Enerji – İnovasyon-Yaratıcı Girişimci

1. Enerji – İnovasyon-Yaratıcı Girişimci Prof. Dr. Ahmet İncekara İstanbul Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı

2. İNOVASYON EKONOMİSİ İnovasyon üç önemli kavramı içeren bir terimdir; Yaratıcılık, Değer yaratma Ticarileştirme Yaratıcı ürün ticarileştirilebildiği ve talep ile buluşturulabildiği ölçüde değer yaratmaktadır. Yaratılan değerin büyüklüğü de GSMH’yı etkileyerek büyümede etkin rol oynayabilme kabiliyetini göstermektedir.

3. İnovasyonun özellikleri: İnovasyon yayılmacı bir özelliğe sahiptir: İnovasyonun yayılmacı özelliği yeniliklerin toplumsal katkısı ve ekonomik katma değerini artırmaktadır. İnovasyon refah düzeyini artıran bir vasıtadır: İnovasyon toplumun istek ve ihtiyaçlarını karşılarken eskisinden daha rahat bir sisteme geçilmesi amacı ile yapılmakta olduğundan, refah düzeyinin artışına katkı sağlamaktadır. İnovasyon bir süreçtir ve süreklidir: İnovasyon birbirine bağlı aşamalardan oluşan bir süreçtir. Tüketici tercihlerindeki hızlı değişim, rekabetin artması ve taklit sürecinin kısalması inovasyonu sürekli yapmayı gerekli kılmaktadır. İnovasyon kendinden yararlananlarda değişiklik yaratan bir araçtır: İnovasyon tüketicilerin ihtiyaçlarının daha üst düzeyde karşılanmalarını sağlayan ve alışkanlıklarında değişikliklere yol açan, iş yapış tarzları ve düşünme biçimlerini değiştiren bir süreçtir. İnovasyon en etkin rekabet aracıdır: İnovasyon özel ve kamu sektörü ve ulusal ekonomi düzeyinde rekabet avantajı kazandırmaktadır.

4. İnovasyonun özellikleri: 6. İnovasyon ekonomik ve sosyal fayda sağlayan bir değerdir: inovasyon buluşun ötesinde sosyal fayda sağlayan ve buluşun ticarileştirilebildiği bir olgudur. 7. İnovasyon fonksiyonlar arası bütünleşmenin sonucudur: inovasyon işletmelerin bütün bölümlerini ve tüm çalışanlarını içeren bütünleşik bir faaliyettir. 8. İnovasyon çevresel adaptasyonu sağlar: inovasyon vasıtası ile çevreye adapte olma, tüketicilere, rakiplere, tedarikçi ve aracılara uyum sağlanmak kolaylaşmaktadır. 9. İnovasyon desteklendiği kültürde oluşmaktadır: değişim ve dinamizmi destekleyen kültürel yapıda inovasyon ve yaratıcı zihniyet desteklenmekte, motive etmekte ve inovasyon konusunda daha avantajlı olmaktadırlar. 10. İnovasyon yaratıcı problem çözme sürecidir: Problem çözmede etkin olmak inovasyona giden yola götürmektedir

5. İNOVASYON TÜRLERİ I. İnovasyonun Büyüklüğünü Gösteren Ayırım Açısından İnovasyon Türleri Aşamalı İnovasyon: Aşamalı inovasyon kavramı daha çok var olan teknolojilerin kullanılarak bunların yeni ve gelişmiş ürün ve hizmetlere dönüştürülme sürecidir. Aşamalı inovasyon da ha kısa sürede ve daha az risk taşıyarak yapılmaktadır. Radikal İnovasyon: Varolan teknoloji yöntem ve ürünlerden farklı olarak devrim yaratan, sürekli olmayan faklı bir inovasyonun dünyaya sunulmasıdır.

