Częstochowa

1. Częstochowa INFORMACJE OGÓLNE MAPA MIASTA HERB HISTORIA ULICAMI MIASTA JASNA GÓRA OKOLICE CZĘSTOCHOWY

2. O CZĘSTOCHOWIE Częstochowa leży na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej nad Wartą. Miasto liczy ok. 255 000 mieszkańców i ma powierzchnię 160 km2. Okolice Częstochowy, a w szczególności Wyżyna Krakowsko-Częstochowska są turystycznie bardzo atrakcyjne. Samo miasto może być punktem wyjściowym wycieczek do sąsiednich dużych miast, np. do Warszawy, Krakowa, Wrocławia, Łodzi czy Kielc. Miasto leżące u podnóży klasztoru Jasna Góra wyróżnia jedyna w swoim rodzaju atmosfera, którą cechują tradycje religijne, artystyczne i duchowe dziedzictwo, jak również życie gospodarcze. Na atrakcyjność miasta składają się również przede wszystkim jego zabytki, w tym klasztor paulinów Jasna Góra, który jest jednym z najważniejszych pomników kultury na świecie. Częstochowa jest miastem bogatej tradycji.

3. MAPA MIASTAŚrodkowa część

4. MAPA MIASTAPrawa część miasta

5. MAPA MIASTALewa część

6. MAPA MIASTAGórna część

7. MAPA MIASTALewa górna część

8. MAPA MIASTAPrawa górna część

9. MAPA MIASTADolna część

10. MAPA MIASTALewa dolna część

11. MAPA MIASTAPrawa dolna część

12. HERB Uchwałą nr 249/XXIX/92 R • Uchwałą nr 249/XXIX/92 Rady Miasta Częstochowy z 25 czerwca 1992 r. ustalono, że herbem Częstochowy jest: w błękitnym polu tarczy godło przedstawiające warowne mury miejskie o barwie srebrnej (białej), z bramą pośrodku i siedmioma wieńczącymi blankami. Bramę zamyka opuszczona do połowy krata, natomiast nad otworem bramy wznosi się budowla wieży bramnej, z jednym oknem, zakończona trójkątnym daszkiem. Na szczycie wieże, każda posiadająca dwa wąskie okna, jedno nad drugim, oraz zakończone trzema blankami i trójkątnymi, czerwonymi daszkami. Na szczycie wieży po prawej stronie znajduje się wspięty lew w kolorze złotym (żółtym), a na szczycie wieży po lewej czarny kruk z bochnem chleba w dziobie. Lew i kruk zwrócone są ku sobie.

13. HISTORIA • Prawdopodobnie początki Częstochowy wiążą się z osadą i gródkiem broniącym brodu na Warcie. Pierwsza wzmianka o prężnie rozwijającej się osadzie targowej, położonej na pograniczu Małopolski i Wielkopolski, na skrzyżowaniu rzeki i ważnego szlaku międzydzielnicowego prowadzącego z Krakowa przez Olkusz i Kalisz do Poznania, pochodzi z dokumentu biskupa krakowskiego Iwona, z roku 1220. • W roku 1370 Częstochowa stała się lennem Władysława, księcia opolskiego, palatyna Węgier i wielkorządcy Rusi Halickiej. • Krótki, dwudziestoletni okres działalności Władysława Opolczyka zaznaczył się w dziejach Częstochowy dwoma ważnymi faktami, przesądzającymi o jej dalszym rozwoju. Była to fundacja klasztoru  paulinów i uzyskanie praw miejskich.

14. HISTORIA • Na siedzibę dla paulińskiego konwentu św. Wawrzyńca, Książę Opolczyk wybrał kościół położony na obronnym wzniesieniu, górującym nad Częstochową. Hojnie wyposażył klasztor nadając mu m.in. położone w sąsiedztwie wsie, folwark i hutę żelaza. Ofiarował również zakonowi, sprowadzony z Rusi, obraz Matki Boskiej. Wkrótce, łaskami słynący wizerunek Madonny, zaczął przyciągać wiernych ze Śląska, Moraw, Prus i Węgier. Średniowieczne miasto było otoczone murami. W ówczesnym rynku stał ratusz, kramy, sukiennice. Życie gospodarcze Częstochowy i jej rozwój kształtowały się pomyślnie dzięki licznym przywilejom m.in. na targi, jarmarki, pobieranie myta mostowego.

