Kimyasalların Depolama, Taşıma ve İstifleme İşlerinde İş Güvenliği

1. Kimyasalların Depolama, Taşıma ve İstifleme İşlerinde İş Güvenliği KİMYASALLARLA ÇALIŞMADA SİGARA İÇENLER İÇMEYENLERE GÖRE İKİ KAT DAHA FAZLA RİSK ALTINDADIR

2. Kimyasalların güvenli kullanımı için ILO’nun (Uluslar arası Çalışma Örgütü) önerdiği genel prensipler şunlardır: A-Yetkili Makamın Sorumlulukları: Ülkede İş Sağlığı ve Güvenliği’nden sorumlu yetkili makam, ülke şartlarını ve kanunlarını göz önüne alarak işveren ve işçi kuruluşları ile istişarede bulunup “KİMYASALLARIN GÜVENLİ KULLANIMI” konusunda bir politika oluşturmalıdır. Mevzuat periyodik olarak gözden geçirilmelidir. B- Kimyasalı Temin Edenin Sorumluluğu: Kimyasalı temin edenler, (üretici, ithalatçı, dağıtıcı vb.) sınıflandırma, işaretleme, etiketleme, güvenlik veri belgelerini temin edip kullanıcıya vermelidir.

3. C- Kimyasalı İhraç Eden Ülkenin Sorumlulukları :Kimyasalın, kendi ülkelerinde kullanımı sağlık ve güvenlik gerekçesiyle yasaklanmışsa, ithal eden ülkeye buna ilişkin bilgileri vermelidir. D- İşverenin Sorumluluğu: İşveren, kullanılan tüm kimyasallar ile ilgili güvenlik bilgilerini eksiksiz temin edip işçiler veya temsilcilerinin bu bilgilere ulaşmasını sağlamalıdır. Ayrıca, işveren, işyerinde kimyasalların kullanımından doğabilecek risklerin değerlendirmesini yapmalı ve uygun yöntemlerle çalışanları korumalıdır.

4. E-Çalışanların Sorumluluğu ve Hakları:Çalışanlar, işyerinde kimyasal maddelerin kullanımından doğacak ani ve ciddi bir tehlikenin varlığına inanırlarsa hemen İş Sağlığı ve Güvenliği kuruluna,işveren veya vekiline haber vererek oradan uzaklaşma hakkına sahiptir,.(İş Kanunu Madde:83) Bunun yanı sıra çalışanlar, bu uzaklaşma hakkını kullanmaları nedeniyle haksız işlemlere maruz bırakılamazlar. Çalışanlar ve onların temsilcileri çalıştıkları kimyasalla ilgili her türlü güvenlik ve sağlık bilgilerini alma ve öğrenme hakkına sahiptir.

5. Bugüne kadar ki süreç içerisinde korunma politikalarının gelişimine bakıldığında; • kişisel korunmayı temel alan politikalardan toplukorunma politikalarına, buradan da bütüne yönelik korumayı temel alan ve riskin önlenmesine öncelik veren politikalara doğru olduğu görülmektedir. • O halde en önemli yaklaşım, bütüne yönelik, yani riskin önlenmesi yani risk yönetimi politikalarına öncelik vermek olmalıdır. Bunun sağlamak için; • -Kuruluş Öncesinde , • -Kuruluş Sonrasında bazı hususlar gözetilmelidir.

6. KURULUŞ ÖNCESİ: • Kuruluş Planlaması: • -Yer seçimi, • -Çevre sağlığı, • -Arsa büyüklüğü, • -Alt yapı tesisleri, • -Meteorolojik etkenler, • -İşyeri binalarının kat, kapı, pencere durumları, • göz önünde bulundurulmalıdır. • Projelendirme: • -Üretim teknolojisi, • -Makine ve proses seçimi • isabetli yapılmalıdır.

7. 2. KURULUŞ SONRASI: • 2.1. İşletme sırasında binalarda, • 2.2. Depolamada, • 2.3. Kullanımda, • 2.4. Bakım ve onarımda • dikkat edilmesi ve yapılması gerekenler hakkında çalışmalar yapılmalıdır.

