461 likes | 1.09k Views
PROBLEMET SHENDETSORE NE KOMUNITET. Infermieria Ne Shendetin Komunitar. Objektivat. Diskuto konceptet e komunitetit si ‘ klient ’ dhe si ‘vend praktike ’ Diskuto praktiken infermierore te fokusuar ne praktike
E N D
PROBLEMET SHENDETSORE NE KOMUNITET Infermieria Ne ShendetinKomunitar
Objektivat • Diskutokonceptet e komunitetitsi ‘klient’ dhesi ‘vend praktike’ • Diskutopraktikeninfermieroretefokusuar ne praktike • Krahasopraktikatinfermierore ‘teorientuara ne komunitet’ dhe ‘bazuar n komunitet’ • Krahasoshendetinkomunitardheinfermierine ne shendetinpublik.
Terminologji • Komuniteteshtenjegrupnjerezishoseinstitucioneshqendajneparametratenjejtegjeografik, civiledhe/osesociale • Komunitetetkanekarakteristikadhenevojashendetsoretendryshme. • Shendetiikomunitetitpercaktohetngashkalla e identifikimitdheplotesimittenevojavekolektivetekomunitetit. • Indikatoretshendetsoreperdoren per tepershkruarstatusin e shendetittenjekomunitetidhesherbensipikenisje per permiresimin e shendetittekomunitetit. (mortaliteti, prevalenca e semundjes, niveliiperdorimitteushtrimeve, perdorimiiduhanit, alkolit, obeziteti, ) • Infermierjakomunitareeshtenjeinfermiereqepunon ne komunitet. Zakonishtatokaneambientepunesiklinikeshendetsore, departamentshendeti, porpraktika e tyrenukkufizohetvetem ne institucion.
Terminologji • Komunitetiosepopullata (njekolektivqendannjeose me shumekarakteristikapersonale) brendakomunitetitquhet “klienti” ne gjuhen e infermierisekomunitare. • Partnershipi ne komunitetndodhkurkomunitaretmarrinpjese ne menyreaktive ne programet e promovimitteshendetitdheparandalimittesemundjesbrendakomunitetit. Zhvillimiipartnershipit ne komuniteteeshtekritik per arritjen e promovimitteshendetitdheparandalimittesemundjes • Ne kujdesin e fokusuar ne popullate, vleresimetdhenderhyrjetkryhentekgrupiipopullatesqepercaktohetsi “ne rrezik”(individet me hypertension, individet me problemeteushqyerjesdheobezitet)
PROMOVIMI I SHENDETIT DHE PARANDALIMI I SEMUNDJES Leksioni 2
Objektivat • Pershkruajrolin e infermiereve ne shendetinkomunitar ne lidhje me promovimin e shendetitdheparandalimin e semundjes • Diferencodhediskutoniveletprimaresekondaredhetercialeteparandalimit • Diskuto per nismen “popullate e shendetshme 2010 • Pershkruajrolin e infermieres ne shendetinkomunitar ne screening (hetimin) e shendetit (parandalimsekondar).
Çeshtjetkryesore • Promovimiishendetitperfshinstrategjiteqepermiresojneshendetin e individevedhekomunitetit • Infermierja e komunitetit ne menyreaktivendihmonnjerezit per tendryshuarmenyren e tyretejeteses ne menyreqetelevizinnedrejtimtegjendjesoptimaleteshendetit • Sherbimetparandalueseperfshijn; edukiminshendetsor, konsultat, imunizimetdhemenyrat e tjeraqendihmojne per teparandaluarnjesemundjepotencialeosepaaftesi.
Çeshtjetkryesore • Infermierja e shendetitkomunitarsiguronservisetparandaluese ne zonatkomunitare • Infermierja e shendetitkomunitarshpesheshtepergjegjese per planifikimindheimplementimin e programevehetueseosezbuluese per popullaten ne rrisk • Programet e sukseshmetehetimitsigurojnerezultatetesaktadhetebesueshme, nukjaneteshtrenjtadheadministrohen me shpejtesi ne grupetemedhadhekanepakoseaspakefektetepadeshiruara.
