Prezentacja raportu z funkcjonowania projektu systemowego

1. Prezentacja raportu z funkcjonowania projektu systemowego „ Ku samodzielności – praca systemowa z rodziną zagrożoną wykluczeniem społecznym”

2. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zabierzowie realizuje projekt Ku samodzielności – praca systemowa z rodziną zagrożoną wykluczeniem społecznym Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Michałowicach Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Zabierzowie Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Skale Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wielkiej Wsi

4. Pomoc w przezwyciężeniu trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Misja Wspieranie osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienie im życie w warunkach odpowiadajacych godności człowieka • Podejmowanie działań zmierzajacych do usamodzielnienia osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej oraz ich integracja ze środowiskiem

5. Cele Ośrodków Pomocy Społecznej • Wspieranie osób i rodzin w przezwyciężaniu trudnej sytuacji życiowej • Zapewnienie dochodu na poziomie interwencji socjalnej dla osób nie posiadajacych dochodu lub o niskich dochodach, w wieku poprodukcyjnym i osobom niepełnosprawnym • Zapewnienie dochodu do wysokosci poziomu interwencji socjalnej osobom i rodzinom o niskich dochodach, które wymagająokresowego wsparcia • Zapewnienie profesjonalnej pomocy rodzinom dotknietych skutkami patologii społecznej, w tym przemocą w rodzinie • Integracja ze środowiskiem osób wykluczonych społecznie • Stworzenie sieci usług socjalnych adekwatnych do potrzeb w tym zakresie

6. Formy Pomocy Świadczenia pieniężne • Zasiłek stały • Zasiłek okresowy • Zasiłek celowy • Zasiłek celowy na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego • Zasiłek celowy na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną • Specjalny zasiłek celowy • Zasiłek celowy na zasadach zwrotnych

7. Formy Pomocy Świadczenia niepieniężne • Praca socjalna • Odzież • Usługi opiekuńcze • Gorący posiłek • Poradnictwo specjalistyczne • Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe • Bilet kredytowy • Sprawienie pogrzebu • Skierowanie do Domu Pomocy Społecznej • Uprawnienia do korzystania z bezpłatnych i ulgowych przejazdów komunikacji publicznej • Zapewnienie schronienia i specjalistycznego poradnictwa ofiarom przemocy

8. Komu pomagamy Rodziny patologiczne, np. należące do środowisk przestępczych, dotknięte problemem alkoholizmu, bezradne w sprawach wychowawczych. Są one pozbawione podstawowych zasad, nawyków higienicznych, kultury osobistej, a ich sytuację pogarsza fakt, że nie potrafią przewidywać przyszłości, podejmować racjonalnych działań, planować wydatków. Rodziny ubogie, ale bez dysfunkcji społecznych. Bieda, której doświadczają bywa nazywana „nowym ubóstwem”, gdyż jest skutkiem zmian, jakie następują w gospodarce i na rynku pracy począwszy od 1990 roku. Osoby, które dopiero wskutek bezrobocia utraciły samowystarczalność finansową, wstydzą się stygmatu klienta pomocy społecznej i chcą jak najszybciej wrócić do pracy. Do pomocy społecznej zwracają się dopiero w ostateczności. Są mniej roszczeniowi, bardziej zaradni, otwarci na współpracę z pracownikami socjalnymi, chętni do podejmowania pracy, choćby dorywczej.

9. Jak pomagamy PRACOWNIK SOCJALNY: • udziela pomocy zapewniając poszanowanie godności i prawo do samostanowienia • po przez swoją wiedze, umiejętności i kompetencje pomoże w rozwiązaniu trudnej sytuacji życiowej • pomoże dokonać analizy i oceny zjawisk, które powodują zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej • udzieli pełnej informacji na temat dostępnych świadczeń • udzieli precyzyjnych informacji na temat uprawnień do świadczeń i wynikających z nich zobowiązań • pomoże skompletować niezbędne dokumenty konieczne do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej • poinformuje o innych instytucjach, które pomogą w rozwiązaniu trudnej sytuacji osoby lub rodziny

10. Jak pomagamy • PRACOWNIK SOCJALNY: • zapewni pomoc w postaci pracy socjalnej – pomoc osobom i rodzinom mająca na celu wzmocnienie lub odzyskanie zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi • zapewni poufność, gdyż pracownik socjalny zobowiązany jest do zachowania tajemnicy informacji uzyskanych od klienta w toku czynności zawodowych • wzmocni wysiłki osoby/rodziny na rzecz życiowego usamodzielnienia • pomoże w uzyskaniu poradnictwa i specjalistycznej pomocy

