Biologia klasa 2 część druga

1. Biologia klasa 2 część druga Odżywianie, układ nerwowy układ moczowy, skóra i układ oddechowy

2. Spis treści biologia klasa 2 część druga Podstawowe składniki odżywcze slajd 4-7 Witaminy i sole mineralne, zęby i układ… slajd 8-12 Trawienie pokarmu i zasady racjonalnego… slajd 13,14 Choroby układu pokarmowego slajd 15 Układ moczowy i skóra-budowa i funkcje slajd 16-18 Choroby skóry i układu moczowego… slajd 19-21 Układ oddechowy-budowa i funkcje slajd 22,23 Układ hormonalny-budowa i funkcja slajd 24 Układ nerwowy-budowa i funkcje… slajd 25-27

3. Spis treści c.d. Odruchy warunkowe i bezwarunkowe slajd 28 Autonomiczny układ nerwowy slajd 29 Narządy zmysłów-oko slajd 30,31 Koniec slajd 32

4. Podstawowe składniki odżywcze Odżywianie-są to procesy związane z pobieraniem, trawieniem i przyswajaniem oraz przetwarzaniem pokarmu na potrzeby organizmu. Podstawowe składniki odżywcze pełnią następującą rolę w organizmie: -budulcową (białko, część soli mineralnych) -energetyczną (cukrowce, tłuszcze) -regulującą (witaminy, część soli mineralnych). Funkcje białek w organizmie: -stanowią około 20% masy ciała dorosłego człowieka; -są podstawowym materiałem budulcowym komórek i tkanek; -jako tzw. enzymy biorą udział w większości reakcji zachodzących w organizmie; wróć

5. Podstawowe składniki odżywcze c.d. -jako przeciwciała dają odporność organizmowi; -biorą udział w transporcie różnych substancji. Podział białek: -pełnowartościowe-białko pochodzenia zwierzęcego, zawarte głównie w mięsie, rybach, jajach, mleku itd.; -niepełnowartościowe-białko pochodzenia roślinnego zawarte gł. w grochu, soi, fasoli i bobie. Funkcje cukrów czyli węglowodanów to: -w organizmie zajmują 1% masy ciała dorosłego człowieka; -są związkami najszybciej ulegającymi przemianie; -są najważniejszym źródłem energii potrzebnej do pracy mięśni. wróć

6. Podstawowe składniki odżywcze c.d. Źródłami występowania cukrów są: słodycze, pieczywo oraz owoce Tłuszcze dzielimy na zwierzęce i roślinne. Funkcje to: -zbudowane są z glicerolu i kwasów tłuszczowych; -ze względu na pochodzenie dzielą się na zwierzęce i roślinne; -stanowią około 10% masy ciała, wchodzą w skład tkanki tłuszczowej podskórnej. W wyniku otyłości ilość tłuszczu dochodzi nawet do 25-30% masy ciała. Sole mineralne dzielimy na mikro i makroskładniki. Mikroskładniki to małe ilości, natomiast makroskładniki to duże ilości. Do soli mineralne zaliczamy np. żelazo, które swe źródła występowania ma w rybach, mięsnie, jajach, a główna funkcja w organizmie to składnik hemoglobiny wróć

7. Podstawowe składniki odżywcze c.d. Skutek niedoboru to niedokrwistość. Jest jeszcze jod który źródła swojego występowania ma w rybach i soli jodowanej. Dzięki niemu jest wytwarzany hormon tarczycy, a skutkiem niedoboru jest niedokrwistość tarczycy tzw. wole. Kolejnym pierwiastkiem jest wapń gdzie który swoje źródło występowania ma w mleku i produktach mlecznych. Główną jego funkcją w organizmie jest składnik kości i zębów. Skutkiem niedoboru jest niedostateczna mineralizacja kości. Następnym pierwiastkiem jest fosfor który swoje występowanie ma w rybach mięsie, jajach oraz mleku. Główna funkcja to składnik kości i zębów. Niedobór występuje bardzo rzadko. wróć

