ERİTROSİTLER

1. ERİTROSİTLER • Eritrositler kan hücrelerinin büyük bir kısmını oluştururlar. • Başlıca görevleri akciğerden dokulara O2 götürmekle yükümlü hemoglobini taşımaktır.

3. ERİTROSİT • Ortalama hacmi; 87±5 µ3 • Ortalama eritrosit hb.ni (MCH) 29 ±2 pq • E; 5.200.000±300.000/1 mm3 K; 4.700.000±300.000/1 mm3 • Ortalama çapı 7-8 µ, • Kalınlığı kenarda 2 µ orta kısımda 1 µ ya da daha azdır

4. ERİTROSİT MEMBRANI

6. Hemoglobin • 100 ml eritrosit sıvısı içinde yaklaşık 34 g. Hemoglobin bulunmaktadır. • Saf hemoglobin gramı başına yaklaşık 1.39 ml oksijen bağlayabilmektedir. • Dolayısıyla 100 ml kan normal erkekte 21 ml, kadında ise 19 ml oksijen bağlayarak dokulara taşıyabilmektedir.

7. Eritrosit tipleri-1 • Eritrositler çaplarının uzunluğuna göre üç şekilde isimlendirilir. • Büyük kısmı ortalama 7.5 m çapındadır. Bunlara normosit denir. • Çapları 6 mikronun altında olanlar mikrosit, • 9 mikronun üzerinde olanlar ise makrosit olarak adlandırılır.

8. Perifer kandaki eritrositlerin normal dağılımının 500 eritrosit üzerinden incelenmesi (Price-Jones eğrisi)

9. Eritrosit tipleri-2 Eritrositlerin kalınlığının çap uzunluğuna oranı sferik indeksi verir. Normalde 2/8= 0.25'dır. • Sferik indeksi 0.25 - 0.34 arasında olan eritrositler normosit adını verdiğimiz tiptedir. • Sferik indeksi 0.25'ten küçükse eritrositler yassı görünüşte olup planosit adını alır. • Sferik indeksi 0.4'ten büyükse eritrositler sferosit denilen kalın küresel tiptedir.

10. Eritrosit tipleri-3 • Klinikte birbirinden oldukça farklı çapta eritrositlerin bulunduğu kan tablosuna anizositoz denir. • Kan tablosunda şekilleri farklı eritrositlerin bulunmasına ise poikilositoz denir.

11. Eritrosit tipleri-4 Klinikte farklı şekilde eritrositlere rastlanmaktadır. Örneğin; • Elipsoid; elipsi andıranlar, • Drepanosit; yarım ay veya orağa benzeyenler, • Rozet şekilli eritrositler; rozet gibi görülen • Target hücre; içlerinde bazofil tanecikleri içeren (kurşun zehirlenmesinde) eritrositler.

12. KEMİK İLİĞİNDE ERİTROPOEZ • Kemik iliğinde eritrosit yapımı diğer kan hücrelerinin yapımında olduğu gibi üç safhada gelişir. 1-Multipotansiyel Stem Cell'ler (çok yönlü hemopoetik kök hücreler) 2-Unipotansiyel Stem Cell'ler (Bir hücre serisini yapmak üzere atanmış kök hücreler) 3-Spesifik olgunlaşma kademelerini oluşturan hücrelerdir.

13. BFU CUF-E

16. Eritrositer serinin gelişimindeki aşama süreleri

17. ERİTROPOİETİN (EPO) • Plazmanın Alfa-2 globulin fraksiyonunda yer alan bir glikoproteindir. • Mol ağırlığı ~40.000-60.000 dalton. • Biyolojik yarı ömrü 4-6 saattir ancak böbrekten klirensi yavaştır (0.5 cc/dk). • Akut hipokside plazma seviyesi 12 saat içinde yükselmeye başlar ve 3. günde maksimuma ulaşır.