15. HISTORIA • Mieszczanie trudnili się handlem, rzemiosłem ale również rolnictwem, ogrodnictwem i hodowlą. Funkcjonowały karczmy i zajazdy, choć obsługę coraz liczniejszej liczby pielgrzymów sprawowały raczej wsie przyklasztorne. • W tamtych czasach samorząd miasta stanowiła rada miejska, w której skład wchodził burmistrz, trzech rajców urzędujących oraz sześciu rajców tzw. dawniejszych z głosem doradczym, rekrutujących się z poprzednich dwóch kadencji rady. Na przełomie XV i XVI wieku rozwój miasta, wówczas przygranicznego, został zahamowany przez liczne klęski - najazdy, rabunki, grabieże i pożary. Walory obronne wzgórza jasnogórskiego zadecydowały o budowie fortyfikacji wokół zabudowań klasztornych.

16. HISTORIA • Z początkiem XVII wieku, twierdza Jasnogórska została włączona w system zamków obronnych, ciągnących się łańcuchem wzdłuż Jury Krakowsko – Częstochowskiej, a stanowiących osłonę przed zagrożeniem od strony Śląska. Obrona twierdzy w 1655 roku, w czasie „potopu szwedzkiego”, niezwykle istotna dla losów wojny polsko-szwedzkiej, spowodowała rozprzestrzenienie się kultu cudownego obrazu Czarnej Madonny, patronki częstochowskiej warowni. • Częste działania wojenne nie oszczędzały miasta. Częstochowa była niszczona i rabowana. Wiek XVII i XVIII to lata najgłębszego jej upadku. Spadła o połowę liczba mieszkańców, wiele domów było zrujnowanych a sytuacja gospodarcza katastrofalna. Jednak sława klasztoru paulinów i cudownego obrazu Matki Boskiej przyciągała stale rosnące rzesze pielgrzymów. Na początku XVIII wieku, szybko rozwijająca się osada podklasztorna, położona przy drodze wieluńskiej, otrzymała prawa miejskie jako Nowa Częstochowa

17. HISTORIA • W wyniku rozbiorów Częstochowa weszła w skład Królestwa Polskiego. Wiek XIX był dla niej okresem niebywałego rozkwitu. Podwaliny pod dynamiczny rozwój miasta dało połączenie Nowej i Starej Częstochowy w jeden organizm miejski. Formalne zatwierdzenie tego faktu nastąpiło postanowieniem Rady Administracyjnej Królestwa z 19 sierpnia 1826 roku, z równoczesnym nadaniem Częstochowie praw i przywilejów przysługujących miastom wojewódzkim. Na czele nowego samorządu miasta stanął pierwszy prezydent Częstochowy - Józef Gąsiorowski. •         Osią kompozycyjną zespolonego organizmu miejskiego stała się, wytyczona z rozmachem arteria komunikacyjna, stanowiąca  najkrótsze połączenie Starego Miasta z klasztorem i Nową Częstochową i doprowadzająca masy pielgrzymów do celu ich wędrówki. Wysadzona drzewami Aleja Najświętszej Maryi Panny stała się z czasem najbardziej charakterystycznym elementem miasta.

18. HISTORIA • Po zakończeniu wojny, zapadła decyzja o budowie kombinatu metalurgicznego i uczynieniu z Częstochowy siedziby ogólnokrajowego Zjednoczenia Kopalnictwa Rud Żelaza. • Był to fakt o przełomowym znaczeniu dla miasta. W szybkim tempie powstawały osiedla nowej zabudowy mieszkaniowej, w tym dla ludności napływowej znajdującej zatrudnienie w częstochowskich zakładach przemysłowych. Konieczność połączenia terenów Huty z terenami nowych dzielnic mieszkaniowych zadecydowała o budowie linii tramwajowej, której przebieg stał się nową osią kompozycyjną organizmu miejskiego. •  Powstanie państwowych wyższych uczelni: Politechniki i Wyższej Szkoły Pedagogicznej (obecnie Akademia im. J. Długosza), a później także wyższych szkół niepublicznych podniosło rangę miasta jako znaczącego ośrodka akademickiego