8. İşyeri Binalarında Alınacak Güvenlik Önlemleri: • -Parlayıcı, Patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddeler üretilen veya işlenen veya depolanan binalar mümkünse • tek katlı olacak; • duvarları yanmaz maddeden, • tavanları hafif ve yanmaz malzemeden • dış yan cephelerine bakan pencereler ince kırılmaz camlı olacak ve • patlamalarda büyük parçalar halinde havaya fırlamayacak malzemeden yapılmış olacaktır. • -İşyerlerinin tabanları, düz, yanmaz, sızdırmaz, herhangi bir cismin çarpmasıyla kıvılcım çıkarmaz malzemeden yapılacak ve kolay temizlenir, hafif meyilli tarzda inşa edilecektir.

9. -Kullanılan maddelerin, kimyasal bir olay sonucunda işyeri tabanını aşındırıp tahrip etmesi veya parlayıcı, tehlikeli ve zararlı gaz ve dumanlar meydana getirmesi önlenecektir • -Tabanda yangın söndürme cihazlarının vereceği fazla su ve kimyasal maddelerin ve işyerindeki bütün sıvıların eşiklerden taşmasını önleyecek şekilde toplanmasını ve bir depoya veya dinlendirme kuyusuna girmesini sağlayacak drenaj sistemi bulunacaktır. • -Binalardaki giriş çıkış kapıları, pencereler, panjurlar ve havalandırma menfezlerinin kapakları belirli bir basınç karşısında dışarıya doğru açılacak şekilde yapılmış olacaktır

10. -Giriş ve çıkış kapıları, • yanmaz malzemeden, • çıkış güvenliği ilkelerine uygun ve • mümkün olduğu kadar büyük boyutta, kolayca dışarıya açılabilecek ve • doğrudan doğruya açık havaya yol verecek şekilde yapılmış olacak ve • işyerinde ayrı cephelerde olmak üzere en az iki kapı bulunacaktır. • -Birden fazla bölümleri bulunan işyerlerinde, bölümlerden her birinin, • biri doğrudan doğruya, • diğeri genel koridora açılan, en az iki kapısı bulunacaktır. • -Binanın bütün pencereleri, gerektiğinde çıkış için kullanılabilecek şekilde yapılmış olacak, pencerelere demir parmaklık veya kafes konulmayacaktır..

11. -İşyeri, herhangi bir tehlike vukuunda işçiler tarafından derhal boşaltılabilecek şekilde tertiplenmiş olacak; bölümlerden birinin çıkış yolu, diğerinin geçişini zorlaştırmayacaktır. • -İç bölmeler, meydana gelecek en yüksek basınca dayanıklı ve çatlaksız, düz yüzeyli ve yanmaz malzemeden yapılmış açık renkte boyanmış veya badanalanmış, kolayca yıkanabilir ve temizlenebilir şekilde olacaktır. • -Asansörler ve merdivenler yanmaz malzemeden yapılmış ve binanın diğer kısımlarından ayrı bölmelerde veya binanın tamamiyle dışında kurulmuş olacaktır. Asansörlerin kapıları kendiliğinden kapanan, toz geçirmez şekilde yapılacaktır

12. Depolamada Alınacak Güvenlik Önlemleri: • -Kimyasal madde deposu işyerinin diğer bölümlerinden ayrı bağımsız bir bölüm halinde, • -Taban, tavan ve duvarları yanmaz malzemeden yapılmış (yangına dayanıklı), • -Tavan ve pencereler herhangi bir basınçta kolay dışarı açılacak şekilde hafif malzemeden, • -Bütün kapı ve pencereler dışa açılır nitelikte, sürgülü kapılarda ayrıca dışa açılır kanatlı kapılı, • -Tabanı, içine konulacak kimyasal maddelerden etkilenmeyecek nitelikte, • -Tabanı, herhangi bir yangın halinde kullanılabilecek su ve benzeri söndürücüleri akıtacak özellikte drenaja sahip, • -Tabanında, depolanan farklı özellikte maddelerin birbiri ile karşılaşmamaları için, farklı maddeler drenaj yolları ile ayrılmış bölümlere konulmuş, • olmalıdır.

13. Kimyasal madde depoları içinde elektrik tesisatı bulunmaması tercih edilmeli, aydınlatma ise ışık dışarıdan yansıtılarak yapılmalıdır. • İçeride elektrik tesisatı bulunması zorunlu olan hallerde ise tesisat exproof ve kapalı sistem olmalıdır. • Havalandırma hem alttan hem üstten karşılıklı olmalıdır. • Cebri çekişli havalandırma sistemi bulunan depoların elektrik motorları exproof olmalıdır. • Depo dışında ve uygun bir uzaklıkta, depo içinde nelerin bulunduğu, herhangi bir yangın halinde hangi malzeme ve yöntemlerle, ne şekilde müdahale edileceği bilgilerini ihtiva eden bir uyarı levhası konulmalıdır. • Depoların drenaj hattı çevre kirliliğine sebep olmaması için, yağmur kanalı veya şehir pis su kanalına doğrudan bağlanmamalıdır. • Drenaj hattı toplama çukurlarına bağlanmalı, burada toplanan atıklar usulüne uygun olarak bertaraf edilmelidir.