8. Witaminy i sole mineralne, zęby i układ trawienny Witaminy pełnią funkcję regulującą. Dzielimy je na: -rozpuszczalne w wodzie: C i B -rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E i K Witamina B1: Źródła: ziarna zbóż, pieczywo razowe i mleko Funkcja: bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, mięśni i serca Niedobór: zapalenie nerwów, choroba beri-beri Witamina A: Źródła: żółte warzywa i owoce, mleko, żółtko jaja Funkcja: bierze udział w procesie widzenia Niedobór: niedowidzenie po zmroku „kurza ślepota” wróć

9. Witaminy, sole mineralne, zęby i układ trawienny c.d. Witamina C: Źródła: owoce cytrusowe, czarna porzeczka Funkcja: przyspiesza gojenie ran, zwiększa odporność organizmu Niedobór: szkorbut (zapalenie jamy ustnej) Witamina D: Źródła: wątroba ryb, żółtka jaj, mleko, masło Funkcja: regulacja stężenia we krwi Niedobór: krzywica u dzieci, niedostateczna mineralizacja kości Kazimierz Funk-wprowadził nazwę witamina dla substancji, których brak w organizmie powoduje choroby. wróć

10. Witaminy, sole mineralne, zęby i układ trawienny c.d. Wzór zębowy:2123 s-siekacze k- kły s k p t p- przedtrzonowe t- trzonowe Funkcje jamy ustnej: -mechaniczna: zęby i język -chemiczna: enzym w ślinie Wyróżniamy 4 kategorie zębów: -siekacze (1,2) w jednej ćwiartce:2 -kły (3) w jednej ćwiartce:1 -przedtrzonowe (4,5) w jednej ćwiartce:2 -trzonowe (6,7,8) w jednej ćwiartce:3 Łącznie mamy 32 zęby stałe i 20 mlecznych. wróć

11. Witaminy, sole mineralne, zęby i układ trawienny c.d. Żołądek stanowi część przewodu pokarmowego zlokalizowaną pomiędzy przełykiem, a dwunastnicą. Jest przejściowym zbiornikiem pokarmu, ściany żołądka przebite są dwoma otworami: górny nosi nazwę wpustu zaś dolny odźwiernika. W ścianach żołądka są mięśnie gładkie ułożone warstwowo (podłużnie, okrężnie i skośnie). Żołądek jest wysłany wewnątrz błoną śluzową w której znajdują się liczne gruczoły żołądkowe. Trzustka jest jednym z dwóch największych gruczołów trawiennych. Właśnie te dwa gruczoły uchodzą do dwunastnicy (ok..25 cm długości). Sok trzustkowy jest bezbarwnym płynem wydzielanym przez trzustkę w ilości ok. 1200 ml na dobę zawierającym mieszaninę enzymów trawiennych. Niektóre z nich to trypsyna, amylaza i lipaza. wróć

12. Witaminy, sole mineralne, zęby i układ trawienny c.d. Wątroba jest największym gruczołem ciała ludzkiego, waży ok.1,5 kg, ma ciemnoczerwone zabarwienie, które jest związane z dużą ilością krwi przez nią przepływającą. Funkcje to wytwarzanie żółci, unieczynnianie niektórych toksyn, wytwarzanie prawie wszystkich białek osocza. Ruchy perystaltyczne to ruchy robaczkowe tzn. masa pokarmowa jest przesuwana przez jelito cienkie dzięki fali skurczów. Powierzchnię błony śluzowej jelita cienkiego pokrywają tzw. kosmki jelitowe. Są to drobne wypuklenia błony śluzowej jelita. wróć

