Astım’ da Tanı Yaklaşımı

1. Astım’ da Tanı Yaklaşımı Uz. Dr. ADEM YILMAZ Çukurova Dr. Aşkım Tüfekçi Devlet Hastanesi /Adana

2. ASTIM Masthücresinden salgılanan histamininbaşlattığı bir süreç… Havayollarının kronik bir enflamatuvar durum…

3. TANIM • Kronik hava yolu inflamasyonu ve bronş hiperreaktivitesi ile karakterize, reverzibl hava yolu obstrüksiyonu kliniğine sahip, genetik zemini olan bir sendromdur.

4. TANIM • Kronik hava yolu inflamasyonu • Bronş aşırı duyarlılığı • Diffüzreverzibl hava yolu obstrüksiyonu • Nöbetler şeklinde öksürük, dispne, hışıltılı solunum, göğüste tıkanıklık yakınmaları • Genetik zemini olan bir sendromdur. • Farklı fenotipteolgular

5. Görülme sıklığı • Yeni Zelanda, Pasifik adaları;>%20 • Güney Asya, Kuzey Amerika Kızılderilileri, Eskimolar; <%1 • Avrupa; %5-10 • Türkiye; Çocuk %5-10 Erişkin >%5 EPİDEMİYOLOJİ

6. 300 MİLYON KİŞİNİN ASTIM HASTASI OLDUĞU TAHMİN EDİLMEKTEDİR.TAHMİNEN 2025 YILINDA 400 MİLYON Prevalence% >10 6-10 1-5 <1 No data Asthma in adults Prevalans %1-18 • 250.000 Ölüm/yıl *Türkiyede 2.5 milyon astımlı hasta *Ciddi bir halk sağlığı sorunu

7. PATOGENEZ GENETİK Çevresel Etkenler İNFLAMASYON AKUT DEĞİŞİKLİKLER KALICI,YAPISAL DEĞİŞİKLİKLER

8. Eozinofil KronikEozinofilik İnflamasyon Subepitelyalfibrozis Düzkashipertrofisi Goblet hücrehiperplazisi Revaskülarizasyon Epitelyıkımı ECP MBP NO GF ler IL-3, IL-5 GM-CSF IL-4 IL-5 IL-3 SCF Akutİnflamatuvar Ataklar Mast hücresi Histamin LTC4 PGD2 Bronkospazm Vazodilatasyon Permeabiliteartışı Ödem Mukus sekresyonu IgE IL-4 IL-13 B Lenfosit Th2 Lenfosit

9. PATOGENEZ GENETİK FAKTÖRLER KİŞİSEL,ÇEVRESEL RİSK FAKTÖRLERİ TETİKLEYİCİLER İNFLAMASYON Diffüz reverzibl havayolu obstrüksiyonu Havayolu hiperreaktivitesi REMODELLİNG SEMPTOMLAR Öksürük, Hırıltı, Dispne, Göğüste baskı GİNA,2009

10. Kişisel Faktörler:Genetik, atopi, bronş hiperreaktivitesi, cinsiyet, etnik köken, obesite, GÖR Çevresel Faktörler: Allerjenler, meslek, sigara, hava kirliliği, solunumsal infeksiyonlar, parazitikinfeksiyonlar, sosyoekonomik durum, diyet, ilaçlar, obesite Tetikleyiciler:Allerjenler, iç ve dış hava kirliliği, solunumsal infeksiyonlar, egzersiz, sülfürdioksit, besinler, katkı maddeleri, ilaçlar, psikolojik etkenler, sigara, irritanlar RİSK FAKTÖRLERİ

11. PATOGENEZ

12. PATOGENEZ Fenotipler Geç Başlayan Astım Premenstrüel Astım Eozinofilik Astım Ağır Astım Hafif Astım Ekstrensek Astım İntrensek Astım Egzersiz Astımı (1921) Mesleksel Astım Noneozinofilik Astım Erken Başlayan Steroide Dirençli Astım Brittle Astım Aspirin Astımı İrreverzibl astım

13. PATOGENEZZ Fenotipler • Brittle astım • Premenstrüelastım • Steroide bağımlı astım • Steroiderezistan astım • Noktürnalastım • Sigara içen astımlı • Aspirine bağlı astım • Ekstrensek astım • İntrensek astım • Egzersiz astımı • Meslek astımı • Öksürük ile seyreden astım • Yaşlı astımı

14. Anamnez • Fizik Muayene • Solunum Fonksiyon Testleri • Radyoloji • Laboratuar TANI

15. Semptomlar • Nefes darlığı • Öksürük • Hışıltılı / hırıltılı solunum • Göğüste sıkışma, baskı hissi TANI Anamnez

16. Semptomların Özellikleri • Tekrarlayıcı karakterde, nöbetler halinde • Daha çok gece ve/veya sabaha karşı • Kendiliğinden veya ilaçlarla hafifler veya kaybolur • Yakınmaların olmadığı dönemler vardır, mevsimsel değişkenlik gösterebilir. • Bazı faktörlerle (allerjen, irritan, egzersiz, virüs inf., stres vs.) uyarılır. TANI

17. Hastalığın ve atağın ağırlığına göre değişir. • Oskültasyonda normal akciğer sesi olabileceği gibi, ekspiryum sonunda veya iki fazda ronküsolabilir. • Ağır atakta; sessiz akciğer, siyanoz, taşikardi, yardımcı solunum kasları kullanımı bulunabilir. TANI Fizik Muayene