19. HISTORIA • Dzisiejsza Częstochowa jest ćwierćmilionowym, ważnym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym, usługowym i administracyjnym o znaczeniu regionalnym. Jest również ośrodkiem ruchu pątniczego, który corocznie odwiedzają miliony pielgrzymów. • Panorama miasta, widoczna z Alei Najświętszej Maryi Panny, z dominantą wieży klasztoru Jasnogórskiego jest znana na całym świecie. To Aleje, będące z jednej strony główna ulicą handlową – centrum miasta, z drugiej zaś najważniejszą w Polsce „Via Sacra” - drogą pielgrzymów zdążających na Jasną Górę, nadają miastu specyficzny walor.

20. ULICAMI MIASTA

27. JASNA GÓRA

32. JASNA GÓRA • Jasna Góra (łac. Clarus Mons) – zespół klasztorny zakonu paulinów w Częstochowie. Jest jednym z najważniejszych miejsc kultu maryjnego w tej części Europy. Na Jasnej Górze znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który od XV wieku jest w katolicyzmie, szczególnie polskim, otaczany czcią i uważa się, że ma cudowną moc. Szczególne znaczenie to miejsce ma dla Polaków, z racji postrzegania Matki Boskiej Częstochowskiej jako Królowej Polski (od 1 kwietnia 1656 roku, gdy Jan Kazimierz złożył Śluby Lwowskie).Jasna Góra od setek lat jest ważnym centrum pielgrzymkowym.

33. JASNA GÓRAHistoria • W zachodniej części miasta zwanej w XIV w. Starą Częstochową, wznosi się na wysokość 293 m n.p.m. wapienne wzgórze, na którym znajduje się kompleks zabudowań sakralnych i mieszkalnych, otoczonych wałami obronnymi i parkiem, zwany Jasną Górą. Po raz pierwszy określenie "Jasna Góra" /Clarus Mons/ pojawia się w dokumencie z 1388 roku, wystawionym przez starostę olsztyńskiego. Nazwę "Jasna Góra" nadali wzgórzu Paulini, zakonnicy z Węgier, zapożyczając ten termin od macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca na Jasnej Górze w Budzie /in Claro Monte Budensi/. Paulini sprowadzeni zostali do Polski przez Władysława Opolczyka, namiestnika króla Ludwika Węgierskiego w latach 1367 - 1382. Do Częstochowy przybyli w 1382 r. otrzymując w darze od księcia jasnogórskie wzgórze z maleńkim kościołem pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny, Dziewicy Wspomożycielki. W nim to złożyli bezcenny skarb - od wieków otaczany wielką czcią Cudowny Wizerunek Matki Bożej przywieziony przez fundatora z Bełza.

34. JASNAGÓRA • Według tradycji Obraz Matki Bożej został namalowany przez św. Łukasza Ewangelistę na desce stołu, przy którym Najświętsza Rodzina modliła się i spożywała posiłki. Św. Łukasz miał wykonać dwa obrazy Maryi, z których jeden dotarł do Italii i do dziś jest czczony w Bolonii, drugi zaś został przewieziony przez cesarza Konstantyna z Jerozolimy do Konstantynopola i złożony w tamtejszej świątyni. Sześć wieków później służący w wojsku cesarskim książę ruski Lew, urzeczony pięknem Obrazu, zapragnął przenieść go na Ruś. Na usilne nalegania księcia cesarz podarował mu Cudowny Wizerunek i od tego czasu Obraz otaczany był na Rusi wielką czcią. W czasie walk prowadzonych przez Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego na Rusi Obraz ukryto w zamku w Bełzie. W roku 1382 znalazł go tam książę Władysław Opolczyk. Doznawszy łaski orężnego zwycięstwa nad nieprzyjacielem, książę zabrał Obraz i przywiózł do Częstochowy, oddając go pod opiekę Paulinów. Taką historię Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej przekazuje najstarszy rękopis "Translatio tabulae", którego odpis z 1474 r. przechowywany jest w archiwum jasnogórskim.

