D – 2 ARAŞTIRMANIN ÇEŞİTLİ BOYUTLARI

1. D – 2 ARAŞTIRMANINÇEŞİTLİ BOYUTLARI Neumann (2000): Chapter 2 Arslan ve Ökten (1994):sf.1-17

2. MANTIK YÜRÜTME YÖNTEMİ - YOLU TÜMEVARIM TÜMDENGELİM KURAM KURAM OLGU Duyularımızla elde ettiğimiz verilerin kaynağı olan, gerçekleşmiş olay ya da olaylar dizisi. HİPOTEZ TASLAK HİPOTEZ TEST (gözlem) MODEL KURAMIN DOĞRULANMASI veya YENİ KURAM GÖZLEM

3. TÜMDENGELİM Araştırmanın düşünce yolu ‘genel’den ‘özel’e doğru. “YUKARIDAN AŞAĞIYA DOĞRU” • Gözlemlediğin olguyla ilişkili olabilecek kuramı incele. • Bu kuramı sınırlandırarak, uyarlayarak bu olguyu açıklamaya çalış. • Bu olguyu açıklamak için bağımlı ve bağımsız değişkenleri belirle: Hipotez kur! • Ölçme yöntemini belirle: Hipotezi test et! • Kuramı doğrula / kuramı reddet.

4. TÜMEVARIM • Daha büyük genellenebilir bir sonuca -ya da kurama- ulaşmaya çalış. • Bu modeli bir hipoteze –ya da önermeye- dönüştür. • Olgulardaki tekrarlanan özellikleri, modeli, davranış kalıplarını saptamaya çalış. • Tekil gözlemlerden, ölçümlerden GÖRGÜL GENELLEME yap. Araştırmanın düşünce yolu ‘özel’den ‘genel’e doğru. “AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU”

5. TÜMEVARIM Araştımanın düşünce yolu ‘özel’den ‘genel’e doğru. “AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU” • Tekil gözlemlerden, ölçümlerden görgül genelleme yap. • Olgularda tekrarlanan özellikler, model saptamaya çalış. • Bu modeli bir hipoteze –ya da önermeye- dönüştür. • Daha büyük genellenebilir bir sonuca -ya da kurama- ulaşmaya çalış.

6. KURAM TASLAK HİPOTEZ HİPOTEZ TEST (gözlem) OLGU MODEL GÖZLEM KURAMIN DOĞRULANMASI

7. ARAŞTIRMANIN 4 FARKLI BOYUTU • AMAÇ: Araştırmanın yapılış nedeni. • KULLANIM: Araştırma sonuçlarından nasıl yararlanılacağı • ZAMAN: Araştırmanın yapılabilmesi için gereken süre • TEKNİK: Araştırmada kullanılacak bilgi toplama ve analiz teknikleri

8. AMAÇ KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma

9. AMAÇ KEŞFETMEK – Keşfedici Araştırma BETİMLEMEK – Betimleyici Araştırma AÇIKLAMAK – Açıklayıcı Araştırma • Ne zaman yapılır? • Neden yapılır? • Ne elde edilir? • Nasıl yapılır? (Araştırmacı nasıl bir yol izlemelidir?) • Ne tür bilgi toplanır?

10. AMAÇ: KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma [NE? KİM?] • Ne zaman yapılır?Hemen her araştırmanın başında; özellikle, az incelenmiş bir konu ele alındığında. • Neden yapılır?Araştırma problemindeki belirsizlikleri gidermek, konuyu sınırlandırmak için. • Ne elde edilir?Araştırmanın nasıl yürütülmesi gerektiğine dair ip uçları.

11. AMAÇ: KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma [NE? KİM?] • Nasıl yapılır?Karşılaşılan bilginin türüne ve kaynağın durumuna göre, gerektiğinde yöntem değiştirerek. Tavır: Yaratıcı, açık fikirli, esnek. • Ne tür bilgi toplanır?Her türlü bilgi toplanır; çoğunlukla nitel (kalitatif) bilgiler.

12. AMAÇ: BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma [NASIL?] • Ne zaman yapılır? Araştırmanın hipotezi kurulduktan sonra • Neden yapılır?Bir yerleşmenin, topluluğun, bir durumun ya da ilişkilerin özgün ayrıntılarını ortaya çıkarmak üzere yapılır. • Ne elde edilir?Tipolojilerden oluşan bir resim. Fiziksel özelliklerin ve toplumsal ilişkileri sınıflandıran şemalar.

13. AMAÇ: BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma [NASIL?] • Nasıl yapılır? • Yapılacak tüm işler önceden planlanır ve programlanır; • Sistematik hatadan kaçınılır; • Ayrıntılı bilgi toplanır. • Ne tür bilgi toplanır? Her tür teknik ve bilgi kullanılır, örn. Mülakat, anket, fizik mekan tespitleri, ikincil kaynaktan istatistikler vb..