Healthy People 2010 • “Healthy People 2010” eshte plan 10 vjecar per qytetaret e US. Menaxhuarngadepartamentiishtetit, zyra e burimevenjerezoredhezyra e parandalimittesemundjevedhepromovimitteshendetit. • Fokusohet ne 28 problemedhe ka 467 objektiva. Eshtendertuar duke u bazuar ne menyresistematikembikaterelemente: qellimet, objektivat, determinuesitshendetsoredhestatusin e shendetit. Fukusivendosetmbipromovimin e sjelljeveteshendetshme, promovimin e komunitetevetesigurtadheteshendetshme, permiresimin e sistemitshendetsorteindividetdhepublikut.
Healthy People 2010 • Dyqellimetkryesorejane: • Rritja e cilesisedhevitevetejetes se shendetshme • Eliminimiidiferencaveshendetsore
Healthy people 2010 • Themeloinje listen kryesoreteindikatoreve, per tendihmuarindividetdhekomunitetet ne vendettargete per permiresimin e shendetitteindividitdhekomunitetit. Ketoindikatorejane: faktoret e sjelljes, fizike, dheambienti social, problemet e sistemitshendetsorqendikojneshendetin e individitdhekomunitetit.
Healthy People 2010 • Indikatoretshendetsorekryesorejane: • Aktivitetifizik • Mbipeshadheobeziteti • Perdorimiiduhanit • Pergjegjeshmeria e sjelljeveseksuale • Shendetimendor • Violencadhedemtimet • Cilesiaambientale • Imunizimet • Kontakti me kujdesinshendetsor
Healthy People 2010 • Fokusi • Parandalimiidemtimitdheviolences • Shendetiinenes, infantitdhefemijes • Siguria e produktevemjeksore • Shendetidhesemundjetmendore • Ushqyerjadhereduktimiipeshes • Siguriadheshendetiokupacional • Shendeti oral • Aktivitetifizik • InfraStrukturat e shendetitpublik • Semundjetrespiratore • SST • Abuzimi me substancat • Perdorimiiduhanit • Vizionidhedegjimi. • Fokusi • Kontakti me sherbimetshendetsorecilesore • Artriti, Osteoporoza, semundjetkroniketekurrizit • Kanceri • SemundjetKroniketeVeshkave • DM • Paaftesitedhekushtetsekondare • Edukimidheprogramet e bazuara ne komunitet • Shendetiambiental • Planifikimifamiljar • Siguriaushqimore • Semundjetkardiakedhestrokat • HIV • Imunizimidhesemundjetinfektive
Infermierja e shendetitkomunitarduhettejetefamiljare me objektivat e “NjerezteShendetshem 2010 dhe e perkushtuar per plotesimin e objektivavetekujdesitshendetsor ne nivelnacional.
PerspektivaEpidemiologjike Punoi Alma Pula
Objektivat: • Diskutonirolin e epidemiologjise ne shendetinkomunitardheperdorimin e epidemiologjisengainfermierja ne praktikatshendetsorekomunitare • Diskutonitrekendeshinepidemiologjikaldhehapatqeperdoren ne procesinepidemiologjikal • Perdorimiiperqindjesdhepropocionit per tedeterminuarincidencenoseprevalencen, mortalitetindheataket e semundjeve.
Çeshtjetkryesore • Epidemiologjiaeshtestudimiinvestigativitendendavetesemundshmerise me qellimparandaliminesemundjesdheruajtjen e shendetit. Epidemiologjiambeshtetetmbievidencatstatistikore per tedeterminuarperqindjen e perhapjes se semundjesdheproporcioninosenumrin e individevetendikuarngasemundja. Po ashtuperdoret per tevleresuarsuksesin e nderhyrjeveteparandalimittesemundjesdheaktivitetet e promovimitteshendetit.
