Nowelizacja Kodeksu Postępowania Administracyjnego

1. Nowelizacja Kodeksu Postępowania Administracyjnego ZMIANY WCHODZĄCE W ŻYCIE 11 KWIETNIA 2011 § Cieszyn, dnia 5 kwietnia 2011

2. § CZAS TRWANIA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO art. 35, art. 36 Kodeks postępowania administracyjnego w nowym brzemieniu precyzuje kwestię dopuszczalności czasu trwania postępowania administracyjnego. Przy pozostawieniu ogólnej zasady, według której załatwienie sprawy administracyjnej powinno nastąpić nie później niż w terminie 1 miesiąca (a w sprawach szczególnie skomplikowanych w terminie 2 miesięcy), ustawa wskazuje, iż przepisy szczególne mogą przewidywać odmienne(krótsze lub dłuższe)terminy na załatwienie określonego rodzaju spraw.

3. Ustawą szczególną określającą krótszy termin na załatwienie sprawy jest przykładowo Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Dłuższe terminy załatwienia sprawy przewiduje m.in. Prawo budowlane. Jednocześnie organy administracji publicznej, które nie dochowają tak określonego terminu na załatwienie sprawy, będą zobowiązane do poinformowania o tym fakcie strony postępowania wraz z podaniem przyczyn zwłoki i określeniem terminu zakończenia sprawy.

4. § SKUTKI PRZEWLEKŁOŚCI W PROWADZENIU POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGOart. 37 Nowelizacja wprowadza możliwość zaskarżenia przez stronę nie tylko bezczynności organów administracji publicznej („bezczynny” zgodnie z orzecznictwem sądu administracyjnego – „nic nie robiący”), lecz również możliwość zaskarżenia nadmiernej i długotrwale nieuzasadnionej przewlekłości w prowadzeniu postępowania („przewlekły” w odróżnieniu od „bezczynnego” - „ciągnący się zbyt długo”).

5. Instytucja skargi na przewlekłość postępowania do organu wyższego stopnia ma zapobiec często spotykanej nieefektywności organów prowadzących postępowanie, a przejawiającej się w podejmowaniu poszczególnych czynności w znacznych odstępach czasu lub podejmowaniu czynności pozornych, pozostających bez wpływu na sprawę lub bez związku ze sprawą. Nowelizacja poddaje też sprawy o przewlekłość właściwości sądów administracyjnych uprawnionych m.in. do stosowania grzywny względem przewlekle działających jednostek administracji publicznej.

6. § SPOSÓB DORĘCZANIA PISM STRONOM POSTĘPOWANIA, ZAMIESZKAŁYM LUB MAJĄCYM SIEDZIBĘ ZA GRANICĄ art. 40 Nowe przepisy inaczej regulują także kwestię doręczeń pism stronom postępowania zamieszkałym lub mającym siedzibę poza granicą kraju. Strony takie w wypadku, gdy nie działają za pośrednictwem ustanowionego pełnomocnika, zobowiązane będą do ustanowienia pełnomocnika do doręczeń. Jeśli strona nie dopełni tego obowiązku, przeznaczone dla niej pisma pozostawiane będą w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.

7. O wspomnianym skutku strona zostanie pouczona pierwszym doręczanym pismem. Strona zostanie również pouczona o możliwości złożenia odpowiedzi na pismo wszczynające postępowanie i wyjaśnień na piśmie oraz o tym, kto może być ustanowiony pełnomocnikiem art. 40 §5 §KILKU PEŁNOMOCNIKÓW Zgodnie z art. 40 §2 znowelizowanej ustawy w przypadku posiadania przez stronę kilku pełnomocników, pisma doręczane będą tylko jednemu z nich; strona może wskazać takiego pełnomocnika.

8. § WEZWANIE DO STAWIENNICTWA W SZCZEGÓLNEJ FORMIE art. 55 Po wejściu nowelizacji w życie bezsporne staje się uprawnienie organów administracji publicznej do dokonywania w sprawach niecierpiących zwłoki wezwań osób do stawiennictwa w celu udziału w podejmowanych czynnościach oraz do złożenia wyjaśnień i zeznań w drodze telefonicznej. Dotychczasowa sprzeczność przepisów uniemożliwiała organom administracji tego typu działanie. Art. 55 w dotychczasowym brzmieniu, odsyłając zbyt szeroko do całego art. 54 wykluczał możliwość wezwania telefonicznego. Nie jest bowiem możliwe zaopatrzenie wezwania telefonicznego w podpis pracownika, dokonującego wezwania.

9. § SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SPRAWACH WNIOSKÓW O WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA SKŁA DANYCH PRZEZPODMIOTY NIELEGITYMUJĄCE SIĘ PRZYMIOTEM STRONY art. 61a Nowelizacją jednoznacznie rozstrzygnięto kwestię postępowania w sprawach wniosków o wszczęcie postępowania składanych przez podmioty, które nie legitymują się przymiotem strony. Wprowadzono bowiem swego rodzaju procedurę postępowania wstępnego, w ramach którego organ administracji rozstrzygać będzie wyłącznie kwestię posiadania przez wnioskodawcę przymiotu strony. Ewentualne uznanie, że żądanie wszczęcia postępowania pochodzi od osoby niebędącej stroną lub też stwierdzenie, iż postępowanie nie może być wszczęte z innych uzasadnionych przyczyn, skutkować będzie orzeczeniem o odmowie wszczęcia postępowania. Rozstrzygnięcia takie będą zapadać w drodze postanowienia, na które przysługiwać będzie zażalenie.