18. Eritropoietinin kimyasal yapısı • %69 protein • %31 karbonhidrat (% 13.7 heksoz, % 9.4 heksaminaz, % 7.9 sialik asitten oluşur) • EPO ısıya ve aside dayanıklıdır. • Aktivitesi için sialik asid gereklidir. • Sialik asidin molekülden ayrılması ile aktivitesi yok olur.

19. Eritropoiezin düzenlenişi. Eritropoietin aracılığıyla gelişen feedback sistem

20. RBC artar

21. Eritropoietinin etki mekanizması

22. Eritrositlerin olgunlaşması- vitamin B12 ve folik asit gereksinimi: • Eritrositlerin olgunlaşmalarında, Vit. B12 ve folik asitözellikle önemlidir. • Her ikisi de DNA'nın temel yapı taşlarından timidin tirifosfatın yapımında farklı yollarda gereklidir. • Bunların yokluğunda, DNA sentezi azaldığı için nükleer olgunlaşma ve bölünme yetersiz kalır. • Kİ’deki eritroblastik hücreler makrosit denilen büyük, hücre membranı dayanıksız, düzensiz, geniş, bikonkav disk yerine oval şekilli eritrositler halinde üretilirler.

23. B12 vitamininin intrensek faktör (İF) aracılığıyla emilimi • İF midede paryetal hücrelerden salgılanır. • Vit. B12 ile sıkıca bağlanarak bir kompleks oluşturur. Böylece enzimlerle sindirilmekten korunur. • B12+İF kompleksi, ileum mukozasındaki özgül reseptörüne bağlanarak pinositozla kana taşınır. • İF yokluğu hem barsaktaki sindirim enzimlerinin etkisiyle hem de absorpsiyon bozukluğu nedeni ile ciddi vitamin kaybına neden olur.

26. HEMOGLOBİN • Eritrositler içerisinde bulunan, O2 taşımakla yükümlü moleküldür. • 2α , 2ß globin zinciri, ortada 1 hem gurubu ve hem gurubunun ortasında Fe++ atomu içerir. • O2 hem gurubuna bağlanarak taşınır. • Kana kırmızı rengini verir.

28. P A Hemoglobin oluşumu C C I. 2 süksinil-CoA + 2 glisin II. 4 pirol protoporfirin IX III. protoporfirin IX + Fe++Hem IV. Hem + polipeptid hemoglobin zinciri(α veya β) V. 4 hem + 2 α+ 2β zinciri hemoglobin A molekülü • Hem sentezinde rolü olan enzimler; - ALA sentetaz (Aminolevülinik asit) - Hem sentetaz HC CH N PİROL H Mol ağır. 16.000 Mol ağır. 64.000

29. Hemoglobin yapımı Hemoglobin molekülünün oluşumu sırasıyla; • aa. köklerinin peptid bağlarıyla tutunması ile primer yapı, • aa. zincirinin CO ve NH grupları arasında hidrojen bağlarının gelişmesiyle heliks biçimini alan sekonder yapı, • Bu zincirlerin katlanması ile üç boyutlu ve hidrofobik Van der Walls kuvvetleri yardımıyla stabilize olan tersiyer yapı, • Bu polipeptid ünitelerinin birleşmesiyle oluşan kuaterner yapı (oksi ve deoksi Hb).

30. Eritrosit metabolizması • Eritrositlerde anaerobik glikoliz sırasında 2 önemli bileşik oluşur ATP ve 2,3-DPG. • ATP, membranın iki yanında K+ ve Na+ geçişini düzenliyerek eritrositin biçimini korumada rol oynar. • ATP azalınca eritrosit içine Na+ ve suyun girmesiyle hücre küresel biçim alır. • Eritrosit membranın özelliği esnek oluşu ve deforme olabilmesidir. Bu durum ATP ile kontrol edilir. • ATP azalırsa esneklik kaybolur. Hücre zarı yırtılır hale gelir.

31. Hemoglobinin O2’ ne ilgisi -1 • Hemoglobinin oksijene ilgisi pH, sıcaklık ve eritrosit 2,3-difosfogliserat konsantrasyonundan etkilenir. • 2,3 DPG, hemoglobine bağlanarak hemoglobinin oksijene ilgisini azaltır. Böylece O2Hb oksijenini daha kolay bırakır.