6. İNOVASYON TÜRLERİ II. İnovasyonun İçeriği Ve Fonksiyonu Açısından İnovasyon Türleri Ürün İnovasyonu: Kullanım kolaylığı, şekli, malzemesi ve amacı geliştirilmiş mal ve hizmetlerin tüketiciye sunulmasıdır. Mevcut ürünü geliştirerek bir üst seviyeye çıkartma çabasıdır. Süreç İnovasyonu:Ürünün yapılışı veya hizmetin sunuluş yönteminde yapılan değişimlerdir. Üretim araçlarında önemli değişiklikler içerir. Mevcut ürün veya hizmeti daha verimli ve etkin şekilde piyasaya sunma yöntemleri geliştirerek, verimlilik arttırma, maliyet azaltma, hızlı ve doğru teslimat konularında süreçlerin iyileştirilmesini kapsar Pazarlama İnovasyonu: Pazarlama innovasyonu, talep ile temas süreçlerinin iyileştirilmesini içerir, Pazarlama inovasyonu ile tüketiciye ulaşmanın etkin ve yeni yolları bulunarak hedef kitleye ulaşılmalıdır. Organizasyonel (Yapısal) İnovasyon: İşletme organizasyonunda yeni ve etkin bir organizasyonel yöntemin uygulanmasıdır. Deneyim İnovasyonu: Deneyim, tüketicinin aldığı ürün ve ya hizmet ile ilişkisinin kişilerin üzerinde oluşturduğu etkiye verilen isimdir. Sıradan olmayan, daha önce akla gelmeyen, yaşandığında müşteriyi hayran bırakan deneyimler farklılaşmanın en önemli araçlarıdır.

7. YARATICILIK İnovasyonun ise temel kaynağı yaratıcılıktır. Yaratıcılık ekonomisi, yaratıcı düşüncenin üretim süreçlerinde etkin olarak kullanıldığı ve ekonomik değer yarattığı bir çalışma alanıdır.

8. Yaratıcılığı aşağıdaki şekilde formüle edebiliriz: Yaratıcı Düşünce=İlgi+Eğitim+ Hayal Gücü +Zaman + Sabır

9. Yaratıcılığın önündeki başlıca engeller şunlardır : -Değişime karşı direnç -Yaratıcılığa vakit ayıramayan sabırsız bir küresel düzen anlayışı -Anlık cevap ihtiyacı -Değişimin tehlike yaratacağı düşüncesi -Zayıf ve donanımsız, tanımlanmamış problem ve hedefler -Alışkanlıklar -“İcat Çıkarma” sendromu -Geçmiş tecrübeler -Riski göze alamamak -Geçmiş tecrübelerden ders alınmaması

10. Yaratıcılık Yaratıcılık konuşunda çalışan George Land Amerikada 5 yaşında çocukların %98 olan yaratıcı düşüncelerinin 15 yaşında %12 'ye düştüğünü ortaya koymuştur. 5 yaşındaki çocuk için kaşık sadece yemek yeme aracı değil, davul çalma, masaj yapma, kulak karıştırma işine de yaramaktadır.

11. İşletmelerin inovatif yaratıcı güçlerini artırabilmeleri için aşağıdaki davranış biçimleri önem kazanmaktadır: -İşletmede inovasosyon için üretken bir atmosfer sağlanmalı, çalışanlar maddi manevi olarak ödüllendirilerek, cesaretlendirilmelidir. -Çalışanlara inovatif ürün geliştirme konusunda destek sağlanmalıdır. -Yaratıcı problem çözme teorilerinin yaygın olarak kullanılması, ortaya çıkan çözümlerin ticari anlamda değerlendirilmesi gerekmektedir. -İşletmenin varlığının ve büyümesinin, inovasyona bağlı olduğu fikri işletme kültürüne nufuz etmelidir. -Kriz durumları inovasyon için avantaja dönüşebilen süreçlerdir. -Daha etkin bir inovasyon bulma sürecinde bir önceki bulunanların kullanılması durdurulmamalıdır. Taklitçilik inovatif sürecin başlangıcı olabilir fakat asla kopyacılık olmamalıdır. -İşletmenin ilgi alanlarına giren konuları içeren fuar ve sergilerin izlenerek, yaratıcı çalışma için bilgilerin bir araya getirilmesi ve yeni gelişmelerin izlenmesi inovasyonda başarıyı yakalamak için önemlidir. -İşletmenin çalıştığı konularla ilgili, bilimsel çalışmaların, ulusal ve uluslar arası dergilerin izlenmesi, teknolojik değişmelerle gelişen talep değişmelerinin incelenmesi işletmelerin inovasyon potansiyellerini geliştirmeleri açısından önem arz etmektedir.