13. Trawienie pokarmów w układzie pokarmowym i zasady racjonalnego żywienia. Trawienie-całokształt procesów mechanicznych i chemicznych zachodzący w układzie pokarmowym przy udziale enzymów. Enzym-substancja białkowa, która reguluje procesy zachodzące w organizmie. Enzymy trawienne wydzielane są przez gruczoły trawienne. Ślina-zawiera enzym trawiący cukry-ptialina Żółć-odpowiada za rozbijanie tłuszczów na drobne kuleczki. Żółć i sok trzustkowy wydzielane są do dwunastnicy gdzie następuje właściwe trawienie. Sok żołądkowy-gruczoły jego wydzielają 2 enzymy: podpuszczkę i pepsynę trawiące białka. Kwas solny ma właściwości bakteriobójcze i uaktywnia enzymy żołądkowe. wróć

14. Trawienie pokarmów w układzie pokarmowym i zasady racjonalnego żywienia c.d. Racjonalne żywienie-właściwy dobór produktów w zależności od wieku, wykonanej pracy, stanu zdrowia i klimatu. Błonnik- (celuloza), zawarta jest w skórce warzyw i owoców, ziarnach nasion, odpowiada za dobrą perystaltykę jelit. Zasady racjonalnego żywienia: -zwiększenie w pożywieniu ilości świeżych owoców i warzyw; -zmniejszenie ilości słodyczy; -zwiększenie pokarmów zawartych w błonnik; -odpowiednia regularność spożywania posiłków (4,5 razy) -estetyka jedzenia (podanie pokarmu na talerzu) wróć

15. Choroby układu pokarmowego Do chorób powodujących spustoszenie w przewodzie pokarmowym i w całym organizmie należą bulimia i anoreksja. Są to choroby zaburzenia łaknienia: Bulimia- tzw. wilczy apetyt; Anoreksja tzw. jadłowstręt psychiczny. Do chorób układu pokarmowego zaliczamy również: -choroby pasożytnicze; -skażenie metalami ciężkimi (ołów, rtęć, kadm); -skażenie pestycydami; -alkoholizm jako choroba społeczna. wróć

16. Układ moczowy i skóra-budowa i funkcje Wydalanie-usuwanie z organizmu zbędnych lub szkodliwych substancji, pochodzących z przemiany materii. Drogi wydalania to układ pokarmowy, układ moczowy, układ oddechowy oraz skóra. Funkcje nerek: -wydalnicza-usuwanie z nerek moczu końcowego; -regulująca-zapewnia stałość składu. Nerki leżą na tylniej ścianie jamy brzusznej po obu stronach kręgosłupa na wysokości ostatniego kręgu piersiowego. Funkcje skóry to wytwarzanie witaminy D3 pod wpływem promieniowania ultrafioletowego, służy do odbierania bodźców dotyku, bólu, ucisku, bierze udział w wymianie gazowej, niszczy drobnoustroje (ma kwaśny odczyn) i ochrania przed urazami mechanicznymi i czynnikami chemicznymi. wróć

17. Układ moczowy i skóra-budowa i funkcje c.d. wróć

18. Układ moczowy i skóra-budowa i funkcje c.d. wróć

19. Choroby skóry i układu moczowego, oparzenia i odmrożenia W moczu zdrowego człowieka nie powinno być: cukru, białka, bakterii i erytrocytów (krwi). Higiena układu moczowego powinna polegać na codziennej zmianie bielizny, regularnym wypróżnianiu pęcherza i podmywaniu krocza ciepłą, bieżącą wodą. Do chorób skóry zaliczamy: -grzybicę; -choroby alergiczne; -łuszczycę; -nowotwory; -choroby pasożytnicze. Wyróżniamy następujące stopnie oparzenia skóry: 1,2,3,4. Najlżejszy jest stopień pierwszy.  wróć

20. Choroby skóry i układu wydalniczego. Oparzenia i odmrożenia c.d. Stopień pierwszy cechuje się zaczerwienieniem skóry połączonym z lekkim obrzękiem i bolesnym pieczeniem (występuje np. na skutek zbyt intensywnego opalania się). Stopień drugi cechuje się prócz zaczerwienienia i obrzęku również pęcherzami wypełnionymi płynem surowiczym. Stopnie 3 i 4 charakteryzują się nie tylko pełnym zniszczeniem skóry na całej grubości, ale również często tkanek leżących głębiej, aż do kości, towarzyszy temu bardzo silny ból przy jednoczesnej niewrażliwości oparzonej powierzchni na dotyk. Tego typu oparzenie powoduje zaburzenie w całym ustroju w postaci tzw. wstrząsu. Następuje również czasami zwęglenie tkanek i dochodzi do zgonu. wróć