14. Bazı kimyasal maddeler bir araya geldikleri zaman birbirleriyle çok şiddetli reaksiyona girerler. Dolayısıyla sızıntı, yangın, kaza vb. durumlarda ambalajları, taşma kapları hasara uğrayabilir ve böyle durumlarda birbirleriyle reaksiyona girebilirler. Şayet belli bir miktardan fazla iseler, bunların beraberce depolanmasına izin verilmemelidir. Kimyasal maddeler özelliğine göre ayrı bölümlerde depolanmalıdır. • Örneğin; • Yanabilir maddeler ile oksitleyici maddelerin birlikte depolanmasına izin verilmez. Yanıcı maddeler ile oksitleyici maddeler reaksiyona girebilir ve yangını başlatabilirler.

15. Buna benzer olarak; Zehirli ve Çok Zehirli Maddelerin Oksitleyici Maddelerle, Zehirli, Çok Zehirli ve Oksitleyici MaddelerinParlayıcı Maddelerle , Zehirli, Çok Zehirli ve Oksitleyici Maddelerin Peroksitler, Suyla temas edince parlayıcı gaz çıkaran maddeler, Basınçlı Gazlar, Dondurulmuş Sıvı Gazlar, Amonyumnitrat Gübrelerle bir arada depolanması sakıncalıdır.

17. Kullanımda ise; • Kimyasal maddeler depodan ancak günlük ihtiyaç kadar alınmalı, Kullanım yerlerinde bir günlük ihtiyaçtan fazlası bulundurulmamalıdır. • Eğer günlük kullanım miktarları çok fazla ise kulanım yeri yanında ikinci bir ara depo oluşturularak fazla malzeme burada depolanmalı ve saatlik kullanıma göre alınmalıdır.(Koltukaltı depoları) • Boş olan kimyevi madde teneke ve kapları en az doluları kadar tehlikeli olduğu dikkatten uzak tutulmamalıdır. • İçlerinde devamlı çözücü buharı bulunan boş kaplar, kullanım yerlerinde biriktirilmemeli işi bitenler derhal ortamdan uzaklaştırılmalıdır.

18. Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Genel Önlemler: • 1-İşyerinde uygun düzenleme ve iş organizasyonu, • 2-Çalışmaların teknolojik gelişmeler de dikkate alınarak uygun yöntemlerle yapılması, uygun makine ve ekipman sağlanarak, • 3-Alınan önlemlerin etkinliğini ve sürekliliğini sağlamak üzere yeterli kontrol, denetim ve gözetim sağlanarak, • 4-En az sayıda işçi ile yapılarak, • 5-İşçilerin maruz kalacakları madde miktarları ve maruziyet süreleri mümkün olan en az düzeyde olması sağlanarak, • 6-Üretim alanında yapılan iş için gerekli olan miktardan fazla tehlikeli kimyasal madde bulundurulmayarak, • 7-İşyerleri ve eklentilerinin her zaman düzenli ve temiz bulundurularak, • 8- İşçilerin kişisel temizlikleri için uygun ve yeterli şartların sağlanarak, • 9-Tehlikeli kimyasal maddelerin, atık ve artıkların en uygun şekilde işlenmesi, kullanılması, taşınması ve depolanması için gerekli düzenlemeler yapılarak, • ortadan kaldırılacak veya en az düzeye indirilecektir.