12. Yaratıcı düşüncenin etkin olması için gerekli koşullar şunlardır -Yaratıcı ve örgütsel ortamın gelişmiş olması -Yaratıcılık için zaman tanınması -Yaratıcılık için fırsat tanınması -Örgütte yaratıcılık için özel departmanların kurulması -Yaratıcı problem çözme tekniklerinin uygulanıyor olması

13. Enerjide Önemli Parametreler: 1. Ucuz olacak 2. Güvenli olacak 3. Verimli olacak 4. Yerel olacak 5. Kaynak çeşitliliği sağlanacak 6. Temiz ve çevre dostu olacak 7.İnovatıf ve yaratıcı tarafıyla farklılık yaratırken ekonomik getiri sağlayacak

14. Tükiye’de Enerji Tüketimi Türkiye’de elektrik enerjisi tüketimi son 20 yılda uzun yıl tahminlerinin de ötesinde oldukça hızlı gelişmiştir. 1996 yılı verilerinde elektrik enerjisi tüketiminin yılda ortalama %8 oranında artacağı kabul edilip, planlamalar buna göre yapılmışken, 1970-1997 döneminde enerji tüketimi yıllık %10 civarında gerçekleşmiştir. Bu tahminlerin üstündeki artış enerji açığının en kısa sürede ve sabit bir kaynakla kapanması zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bu artısın sebepleri araştırıldığında iki önemli bulgu ortaya çıkmıştır. Birincisi, endüstriyel sektördeki hızlı ilerleme, ikincisi yüksek nüfus artısıdır. Tahminlerin üstündeki bu hızlı artış sebebiyle güç sistemini yeni santrallerle genişletmek zorunlu hale gelmiştir.

15. Tükiye’nin Enerji Kaynakları Türkiye, yenilenebilir enerji kaynaklarının çeşitliliği ve potansiyeli bakımından zengin bir ülkedir. Ülkemiz, birçok ülkede bulunmayan Jeotermal enerjide dünya potansiyelinin %8 ’ine sahiptir. Ayrıca coğrafi konumu nedeniyle büyük oranda güneş enerjisi almaktadır. Türkiye, hidrolik enerji potansiyeli açısından da dünyanın sayılı ülkelerindendir. Rüzgar enerjisi potansiyeli yaklaşık 160 TWh olarak tahmin edilmektedir. Bu enerji kaynaklarının maliyetleri oldukça düşüktür, yenilenebilir olduklarından dolayı tükenmezler ve konvansiyonel yakıtların aksine çevre ve insan sağlığı için önemli bir tehdit oluşturmazlar.

16. Nüfus artısı, sanayileşme, şehirleşme ve teknolojinin gelişmesi ile birlikte küreselleşme sonucunda ticaret ve üretim miktarlarına bağlı olarak, doğal kaynaklara ve enerjiye olan talep giderek artmaktadır. Artan enerji ihtiyacına cevap verebilmek amacıyla insanoğlu mevcut enerji kaynaklarının yanı sıra alternatif enerji kaynaklarına yönelmeye başlamıştır. Uzun ömürlü ya da yenilenebilir enerji kaynakları olarak bilinen; güneş, rüzgar, medcezir, dalga, biyogaz gibi enerji kaynakları, enerji ihtiyacının tümünü karşılayabilecek düzeyde olmamasından dolayı, alternatif enerji kaynakları olarak kullanılmaktadır.

17. Dünyadaki toplam birincil enerji tüketiminin yaklaşık % 90 ‘ı fosil yakıtlardan sağlanmaktadır. Dünyadaki fosil yakıt rezervlerinin sınırlı ve bunların yakın bir gelecekte tükenecek olması, yenilenebilir enerji kaynakları arayışını hızlandırmıştır. Avrupa Birliği ‘nin hedefi, 2010 yılındaki toplam enerji tüketiminin % 15 ‘inin yenilenebilir kaynaklardan sağlanmasıdır. Enerji üretimi ve kullanımı sırasında yaşanan çevre sorunları, eski teknolojilerin terk edilmesinin temel nedenlerinden biridir. Kömür, petrol ve doğalgaz santrallerinin kuruldukları bölgede yerel olarak tahribatları yanında küresel olarak tüm dünyayı tehdit eden etkileri de bulunmaktadır. Fosil yakıtlar yakıldığında atmosfere yayılan karbon dioksit, kükürt dioksit, azot oksit, toz ve kurum yakın çevreyi kirletip ölümlere yol açarken, karbon dioksit ve benzeri sera gazları küresel iklim değişikliğine yol açmakta ve tüm dünya ülkelerinde yaşamı tehdit etmektedir .