21. Choroby skóry i układu wydalniczego, odmrożenia i oparzenia c.d. Oprócz oparzeń wyróżniamy również 3 stopnie odmrożeń: -odmrożenie 1 stopnia charakteryzuje się zaczerwienieniem skóry z lekko sinawym odcieniem, obrzęk, pieczenie i uczucie zdrętwienia; -odmrożenie 2 stopnia charakteryzuje się towarzyszeniem większego obrzęku i zasinieniem, tworzą się pęcherze wypełnione płynem surowiczym; -odmrożenie 3 stopnia charakteryzuje się martwicą skóry, a czasem również tkanek położonych głębiej. wróć

22. Układ oddechowy-budowa i funkcje Drogi oddechowe dzielimy na narządy doprowadzające powietrze do płuc (jama nosowa i ustna, gardło, krtań, tchawica i oskrzela prawe i lewe), a właściwym narządem doprowadzającym powietrze do płuc są płuca. Funkcje poszczególnych elementów układu oddechowego: -jama nosowa-nawilża, oczyszcza i ogrzewa; -gardło-wspólna droga układu oddechowego i pokarmowego; -krtań-narząd głosotwórczy, zbudowana z 9 chrząstek, zamykana jest nagłośnią; -tchawica-sprężysty przewód który przechodzi w oskrzela; -płuca-płuco lewe jest dwupłatowe (miejsce dla serca) płuco prawe jest trójpłatowe; -opłucna-cienka, błyszcząca błona otaczająca płuca od zewnątrz; wróć

23. Układ oddechowy-budowa i funkcje c.d. -przepona-płaski mięsień oddzielający jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej; -rdzeń przedłużony-ośrodek kierujący oddychaniem. Choroby układu oddechowego: -nieżyt nosa; -grypa, angina; -zapalenie oskrzeli; -zapalenie płuc; -gruźlica; -pylica. wróć

24. Układ hormonalny-budowa i funkcja Endokrynolog-lekarz zajmujący się chorobami układu nerwowego; -hormon-substancja białkowa wydzielana do krwi działająca na określone komórki lub narządy; -przysadka mózgowa-hormon wzrostu (pobudza organizm do wzrostu). Zaburzenia: karłowatość, gigantyzm, akromegalia; -tarczyca-tyroksyna (odpowiada za przemianę materii). Zaburzenia: niedoczynność i niedokrwistość tarczycy; -gruczoły przytarczyczne- (parathormon) odpowiada za gospodarkę wapniowo-fosforową w organizmie; -nadnercza- (adrenalina) pobudza organizm do działania-podnosi ciśnienie krwi; -trzustka- (insulina i glukagon) regulują poziom cukru we krwi. Zaburzenia: cukrzyca. wróć

25. Układ nerwowy-budowa i funkcje Do funkcji układu nerwowego zaliczamy: -odbieranie bodźców i przekazywanie ich do centralnego układu nerwowego; -regulacja i koordynacja czynności narządów wewnętrznych. Neuron-komórka nerwowa, podstawowa jednostka anatomiczna i funkcjonalna układu nerwowego. Podział układu nerwowego: -układ ośrodkowy-mózgowie i rdzeń kręgowy; -układ obwodowy-nerwy czaszkowe i rdzeniowe; -układ autonomiczny-złożony z 2 części. Receptor-grupa komórek lub narząd który odbiera bodziec. Efektor-mięsień, który reaguje na ten bodziec. wróć