11. Diagnoza pomocy społecznej Opinie ekspertów „Z perspektywy ponad 15 lat funkcjonowania pomocy społecznej widać, że przede wszystkim koncentruje się ona na realizowaniu funkcji opiekuńczych kosztem świadczeń aktywizujących oraz wspierania inicjatyw samopomocowych.” (Izabela Rybka) „Dwa duże kryzysy na początku i na końcu lat dziewięćdziesiątych z szalejącym bezrobociem, spowodowały, że ciężar działań, przeniesiony został na działania czysto ratunkowe i opiekuńcze. Pogłębiło to jeszcze podział funkcjonowania służb społecznych, skazując pomoc społeczną na działania wyłącznie osłonowe i socjalne w wymiarze finansowym. Spowodowało to w istocie, zanik pracy socjalnej i indywidualnej pracy z klientem, co po latach, w konsekwencji wytworzyło istniejący obecnie konsensus instytucjonalny - w gminie jest pomoc finansowa i rzeczowa zaś aktywizacja wyłącznie w powiatowym urzędzie pracy.” (Cezary Miżejewski)

12. Niepożądane efekty działań opieki społecznej • Dziedziczenie biedy • Bezradność • Bierność • Wykluczenie zawodowe i społeczne • Rodziny patologiczne • Postawy roszczeniowe

13. Problemy utrudniające realizację zadań pomocy społecznej Źródło: Bilans potrzeb w zakresie pomocy społecznej 2006/2007. Raport, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, Kraków 2007

14. Pomoc społeczna a fundusze europejskie • pozyskanie dodatkowych środków • działanie metodą projektową: cel działania rezultat • wprowadzenie nowych metod pracy • pozyskanie specjalistów: doradca zawodowy, psycholog, superwizor, ewaluator • zdobycie doświadczenia • współpraca partnerska „Należy z dużą pewnością stwierdzić, że działania metodą projektową, stanowić będą codzienny obraz polskiej pomocy społecznej w najbliższych latach. Nie jest to wyłącznie kwestia chwilowych trendów, ale codzienność, coraz szerszych kręgów instytucji publicznych, w których pojawiła się metoda „nowego zarządzania publicznego”. Dlatego też unikanie takich działań, lub ich ignorowanie, spowoduje tylko jedno: możliwość pozostania coraz mniej potrzebnym reliktem przeszłości.” (Cezary Miżejewski)

15. „ Ku samodzielności – praca systemowa z rodziną zagrożoną wykluczeniem społecznym” Założenia projektu

16. Cele projektu Celem projektu jest pomoc osobom korzystającym z pomocy społecznej w przezwyciężeniu trudności z powodu których korzystają z wsparcia OPS. Cel główny projektu: -Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób korzystających z pomocy Ośrodków Pomocy Społecznej w gminach Zabierzów, Michałowice, Wielka Wieś, Skała Cele szczegółowe: -Zdobycie wiedzy i umiejętności pomocnych do uzyskania i utrzymania zatrudnienia przez osoby bezrobotne -Uzyskanie certyfikowanych umiejętności zawodowych przez osoby bezrobotne -Zdobycie i utrzymanie pracy przez osoby bezrobotne -Poprawa sytuacji rodzin osób bezrobotnych biorących udział w projekcie -Nabycie przez beneficjentów umiejętności umożliwiających samodzielne rozwiązywanie problemów rodzinnych -Zwiększenie współpracy między instytucjami zaangażowanymi w rozwiązywanie problemów rodzin -Upowszechnienie aktywnych metod pracy z rodzinami wśród pracowników OPS biorących udział w projekcie

17. Zespół specjalistów

18. Zespół specjalistów • Zespoły na podstawie posiadanych inf. dokonają diagnozy sytuacji i identyfikacji problemów klientów w pięciu obszarach planu pomocy rodzinie: komunikacja podstawowa, codzienne życie rodziny, rozwój dzieci, rozwój rodziców, rozwój stosunków społecznych rodziny. • Zadaniem zespołu specjalistów jest zapewnienie kompleksowego wsparcia, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb i oczekiwań osoby/rodziny uczestniczącej w projekcie • Zespół specjalistów monitoruje postępy w pracy z osobą/rodziną podczas comiesięcznych spotkań

19. Kontrakt socjalny Kontrakt socjalny jest pisemną umową między klientem pomocy społecznej a pracownikiem socjalnym, w której obie strony zobowiązują się do podjęcia określonych zadań pozwalających zwiększyć aktywność klienta w rozwiązywanie własnych problemów. Kontrakt powstaje w oparciu o cele wyznaczone w planie pomocy rodzinie i uwzględnia różne instrumenty aktywizacji zawodowej, edukacyjne, społecznej i zdrowotnej.

