Recente rechtspraak van het Hof van Justitie

1. Recente rechtspraak van het Hof van Justitie Prof. dr. Herwig VERSCHUEREN Universiteit Antwerpen Herwig.Verschueren@ua.ac.be

2. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 2 Overzicht Bosmann (C-352/06): 20 mei 2008 Recht op kindergeld in woonland Petersen (C-228/07): 11 september 2008 Export werkloosheidsuitkering Vatsouras en Koupatanze (C-22/08 en C-23/08): 4 juni 2009 Recht op financi�le bijstand voor werkzoekenden Enkele hangende zaken Akdas (C-485/07): export uitkering Toeslagenwet naar Turkije von Chamier-Glisczinski (C-208/07): verstrekkingen bij ziekte in het buitenland Leyman (C-3/08): invaliditeitsuitkering

3. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 3 Bosmann (C-352/06) Feiten: Belgische werkneemster, woont in D maar gaat in NL werken Heeft twee kinderen Duistland stopt met betalen kinderbijslag op het moment dat Bosmann in NL gaat werken en omdat zij in NL gaat werken Op grond van de Duitse wetgeving alleen zou zij recht hebben Kinderen zijn ouder dan 18 j.: NL betaalt evenmin nog kinderbijslag

4. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 4 Bosmann: vraag Kan Bosmann in D wel een beroep doen op de Duitse wetgeving rekening houdend met art. 13, lid 2, sub a) ver. 1408/71? Verhindert het werklandbeginsel de toepassing van de wetgeving van het woonland?

5. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 5 Bosmann: uitgangspunten HvJ Titel II verordening 1408/71 ��nheid van toepasselijke wetgeving Werkland Geen woonplaatsvereiste voor kinderen in werkland Dus: NL bevoegd Maar: toepassing wetgeving werkland sluit de toepassing van �bepalingen van een andere rechtsorde� niet uit (punt 20)

6. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 6 Bosmann: standpunt Commissie Zie artikel 10, lid 1 sub a) ver. 574/72 Indien samenloop rechten in werkland en rechten in woonland: rechten in woonland vullen de rechten in werkland aan Dit betekent dat indien de kinderbijslag in het werkland niet meer wordt toegekend, dat betrokkene een beroep kan doen op het kindergeld krachtens de wetgeving van het woonland

7. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 7 Bosmann: verder het HvJ De situatie van Bosman is niet gedekt door de bepalingen van verordening 574/72 Geen economische activiteit in het woonland (hypothese van art. 10, lid 1, sub b-i, 574/72) Geen cumulatie van uitkeringen in de zin van art. 10, lid 1, sub a, 574/72 Enkel wetgeving werkland van toepassing Dus het gemeenschapsrecht verplicht D niet om kinderbijslag toe te kennen (punt 27)

8. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 8 Bosmann: toepassing algemene beginselen Europees recht Vrij verkeer van personen mag niet leiden tot een verlies van socialezekerheidsrechten De co�rdinatie moet bijdragen tot de verhoging van de levensstandaard en de verbetering van de arbeidsomstandigheden De verordeningen strekken er niet toe om de woonstaat te beletten aan een migrerende werknemer die op het grondgebied van een andere lidstaat werkt, kinderbijslag toe te kennen

9. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 9 Bosmann: toepassing algemene beginselen Europees recht Duitsland mag zich niet verschuilen achter het werklandbeginsel in de co�rdinatieverordening om zijn eigen wetgeving niet toe te passen In het geval van toepassing van de wetgeving van het woonland alleen: ook toepassing van de definitie van wonen in die wetgeving HvJ ontkent tegenstrijdigheid met Luijten

10. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 10 Bosmann: commentaar Miskent HvJ niet de bepalingen van art. 10, lid 1 574/72? HvJ ontkent tegenstrijdigheid met Luijten, maar de situatie van Luijten was volledig vergelijkbaar HvJ past Petroni beginsel toe op Titel II gaat in tegen Ten Holder Is dit arrest het einde van de sterke en exclusieve werking van de aanwijsregels? Enkel indien het �niet-bevoegde� land een voordeel toekent? Wat indien het daar premies voor heft? Kan de woonstaat terug verwijzen naar het werkland? Zie formule in de Vlaamse zorgverzekering Kadert dit arrest in de burgerschapsrechtspraak?

11. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 11 Petersen (C-228/07) Duitser die in Oostenrijk had gewerkt Verzoekt in Oostenrijk een invaliditeitsuitkering Wordt geweigerd; tekent beroep aan bij de rechtbank Krijgt hangende de procedure een �pensioensvoorschot� op grond van de Oostenrijkse wetgeving inzake werkloosheidsuitkeringen Wordt toegekend op voorwaarde dat de toekenning van de invaliditeitsuitkering waarschijnlijk is Verhuist naar D: �pensioensvoorschot� wordt ingetrokken omwille van woonplaatsvereiste in Oostenrijkse wetgeving Is dit strijdig met het gemeenschapsrecht?

12. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 12 Petersen: kwalificatie van de uitkering Is het �pensioensvoorschot� een werkloosheidsuitkering ofwel een invaliditeitsuitkering? HvJ: het is een werkloosheidsuitkering Deze uitkering is bedoeld om het wegens werkloosheid gederfde inkomen te vervangen Vervalt indien betrokkene ondertussen werk zou vinden Bij weigering invaliditeitsuitkering wordt de uitkering een �echte� werkloosheidsuitkering Voor de berekening van deze uitkering en de bepaling van de duur ervan gelden de regels inzake werkloosheidsuitkering De afwezigheid van de voorwaarde dat betrokkene beschikbaar moet zijn voor de arbeidsmarkt doet aan de kwalificatie als werkloosheidsuitkering niet af (zie De Cuyper).

13. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 13 Petersen: export van werkloosheidsuitkering Normale regel in ver. 1408/71: geen export van werkloosheidsuitkering tenzij art. 69 of 71: hier niet van toepassing Maar: recht op vrij verkeer van werknemers Petersen is een migrerende werknemer in de zin van art. 39 EG en behoudt dit statuut tijdens zijn arbeidsongeschiktheid De betrokken uitkering houdt verband met zijn laatste tewerkstelling in Oostenrijk

14. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 14 Petersen: export van werkloosheidsuitkering Woonplaatsvereiste is een indirecte discriminatie op grond van nationaliteit Is vooral een probleem voor migrerende werknemers die wensen terug te keren naar hun land van oorsprong Moet objectief gerechtvaardigd worden en evenredig zijn aan het nagestreefde doel (rule of reason)

15. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 15 Petersen: export van werkloosheidsuitkering In dit geval: geen rechtvaardiging aangebracht Woonplaatsvereiste niet nodig om de doelstelling van de uitkering te bereiken Export is geen gevaar voor ernstige aantasting van het financi�le evenwicht van de sociale zekerheid In dit geval: woonplaatsvereiste onevenredig Het gaat maar om een tijdelijke �voorschot� Indien nadien geen erkenning arbeidsongeschiktheid: export kan gestopt worden Bovendien moeten betrokkene niet beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt Woonplaatsvereiste is dus in strijd met art. 39 EG

16. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 16 Petersen: commentaar Bevestiging De Cuyper voor wat betreft de kwalificatie van de uitkering als werkloosheidsuitkering De bepalingen in ver. 1408/71 over niet exporteerbaarheid van werkloosheidsuitkeringen kunnen niet zo maar worden toegepast De tekstuele toepassing van de bepalingen van de verordening garandeert niet steeds verenigbaarheid met het gemeenschapsrecht Nagaan of in een concrete zaak de woonplaatsvereiste niet in strijd is met het EG-Verdrag Bevestiging van De Cuyper Maar resultaat is verschillend

17. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 17 Vatzouras en Koupatanze (C-22/08 en C-23/08) 2 Grieken die korte tijd in D hebben gewerkt en werkloos worden Vragen �basisuikering ten gunste van werkzoekenden� Wordt eerst toegekend en daarna weer ingetrokken Is dit in strijd met richtlijn 2004/38, of met art. 12 of 19 EG-Verdrag?

18. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 18 Vatzouras en Koupatanze: zijn het werknemers in de zin van 39 EG? HvJ: Communautair werknemersbegrip Re�le en daadwerkelijke arbeid Niveau van beloning niet van belan Korte duur geen probleem Behoud status werknemer tot zes maanden na de stopzetting van de activiteit Art. 7, lid 3 sub c) Rl. 2004/38 In dat geval ook behoud van recht op gelijke behandeling met eigen onderdanen Toepassing art. 24, lid 1 Rl 2004/38

19. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 19 Vatzouras en Koupatanze: toepassing art. 24, lid 2 Rl. 2004/38 Beperkt recht op sociale bijstand gedurende de eerste drie maanden van verblijf of voor werkzoekenden gedurende de periode dat zij mogen verblijven als werkzoekende Strijdig met art. 12 of 39 EG? �sociale bijstand� is niet een uitkering die bestemd is om de toegang tot de arbeidsmarkt te vergemakkelijken (punt 45) Dus de beperking van art. 24, lid 2 is niet van toepassing op deze uitkering Bovendien moet deze bepaling steeds in overeenstemming met het EG-Verdrag worden uitgelegd

20. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 20 Vatzouras en Koupatanze: financi�le hulp aan werkzoekenden Herhaling rechtspraak (Collins, D�Hoop) Personen die een lidstaat binnen komen om werk te zoeken, vallen onder de toepassing van art. 39 EG Financi�le hulp aan deze werkzoekende valt eveneens onder deze bepaling De nationale rechter moet nagaan of het hier om zulk een uitkering gaat Maar lidstaat mag re�le band met de arbeidsmarkt eisen Tijdens een redelijke periode effectief werk hebben gezocht in deze lidstaat

21. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 21 Vatzouras en Koupatanze: discriminatie met niet-EU-burgers? Blijkt dat asielzoekers die zich daadwerkelijk op Duits grondgebied bevinden wel recht hebben op deze uitkering Is dit een probleem met art. 12 EG? HvJ: nee: art. 12 EG is enkel van toepassing op discriminatie tussen onderdanen van de lidstaten

22. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 22 Vatzouras en Koupatanze: commentaar Interessante toelichting m.b.t. het onderscheid economisch actieve en economisch niet-actieve persoon voor de toepassing van Rl 2004/38 Eerste interpretatie van de notie �sociale bijstand� in de zin van art. 24, lid 2 Rl 2004/38 enge interpretatie van de uitzondering geen probleem op zich met de verenigbaarheid van de bepaling met het Verdrag Opmerkelijke en betwistbare interpretatie van art. 12 EG

23. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 23 Te verwachten Nog hangende zaken Akdas (C-485/07) von Chamier-Glisczinski (C-208/07) Leyman (C-3/08)

24. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 24 Akdas (C-485/07) Prejudici�le vragen van de Centrale Raad van Beroep Intrekking vanaf 1 juli 2003 uitkering Toeslagenwet (TW) voor personen die in Turkije wonen Na uitdovingsfase van 3 jaar Discussie onder meer over ILO-conventie 118 Wat met Besluit 3/80 EEG-Turkije?

25. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 25 Akdas (C-485/07) TW in Bijlage IIbis ver. 1408/71: geen export binnen EU Uitdovingsfase tot 1 januari 2007 Artikel 6 Besluit 3/80: export van uitkeringen Rechtstreekse werking? Geen Bijlage IIbis in dit besluit Wat met art. 59 Aanvullend Protocol? Geen gunstiger behandeling voor Turkije in vergelijking met de onderlinge behandeling van de lidstaten

26. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 26 Akdas (C-485/07) Art. 9 Associatieovereenkomst Verbod van discriminatie op grond van nationaliteit Directe werking? Is er sprake van indirect onderscheid op grond van nationaliteit indien de uitdovingsperiode verschillend is voor personen die in Turkije wonen dan voor personen die in een andere EU lidstaat wonen? Nog geen datum voor conclusies AG of arrest

27. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 27 von Chamier-Glisczinski (C-208/07) Duits vrouw, wonende in D heeft recht op gecombineerde prestaties van de pleegzorg (deels verstrekkingen deels uitkering) Gaat naar verpleeghuis in Oostenrijk terwijl echtgenoot in D blijft Verplaatsing woonplaats van de vrouw de Duitse bevoegde instelling weigert het gedeelte van het verpleeggeld (dat gekwalificeerd wordt als �verstrekking�), te betalen enkel en alleen omdat het verpleeghuis zich niet in Duitsland bevond Er blijken geen vergelijkbare verstrekkingen te bestaan in Oostenrijk

28. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 28 von Chamier-Glisczinski: de AG artikel 19 Ver. 1408/71 Verplicht D niet om deze verstrekkingen ten laste te nemen indien ze niet zijn voorzien in de Oostenrijkse wetgeving Maar verzet zich niet tegen de toepassing van de Duitse wetgeving die zou voorzien in de ten laste neming van verstrekkingen naar Duits recht, bij wonen in een andere lidstaat (zie Bosmann)

29. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 29 von Chamier-Glisczinski: de AG het EG-Verdrag? Art. 49 EG: niet van toepassing Geen tijdelijk verblijf in een andere lidstaat om er een dienst te ontvangen Art. 39 EG: evenmin van toepassing: geen arbeid verricht of gezocht in AT Ook geen gezinslid van een migrerende werknemer: haar echtgenoot was in D blijven wonen Art. 18 EG: wel van toepassing

30. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 30 von Chamier-Glisczinski: de AG Art. 19 ver. 1408/71 belet niet dat, indien er geen recht op grond van deze bepaling bestaat, er wel een recht kan bestaan op grond van het EG-Verdrag ! (punten 65-66) Verwijzing naar de Kohll en Decker rechtspraak Duitse wetgeving is belemmering op het vrij verkeer van personen, die moet gerechtvaardigd worden (punten 73-74) Dezelfde rechtvaardigingsmogelijkheden als bij het vrij verkeer van pati�nten naar een ziekenhuis in een andere lidstaat toestemmingsvereiste Maar weigering van de toestemming enkel en alleen omdat de verzorging in een andere lidstaat plaatsvindt is strijdig met art. 18 EG-Verdrag Arrest op 16 juli 2009!

31. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 31 Leyman (C-3/08) Ketty Leyman heeft in B gewerkt tot augustus 2003 Van augustus 2003 tot juli 2005 in LU Wordt arbeidsongeschikt verklaard in LU tot 2012 In LU: met onmiddellijke ingang (juli 2005) een pro-rata arbeidsongeschiktheidsuitkering (type B co�rdinatie) In B: enkel recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering na 12 maanden arbeidsongeschiktheid, dus vanaf juli 2006 In de periode tussen juli 2005 en juli 2006 geen Belgische arbeidsongeschiktheidsuitkering Ook geen ziekteuitkering; B was niet meer de bevoegde lidstaat in die periode

32. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 32 Leyman Art. 40, lid 3, sub b) ver. 1408/71: Arbeidsongeschiktheidsuitkering gaat pas in na het door de wetgeving van betrokken lidstaat vastgestelde voorafgaande tijdvak waarover uitkeringen wegens ziekte worden verleend Deze bepaling dekt dus de toepassing van de Belgische wetgeving m.b.t. de �wachtperiode�

33. Herwig Verschueren Den Bosch 30 juni 2009 33 Leyman: de AG AG: deze toepassing lijkt in strijd te zijn met de geest van de verordening en het EG-Verdrag Mobiliteit mag niet leiden tot het verlies van rechten of tot een situatie die ongunstiger is in vergelijking met die van sedentaire werknemers B moet rekening houden met loopbaan in LU bij de toepassing van zijn wetgeving op uitkeringen bij ziekte aan werknemers die minder dan een jaar arbeidsongeschikt zijn Nog geen datum voor het arrest!