10. Powyższa zasada znajdzie także zastosowanie do odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, o której dotychczas organy orzekały w drodze decyzji (uchylono art. 157 §3) W drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie organ administracji publicznej będzie także orzekał o odmowie wznowienia postępowania(art. 149 §2, 3). Wprowadzenie art. 61 a do k.p.a ma na celu odróżnienie postępowania wstępnego, polegającego na wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego od postępowania właściwego, kończącego się rozstrzygnię-ciem sprawy co do istoty przez wydanie decyzji administracyjnej.

11. § FORMY PRZEKAZYWANIA PRZEZ ORGA-NY PODAŃ SKŁADANYCH PRZEZ STRONY DO ORGANÓW NIEWŁAŚCIWYCH art. 65 Przyjęta nowelizacja zmienia formę przekazywania przez organy podań składanych przez strony do organów niewłaściwych w określonych sprawach. Podania takie dotychczas przekazywane były pomiędzy organami administracji publicznej w drodze postanowień, na które przysługiwało zażalenie. Ustawodawca zrezygnował z tej procedury, a nieprawidłowo skierowane podania przekazywane będą zgodnie z właściwością zwykłymi pismamiprzyjednoczesnym zawiadomieniu wnioskodawców o dokonanej czynności.

12. § SPORZĄDZANIE KOPII Z AKT SPRAWY art. 73 Znowelizowana ustawa dopuszcza możliwość sporządzania przez stronę kopii z akt sprawy. Kopie takie mogą być na żądanie strony uwierzytelniane przez organy administracji. W uwagach do projektu nowelizacji Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zgłosiło wniosek co do konieczności określenia czasookresu, przez jaki strona po zakończeniu postępowania będzie miała prawo wglądu w akta sprawy i sporządzania z nich notatek, kopii i odpisów. Ustawodawca nie uwzględnił tej uwagi. Jakwskazano ograniczenie czasowe tego uprawnienia wynika z przepisów dotyczących okresu archiwizowania określonych dokumentów.

13. § NOWE ZASADY WYDAWANIA POSTANOWIEŃ art. 101 Od chwili wejścia w życie nowelizacji jednoznaczne stanie się, iż nie tylko zawieszenie postępowania administracyjnego, lecz również podjęcie postępowania uprzednio zawieszonego następować będzie wdrodze postanowienia. Na postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania nie będzie jednak służyło zażalenie. W drodze zażalenia będzie można natomiast zaskarżyć odmowę podjęcia przez organ administracji postępowania zawieszonego.

14. § UMORZENIE POSTĘPOWANIA W CZĘŚCI, W KTÓREJ STAŁO SIĘ BEZPRZEDMIOTOWE art. 105 Celem nowelizacji ww. art. jest wyeliminowanie istnieją-cej luki prawnej, powodującej, że warunkiem umorze-nia postępowania jest bezprzedmiotowość całego postępowania. Tymczasem liczne są przypadki, gdy postępowanie stało się bezprzedmiotowe jedynie w części, w pozostałym zakresie nadal istnieje podstawa do merytorycznego rozstrzygnięcia. Dzięki tej zmianie organ administracji publicznej będzie mógł umorzyć postępowanie w części, w której stało się ono bezprzedmiotowe. W pozostałym zakresie będzie mógł orzec co do istoty sprawy.

15. § FORMA UZUPEŁNIENIA LUB ODMOWY UZUPEŁNIENIA DECYZJI art. 111 Dotychczas obowiązujące przepisy dopuszczały możliwość uzupełnienia decyzji w zakresie rozstrzygnięcia i prawa zaskarżenia jedynie na wniosek strony złożony w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji. Od dnia wejścia w życie nowelizacji organ administracji będzie mógł uzupełnić decyzję również z urzędu. Uzupełnienie lub odmowa uzupełnienia decyzji następować będą w formie postanowienia, na które nie będzie przysługiwało zażalenie. Postanowienie to będzie stanowiło integralną część decyzji zmienianej i to ta decyzja w wersji zmienionej będzie mogła być zaskarżona zgodnie z obowiązującymi przepisami k.p.a.

16. § ROZSTRZYGNIĘCIA W POSTĘPOWANIU ODWOŁAWCZYM art. 138 Zmienia się również zakres rozstrzygnięć dopuszczalnych w postępowaniu odwoławczym. W szczególności ograniczeniu ulec ma możliwość wydawania tzw. roz-strzygnięć kasacyjnych polegających na uchyleniu de-cyzji organów pierwszej instancji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia. Takie rozstrzygnięcia bę-będą możliwe wyłącznie w przypadkach, gdy decyzja organu pierwszej instancji zostanie wydana z narusze-niem przepisów postępowania, a konieczny do wyja-śnienia zakres sprawy będzie miał istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie.

17. W opinii ustawodawcy ma to ograniczyć możliwość podjęcia decyzji kasacyjnej wyłącznie do sytuacji, w której rozstrzygnięcie sprawy przez organ odwoławczy byłoby nie do pogodzenia z zasadą dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. Ponadto zmianie ulegnie formuła zapisu odnoszącego się do wytycznych organu drugiej instancji co do działań, jakie mają być podjęte w toku ponownego rozpoznania sprawy. Nowo uchwalony przepis - art. 138§2 stanowi, iż organ odwoławczy powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Przepis ten w swoim dotychczasowym brzmieniu dopuszczał taką możliwość, jednak wskazanie takie nie było obligatoryjne.

18. ZMIANA LUB UCHYLENIE DECYZJI OSTATECZNYCH art. 154, 155 § Zmianie ulegają również przepisy regulujące kwestię dopuszczalnej zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznych. Dotychczas do zmiany lub uchylenia takich decyzji uprawniony był zarówno organ, który je wydawał, jak i organ wyższego stopnia. W wyniku nowelizacji organy wyższego stopnia tracą to uprawnienie.

19. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