26. Układ nerwowy-budowa i funkcja c.d. wróć Mózg znajduje się w jamie czaszki. Ciężar waha się od 1200g do 1400g. Ma najbardziej złożoną budowę: otoczony jest 3 oponami, powierzchnia jest pofałdowana , ma liczne bruzdy i zagłębienia, największa bruzda dzieli mózg na 2 półkule dzięki bruździe zwanej szczeliną podłużną. Bruzdy boczne i środkowe dzielą każdą z półkul na 4 płaty-czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny. W obrębie płatów znajdują się ośrodki korowe. Do najważniejszych należą ośrodki kojarzeniowe, ruchowe, pisania, czuciowe, słuchu, mowy i wzroku. Złożony jest z 2 istot białej i szarej. Móżdżek leży w tylniej części czaszki i waży ok.150g. Stanowi część mózgowia. Funkcje to regulacja utrzymania równowagi, utrzymywanie napięcia mięśniowego i koordynacja ruchów mięśni. Rdzeń kręgowy jest o kształcie sznura o dł.45 cm. Odchodzą od niego nerwy rdzeniowe które opuszczają kanał kręgowy. 

27. Układ nerwowy-budowa i funkcja c.d. Otoczony jest przez 3 opony. Zbudowany z istoty szarej (położonej wewnętrznie) i z istoty białej (otaczającej istotę białą). Rdzeń przedłużony jest częścią mózgowia, która łączy się z rdzeniem kręgowym, przez niego przebiegają wszystkie impulsy, znajdują się w nim ośrodki nerwowe. Najważniejsze z nich to ośrodek oddechowy, naczynioworuchowy oraz inne. Łuk odruchowy jest to prosta reakcja od receptora poprzez neurony do efektora. Receptor  n.czuciowy  n.kojarzeniowy  n.ruchowy  efektor wróć

28. Odruchy warunkowe i bezwarunkowe Odruchy dzielimy na warunkowe (wyuczone, nabyte w ich powstaniu bierze udział kora mózgu) i bezwarunkowe (wrodzone przy ich powstaniu bierze udział część podkorowa mózgu). Obwodowy układ nerwowy dzieli się na nerwy: -czaszkowe unerwiające okolice głowy (12 par) oraz na -rdzeniowe unerwiające narządy wewnętrzne, mięśnie i skórę (31 par). Nerw błędny-najważniejszy nerw mózgowy unerwiający serce, układ oddechowy i pokarmowy. Nerw kulszowy-najdłuższy i najgrubszy nerw kończyny dolnej. Podział nerwów w zależności od rodzaju przewodzonego bodźca: -nerw czuciowy (przewodzą bodźce czuciowe); -nerw ruchowy (przewodzą bodźce ruchowe) i mieszane. wróć

29. Autonomiczny układ nerwowy W skład układu obwodowego wchodzi skład autonomiczny składający się z 2 części: -części współczulnej -np. przyspiesza pracę serca; -części przywspółczulnej- np. zwalnia pracę serca Obie części względem siebie działają przeciwstawnie czyli antagonistycznie. Układ ten unerwia narządy wewnętrzne oraz gruczoły, działa niezależnie od naszej woli. Choroby układu nerwowego: -nerwica, nerwica lękowa, schizofremia, autyzm, padaczka; -zapalenie opon mózgowych i mózgu, guzy mózgu. EEG- badanie pracy mózgu i jego aktywności. wróć

30. Narządy zmysłów-oko Wyróżniamy 5 narządów zmysłów: -węch (nos); -dotyk (skóra); -smak (język); -słuch (ucho); -wzrok (oko). Narządy zmysłów to receptory, które odbierają poszczególne wrażenia ze środowiska. Aparatem ochronnym oka są: brwi, rzęsy, powieki górna i dolna i gruczoł łzawy. Adaptacja-przystosowania oka do różnych warunków świetlnych. Akomodacja-przystosowanie oka do widzenia z bliska i z daleka. wróć

31. Narządy zmysłów-oko c.d. Choroby oczu: -jaskra (podwyższone ciśnienie wśródgałkowe); -daltonizm; -astygmatyzm; -zez; -krótkowzroczność; -dalekowzroczność. wróć

32. No to dobranoc, bo to już koniec. wróć