35. JASNA GÓRA • Najnowsze natomiast badania naukowe wykazują, że Obraz był pierwotnie ikoną bizantyjską, typu "Hodegetria", pochodzącą z VI - IX wieku. Rosnąca sława Cudownego Wizerunku Bogurodzicy sprawiła, że w krótkim czasie klasztor jasnogórski stał się miejscem licznych pielgrzymek i skarbcem niezwykle cennych wotów. Rozgłos i wota zwabiły złodziei. W Wielkanoc 14 kwietnia 1430 r. banda rabusiów z Czech, Moraw i Śląska dokonała napadu na klasztor. Po włamaniu się do Kaplicy Matki Bożej zdjęli z ołtarza Wizerunek, ograbili go z kosztowności i pocięli szablami twarz Madonny. Następnie rzucili Obraz na ziemię, powodując pęknięcie deski Ikony na trzy części. Według relacji Piotra Risinusa, przedstawionej w dziele pt. "Historia pulchra" /1523/, restauracji Obrazu dokonano na dworze króla polskiego Władysława Jagiełły w Krakowie. Malarze kilkakrotnie bezskutecznie nakładali farby, gdyż zawsze po krótkim czasie spływały. Obecnie wiemy, że trudności średniowiecznych artystów, próbujących odrestaurować starożytną Ikonę, wynikały z faktu, iż nakładali oni farby temperowe na malowidło wykonane techniką woskową - enkaustyką. Długi czas uważano, że namalowano wtedy zupełnie nową kopię na deskach pierwotnej Ikony. Jednak wyniki ostatnich badań przeprowadzonych przez rektora ASP w Warszawie prof. W. Kurpika wykazały, że tak nie było. Uzupełniono tylko ubytki.

36. Jasna GóraZabudowa • Budowle klasztoru i kościoła na Jasnej Górze powstały w równym okresie czasu. Najstarsze, bazylika, prezbiterium Kaplicy Cudownego Obrazu i zakrystia, w wieku XV, zaś najmłodsze w XX. • Zwiedzanie kompleksu budowli rozpoczyna się zwykle z placu Przyklasztornego, na którym znajduje się pomnik Prymasa Tysiąclecia Stefana Wyszyńskiego dłuta Jana Kucza (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie). Monument ufundowało polskie małżeństwo Sawko ze Stanów Zjednoczonych. • Twarz kardynała na rzeźbie celowo zwrócono jest w kierunku północnym, tj. klasztoru. Kardynał Wyszyński ukazany jest, jakby pokornie się modlił i oddawał hołd NMP Jasnogórskiej. • Cztery bramy na Jasną Górę poprzeda okrągły placyk na lekkim podwyższeniu. W jego centralnej części znajduje się ułożony z kostki herb paulinów.

37. Plan Jasnej Góry: A - Brama Lubomirskich; B - Brama Matki Boskiej Królowej Polski; C - Brama Matki Boskiej Bolesnej; D - Brama wałowa (Brama Jagiellońska); E - Sala Maryjna; F - Bastion królewski (bastion Potockich); G - Pomnik o. Augustyna Kordeckiego; H - Skarbiec; I - Ołtarz przed szczytam; J - Bastion św. Trójcy (bastion Szaniawskich); K - Pomnik Jana Pawła II; L - Bastion Morsztynów; M - Brama Jana Pawła II (brama wjazdowa); N - Bastion św. Barbary (bastion Lubomirskich); O - Domy Muzykantów; P - Wieczernik; R - Wirydarz; S - Kaplica Jabłonowskich (kaplica Serca Pana Jezusa); T - Kaplica Denhoffów (kaplica św. Pawła Pierwszego Pustelnika); U - Wejście na wieżę; V - Kaplica św. Antoniego; W - Pokoje Królewskie; X - Bazylika; Y - Zakrystia; Z - Kaplica MB Częstochowskiej; a - Sala Rycerska; b - Wirydarz klasztorny; c - Refektarz i biblioteka; d, e - Klasztor; f - Studnia; g - Muzeum 600-lecia; h - Arsenał; i - Dziedziniec gospodarczy; j - Dziedzniec główny; k - Pomnik Stefana kard. Wyszyńskiego

38. WYŻYNA KRAKOWSKO- CZĘSTOCHOWSKA

44. OLSZTYN

49. AUTOR :SZYMON BINEKKLASA VA