19. Kaza ve Acil Durumlar: • 1-Tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanacak kaza, olay ve acil durumlarda yapılacak işleri önceden belirleyen bir ACİL EYLEM PLANIhazırlanması ve planın gerektirdiği düzenlemelerin yapılması, • 2-Belirli aralıklarla acil eylem planı ile ilgili uygulamalı eğitim ve tatbikat yapılması ve uygun ilkyardım imkanlarının sağlanması, • 3-Kaza halinde ve acil durumlarda, olayın etkisini azaltacak tüm önlemlerin alınması ve çalışanların durumdan haberdar edilmesi, • 4-Durumun en kısa sürede normale dönmesi için gerekli çalışmaların yapılması, etkilenmiş alana zorunlu işlerin yapılması için görevli kişilerden başkasının girmesine izin verilmemesi, • 5-Etkilenmiş alana girmesine izin verilen kişilere uygun koruyucu giyim eşyası, kişisel koruyucu donanım ve özel güvenlik ekipmanlarının verilmesi, bu durum devam ettiği sürece kullanılmasının sağlanması, ancak bu durumun sürekli olmaması, • 6-Koruyucu araç ve gereci bulunmayanların etkilenmiş alana girmesine izin verilmemesi, • 7-Kurtarma, tahliye ve yardım işlerinin en kısa zamanda yapılabilmesi için, sağlık ve güvenlik yönünden riskin arttığını bildiren gerekli uyarı ve haberleşme sistemlerinin kurulması, • 8-Tehlikeli kimyasallarla ilgili acil durum düzenlemeleri hakkındaki bilgilerin kullanıma hazır bulundurulması, • hususlarına uyulması gereklidir.

20. 1. DEPOLANACAK MADDELERİN LİSTESİNİ HAZIRLAYIN 2. MİKTARINI BELİRLEYİN 3. KİMYASAL hk.MÜMKÜN OLDUĞU KADAR FAZLA BİLGİ EDİNİN 4.TEHLİKE ve ZARARLARINI BELİRLEYİN 5. ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLERİ BELİRLEYİN 6. GÜVENLİK BİLGİ FORMUNU TEMİN EDİN

21. DEPOLAMA İLE İLGİLİ SINIFLANDIRMA A- PATLAYICILAR B- GAZLAR C- ALEV ALABİLEN SIVILAR D- ALEV ALABİLEN KATILAR E- OKSİTLEYİCİ MADDELER ve PEROKSİTLER F- ZEHİRLİ MADDELER G- RADYOAKTİF MADDELER H- AŞINDIRICI (KOROZİF) MADDELER I- DİĞER TEHLİKELİ MADDELER

22. DEPOLAR • ÜRETİMDEN AYRI YERDE •  Tek katlı •  Yangına dayanıklı malzemeden •  Çatıları hafif •  Kapı ve pencereler dışarı açılır •  Zemin düzgün ve kolay • temizlenir olmalıdır.

23. DEPOLARDA • HAVALANDIRMA SAĞLANMALIDIR  ALARM  YANGIN SÖNDÜRME  PARATONER  AKAN BİR MUSLUK  GÜVENLİK DUŞU  GÖZ DUŞU Mutlaka bulunmalıdır

24. DEPOLANABİLECEK EN FAZLA MADDE MİKTARINI BELİRLEYİN ÜRETİM YERLERİNDE MÜMKÜN OLAN EN AZ MİKTARDA MADDE BULUNDURUN KİMYASALLARIN BULUNDUĞU YERLERDE SİGARA İÇİLMEZ, ATEŞLE YAKLAŞILMAZ, HİÇBİR ŞEY YENİP İÇİLMEZ. TEMİZLİK  Düzenli olarak temizlik yapın  Dökülen malzeme az da olsa hemen temizleyin

25. EĞİTİM • ÇALIŞANLARA, • KİMYASAL MADDELERİN KULLANILMASI, TAŞINMASI, DEPOLANMASI ve ATILMASI • KAZA HALİNDE ve ACİL DURUMLARDA NASIL HAREKET EDECEKLERİ • hakkında gerekli bilgiler verilmelidir. • ÇALIŞMA TALİMATLARI HAZIRLANMALIDIR • İKAZ LEVHALARI ve POSTERLER ASILMALIDIR

26. DEPODAN SORUMLU BİR KİŞİ OLMALIDIR

27. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK

29. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Yolları, basamakları, merdivenleri, çıkışları ve yangın teçhizatını engelleyecek şekilde yığılan veya istif edilen malzemeler iş güvenliği için tehlike durum oluşturur.

30. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Depolanan malzeme kapıların kullanılmasını engellememelidir. Geçiş yolları ve çıkış kapıları kolayca görülecek ve anlaşılacak şekilde işaretlenmelidir. Geçiş yollarına malzeme konulmamalı veya depolanmamalıdır. Fork-lift ve yaya yolları her biri açıkça belirlenmelidir.

31. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Acil çıkış yollarında herhangi bir şey olmamalı, Acil çıkışlar işaretlerle belirtilmeli, Acil çıkış kapıları çalışma saatleri içinde kilitli olmamalı, Yangın söndürücülere daima kolaylıkla ulaşılabilmelidir.

32. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Variller ve diğer büyük kaplar yuvarlanmayacak şekilde istif edilerek kişilerin kazaya uğraması önlenmelidir.

33. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK İşlenmiş mamul, yarı mamul ve diğer malzemeler özelliklerine (ebat ve ağırlıklarına) göre düzgün olarak düşmeyecek ve devrilmeyecek şekilde istiflenmelidir.

34. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Depolama, ısı, ışın, nem, titreşim, alev, kıvılcım, kimyasal reaksiyon, elektrik akımı gibi durumlardan etkilenmeyecek şekilde yapılmalıdır.

35. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Depolarda Havalandırma Duvarın zemine yakın yerlerindeki havalandırma açıklıkları sadece zayıf bir havalandırma sağlar. İyi bir genel havalandırma çatı ve duvarlardaki havalandırma açıklıklarının beraberce kullanılmasıyla sağlanır.

37. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Depolarda Aydınlatma Suni aydınlatma yapılıyorsa, genel aydınlatma kuralları uygulanmalıdır. Lamba aralıkları iyi tespit edilmeli, Aydınlatma tesisatının bakım ve onarımına gerekli itina gösterilmelidir.

38. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Malzemeler cins ebat ve ağırlıklarına göre uygun ambalajlama yapılarak depolanmalıdır.

39. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Aşırı yükleme yapılmamalı, gelişigüzel depolama yaparak çalışma alanları daraltılmamalı ve düzensiz hale getirilmemelidir.

40. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK İstifleme Yüksekliği Tehlikeli eşyalar ne kadar yüksekliğe istif edilebilir ? Genel olarak tehlikeli maddeleri taşıyan kapların, o yerden düştüklerinde hasara uğramayacaklarından emin olunabilecek bir yükseklikte istiflenmesi gerekir.

41. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK İstifleme Yüksekliği Yakıcı, yanıcı, zehirli, çok zehirli veya oksitleyici maddelerin kırılabilir kaplarının ambalajları sadece 40 cm yüksekliğe kadar depolanabilir.

42. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK İstifleme Yüksekliği Yakıcı, yanıcı, zehirli, çok zehirli veya oksitleyici maddelerin diğer kapları 150 cm’den fazla yükseklikten düşmeyecek şekilde depolanmalıdır.

43. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Makina yağı ve gres varillerinin depolanması En iyi depolama yatay olarak, kapakların saat 3 veya 9’u gösterir konumda olmasına dikkat ederek depolamaktır.

44. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Makina yağı ve gres varillerinin depolanması Kapalı yer veya sundurma altı, açık alana göre tercih edilmeli, 0 0C nin altındaki sıcaklık ve aşırı güneş ışınlarından korunmalıdır.

45. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Koruyucu tamponlar ve depolama teçhizatının işaretlenmesi Rafların köşe başları koruyucu ayak tamponları ile güvenli hale getirilmeli, Özellikleri ve taşıyabileceği maksimum yük miktarı, rafların üzerine açıkça görülebilecek şekilde yazılmalıdır.

46. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Tehlikeli sıvı depoları Depoların etrafı bir arıza halinde, mevcut en büyük deponun içindeki sıvının yarısını alabilecek uygun güvenlik duvarıyla veya tamamını alabilecek büyüklükte kuyu veya toplama çukurlarına bağlı drenaj kanalları ile çevrelenmelidir.

47. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Depoların drenaj hattı yağmur kanalı veya şehir pis su hattına doğrudan bağlanmamalıdır. Bağlanırsa çevre kirliliğine sebep olur. Drenaj hattı toplama çukurlarına bağlanmalı. Burada toplanan atıklar daha sonra bertaraf edilmelidir.

48. MALZEMELERİN DEPOLANMASINDA GÜVENLİK Etiketler Taşıma ve depolama işlerinin güvenli bir şekilde yapılabilmesi için ambalajların üzerindeki etiketlerin anlamlarının bilinmesi gerekir.

49. ETİKETLEME İÇİNDE KİMYASAL MADDE BULUNAN BÜTÜN KAPLAR ETİKETLENMELİDİR KİMYASAL MADDELER DAHA KÜÇÜK KAPLARA AKTARILIRSA BUNLAR YENİDEN ETİKETLENMELİDİR.

50.  ETİKETLER  KULLANMA TALİMATLARI  GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI TÜRKÇE ve ANLAŞILIR OLMALIDIR.