18. Klasik enerji kaynakları olan hidrolik enerji ve fosil yakıtlara alternatif olabilecek enerjiler Alternatif Enerji Türü Kaynak veyaYakıtı 1 -Nükleer Enerji Uranyum gibi ağır elementler 2 -Güneş Enerjisi Güneş 3 -Rüzgar Enerjisi Atmosferin hareketi 4 -Dalga Enerjisi Okyanus ve denizler 5 -Doğal Gaz Yer altı kaynakları 6 -Jeo-termal Enerji Yer altı suları 7 -Hidrolik potansiyel Nehirler 8 -Hidrojen Su ve hidroksitler 9 -Bio-mass, bio-dezel ve bio-gas Biyolojik artıklar, yağlar

19. Tükiye’de enerji tüketimi Bugün Türkiye’de üretilen enerji kaynaklara göre sınıflandırıldığında halen fosil kaynaklara olan bağımlılıktaki hızlı artış dikkati çekmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından sadece hidrolik enerji görece olarak önemli ancak giderek azalan bir paya sahipken rüzgâr ve jeotermalden üretilen enerjinin toplam henüz bir yüzdelik birime bile sahip değildir. Dünyada teknolojisi hızla geliştirilen ve üzerine büyük yatırımlar yapılan güneş enerjisi ile ülkemizde henüz kayda değer bir üretim yapılmamaktadır. Türkiye’nin özellikle elektrik enerjisi üretiminde son 10 yılda hızla yabancı kaynak bağımlılığı artmıştır. Bu durum yerli ve yenilenebilir kaynakların çevresel etkilere de dikkat ederek daha fazla kullanılması gereğini ortaya çıkartmıştır.

20. Yenilenebilir Enerji Kaynakları-Yaratıcı Girişimle Buluşmalı Uluslararası Enerji Bürosunun yaptığı tanıma göre yenilenebilir enerji sürekli kendini yenileyen doğal işlemlerden elde edilen enerjidir. Bu tanımın içine giren elektrik ve su enerjisi kaynaklar güneş, rüzgar, okyanus, hidroelektrik, biyokütle, jeotermal kaynaklar ve biyoyakıtlar ve hidrojendir. Yenilenebilir enerji kaynakları arasında jeotermal ve biyoyakıt diğerleri gibi olmayıp tükenebilir kaynaklardır. Ancak şu an kullanılan yenilenebilir enerji teknolojisi kapsamında diğer tükenebilir kaynaklara oranla çok daha az zararlı atığa sebep olduğundan sürdürülebilirlik kapsamında da tutulabilir. Tüm alternatif enerji kaynakları inovatif bir zihniyetle yaratıcı girişimcinin yatırım alanı haline getirilmelidir.

21. Türkiye yıllık yenilenebilir enerji potansiyeli (MTEP: Mega Ton Eşdeğeri Petrol)

22. Türkiye’de Uygulanabilir Yaratıcı Girişimci Fikirlere ve İnovatif Çalışma Alanlarına Açık Temel Enerji Kaynakları • Hidrolik Enerji • Rüzgar Enerjisi • Güneş Enerjisi • Jeotermal Enerji • Biokütle Enerji

23. Hidrolik Enerji Elektrik enerjisi üretiminde fosil ve nükleer yakıtlı termik, jeotermal ve doğalgazlı santraller yanında hidroelektrik santrallerin (HES) yenilenebilir olması gibi önemli bir özelliği vardır. HES ilk yatırım maliyeti yönünden de doğalgaz santralı dışında diğer termik ve nükleer santrallerle rekabet edecek konumdadır. İşletilmesi ekonomiktir ve çevrecidir. Hidrolik potansiyelin ulusal ve yenilenebilir bir kaynak olması, HES 'lerin ekonomiye faydaları ve yerli yapım oranının diğer santrallere oranla daha yüksek olması gibi sebepler dikkate alınarak, hidroelektrik potansiyelini değerlendirme oranının önümüzdeki 20 yıl içerisinde asgari %90 düzeyine getirilmesi ülkemizin yararına olacaktır. Ülkemizin her köşesine yayılmış olan akarsular üzerinde kurulacak küçük HES 'ler, hem enterkonnekte şebekenin yükünü hafifletecek, hem de iletim ve dağıtım kayıplarını azaltıcı ve ulusal şebekenin stabilitesini artırıcı bir rol oynayacaktır.