18. -Bronş Reversibilite Testleri • Erken reversibilite (FEV1,FEV1/FVC) • Geç reversibilite -Zirve akım hızı (PEF) ölçümü -PEF değişkenliği -Basit egzersiz testi -Nonspesifikbronş provokasyonu TANI Solunum Fonksiyon Testleri (Spirometri)

19. TANI Solunum Fonksiyon Testleri FEV1 FVC FIV1 • FEV1 < %80 • FEV1/FVC < %75-80 0 1 2 3 4 sn

20. TANI Solunum Fonksiyon Testleri Zirve akım hızı (PEF) ölçümü PEFmetre

21. Erken Reverzibilite; Orta derecede hava yolu obstrüksiyonlarında tanıya yardımcıdır. FEV1, FVC veya PEF ölçümlerinden sonra uygulanan kısa etkili beta-2 agonistten(200g: 2puf salbutamol)15-20 dk sonra ölçümde FEV1 başlangıca göre %12 veya 200ml artmış olması TANI Solunum Fonksiyon Testleri • Geç Reverzibilite; 2-6 hafta steroid tedavisi sonrası, FEV1 >%15, PEF %20 artış olması

22. TANI Solunum Fonksiyon Testleri Post- bron- kodilatör Pre- bron- kodilatör Beklenen FEV1 (/L) 3,91 2,25 3,20 FVC (L) 4,55 4,25 4,40 FEV1/FVC (%) 86 53 73 FEF%25-75 4,7 2,1 3,9 PEF (L/san) 8,5 5,5 8,3 Reverzibilite: 950 ml (%45)

23. Havayolu obstrüksiyonunun gösterilemediği durumlarda; 1. PEF değişkenliği: sabah akşam değişkenliği %20 üzerindeyse astım lehine kabul edilir. TANI Solunum Fonksiyon Testleri X100 Maksimum PEF - Minimum PEF PEF Değişkenliği = 1/2 x (Maksimum PEF + Minimum PEF) 2. Bronşprovokasyon testi

24. TANI Solunum Fonksiyon Testleri Bronş Provokasyon Testi -Spirometri normal ve öykü astımı düşündürüyorsa -Tanı için rutin yapılmaz -Metakolinveya histamininartan dozların inhalasyonu ile yapılır. -Astımlıların %95’inde PD20 veya PC20 8 mg/ml’nin altındadır. Hava yolu enflamasyonu ile PD20 koreledir.

25. P. A. Akciğer Grafisi • Tanı başlangıcında çekilebilinir. Ancak kontrollerde rutin çekilmesi gerekmez • Genellikle normal olup, ataklarda hiperinflasyon bulguları vardır. TANI Radyoloji

26. *Diğer hastalıkları ekarte etmek veya komplikasyonların tespiti amacıyla çekilir.

27. -Eozinofili; Kanda %10’dan veya 300/mm3’den fazla olmasıdır. Spesifik değildir. Balgamda, nazal ve bronş lavajında da bulunması astımı destekleyici bir bulgudur. Tanı ve izlem için rutin testler değildir. -Total ve spesifik IgE: Alerjiyi desteklemek ve araştırma amaçlı bakılabilir. -İnflamatuarbelirteçler; NO, CO TANI Laboratuvar

28. TANI Laboratuvar • -Alerjik cilt testleri (prick test); Alerjenin araştırılması tanıda yararlı olabilir. -Nefes darlığı, öksürük ve hırıltılı solunumu olan hastalarda, allerjikrinit ve atopik dermatit gibi atopik hastalıkların bulunması, astım tanısını destekler.

29. ANAMNEZ PA akciğer grafisi Allerji deri testleri Solunum Fonksiyon Testleri Obstrüksiyon var Normal Reverzibilite Testi(Erken ve Geç) Bronş Provokasyon Testi PEF takibi PEF takibi

30. TANI Astım tanısı anamnez ile konulan bir hastalıktır. • Kesin tanı koyduran bir test yoktur. • Bazı testler tanıya yardımcıdır. • Testlerin pozitif olması tanıyı destekler. • Negatif testler, astımı ekarte ettirmez. • Ailevi olduğundan çoğu hasta zaten tanısını kendi koyar. • Tanıyı karıştıran durumlar; tek semptom, eşlik eden hastalık(lar) ve doktorlar.

31. Yaygın hava yolu obstrüksiyonları KOAH, bronşektazi, obliteratifbronşiolit, kistikfibroz, reaktif hava yolu disfonksiyonusendromu • Lokal hava yolu obstrüksiyonları • Kronik rinosinüzit, GÖR, ACE blokerleri ile oluşan öksürükler, sol kalp yetersizliği Astım 'da Ayırıcı Tanı

32. Astım 'da Ayırıcı Tanı Üst hava yolu patolojileri Bronşa/trakeaya dıştan bası oluşturan lezyonlar Endobronşial/ endotrakeal yer kaplayan lezyonlar Parankimal Akciğer Hastalıkları Pulmoner tromboemboli Sol kalp yetmezliği

33. ASTIM Genç ve orta yaş Atopik Sigara içmeyen Tekrarlayan dispne atakları Hışırtılı solunum Reverzibil havayolu obstrüksiyonu KOAH İleri Yaş 60 paket/yıl sigara öyküsü Progresif egzersiz dispnesi Kronik öksürük Balgam Fiks havayolu obstrüksiyonu KOAH – Astım ayırıcı tanısı

34. www.ginasthma.org www.toraks.org.tr TEŞEKKÜR EDERİM