20. Superwizje Superwizje indywidualne i grupowe są metodą zwiększania efektywności pracy socjalnej oraz doskonalenia zawodowego pracowników socjalnych. Superwizje zarówno indywidualne jaki i grupowe są cenioną na całym świecie forma poradnictwa, która ma na celu zachowanie i wzmocnienie kompetencji zawodowych, utrzymanie wysokiego poziomu świadczenia usług oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego. W Polsce rzadko jednak są wykorzystywane w pomocy społecznej. Tymczasem większość form wsparcia gwarantowanych osobom korzystającym z pomocy społecznej jest przyznawanych uznaniowo, w zależności od indywidualnej oceny sytuacji przez pracownika socjalnego, oceny która może być subiektywna, schematyczna i podjętą w dużym pośpiechu w związku z ogromnym nakładem pracy.

21. Superwizje – wsparcie w realizacjiplanupomocyrodzinie monitorowanie zaplanowanych działań zwiększenie efektywności pracy z klientem rozwój zawodowy pracowników socjalnych i osób tworzących zespół upowszechnienie pracy socjalnej integracja zespołu specjalistów Superwizor – specjalista spoza ośrodka pomocy społecznej, (obiektywizm, dystans wobec rozważanych sytuacji i decyzji)

22. Partnerstwo w projekcie systemowym 21 V 2008 roku zostało podpisane w Zabierzowie porozumienie między czterema Gminami o partnerstwie na rzecz współpracy przy realizacji projektu systemowego w ramach Priorytetu VII Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Podpisane porozumienie ma na celu wspólną realizację projektu systemowego poprzez rozwój i upowszechnienie aktywnej integracji ośrodków pomocy społecznej. Porozumienie określa m. in. zadania Lidera oraz Partnerów projektu

23. Umowa ramowa o dofinansowanie projektu systemowego 21 sierpnia 2008 roku w Krakowie została podpisana umowa ramowa Projektu systemowego "Ku samodzielności - praca systemowa z rodziną zagrożoną wykluczeniem społecznym". Umowa miedzy Wojewódzkim Urzędem Pracy w Krakowie a Liderem projektu Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Zabierzowie została zawarta na okres od 01-01-2008 do 31-12-2013 roku i określała miedzy innymi sposób finansowania, monitorowania oraz realizacji w partnerstwie projektu przez cztery podkrakowskie gminy: Zabierzów, Wielka Wieś, Skała, Michałowice. Zgodnie z umową wartość projektu wynosi 378.812,27 zł, w tym wysokość dofinansowania: 337 207,47 zł, a wkład własny partnerstwa to 41 604,80 zł.

24. Umowa partnerska 22 sierpnia 2008 roku została podpisana umowa na rzecz partnerskiej współpracy przy realizacji projektu systemowego w ramach Priorytetu VII Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Umowa określa zasady finansowania projektu systemowego, sposób przeprowadzania monitoringu, kontroli i audytu projektu, obowiązki informacyjne, odpowiedzialność wobec osób trzecich i zasad rozwiązania umowy (całą umowę można przeczytać na stronie www.systemowy.gops.zabierzow.org.pl) Wraz z umową partnerską została również podpisana umowę w sprawie powierzenia przetwarzania danych osobowych w ramach realizacji projektu systemowego Priorytetu VII Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (całą umowę można przeczytać na stronie www.systemowy.gops.zabierzow.org.pl)

25. Ocena partnerstwa Trudności: Brak doświadczenia w realizacji projektów Opóźnienia w realizacji, spowodowane opóźnieniami w podpisaniu umowy ramowej o dofinansowanie i otrzymanie I transzy dotacji Sprzeczne informacje dotyczące sposobu rozliczania – chaos informatyczny Zmieniające się wytyczne w trakcie realizacji projektu Przekraczanie terminu składania dokumentów przez Partnerów do Lidera projektu – utrudnienia w rozliczaniu projektu . W 2009 roku opracowano procedury projektu systemowego, określające terminu składania poszczególnych dokumentów oraz osoby za nie odpowiedzialne