32. Hemoglobinin O2’ ne ilgisi -2 • 2,3 DPG deoksi hemoglobinin  zincirleri arasına girer. Oksi hemoglobin durumunda ise bu aralık kapanarak 2,3 DPG hemoglobinden ayrılır. • 2,3 DPG hemoglobini oksijene ilgisi azalmış durumda tutar. • Dolayısıyla hemoglobinin O2 'ne ilgisi; 1- 2,3 DPG'ın hemoglobine bağlı kaldığı süreye 2- DPG'ın hücre içindeki konsantrasyonuna bağlıdır.

33. Deoksi Oksi Β zincirleri arasında 2,3-DPG nin bağlanma yeri

34. Hemoglobinin O2’ ne ilgisi -3 • Anne ve fötal hemoglobinin oksijene ilgilerinin farklı oluşunun nedeni erişkin hemoglobininin daha fazla 2,3 DPG tutmasıdır. • Hipoksi, CO2, H+ iyonu ve ısı eritrositlerde 2,3- DPG sentezin artmasına neden olur. Bu da Hb’nin O2 ‘ne afinitesini azalttığı için dokulara daha çok O2 serbestlenir. • Kalp hastalığı ve hipertiroidi de hemoglobinin O2’e ilgisini azaltır.

35. HEMOGLOBİN BİLEŞİKLERİ Hemoglobine ; • Oksijen ile birleşirse = oksihemoglobin • Serbest ise = redükte hemoglobin • Karbondioksit ile birleşirse = karbaminohemoglobin • Karbonmonoksit ile birleşirse = karboksihemoglobin • Fe+++ ile bağlı ise = Methemoglobin • İnorganik sülfitler veya peroksitle etkileşiminde = sülfhemoglobin • Glukoz ile bağlı ise = Glikozile hemoglobin denir.

36. Erişkin hemoglobinleri • % 97 Hb A (α2β2) α zinciri 141 aminoasit β zinciri 146 aminoasit • % 2,5 Hb A2 (α2δ2) β zincirinin 10 aminoasidi farklıdır • % 0.5 Hb F (α2γ2) β zincirinin 37 aminoasidi farklıdır

37. Hb üretiminde anormallikler-1 • İnsanda hemoglobinin kalıtımsal bozukluklarında 2 ana tip vardır. 1- Anormal polipeptid zincirlerinin üretildiği hemoglobinopatiler, 2- Polipeptid zincir yapılarının normal olduğu fakat globin genlerindeki kusurlar nedeni ile üretilmediği ya da az miktarda üretildiği talasemiler. •  ve  talasemiler sırasıyla  ve  polipeptidlerin yokluğu ve azlığı ile tanımlanmaktadır.

38. Hb üretiminde anormallikler-2 • Anormal hemoglobinlerin üretilmesine neden olan mutant genler çok yaygın olup insanlarda çok sayıda anormal Hb. tanımlanmıştır. • Bunlar hemoglobin C, E, I, J, S vb. harflerle gösterilirler. • Olguların çoğunda anormal hemoglobin, polipeptid zincirlerinin çatısı yönünden hemoglobin A'dan farklılaşmıştır.

39. Hb üretiminde anormallikler-3 • Hemoglobin S'de zincirleri normaldir, fakat  polipeptid zincirinin 146 aa kalıtlık dizisinde bir glutamik asid, valin amino asidi ile yer değiştirmiştir. • Anormal genlerden biri yalnız anne ya da babadan geliyorsa, kişinin Hb anomalisi heterozigottur. Anomali genleri hem anne hemde babadan alınmışsa, homozigottur.

40. Hemoglobin genetik defektleri; orak hücre anemisi ve talasemilere neden olur. • Orak hücre anemisi (hbS);ß globin zincirindeki 6.aa olan glutamik asit yerine valin gelmiştir (nokta mutasyonu). • Daha kırılgan ve daha az esnek yapıdadırlar.