14. Bir Not: Özellikle uygulamaya dönük olarak betimleyici araştırma yaparken kuramsal çerçevenin çoğu zaman farkına varmayız. Bu tür araştırmalar yerleşmiş bir yöntemle yürütülür; oysa o yöntemi ortaya çıkaran ve uygulanmasını sağlayan belirli bir dünya görüşü ile ilgili kuramlardır. Örneğin, bugünün planlama süreci anlayışı ve ilişkili kentsel analiz yöntemleri P.Geddes’in (1854-1932) etkisiyle benimsenmiş ve yerleşmiştir. Bunlardan bazıları: • Kent planı yapmadan önce bir araştırma yapılarak o kentte yaşayanların nitelik ve eğilimlerinin saptanması (ANALİZ); • Kentin bölgesiyle birlikte ele alınarak planlanması. Daha önce, XIX.yy Güzel Kent (City Beautiful) akımının plancıları için bunlar hiç söz konusu olmazdı; çünkü planlamanın öncelikli kaygısı estetik, güzel bir kent yaratmaktı.

15. AMAÇ: AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma [NEDEN ?] • Ne zaman yapılır?Daha önce çalışılmış, betimlemesi olan bir problem ele alındıysa. • Neden yapılır?Gözlenen olgulardaki neden-sonuç ilişkilerini bulmak için. HİPOTEZ TESTİ için. • Ne elde edilir? Hipotezin geçerli olup olmadığı bulunur. Genel geçerli kurallar, kuramlar bulunabilir.

16. AMAÇ: AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma [NEDEN?] • Nasıl yapılır? • Yapılacak tüm işler önceden planlanır ve programlanır; • Sistematik hatadan kaçınılır; • Ayrıntılı bilgi toplanır. • Ne tür bilgi toplanır?Nitel ve/veya nicel

17. KULLANIM TEMEL ARAŞTIRMALAR UYGULAMA İÇİN YAPILAN ARAŞTIRMALAR • Yansız • Bilimsel • Akademik • Eylem için • Pragmatik • Reformcu

18. KULLANIM TEMEL ARAŞTIRMALAR • AMAÇ: • Bilim insanının merakını tatmin etmek; insanlığın bilgi dağarcığını geliştirmek. • ÖRNEKLER: • Evrenin başlangıcı nasıldı? • Meyve sineğinde kalıtım özelikleri  Mendel Kalıtım Yasası • Sosyolojide yöntem karşılaştırmaları • ‘İntihar’ olgusunun nedenleri (Durkheim) • Yansız • Bilimsel • Akademik

19. KULLANIM UYGULAMA İÇİN YAPILAN ARAŞTIRMALAR • AMAÇ: • Pratik sorunlara çözüm bulmak; • İnsanların yaşam kalitesini yükseltmek. • ÖRNEKLER: • Tarımda verimliliği arttırmak için yapılan araştırmalar. • Nüfus artış hızını düşürmek için araştırma. • Enerji maliyetini azaltmak için araştırma. … • Eylem için • Pragmatik • Reformcu

20. ZAMAN KESİT ANALİZİ SÜREÇ ANALİZİ Belirli bir andaki (kesitteki) durum incelenir. Belirli bir dönemdeki (süreçteki) değişim incelenir. (+) Gözlemlenen durumun ayrıntıları incelenir. (+) Toplumsal ve mekansal değişiklikleri açıklamak için daha etkili. (-) Toplumsal süreç, değişim yakalanamaz. (-)Daha karmaşık, zahmetli ve maliyetli.

21. ZAMAN KESİT ANALİZİ SÜREÇ ANALİZİ DURUM ANALİZLERİ ZAMAN SERİLERİ EĞİLİM ANALİZLERİ PANEL DATA ANALİZİ ÖRNEK OLAY incelemesi. MONOGRAFİ ÇAĞ (COHORT) ANALİZİ ÖRNEK OLAY incelemesi.

22. ZAMAN KESİT ANALİZİ SÜREÇ ANALİZİ ÖRNEKLER Muğla ilinin 1999-2009 dönemindeki nüfus artış eğilimi. Aydın ilinin 2009 yılı itibariyle sosyo-ekonomik ve mekansal özellikleri. Sulukule’nin bir konut alanı haline gelme süreci. Sulukule yapı envanteri. Yenikapı’nın XIX. Yüzyıldan bu yana geçirdiği fiziksel değişim.

23. TEKNİKGÖZLEM TEKNİKLERİ NİCEL (sayısal, kantitatif) NİTEL (kalitatif) DENEY ALAN ARAŞTIRMASI (field research) SÖRVEY (TARAMA) İÇERİK ANALİZİ TARİHSEL KARŞILATIRMALI ARAŞTIRMA İSTATİSTİKLERİN ANALİZİ

24. TEKNİK