Çeshtjetkryesore • Epidemioligjiaperdoretngainfermieretkomunitare ne sigurimin e njekuptimitegjererrethperhapjesdhetransmetimittesemundjes. Kyinformacionshpeshformombazen e prezantimeveteshendetitkomunitar. Duke perdorurmetodatshkencoretezgjidhjes se problemeveinfermirjamundesonpercaktimin e nevojaveshendetsore ne komunitetdhezhvillonnderhyrjetepershtatshme. Infermieret e shendetitkomunitarjane ne njepozicionunikdhekanemundesine per teidentifikuarrastet, tenjohinzhvillimin e semundjes, eliminojnebarrierat per tekontrolluarsemundshmerinedhesigurojnekomunikimindhekonsultimin me grupetrrethkushtevetesemundjesdhefaktorevetetjererrezikues.
Çeshtjetkryesore • Epidemiologjiaperfshinstudimin e lidhjesndermjetagjentit, hostitdheambientit. Nderveprimiityredeterminonzhvillimindhezhdukjen e semundjeveinfektive, shkaqetdherritjenoseuljen e rrezikuttesemundshmerise. • Agjentieshtenjeobjektqejetonosejoqeshkaktonsemundje • Hostieshteqeniajetesoreqe do tendikohetngaagjenti • Ambientieshtevendikuqendronhosti.
TrekendeshiEpidemiologjik • Hosti (Individetqenukrrezikojne) • Imunitetiaktiv • Natyral • Artificial • ImunitetiPasiv • Natyral • Artificial • Hosti (individet e rrezikuar) • Ndryshime ne imunitet • Ndryshime ne rrezistence • Karakteristikarrezikuese • Gjenetike • Gjinia • Mosha • Gjendjafiziologjike • Semundjet e kaluara • Klasasociale • Grupetkulturore • Profesioni
TrekendeshiEpidemiologjik • Vektoret (qejetojne) • Mushkonjat • Fluturaket • Zogjte • Brenjtesit • Vektoret (pa jete) • Rrobat • Ushqimi • Uji
TrekendeshiEpidemiologjik • Rezervuaretambientaledhemenyra e transmetimit • Rezervuari human • Faktoretfizike • Temperatura • Shirat • Faktoret socio-ekonomik • Vlefshmeria e burimit • Kontakti me kujdesinshendetsor • Kushtet e punes me rreziktelarte • Kushtet e jeteses ne vendetembipopulluara • AgjentetInfeksioz • Viruset • Kepudhat • Bakteret • Agjentetfizike • Trauma • Gjenetiket • Zhurma • Temperatura • Agjentetkimik • Medikamentet • Toksinat • Ndotjet
LlogaritjetEpidemiologjike • Incidenca (rastet e reja) # irastevetediktuarax 1,000 = _________per 1,000 • Popullsiatotale • Prevalenca(ekzistenca e semundjes ne popullate ne njekohetecaktuar) • # irastevenepopullate ne njekohespecifikex 1,000 =____per 1,000 • popullsiatotale • Mortaliteti • # ivdekjeve X 1,000 = _________per 1,000 • Popullsiatotale • Rastet e atakeve • # ipopullsise ne rrezikqezhvillonnjesemundje • numri total ipopullates ne rrezik • Epidemi =shpeshtesia e semundjes e kalonnivelin e zakonshem
MARRJA E VENDIMEVE ETIKE Te drejtat e klientit ne komunitet
Objektivat • Pёrshkruaj se sietikaёshtёçelёsikryesor i infermierit tёshёndetitkomunitar • Pershkruajtedrejtat e klientit • Pershkruajetiken e procesittemarjes se vendimeve • Dikutombrojtjen e infermieritteshendetitpublik
Terminologji • Kodi i etikes se shendetitpublikidentifikonpraktikenetike ne shendetinpublik • Konsiderimetetikeperfshijneparandalimin e demtimit, promovimin e temirave, respektimi i tedrejtaveteindividitdhekomunitetit. Respektimi i autonomisedhediversitetit, sigurimi i konfidencialitetit, kompetences, besueshmerisedheavokatise. • Infermieret ne komuntetshqetesohen per mbrojtjen, promovimin, rritjendheruajtjen e shendetitpoaqsaparandalimin e semundjes. Balancimi i tedrejtaveteindivideve me tedrejtat e komunitetitjanepoaqinspiruese. • Infermierja ne komunitetadresojnendryshimet ne panvaresidhesiguronkujdesetik • Tedrejtat e klientitperfshijnetedrejten per fshehtesine e informacionit, privatsine, konfidencialitetindhepjesemarjen ne vendimet e trajtimit.
