neden olurlar.

48. Cinsellikkonusunda mutlaka aile, öğretmenya da bir sağlık çalışanından bilgi alınmalıdır.

49. Ergenlikte cinsel davranışlar • Cinsel olgunlaşma sürecinde yaşanan değişimleri merak etmek çocukluk ve ergenliğin normal bir parçasıdır. • Sağlıklı cinsel gelişim çocuğun fiziksel ve duygusal gelişiminin bir parçası olmalıdır. • Biyolojik ve çevresel etkenler sağlıklı cinsellik algısının ve davranış seçimlerinin gelişiminde belirleyicidirler.

50. Ergenlikte cinsel davranışlar Ergenlerin cinsel davranışları: • Cinsel ilişkiye başlamak, • Cinsel ilişkinin düzeyi, • Riskli cinsel davranışlar. Bu davranışlar ise istenmeyen gebelikler ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi olumsuz sonuçlara yol açabilir.