Masterroute Sociologie van Gezondheid, Welzijn en Zorg

1. Masterroute Sociologie van Gezondheid, Welzijn en Zorg m.i.v. studiejaar 2008-2009 Sociologie RUG Coordinator: Dr. N. Steverink b.j.m.steverink@med.umcg.nl Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

2. Waarom dit vak? • Gezondheid en welzijn zijn belangrijke thema’s in de sociologie omdat ze centrale criteria zijn voor het functioneren van zowel de samenleving als geheel, als van individuen. • De socioloog die weet heeft van deze thema’s kan een belangrijke bijdrage leveren aan het goed functioneren van de maatschappij in termen van gezondheid en welzijn voor zoveel mogelijk mensen. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

3. Kader (1) • Aansluitend op algemene Groningse profilering m.b.t. sociologie: • Accent op primaire orde (binnen OMOP) • Theorie-gestuurde aanpak, via micro-fundering • Geluk/welzijn als uiteindelijk criterium (en gezondheid als belangrijk onderdeel daarvan). • Accent op levensloop Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

4. Kader (2) L E V E N S L O O P Overheid Markt Organisaties Primaire Orde Gezondheid Geluk Micro- funde- ring Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

5. Levensloop • Globale indeling: • Jongeren • Volwassenen • Ouderen Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

6. Overheid • Gezondheidszorgsysteem • Regelgeving m.b.t. gezondheid, welzijn en zorg • Etc. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

7. Markt • Zorgsysteem nieuwe stijl • Time-competition • Etc. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

8. Organisaties • Werkdruk (o.a. burn-out) • Time-competition • Etc. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

9. Primaire orde • Gezin • Familie • Informele sociale relaties • School • Sociale netwerken • Sociale integratie • Sociale steun / mantelzorg • Etc. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

10. Kader L E V E N S L O O P Overheid Markt Organisaties Primaire Orde Gezondheid Geluk Micro- funde- ring Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

11. Microfundering (1) • Gedragstheorieën zijn nodig om te verklaren hoe sociale arrangementen ontstaan en veranderen; uitgangspunt is dat sociale arrangementen voor een goed deel te herleiden zijn tot de intenties en het handelen van mensen. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

12. Microfundering (2) • Gedragstheorieën die verklaren hoe en onder welke omstandigheden mensen – gebruikmakend van hulpbronnen en beperkt door restricties – geluk en gezondheid ‘produceren’, en daarmee weer invloed uitoefenen op de sociale ordes, etc. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

13. Gezondheid • Centrale afhankelijke variabele (samen met ziekte en zorggebruik) in het veld van de medische sociologie, maar ook belangrijke component van: geluk/welzijn/welbevinden/kwaliteit van leven Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

14. Geluk • Sociale welvaart, welzijn, welbevinden, kwaliteit van leven. • Uiteindelijk criterium en richting gevend element in het beoordelen van het functioneren van de maatschappij/overheid. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

15. Drie vakken (à 5 EC) • Levensloop, gezondheid en welzijn. • Theorieën van gezondheidsgedrag (en –verandering) en gezondheid/welzijn. • Patiënt/klant-zorgsysteem-interacties. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

16. Levensloop, gezondheid en welzijn (1) • Hoe zijn gezondheid en welzijn in verschillende levensfasen afhankelijk van sociale en maatschappelijke invloeden en ontwikkelingen, en hoe werken bepaalde omstandigheden op een bepaald moment door in het latere leven? Zijn interventies mogelijk?Is preventie mogelijk? Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

17. Levensloop, gezondheid en welzijn (2) • Jongeren (bijv. psychosociale problemen, risicogedrag, middelengebruik - in relatie tot gezondheid en bijv. depressie) • Volwassenen (bijv. werkgerelateerde problemen, time-competition, marital happiness) • Ouderen (bijv. zorgafhankelijkheid, zelfredzaamheid, multimorbiditeit, complexe zorgvragen, sociale integratie vs. vereenzaming). Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

18. Theorieën van gezondheidsgedrag (1) • Uitgangspunt: grote aantallen mensen worden ziek en lijden onder een afgenomen kwaliteit van leven, als gevolg van hun eigen gedrag (o.a. falend zelfmanagement). • Wil je bijdragen aan een maatschappij met zoveel mogelijk gezonde mensen, dan moet je weten hoe gezondheidsgedrag ontstaat, waar het door beïnvloed wordt, wat risicogedrag is, etc. Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

19. Theorieën van gezondheidsgedrag (2) • Er bestaan verschillende theorieën die hierop een antwoord proberen te geven, bijv.: • Health Belief Model • Theory of Reasoned Action (Theory of Planned Behavior) • Transtheoretical Model • Social Cognitive Theory • Social Production Function Theory Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

20. Patiënt/klant-zorgsysteem-interacties • In het huidige zorgsysteem zijn veel veranderingen gaande, o.a. de verandering van aanbodgestuurde zorg naar vraaggestuurde zorg, en marktwerking. • Dit brengt een veranderende rol van de patiënt met zich mee, maar ook van de professionals in de zorg. • Wat betekent dit voor de actoren in het zorgsysteem, en voor de interacties tussen patiënten/cliënten en het zorgsysteem? • Hoe dragen deze veranderingen uiteindelijk bij aan een beter functionerende samenleving? Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

21. Algemene info • Alle cursussen 5 EC • 1e semester (2 vakken in blok 1, 1 vak in blok 2) • Hoor- en werkcolleges, met gastdocenten (experts op specifieke terreinen) • Verantwoordelijke docenten: • Levensloop: Dr. Nardi Steverink • Gezondheidsgedrag-theorieën: Dr. Andrea de Winter • Patiënt/klant-zorgsysteem: Dr. Danielle Jansen Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08

22. Info • Nardi Steverink (coordinator): b.j.m.steverink@med.umcg.nl • Danielle Jansen: d.e.m.c.jansen@med.umcg.nl • Andrea de Winter: a.f.de.winter@med.umcg.nl Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, 25-03-08