Aplikimi i principeveetike ne Infermierine e ShendetitKomunitar
Marja e vendimeveetike • Kadisateorirrethmarjes se vendimeveetike, kuperfshihen: • Vleresimi i situates • Identifikimi i problemitetikteproblemit. • Zhvillimi i opsioneve • Perfshirja e individeveqeduhettemarrinvendime • Vendimi i opsionitqe do tezbatohet • Zbatimi i opsionit duke marre ne konsideratekodinetikteinfermiereve, ligjet e shtetitdhevlerat e tegjitheteinteresuarve • Vleresimi i rezultateveteveprimeve
Marja e vendimeveetike • Komitetetetikejanenderdisiplinoredheasistojne ne marjen e vendimeveetike.komiteti i etikespromovonqellimet e meposhtme: • Tedrejtat e klientit • Ndanmarjen e vendimeve me klientindhe me dhenesit e kujdesit • Ndjekinpolicitedheproceduratqerrisinmundesite e arritjes se qellimeveteklientit
Mbeshtetjaosembrojtja • Mbeshtjetjadmthmbrojtja e tedrejtaveteklientit, duke respektuarvendimet e tyredherriturautonomine • Vleratthelbesoretembrojtjes se klientevejane: • Klientieshtenjeqenieautonomeqekatedrejtetemarrevendimetmbishendetindhemireqenien e tij • Klientikatedrejtetekrijojelidhjeinfermiere-klientmbibazeterespektitreciprok, besimit, bashkepunimitmbishendetin, dhemarjen ne konsideratemendimetdhendjenjat e klientit • Klientieshtepergjegjes per shendetin e tij • Eshtepergjegjesia e infermieritqetesigurojekontakte me serviset e kujdesitqeplotesijnenevojatshendetsoreteklinetit.
Mbeshtetjaosembrojtja • Detyratbrendarolittembrojtjesperfshijne: • Informues: informonklientinrrethtedrejtavedheinformacioneqe do teasistojne ne marjen e vendimeve pa paragjykim • Mbeshtetes: mbeshtetvendimet e klientit duke qeneobjektivdhe duke respektuarinfluencatkulturore, fetareosetetjeraqeklientetperdorinkurmarrinvendime. Mbeshtetdherespektontedrejten e cdoklienti per temarrevendimepanvaresishrtngapajtimetpersonale me ketovendime. • Mediatore: vepronsi mediator ne emerteklientit. Nderhykurklientiperjetonkonfliktdhekerkonndihme per tezgjidhurnje problem
Mbeshtetjaosembrojtja • Infermieri i shendetitkomunitarvleresondhediktonnevojat e klientit, popullatesdheburimetbrendakomunitetit. Infermierjaperdortegjithanjohurite per tendikuar ne cilesine e kujdesitsiavokate e klientit • Si avokate e klientitinfermierimundteinfluencoje ne politikatshendetosre ne nivelinstitucional, lokal, dheshteteror.
Mbeshtetjaosembrojtja • Avokaciadheudhezimetetike • Fokusohetmbiinteresin e klientit, grupitdjhekomunitetit • Ndermerveprime ne bashkepunim me klientingrupindhekomunitetin • Zbatonveprimet • Siguronopsionetepavarura • Respektonkonfidencialitetin