24. Rüzgar Enerjisi Türkiye rüzgar bakımından zengin yöreleri olan bir ülkedir. 10 m yükseklikteki yıllık ortalama rüzgar hızı ve güç yoğunluğu açısından en yüksek değer 3.29 m/sn ve 51.91 W/m2 ile Marmara Bölgesinde saptanmıştır. En düşük değer ise, 2.12 m/sn hız ve 13.19 W/m2 güç yoğunluğu ile Doğu Anadolu Bölgesindedir.

25. Güneş Enerjisi Türkiye güneş potansiyeli açısından oldukça zengin bir ülkedir. Ülke genelinde yıllık ortalama güneş enerjisi 1315 kWh/m2 'dir. Buna göre Türkiye'nin tüm yüzeyine gelen enerji miktarı 1025-1012 kWh olmaktadır. Bu miktar Türkiye'nin 1996 yılında ürettiği toplam elektrik enerjisinin yaklaşık 11000 katına denk gelmektedir.

26. Türkiye’nin Yıllık Ortalama Güneş Enerjisi Potansiyeli

27. Türkiye’nin yıllık toplam güneş enerjisi potansiyelinin bölgelere göre dağılımı

28. TÜRKİYE RÜZGAR ATLASI

29. Jeotermal Enerji Ülkemiz jeolojik konumu ve buna bağlı olarak gelişen özellikleri nedeniyle, Jeotermal etkinlik açısından büyük öneme sahiptir. MTA 'nın yaptığı çalışmalara göre Türkiye 'de sıcaklıkları 100 C 'ye kadar ulaşan 600 'den fazla termal kaynak tespit edilmiştir. Bu kaynaklar temel alınarak hesaplanan rezerv 2420 MW 'dır. Yine MTA 'nın hesaplamalarına göre ülkemizdeki olası potansiyel 31500 MW 'dır. Türkiye jeotermal enerjinin doğrudan kullanımında 41 ülke arasında 7. sırada bulunmaktadır. Tüm bu olgular göz önüne alındığında, oldukça yüksek jeotermal potansiyele sahip olan Türkiye nin bu enerjiyi yeterince kullanamadığı ve bu enerjinin kullanımına dayalı bir politikasının olmadığı görülmektedir

30. Jeotermal

31. Jeotermal

32. Türkiye’nin Jeotermal Enerji Kaynakları

33. Biyokütle Enerjisi Biyokütle 100 yıllık periyottan daha kısa sürede yenilenebilen, karada ve suda yetişen bitkiler, hayvan artıkları, besin endüstrisi ve orman ürünleri ile kentsel atıkları içeren tüm organik maddeler olarak tanımlanmaktadır. Biyokütle enerjisinin Türkiye 'de gelişimi için öncelikle enerji bitkileri ile ilgili hibrid tohum/rizom üretimi, enerji mekanizasyonu ve yakma teknolojilerinin geliştirilmesi konuları çözümlenmelidir. Bu konularda bilgi ve teknoloji transferi gereklidir. Büyük potansiyel arz eden biyokütle enerjisi ekonomiktir ve çeşitli ekolojik avantajları vardır. Şehirler için yok edilmesi büyük sorun olan çöplerden enerji kaynağı olarak yararlanmak mümkündür. Bu amaçla özellikle gelişmiş ülkelerde ve Avrupa Birliği 'ne üye ülkelerde, çöpten elektrik enerjisi üreten termik santraller kurulmuştur.

34. SONUÇ İç kaynakların en uygun koşullarda kullanılmasına, bu kaynakların doğaya en az zarar vermesine ve ekonomik gelişime maksimum katkı sağlamasına dayalı yeni bir enerji politikasının belirlenmesi, Türkiye için gelecek yıllarda bir zorunluluk olmalıdır. Bu nedenle yenilenebilir, inovatif ve çevresel zararları en az olan ve ülke içinde bol olarak bulunan enerji kaynaklarına yönelmek, Türkiye 'yi hem enerji darboğazından kurtaracak hem de dışa bağımlılığı azaltacaktır.Alternatif enerji kaynaklarından maximum fayda sağlanması için inovatif yöntemlerin enerji piyasasında uygulanmasını sağlayacak yatırımları hayata geçirecek yaratıcı girişim girişimciler desteklenmelidir.