26. Ocena partnerstwa Osiągnięcia: Wymiana informacji i doświadczeń, nie tylko projektowych Wspólne rozwiązywanie problemów Upowszechnienie kontraktu socjalnego w pracy ośrodka Wypracowanie nowego, kompleksowego modelu pracy z klientem pomocy społecznej w partnerskich ośrodkach

27. Dorota Pawluś Ku samodzielności – praca systemowa z rodziną zagrożoną wykluczeniem społecznym Raport z badań Projekt systemowy 2008

28. Założenia badań ewaluacyjnych • Obszary analizy: • Obszar I Osoba bezrobotna • Główne pytania badawcze dotyczące tego obszaru: • Czy osoba bezrobotna ukończyła szkolenia i znalazła pracę? • Czy podjęte działania były odpowiednio dopasowane do zdiagnozowanego problemu? • W jakim stopniu przyczyniły się do poprawy/ rozwiązania zdiagnozowanego problemu? • Obszar II Praca socjalna • Główne pytania badawcze dotyczące tego obszaru: • Czy w trakcie projektu były wykorzystywane nowe formy pracy socjalnej? • Na ile podjęte działania przyczyniły się do poprawy sytuacji rodzinnej BO? • Czy typ pracy, który był realizowany w trakcie projektu można uznać za aktywne formy pracy socjalnej?

29. Cele raportu • przedstawienie głównych rezultatów projektu oraz wniosków wynikających z dotychczasowych doświadczeń • zaproponowanie rozwiązań, które mogą być przydatne w dalszej realizacji projektu Metodologia • wywiady pogłębione i fokusy - badania realizowane wśród klientów projektu, pracowników socjalnych, psychologów doradców zawodowych i kierowników ośrodków, w których realizowany był projekt, • analiza dokumentów zastanych – dokumenty projektowe przygotowywane przez koordynatorów i specjalistów (psychologów, pracowników socjalnych, doradców zawodowych), zatrudnionych w projekcie.

30. Rodzaj udzielonego wsparcia

31. Rodzaj udzielonego wsparcia

32. Rezultaty projektu Klienci pomocy społecznej • 32 osoby uzyskały wyższe kwalifikacje zawodowe, • 35 osób nabyło umiejętności potrzebnych podczas poszukiwania pracy, • 33 osoby zwiększyły swój potencjał zawodowy poprzez ukształtowanie w nich pożądanych postaw pracowniczych, • 20 osób rozwiązało swoją trudną sytuację życiową z powodu której korzystało z pomocy społecznej, • u 29 osób wzrosło poczucie własnej wartości, • 31 osób rozwinęło swoje umiejętności społeczne, • 31 osób zwiększyło swoją aktywność w rozwiązywaniu własnych problemów, • pełne zdiagnozowanie problemów klienta i jego rodziny – zwiększenie efektywności udzielanego wsparcia Instytucje • współpraca z innymi specjalistami umożliwiająca wymianę informacji o klientach oraz całościowe podejście do rozwiązywania zdiagnozowanych problemów, • nowy sposób pracy polegający na głębszych kontaktach z klientami a nie tylko dotychczasowe „wypłacanie zasiłków”, • upowszechnienie aktywnych metod pracy z rodzinami wśród pracowników socjalnych

33. Rezultaty projektu - uczestnicy

34. Umiejętności i korzyści jakie uczestnicy wynieśli ze szkoleń i spotkań oferowanych w ramach projektu – opinie uczestników

35. Główne korzyści dla beneficjentów wynikające z uczestnictwa w projekcie - opinia kadry • Wiedza i umiejętności pracownicze: • umiejętności przygotowania listu motywacyjnego, CV, podania o pracę • umiejętność zachowania się podczas rozmowy kwalifikacyjnej (rozmowa, ubiór, zachowanie) • podniesienie kwalifikacji, • uzyskanie dyplomu potwierdzającego zdobycie kwalifikacji

