560 likes | 1.57k Views
NÜKLEOTİD METABOLİZMASI. Yard. Doç.Dr. Murat ÖRMEN Biyokimya A.D. SUNUM PLANI. Nükleotidlerin yapısı Pürin nükleotidlerinin sentezi Pürin nükleotidlerinin yıkımı Pirimidin nükleotidlerin sentezi Pirimidin nükleotidlerin yıkım. Nükleotidler bazı metabolik süreçlerde anahtar görev üstlenir.
E N D
NÜKLEOTİD METABOLİZMASI Yard. Doç.Dr. Murat ÖRMEN Biyokimya A.D.
SUNUM PLANI • Nükleotidlerin yapısı • Pürin nükleotidlerinin sentezi • Pürin nükleotidlerinin yıkımı • Pirimidin nükleotidlerin sentezi • Pirimidin nükleotidlerin yıkım
Nükleotidler bazı metabolik süreçlerde anahtar görev üstlenir • Enerji metabolizmasında (ATP) • İkincil habercilerin yapısında yer alır (cAMP) • Koenzimlerin yapısında yer alır (NAD,FAD) • Ara ürünlerin aktivasyonunda yer alır (UDP-Glukoz) • Nükleik asidlerin monomerik üniteleridir
BAZ Fosfat 5 HoCH2 oH HoCH2 oH o o 1 4 2 3 oH Nükleotid üniteleri H oH oH Riboz ve Deoksiriboz 5 1 4 2 3 Riboz - RNA’yı oluşturan nükleotidlerin yapısında bulunur 2 deoksiriboz -DNA’yı oluşturan nükleotidlerin yapısında bulunur
Baz 5 HoCH2 oH NH2 o 1 4 N 2 3 oH 5 H o HoCH2 N o N-glikozidik bağ 1 4 2 3 oH OH Nükleozid purin/pirimidin + deoksiribozveya riboz Sitozin 4 5 3 ‘ 6 2 1 ‘ ‘ ‘ ‘ Sitidin
İnozin Monofosfat (IMP) pürin nükleotidlerinin oluşumunda “ata” nükleotiddir
Purin sentezi Riboz-5 fosfat ile başlar Pentozfosfat yolu Pürin nükleozidleri (-) Pi (+) PRPP SENTAZ
Glutamat Glutamin PRPP Pürin biyosentezinin düzenlenmesinde başlıca basamak PRPP’nin 5-Phosphoribosyl-1-amin’e dönüşüm basamağıdır PPi PRPP Glutamil Amidotransferaz (-) IMP, AMP, and GMP.
Çeşitli yapıların pürin biyosentezine katkıları PABA ve folik asid analogları
IMP’den GMP ve AMPsentezi GMP AMP Aspartik asid IMP dehidrogenaz Adenilosuksinat sentetaz İnozin Monofosfat (IMP) XMP aminaz Adenilosuksinat liyaz
Pürin nükleotidlerinin oluşumunda yan yollar Hipoksantin veya Guanin + PRPP =IMP veya GMP + PPi Hipoksantinguanozilfosforibozil transferaz (HGPRTaz) Lesch-Nyhan Sendromu Adenin + PRPP =AMP + PPi Adeninfosforibozil transferaz (APRTaz)
Lesch-Nyhan SendromuHGPRTaz eksikliği • X’e bağlı geçiş • PRPP’de artma,IMP ve GMP’de azalma • Bulgular: • Zeka geriliği • Ürik asid artışı • Spastisite • İstemsiz hareketler
AMP + ATP GMP + ATP 2ADP GDP + ADP Spesifik Kinazlar NMP’ları NDP’a çevirir Nukleozid Monofosfat Nukleozid Difosfat Monofosfat Kinazlar NMP NDP • Monofosfat kinazlar bazlara spesifiktir Adenilat Kinaz Guanilat Kinaz
NDP ve NTP’lar Nükleozid difosfat kinazlar aracılığı ile birbirlerine dönüşürler GDP ATP GTP ADP + + Nükleozid difosfat Kinazlar • Baz ayırımı yapmazlar ADP CDP CTP + ATP +
Pürinlerin yıkımı Aminohidrolaz
ADENOZİN DEAMİNAZ EKSİKLİĞİ Ciddi kombine immun yetmezlik dATP birikim ribonükleotid redüktazı inhibe eder Sonuçta DNA sentezi inhibe olur B ve T lenfositlerin disfonksiyonu
Gut hastalığında görülen enzim anormallikleri Artma Feedback inhibisyonun kaybı (IMP, AMP,GMP) Azalma
Pirimidin atomlarının kaynakları aergıaergıjrglarglırglıjrg
(Glutamin) ATP, PRPP (+) UTP (-) KPS II Kambamoil fosfat DHO dehid. Dihidroorotaz Aspartat PRPP OPR transf. Aspartat transkarbamoilaz OMP Dekarb CTP synthetase Pirimidin nükleotidlerin sentezi
OPR transf. OROTİK ASİDÜRİ • Anormal gelişme,megaloblastik anemi • İdrarla orotat atılımında artış • Tedavi:Üridinden zengin diyet OMP Dekarb
Ribonükleotid redüktaz:Ribonükleotidleri deoksiribo türevlerine dönüştürür. dUMP Thymidylate synthase dTMP
Ribonüleotid redüktaz’ın yapısı ATP aktive eder dATP inhibe eder
Timidilat sentaz dUMP dTMP N5,N10-methylene- tetrahydrofolate Dihydrofolate Timidilat Sentaz Tetrahydrofolate d-TİMİDİN MONOFOSFAT SENTEZİ 5-Florourasil (-) reduced oxidized NADPH Dihidrofolat reduktaz Serine transhidroksimetilaz NADP+ (-) Metotraxate
Dihidrotimin b-Üreidoizobütirat
Figure 22.16: Reductive electron transport sequences in the action of rNDP reductase.
NÜKLEOTİD METABOLİZMASI • Nükleotidlerin yapısı • Pürin nükleotidlerinin sentezi • Pürin nükleotidlerinin yıkımı • İlgili bazı hastalıklar • Pirimidin nükleotidlerin sentezi • Pirimidin nükleotidlerin yıkım