41. Hb yapımı için gerekli maddeler-1 • Hemoglobin yapımı için başlıca demir ve amino asitlere gereksinim vardır. • Ayrıca bakır,kobalt,nikel ve diğer bazı maddelerin de hemoglobin sentezinde katalizör ve enzim olarak kullanıldığı gösterilmiştir. • Demir, aynı zamanda miyoglobin, sitokrom oksidaz, peroksidaz ve katalaz gibi maddelerin yapımında da yer alan çok önemli bir maddedir.

42. Hb yapımı için gerekli maddeler-2 • Vücuttaki toplam miktarı ~4-5 gramdır. • %65'i hemoglobin, %4'ü miyoglobin, %1'i de intrasellüler oksidasyonu kolaylaştıran çeşitli hem bileşiklerinin yapısında bulunur. • Geri kalan %30 u ise ferritin ya da hemosiderin halinde RES ve karaciğer parankim hücrelerinde depo edilir. • Kanda transferrin halinde taşınır.

43. Demirin emilimi ve depolanması

44. ERİTROSİTLERİN YIKIMI-1 • Olgun eritrositlerde çekirdek, mitokondri veya endoplazmik retikulum olmamasına rağmen, yine de glikozu metabolize edebilen ve az miktarda adenozin trifosfatile özellikle nikotinamid adenin dinükleotid fosfatın redükte formunu (NADPH)oluşturabilen sitoplazmik enzimleri vardır.

45. Eritrositlerin yıkımı-2 • ATP ve NADPH eritrositlerin yaşamında önemli role sahiptir. 1- Hücre membranının esnekliğini devam ettirirler, 2- İyonların membrandan geçişini sürdürürler, 3- Hücre hemoglobindeki demiri ferrik form yerine, ferröz formda tutarlar 4- Eritrositlerdeki proteinlerin oksidasyonunu önlerler.

46. Eritrositlerin yıkımı-3 • Eritrositlerdeki metabolik sistemler zamanla daha az aktif hale gelir ve yaşamsal olaylar zayıfladığı için hücre daha kırılgan (frajil) olmaya başlar. • Eritrositlerin 120 günlük yaşamları sonunda frajilitesi çok arttığında, hücre zarları yırtılır ve serbestlenen Hb bütün vücutta bulunan doku makrofajları tarafından fagosite edilir.

47. Eritrositlerin yıkımı-4 • Hemoglobin önce hem ve globine ayrılır. Sonra hem halkası açılır ve 1- Kanda transferrinle taşınan demir 2- Dört pirol çekirdeğinden yapılı düz bir zincir (biliverdin) ortaya çıkar. • Biliverdin,hızla serbest bilirubine indirgenerek yavaş yavaş makrofajlardan plazmaya salıverilir. • Serbest bilirubin plazma albuminine kuvvetle bağlanarak karaciğere taşınır.

48. Eritrositlerin yıkımı-5 • Serbest bilirubin birkaç saat içinde karaciğer hücre zarından absorbe edilir. • Hücre içinde plazma albumininden serbestlenir ve hemen konjuge olur. • Konjugasyonda ~% 80'i glukoronik asitle birleşerek bilirubin glukronatı, ~% 10'u sülfatla birleşerek bilirubin sülfatı yapar. Geri kalan% 10'u da çeşitli maddelerle birleşir. • Bilirubin bu şekilde hepatositlerden aktif transportla safra kanalcıklarına ve sonra da barsaklara salgılanır.

49. Eritrositlerin yıkımı-6 • Barsaklara geçen konjuge bilirubinin yarısı bakteriler tarafından suda kolay eriyen ürobilinojene çevrilir. • Ürobilinojenin bir kısmı barsak mukozasından kana absorbe edilir. • Bunun büyük bir kısmı karaciğere taşınır.Buradan tekrar barsağa atılır; ~% 5'i de böbreklerden idrara geçer. • Hava ile temas eden idrarda ürobilinojen urobiline oksitlenir. Feçeste de oksitlenerek sterkobiline çevrilir.

50. Eritrosit yıkımı