36. Główne korzyści dla beneficjentów wynikające z uczestnictwa w projekcie - opinia kadry • Postawy, emocje i wartości: • zmiana dotychczasowych postaw • wzrost poczucia własnej wartości, dowartościowanie • większa asertywność • większa otwartość na innych • chęć do zmian, poprawy swojego życia • chęć do zmian w życiu rodzinnym • podjęte konkretne działania w celu poprawy dotychczasowej sytuacji zawodowej Stosunek do samego siebie: • zmiana wyglądu • większa dbałość o siebie

37. Przydatność oferowanego wsparcia - opinie uczestników • Doradztwo zawodowe • użyteczne, • dające możliwości zdobycia konkretnej wiedzy przydatnej do poszukiwania pracy • Poradnictwo psychologiczne • wsparcie, pomoc w trudnych sytuacjach • motywowanie • wzrost samoświadomości

38. Przydatność oferowanego wsparcia - opinie uczestników Poradnictwo prawne – GOPS w Skale • darmowa pomoc prawna • konsultowanie/ przygotowywanie dokumentów urzędowych: wnioski, podania

39. Rola pracowników socjalnych – opinie uczestników • Opinie uczestników na temat zadań pracowników socjalnych: • pomoc w wypełnieniu lub przygotowanie wszelkiego rodzaju wniosków, podań • pomoc w uzyskaniu zasiłków finansowych, rzeczowych • wypłacanie zasiłków • Oczekiwania uczestników względem pracowników socjalnych: • pozytywne rozpatrywanie spraw • miła życzliwa atmosfera, nie traktowanie jak natręta, naciągacza • zrozumienie dla problemów • wsparcie psychiczne (pojawiło się po dopytaniu)

40. Rola pracowników socjalnych • Wnioski: • Dla badanych pracownik socjalny to w dalszym ciągu w pierwszej kolejności osoba wypłacająca zasiłek i przygotowująca formularze, a dopiero potem ktoś kto wspiera przy rozwiązywaniu problemów innych niż materialne. • Powyższe opinie są bardziej przejawem przyzwyczajenia wynikającego z dotychczasowego doświadczenia i barku innych wzorców niż faktycznej negacji potrzeby aktywnej pracy socjalnej. • O zasadności tej formy wsparcia, nie wprost, mówili sami respondenci, którzy wskazywali, że bez kompleksowego wsparcia jakie miało miejsce w projekcie nie byliby w stanie rozwiązywać swoich problemów • Aby osoba była w stanie się usamodzielnić „stanąć na własnych nogach”, nie wystarczy tylko pomoc materialna, konieczna jest praca nad zmianami dotychczasowych postaw, a zwłaszcza uświadomienie konieczności i możliwości wzięcia odpowiedzialności za własne życie.

41. Rezultaty projektu - Instytucje

42. Wpływ projektu na instytucje biorące w nim udział Pracownicy i aktywne formy pracy socjalnej

43. Wpływ projektu na instytucje biorące w nim udział • Większość pytanych pracowników socjalnych pozytywnie wypowiada się o samej idei aktywnej pracy socjalnej, która daje możliwość skuteczniejszej niż dotychczas pomocy. • Korzyści wynikające z zastosowania nowych form pracy: • lepsze poznanie klientów i ich problemów przez co większe szanse na efektywniejsze wsparcie • nowy sposób pracy polegający na głębszych kontaktach z klientami a nie tylko dotychczasowe „wypłacanie zasiłków” • współpraca z innymi specjalistami umożliwiająca wymianę informacji o klientach oraz całościowe podejście do rozwiązywania zdiagnozowanych problemów

44. Podsumowanie • Jedną z zalet zakończonego projektu, było podejście do rozwiązywania zdiagnozowanych problemów, polegające na próbie usamodzielnienia klientów pomocy społecznej przez kompleksowe wsparcie umożliwiające przezwyciężanie problemów stojących na drodze do podjęcia pracy. Przyjmując podejście systemowe w miarę możliwości starano się pracować nad rozwiązaniami nie tylko z obszaru deficytów zawodowych, ale również osobowościowych, rodzinnych, czy społecznych. • Analiza sytuacji jego Beneficjentów bezpośredni po zakończeniu pokazuje szereg zmian, które mogą świadczyć o znaczących postępach jego uczestników, które powinny im umożliwić poprawę aktualnej sytuacji życiowej.

45. Projekt systemowy „Ku samodzielności – praca systemowa z rodziną zagrożoną wykluczeniem społecznym” 2009